*Gen-fragment DNA niosący info genetyczną.
*Haploid-organizm który w kom. somat. ma pojedynczy zespół chromosonów(genom).
*Diploid-orgn który.. ma podwójny zespół chromosonów.
*Tertrapliod-orgn który.. ma cztery zespoły chromosonów.
*Aneuploid-kom o graniturze chromosonowym zmiejszonym lub zwiększonym o pojedyncze chromosony. *Depresja wsobna-osłabienie żywotności, brak odporności.
*Aberacje chromosonowe-zaburzenie polegające na zmianie struktury lub liczby chromosonów. *Gameta-kom rozrodcze. *Locus-miejsce na chromosonie genu.
*Fenotyp-wygląd osobnik, zespół dostrzegalnych własności.
*I prawo Mendla-każdy organizm posiada dwa czynniki(geny alleliczne), determinujące ekspresję danej cechy, które organizm otrzymuje od swoich rodziców, po jednym od każdego, natomiast w kom. rozrodczych(gametach) znajduje się zawsze tylko jeden taki czynnik.
*II prawo Mendla-allele dwóch różnych genów są segregowane w gametogenezie niezależnie od siebie. Cechy dziedziczą się niezależnie, o ile geny determinujące te cechy nie są sprzężone, tzn. są zlokaliozowane w różnych niehomologicznych chromosonach.
*Cykl życiowy komórki- cykl komórkowy to okres między dwoma podziałami, od powstania komórki do podziału na dwie komórki potomne. Jest to proces cykliczny.
Życie komórek można podzielić na wiele powtarzających się okresów. Każdy taki okres to jeden cykl komórkowy (inaczej: cykl życiowy komórki).
*Faza G1 - wysoka aktywność metaboliczna, wzrost komórki wypełnianie przeznaczonych jej funkcji. *Faza S (synteza) - replikacja DNA;
*Faza G2 - końcowe przygotowania do podziału. Po zakończeniu tej fazy rozpoczyna się stadium profazy *Faza M - mitoza - podział, w którym powstają dwie komórki potomne o tej samej liczbie chromosomów.Obie komórki powstające podczas mitozy wchodzą w fazę G1 i cykl komórkowy zaczyna się od nowa.U organizmów wielokomórkowych większość komórek nie ulega podziałom i pełni swoją funkcję życiową. U roślin najwięcej komórek w stadium podziału znajduje się w tkankach merystematycznych ( u zwierząt np. w szpiku kostnym).
*Apoptoza - programowana śmierć komórki "śmierć jest potrzebna dla życia„
Przykłady pozytywnej apoptozy w rozwoju płodu u człowieka:
błony między palcami, owłosienie, kom w mózgu
Rola apoptozy
Apoptoza daje "życie" dzięki:
-eliminacji komórek rakowych
-likwidacji nadmiaru komórek
-usuwaniu komórek układu immulogicznego po wykonaniu zadania
-usuwanie komórek wadliwych i niepełnowartościowych
Dzięki apoptozie komórki "nie zaśmiecają" organizmu.
Przebieg apoptozy:
Sygnał przychodzi od sąsiednich komórek poprzez tzw. receptory śmierci lub od własnego DNA. Sygnał przekazywany jest do mitochondriów.Toksyczna zawartość mitochondriów jest wylewana do komórki, odblokowane zostają enzymy restrykcyjne (tnące DNA i białka).
Po zakończeniu fragmentacji DNA komórka gwałtownie rozpada się na wiele ciałek apoptycznych. Ciałka te są wchłaniane przez organizm.
