Włochy, zchomikowane


Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu

Wydział Studiów Strategicznych i Technicznych

Kierunek: Stosunki międzynarodowe

Praca na temat:

Współczesne systemy polityczne

Włochy

Radom 2015

Współczesne Włochy są republiką parlamentarną, której ustrój określiła konstytucja z 1947 r. Jest to państwo unitarne o dość dużej autonomii przyznanej władzom lokalnym. Prezydent republiki włoskiej (obecnie Giorgio Napolitano) jest wybierany na 7 lat przez obie izby zgromadzenie elektorów, które tworzą parlamentarzyści i delegaci z poszczególnych regionów. Prezydent mianuje urzędników na określone stanowiska państwowe, powołuje sędziów, ratyfikuje międzynarodowe umowy, jest głównodowodzącym sił zbrojnych. Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie izby, ogłasza termin wyborów, ma prawo rozwiązać jedną bądź obie izby parlamentu. Powołuje premiera a na jego wniosek ministrów. Nie ponosi odpowiedzialności politycznej, a jedynie konstytucyjną i karną. Do zadań rządu należy kierowanie polityką zagraniczną państwa, koordynowanie działalności poszczególnych resortów oraz państwowej administracji, dbanie o porządek publiczny. Za swoją działalność rząd ponosi polityczną odpowiedzialność przed parlamentem. W sytuacjach wyjątkowych rząd ma prawo wydać dekret z mocą ustawy, który jednak do 60 dni musi zostać zatwierdzony przez parlament. Urząd premiera Włoch pełni obecnie Romano Prodi. Włoski parlament składa się z dwóch izb: Izby Deputowanych i Senatu. W pierwszej z nich, w izbie niższej, zasiada 630 deputowanych, a w izbie wyższej 315 senatorów. Parlament pełni funkcje ustawodawczą, zatwierdza budżet przedstawiony przez rząd, ogłasza stan wojny. Ma prawo do sprawowania kontroli nad rządem.


Współczesne państwo włoskie powstało w drugiej połowie XIX wieku. Przed zjednoczeniem Włochy podzielone były na wiele państw podporządkowanym Austrii oraz Francji. Niezależne były Państwo Kościelne, Genua i Królestwo Sardynii (Piemont). To właśnie Królestwo Sardynii odgrywało główną rolę w procesie zjednoczeniowym. Od połowy XIX wieku toczyła się walka o niepodległość, zakończona sukcesem. Zebrany w Turynie parlament włoski w 1861 roku proklamował powstanie Królestwa Włoskiego. Pierwszym królem zjednoczonego państwa został Wiktor Emanuel II. Uwieńczeniem zjednoczenia Włoch było przyłączenie do Włoch Państwa Kościelnego z Rzymem w 1870 roku. Andrzej Lemieszonek Nowa kategoria poświęcona systemom politycznym wybranych krajów - już na łamach naszego portalu! Zmiana systemu politycznego nastąpiła wraz z dojściem do władzy faszystów z Benito Mussolinim na czele. W 1925 roku wprowadzono ustrój autorytarny. Wzmocniono pozycję szefa rządu, zlikwidowano pluralizm polityczny oraz ograniczono rolę parlamentu. Druga wojna światowa spowodowała upadek faszyzmu. 22 grudnia 1947 roku została uchwalona Konstytucja Republiki Włoskiej, która obowiązuje obecnie. W referendum w sprawie zniesienia monarchii zwolennicy republiki uzyskali 54% głosów przy 89% frekwencji . Okres I Republiki trwał w latach 1946 - 1994. Zmiany polityczne i instytucjonalne z początku lat 90., głównie dezintegracja systemu partyjnego i zmiana ordynacji wyborczej z proporcjonalnej na mieszaną sprawiły, że od 1994 roku mówi się o II Republice.

Ogólna charakterystyka systemu politycznego   System ustrojowy Włoch zalicza się do formy rządów parlamentarno - gabinetowych. Konstytucja Włoch podzielona jest na dwie części: Część I dotyczy „Praw i obowiązków Obywateli”, Część II zaś „Ustroju Republiki”. Zgodnie z pierwszym zdaniem konstytucji Włochy są państwem republikańskim, demokratycznym, opartym na pracy (idea państwa socjalnego). W strukturze regionalnej funkcjonuje 20 regionów, w tym 5 regionów specjalnych, następnie prowincje i gminy. Podział na regiony nawiązuje do różnic historycznych i społeczno-gospodarczych. Regiony mogą podejmować własną działalność ustawodawczą w granicach ustalonych przez konstytucję. Do regionów należy również sprawowanie funkcji administracyjnych. Koordynowanie działalności administracyjnej regionu z administracją rządową należy do obowiązku Komisarza Republiki, który funkcjonuje w każdym z regionów. Na znaczeniu traci ranga prowincji, natomiast coraz więcej zadań otrzymują gminy.

Parlament   Parlament Republiki Włoskiej (Parlamento) składa się z Izby Deputowanych (Camera dei Deputati, 630 deputowanych) oraz Senatu (Senato, 315 senatorów wybieralnych). Obie izby pochodzą z wyborów równych, tajnych, osobistych, bezpośrednich i powszechnych. Dodatkowo w skład Senatu dożywotnio wchodzą byli prezydenci Włoch oraz pięciu obywateli, szczególnie zasłużonych dla państwa, mianowanych przez prezydenta dożywotnio. Każdy członek Parlamentu reprezentuje Naród i jego mandat ma wolny charakter. Czas kadencji każdej z izb od 1963 roku wynosi 5 lat. Parlament posiada w zasadzie monopol na działalność ustawodawczą. Cechą parlamentu włoskiego jest symetryczny bikameralizm, a więc rozwiązanie polegające na równych prawach obu izb.   Od 1956 roku dziewięć kolejnych wyborów do Parlamentu przeprowadzono z zastosowaniem systemu proporcjonalnego. W 1993 roku Mario Segmi stanął na czele ruchu społecznego, który doprowadził do wprowadzenia systemu mieszanego. W konsekwencji na arenie politycznej uformowały się dwa wielkie bloki - centrolewica i centroprawica. System mieszany umożliwił jednak przetrwanie małych partii, bez których trudno było uzyskać większość parlamentarną. 14 grudnia 2005 roku została przyjęta nowa ordynacja wyborcza do Parlamentu. Dokonano zmiany z systemu mieszanego na proporcjonalny. Wyborcy głosują na tzw. listy partyjne zamknięte. Listy zamknięte nie dają możliwości przedstawienia swoich preferencji personalnych. Próg wyborczy dla pojedynczej partii wynosi 4%, a dla koalicji 10% niezależnie od ilości ugrupowań do niej wchodzących. W celu zapewnienia wyłonienia stabilnej większości rządzącej przyjęto zasadę, że zwycięska partia polityczna lub koalicja wyborcza, która uzyskała mniej niż 340 mandatów do Izby Deputowanych, ma prawo do dodatkowej ich liczby. Łącznie najsilniejsze ugrupowanie ma zagwarantowaną większość 54% miejsc w Izbie Deputowanych 

Prezydent   Wyboru prezydenta Republiki Włoskiej dokonuje kolegium składające się z Parlamentu (630+315+senatorowie dożywotni) plus delegaci każdej z rad regionalnych po trzech (w sumie 58). Kadencja prezydenta trwa siedem lat. W myśl utartego zwyczaju na urząd Prezydenta wysuwani są aktualni parlamentarzyści, a zwycięski kandydat zrzeka się mandatu parlamentarnego. Na urząd Prezydenta wybierani są politycy o dużym autorytecie osobistym. W czasie trwania swojej kadencji prezydenci utrzymują, a nawet podnoszą ten autorytet, wzmacniając tym samym piastowany przez siebie urząd . Prezydent jest głową państwa, reprezentantem jedności narodowej i strażnikiem konstytucji. Konstytucja republiki nie zalicza Prezydenta do organów władzy ustawodawczej czy wykonawczej. Prezydent ratyfikuje umowy międzynarodowe, rozwiązuje parlament i zarządza wybory. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Ma prawo promulgacji ustaw oraz ogłasza dekrety z mocą ustawy. Akty prawne Prezydenta wymagają kontrasygnaty odpowiednich ministrów lub premiera. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed Parlamentem, ponosi natomiast odpowiedzialność konstytucyjną. Od 2006 roku prezydentem Włoch jest Georgio Napolitano. Jako nastolatek walczył w antyfaszystowskim ruchu oporu, a po zakończeniu wojny wstąpił do Włoskiej Partii Komunistycznej. Pierwszy raz deputowanym został w 1953 roku. Gdy w latach 1992-1994 włoską sceną polityczną wstrząsały skandale korupcyjne i prokuratorskie śledztwo pod kryptonimem „Czyste ręce”, Georgio Napolitano przewodniczył Izbie Deputowanych i zyskał powszechne uznanie dzięki opanowaniu, neutralności oraz politycznemu umiarkowaniu. Napolitano był ministrem spraw wewnętrznych, eurodeputowanym i dożywotnim senatorem.