Błędy w apoptozie
- choroby Alzheimera, Parkinsona, AIDS
- Parkinsona,
- AIDS
- autoimmunologiczne
*Dziedziczenie cech ilościowych-dziedzicznie uwarunkowane różnice ilościowe zależą od różnic występujących w wielu loci miedzy genami, których efekty nie mogą być indywidualnie określone. W wyniku tego zjawiska, mendlowskie stosunki liczbowe nie uwidaczniają się w różnicach ilościowych, a metody genetyki mendlowskiej nie nadają się do badania tych różnic.Dziedziczenie różnic ilościowych zależy od genów podlegającym tym samym prawom co dziedziczenie cech jakościowych.Genetyka ilościowa jest więc dalszym rozwinięciem genetyki Mendla i opiera się na prawach Mendla. Pomierzoną u osobnika wartość cechy nazywamy fenotypową wartością tego osobnika. Podstawowymi parametrami opisującymi zmienność cech ilościowych są średnie i wariancje. Miarą zmienności cech jest wariancja. Interakcja to wzajemne oddziaływanie na siebie osób, przedmiotów lub zjawisk.
*Prawo Hardy'ego-Weinberga - prawo dotyczące częstotliwości występowania genotypów i alleli w populacji. Dla uproszczenia, opisuje dziedziczenie w populacji mendlowskiej. Zgodnie z nim, jeżeli nie ma czynników zakłócających (takich jak np. dobór naturalny, mutacje) stosunek występowania poszczególnych genotypów jest stały we wszystkich pokoleniach i zależy tylko od stosunków występowania alleli.
*Trangresją nazywamy przekroczenie fenotypów rodzicielskich. Np. jeśli oboje rodziców ma niski wzrost, a dziecko jest bardzo wysokie, mówimy o transgresji dodatniej. I odwrotnie - zdarza się, że potomek bardzo inteligentnej pary ludzi jest debilem lub idiotą (transgresja ujemna).
*Heterozja, wigor mieszańców, zjawisko zwiększonej żywotności i bujności pierwszego pokolenia mieszańców powstałych z dwóch różnych homozygotycznych form (homozygota) rodzicielskich.
*Teoria Morgana-wyjaśnił zależność między sprzężeniem częściowym, a zachowaniem chromosonów podczas podziału jądra komórkowego.
*Mejoza- proces podziału komórki występujący u organizmów rozmnażających się płciowo. Polega na podziale komórki diploidalnej, w wyniku którego powstają 4 komórki haploidalne. Podziałowi mejotycznemu ulegają tylko komórki macierzyste gamet i zarodników
(nie zaś same gamety i zarodniki).
Wyróżnia się:
- I podział mejotyczny(redukcyjny)
- II podział mejotyczny(zachowawczy)
1) profaza I - chromosomy ulegają silnemu skróceniu wskutek spiralizacji nici chromatynowych, przy czym chromosomy homologiczne pochodzące od organizmu ojcowskiego i matecznego łączą się wzdłuż parami, tworząc tzw. biwalenty, każdy złożony z 4 chromatyd (koniugacja), w trakcie tego połączenia między chromatydami zachodzić może wymiana odcinków, zwana crossing-over, czyli wymiana materiału genetycznego, pod koniec profazy I zanika błona jądrowa i jąderka,
2) metafaza I - wytwarza się wrzeciono podziałowe, a biwalenty układają się w płaszczyźnie równikowej,
3) anafaza I - następuje całkowity zanik połączeń między chromosomami w biwalentach, chromosomy rozchodzą się do przeciwległych biegunów, przy czym podział ten jest losowy, niezależny od ich pierwotnej przynależności do genomu ojcowskiego lub matecznego, a w każdym jądrze potomnym znajduje się tylko jeden chromosom z danej pary,
4) telofaza I - dookoła dwóch jąder potomnych o zredukowanej liczbie chromosomów odtwarza się błona jądrowa.
****Po krótkiej fazie przejściowej (interfaza) następuje drugi podział mejotyczny o przebiegu identycznym jak w mitozie:
1) profaza II- krótka,
- chromosomy dzielą się na dwie chromatydy, które w chromosomach są połączone tylko centromerami,
2) w metafazie II połączone dotąd centromerami chromatydy poszczególnych chromosomów rozdzielają się,
3) w anafazie II rozchodzą do przeciwległych biegunów,
4) w telofazie II odtwarzana jest błona jądrowa i jąderka.