Rada Ministrów   Radę Ministrów tworzą premier i ministrowie, w tym ministrowie bez teki. Rada Ministrów powoływana jest w klasycznym dla ustroju parlamentarnego trybie - najpierw prezydent powołuje premiera, a następnie na jego wniosek ministrów. Rada Ministrów jest naczelnym i podstawowym organem władzy administracyjno-wykonawczej. Jej funkcje dzieli się na pięć grup: 1. ustalanie ogólnych kierunków w zakresie polityki i administrowanie 2. działalność prawodawcza 3. uprawnienia wiążące się z funkcjonowaniem regionów 4. rozwiązywanie konfliktów kompetencyjnych między ministrami 5. uprawnienia kontrolne i nadzorcze wobec ministrów . W realizacji zadań szczególne miejsce zajmuje premier. Kieruje ogólną polityką rządu i jest za nią odpowiedzialny. Posiada dominujący wpływ na podejmowanie działań przez Radę Ministrów. Ministrowie powinni poddawać się wskazaniom premiera. Szeroki zakres uprawnień premiera sugeruje podobieństwo do systemu kancelaryjnego w Niemczech.

System partyjny   Od początku I Republiki Włochy są krajem o ekstremalnie wielopartyjnym systemie, jednak z jedna partią dominującą (przewaga chadecji w latach 1946-1958), następnie z dwoma głównymi partiami (dominacja chadecji i komunistów do końca lat 90.), a w ostatnich latach z równowagą między partiami o zbliżonym potencjale politycznym. W latach 90. wzrosła liczba partii politycznych w parlamencie. Jednocześnie zmniejszyły się różnice w dysponowanym przez nie potencjale. Paradoksalnie wzrostowi fragmentaryzacji towarzyszył wzrost stabilności politycznej w zawiązku z koniecznością tworzenia silnych i w miarę stabilnych koalicji . System partyjny nadal charakteryzuje się wysokim stopniem fragmentaryzacji oraz koniecznością tworzenia rządów koalicyjnych. W wyborach parlamentarnych w 2006 roku rywalizacja wyborcza została zdominowana przez dwie koalicje wyborcze: • Blok centrolewicowy, tzw. Unia, na czele z Romano Prodim, w składzie której znalazły się się m.in. Drzewo Oliwne, Partia Odbudowy Komunistycznej, Włochy Wartości, Róża w Pięść, Ludowcy - Demokratyczna Unia na rzecz Europy, Partia Komunistów Włoskich • Blok centroprawicowy pod nazwą Dom Wolności na czele z Silvio Berlusconim, skupiający m.in. Forza Italia (macierzysta partia Berluscomego), Sojusz Narodowy, Unię Chrześcijan i Demokratów, Nową Włoską Partię Socjalistyczną, Lige Północną - Ruch na rzecz Autonomii. Wybory z 2006 roku wygrała centrolewica, a Romano Prodi został premierem Włoch. Jego gabinet przetrwał zaledwie dwa lat. Przyczynami upadku rządu Prodiego były rozczarowanie niespełnionymi obietnicami wzrostu gospodarczego i oczyszczenia sceny politycznej z korupcji oraz skonfliktowana koalicja rządowa. Rządowi Prodiego udało się o połowę (z 4% do 2%) zmniejszyć deficyt budżetowy poprzez zmniejszenie wydatków budżetowych, likwidacje wielu ulg i zmniejszenie zasiłków dla bezrobotnych. Zadowolenie z tych działań prezentowali ekonomiści i Komisja Europejska, jednak protestowali lewicowi koalicjanci Prodiego. Dodatkowo Prodi wobec konfliktów wewnątrz rządu i koalicji prezentował się niepewnie, co wzmacniało niechęć Włochów. Przydomek Prodiego “Il Professore” zaczął ustępować przydomkowi “Mortadela”, które symbolizuje brak siły przywódczej . W lutym 2008 prezydent Włoch Georgio Napolitano podpisał dekret o rozwiązaniu Parlamentu po tym, jak rząd Prodiego nie uzyskał wotum zaufania po rozpadzie koalicji. Z koalicji wycofała się chadecka partia UDEUR, której lider i jednocześnie minister sprawiedliwości Clemente Mastella podał się do dymisji w związku ze skandalem korupcyjnym, w który zamieszany był on i jego żona . W marcu 2008 roku Romano Prodi zapowiedział odejście z polityki. Zakończył urzędowanie jako premier 8 maja 2008 roku. Kampania do zaplanowanych na połowę kwietnia 2008 roku wyborów była krótka i małointeresująca. Główne role odgrywały w niej centroprawicowy Lud Wolności Silvio Berlusconiego i centrolewicowa Partia Demokratyczna Waltera Veltroniego. Silvio Berlusconi oświadczył, że po raz ostatni kandyduje do parlamentu i ubiega się o urząd szefa rządu. Najgorętszym tematem kampanii była prywatyzacja włoskich linii lotniczych Alitalia. Berlusconi opowiadał się za wyłącznie włoskimi inwestorami, a Veltroni dopuszczał pozawłoskich udziałowców z Unii Europejskiej . Poza tym programy obu polityków były podobne. Berlusconi szedł do wyborów z hasłem „Podnieś się Italio”. Obiecywał obniżenie podatków i stopniowe zniesienie podatku drogowego. Kandydat centrolewicowej Partii Demokratycznej na premiera, Walter Veltroni, obiecywał z kolei podniesienie emerytur oraz budowę kilkuset tysięcy mieszkań komunalnych. Veltroni swoim hasłem wyborczym „Można to zrobić” nawiązywał do kampanii do Barracka Obamy i słynnego „Yes, we can”. Veltroni i Berlusconi solidarnie apelowali do wyborców, by nie oddawali głosów na małe partie dowodząc, że jedynie od rezultatu pojedynku między nimi zależeć będzie przyszłość Włoch. Obaj zabiegali nie tylko o zwycięstwo, ale także o sprawne rządzenie . Włoskie społeczeństwo jest jednak zniechęcone całą włoską klasą polityczną, nazywając ją qualunqunismo (od słowa „ktokolwiek”). W latach 90., gdy ujawniono powszechną korupcje w szeregach chadeków i socjalistów, Włosi pozbyli się większości elit partyjnych. Poszukując „kogokolwiek” sięgnęli po Silvio Berlusconiego, który za pomocą swych mediów budował wizerunek politycznego nowicjusza nieskażonego politycznymi salonami. Do dziś jednak sam broni się przed korupcyjnymi zarzutami . W sondażach przedwyborczych aż 30% Włochów nie popierało żadnej siły politycznej . Dzięki zdolnościom populistycznym i za pomocą swego imperium medialnego Berlusconi przesunął na swoją stronę większość „niezdecydowanych”, zmęczonych “partyjniactwem” i rozczarowanych odchodzącym rządem Prodiego. W głosowaniu Berlusconi mógł także liczyć na tradycyjnych zwolenników prawicy. Wybory z kwietnia 2008 roku przyniosły zwycięstwo centroprawicy Silvio Berlusconiego. W Izbie Deputowanych Lud Wolności Berlusconiego otrzymał 37,4% głosów, a koalicyjna Liga Północna - 8,3%., co stanowi łącznie 45,7%. Opozycja otrzymała w izbie niższej 37,6% głosów - centrolewicowa Partia Demokratyczna Waltera Veltroniego zdobyła 33,2% głosów, a związana z nią sojuszem partia Włochy Wartości Antonio Di Pietro - 4,4%. Jedyną mniejszą partią nie związaną żadnym wyborczym sojuszem, która weszła do parlamentu, z wynikiem 5,6%, jest centrowa postchadecka UDC Pier Ferdinando Casiniego. W Senacie centroprawicowa koalicja otrzymała 46,3% głosów (Lud Wolności - 38,2%, Liga Północna - 8,1%)., natomiast centrolewica 38% (Partia Demokratyczna zdobyła 33,7%, a ugrupowanie Di Pietro - 4,3%). Na UDC oddano 5,7% . Obecnie najpoważniejszą siła polityczną Włoch jest Lud Wolności. Lud Wolności był zainicjowaną przez Silvio Berlusconiego federacją Forza Italia, Sojuszu Narodowego i innych mniejszych partii wchodzących w skład Domu Wolności. Forza Italia (Naprzód Włochy) została utworzona tuż przed wyborami w 1994 roku przez magnata prasowego i przemysłowca Silvio Berlusconiego. Partia obiecywała Włochom „nowy włoski cud gospodarczy” propagując wolny rynek, indywidualizm i wolną przedsiębiorczość oraz domagając się ograniczenia interwencjonizmu państwa. Sojusz Narodowy (Alleanza Nazionale) powstał w 1993 roku jako federacja drobnych partii prawicowych oraz partii określanej jako neofaszystowska: Włoski Ruch Społeczny - Prawica Narodowa. W 1995 roku Sojusz przekształcił się partię polityczną - skrajnie antykomunistyczną i narodowo-konserwatywną. Od samego początku Sojusz Narodowy współdziałał z Forza Italia . 29 marca 2009 roku Forza Italia i Sojusz Narodowy przekształciły się w nową włoską partię centroprawicową Lud Wolności. Jej przewodniczącym został Silvio Berlusconi. Za priorytet działania nowej partii uznano przezwyciężenie kryzysu. Opowiedziano się także za wzmocnieniem władzy premiera. Do władz Ludu Wolności powołano wszystkich ministrów Forza Italia i Sojuszu Narodowego oraz pochodzących z nich szefów władz wielu regionów . Liga Północna, koalicjant Ludu Wolności, została utworzona w 1991 roku. W 1994 roku i 2001 roku wchodziła w skład koalicji rządzącej na czele z premierem Silvio Berlusconim. Występuje przeciwko finansowaniu zacofanego włoskiego Południa przez uprzemysłowioną Północ. Opowiada się za powstaniem niepodległego państwa - Padanii (na północ od rzeki Pad) . Największą siła opozycyjną jest Partia Demokratyczna (Partito Democratico), która powstała 14 października 2007 w wyniku zjednoczenia niektórych popierających rząd Romano Prodiego ugrupowań centrolewicowych i centrowych (w tym chadeckich i liberalnych). W skład nowej formacji weszły dwie największe partie koalicji wyborczej Unii: Demokraci Lewicy (Democratici di Sinistra) - partia socjaldemokratyczna utworzona w 1989 roku na XX Zjeździe Włoskiej Partii Komunistycznej, opowiadająca się za rozwojem socjalnych funkcji państwa oraz Demokracja to Wolność - Stokrotka (Democrazia è Libertà - La Margherita) - partia powstała z połączenia trzech średnich ruchów liberalnych i chadeckich . W czerwcu 2008 roku gabinet Silvio Berlusconiego został zaprzysiężony przez prezydenta. Rząd Silvia Berlusconiego to 62. gabinet w historii powojennych Włoch, a sam Berlusconi jest premierem po raz trzeci. W rządzie nie ma wicepremierów. Wszystkich ministrów jest w sumie dwudziestu jeden - w tym dziewięciu bez teki. Dwunastu z nich wywodzi się z macierzystej partii Berlusconiego Forza Italia, a po czterech z Sojuszu Narodowego i z Ligi Północnej. Berlusconi stawia przed rządem trzy cele - przezwyciężenie kryzysu, rozwiązanie problemu wzrostu przestępczości oraz nielegalnej imigracji oraz położenie kresu „śmieciowej” katastrofie Neapolu. Włosi oczekują od zwycięzcy poprawy sytuacji gospodarczej kraju, który pogrąża się w coraz głębszej recesji. Berlusconi obiecuje konieczne, ale niepopularne reformy . Podsumowanie Głównymi cechami włoskiej sceny politycznej i włoskiego systemu politycznego są symetryczny bikameralizm Parlamentu, duże uznanie Włochów dla urzędu Prezydenta, który wbrew opiniom nie pełni tylko funkcji reprezentacyjnych, ale sprawuje realna władzę oraz rozdrobnienie sceny politycznej, do której większość Włochów straciła zaufanie. Rozdrobnienie sceny politycznej jest główną słabością włoskiego systemu politycznego. W wyniku tworzenia przed wyborami mało klarownych koalicji proces legislacyjny obłożony jest często wykluczającymi się warunkami i postulatami, nawet ze strony koalicjantów. Bardzo poważnie utrudnia to i spowalnia wprowadzanie koniecznych reform. Warto jednak zwrócić uwagę, że w wyniku wyborów z 2008 roku do Parlamentu weszło jedynie pięć partii, wobec 25 w wyborach z 2006 roku. Daje to nadzieję na stabilizację rządów i możliwość wprowadzenia niezbędnych reform. Należy podkreślić, że centrolewica zapewniła, iż w sprawach najistotniejszych dla kraju, jak np. zmiany konstytucyjne i strukturalne, których bez wsparcia opozycji dokonać nie można, będzie współpracować z Berlusconim. REKLAMA W Rzymie, o świcie, kiedy wszyscy śpią, jeden człowiek jest już rześki. Nazywa się Giulio Andreotti. Nie śpi, ponieważ musi pracować, pisać książki, bywać w towarzystwie i - co jest nie mniej ważne - modlić się. Spokojny i tejemniczy Andreotti we Włoszech jest synonimem władzy przez ponad 40 lat. Film “Il Divo” w reżyserii Paolo Sorrentino poświęcony jest kontrowersyjnemu włoskiemu politykowi Giulio Andreottiemu. To film błyskotliwy, zabawny, ale i niepokojący, bo ukazuje jak bezkarni, obłudni i wyrachowani są ludzie znajdujący się u władzy. 

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny we Włoszech rozstrzyga w następujących sprawach:

Trybunał składa się z 15 członków. Po pięciu powołują odpowiednio: prezydent, parlament na posiedzeniu obu izb oraz wyższe sądownictwo administracyjne i powszechne. Kadencja sędziów trwa 9 lat i nie ma możliwości reelekcji.

W przypadku spraw związanych z oskarżeniem prezydenta lub ministrów do składu dołącza 16 członków wybranych w drodze losowania.

Prawo zwrócenia się do Trybunału w kwestii zbadania zgodności aktów normatywnych z Konstytucją posiadają prezydent, regiony lub prowincje. Od decyzji Trybunału nie ma odwołań.

Sądownictwo administracyjne

Orzecznictwo w zakresie prawa administracyjnego sprawują regionalne trybunały administracyjne oraz Rada Stanu, jako organ odwoławczy. W kompetencji trybunałów leży rozpatrywanie skarg wobec aktów administracyjnych oraz kontrola ich legalności i użyteczności oraz celowości. Uzupełnieniem systemu sądownictwa administracyjnego są szczególne sądy administracyjne, w tym Trybunał Obrachunkowy. Organem analogicznym do Najwyższej Rady Sądownictwa jest natomiast Rada Prezydialna Sądownictwa Administracyjnego.

Funkcje

Pośród funkcji Prezydenta Republiki wyodrębnia się:

Ponadto Prezydent akredytuje i przyjmuje dyplomatów innych państw oraz nadaje odznaczenia państwowe

Odpowiedzialność

Z odpowiedzialności politycznej przed jakimkolwiek organem zwalnia Prezydenta zasada kontrasygnaty. Prezydent odpowiada jednak za zdradę stanu lub pogwałcenie Konstytucji przed obradującym w szczególnym składzie Sądem Konstytucyjnym, na wniosek Parlamentu

Bibliografia:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6 - Znaczenie konformizmu w systemie kontroli spol. sms, zchomikowane, 35 000 edukacyjnych plikó
BAD Rynkowe i mark - ściąga(1), zchomikowane, 35 000 edukacyjnych plików z każdej branży
BIOTECHNOLOGIA ŚCIAGA, zchomikowane
Włochy
włochy
krzyżówki III gimn, zchomikowane, 35 000 edukacyjnych plików z każdej branży
histo plan cw, zchomikowane, 35 000 edukacyjnych plików z każdej branży
Pytania z biochemii, zchomikowane
Włochy Filozofia oświecenia, filozofia
ściąga 3a., zchomikowane, 35 000 edukacyjnych plików z każdej branży
Włochy, Dokumenty(2)
Opłaty Drogowe Włochy(1)
Italy in figures Włochy w liczbach 2012
Pozarządowe organizacje bezpieczeństwa publicznego studia niestacjonarne konspekt wiedzy, zchomikowa
Rozmowa głównym warunkiem skutecznego współdziałania nauczycieli i rodziców, zchomikowane, 35 000 ed
Powierzchniowe Ruchy Masowe, Włochy
Projekt Włochy Włochy są krajem górzystym
Referat Włochy

więcej podobnych podstron