Rodzina: Melanthiaceae - Melantkowate

Wzór: * P₃₊₃ A₃₊₃ G₍₃₎

Forma: byliny

Liście: szerokolancetowate o nerwacji równoległej

Ulistnienie: skrętoległe, czasem w różyczce

Kwiaty: wyrasta jesienią wprost z jajowatej bulwy

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Zimowit jesienny - Colchicium autumnale

S: semen, bulbus

D: toxicum, cytostaticum, leczy się nim nowotwory krtani i tchawicy

Rodzina: Iridaceae - Kosaćcowate

Wzór: * ↑ P₃₊₃ A₃ G₍₃₎

Forma: zielne, wytwarzają bulwy i kłącza

Liście: pojedyncze, całobrzegie, równolegle unerwione, mieczowate, wyrastają z podziemnych pędów

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: pojedyncze lub w gronach, okwiat barwny

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Szafran uprawny - Crocus sativus

S: stigma

D: hypotonicum, sedativum, spasmolyticum, aromaticum

Rodzina: Asphodelaceae - Złotogłowowate

Wzór: * K₍₃₊₃₎ C₍₃₊₃₎ A₍₃₊₃₎ G₍₃₎

Forma: wiecznie zielone byliny i krzewy o charakterze sukulentów

Liście: mięsiste, rynienkowate, o kształcie sztyletowatym, brzegu kolczastym, obejmuje pochwiasto łodygę

Ulistnienie: zebrane w rozetę

Kwiaty: drobne, zrosłopłatkowe, w gronach

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Aloes drzewiasty - Aloë arborescens

S: folium, succus

D: protectivum, amarum, digestivum, antiphlogisticum

Rodzina: Hyacinthaceae - Hiacyntowate

Wzór: * P₃₊₃ A₃₊₃ G₍₃₎

Forma: zielne, z podziemnymi cebulami lub kłączami

Liście: równowąskie

Ulistnienie: liście skupione u podstawy łodygi

Kwiaty: w luźnych kłoskach

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Urginia morska - Urginea maritina

S: bulbus

D: cardiacum

Rodzina: Alliaceae - Czosnkowate

Wzór: * P₃₊₃ A₃₊₃ G₍₃₎

Forma: zielne z podziemnymi cebulami lub kłączami

Liście: od równowąskich (rurkowatych) poprzez lancetowate i jajowate aż do sercowatych, z ogonkiem

liściowym

Ulistnienie: liście skupione u podstawy pędu

Kwiaty: baldachowate kwiatostany, czasem kwiatostan przypomina główkę

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Czosnek pospolity - Allium sativum

S: bulbus

D: bacteriostaticum, cholagogum, przeciwmiażdżycowo

Rodzina: Cornvallariaceae - Konwaliowate

Wzór: * P₍₃₊₃₎ A₃₊₃ G₍₃₎

Forma: byliny o czołgających kłączach

Liście: duże, eliptyczno jajowate, o nerwacji równoległej, długoogonkowe

Ulistnienie: skrętoległe, czasem w różyczce

Kwiaty: zebrane w jednostronne grono na głąbiku

Owoc: jagoda

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Konwalia majowa - Cornvallaria majalis

S: inflorescentia, herba

D: diureticum, cardiotonicum

Rodzina: Orchidaceae - Storczykowate

Wzór: ↑ P₃₊₃ [A₁ G₁]

Forma: zielne, często epifity

Liście: pojedyncze, całobrzegie

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: asymetryczne, listek środkowy okółka przekształcony w warżkę (labellum) i opatrzony ostrogą, warżka

skierowana ku dołowi, pyłek w pyłkowinach, kwiatostany groniaste

Owoc: torebka

Nasiona: bezbielmowe

Przedstawiciele:

• Wanilia płaskolistna - Vanillia planifolia

S: fructus

D: aromaticum, corrigens

Rodzina: Zingiberaceae - Imbirowate

Wzór: ↑ P₃₊₃ A₃₊₃ G₍₃₎

Forma: zielne, niewielkie drzewa, z podziemnymi kłączami

Liście: łodyga często pozorna, złożona z pochew liściowych wchodzących jedne w drugie

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: grzbieciste, z jednym pręcikiem płodnym, środkowym wewnętrznego okółka. Dwa inne pręciki

wewnętrznego okółka wykształcają się płatkowato i są zrośnięte w osobliwą warżkę - lebellum

(podobna do warżki u Orchidaceae, działki okwiatu). W jej budowie mogą brać też udział zewnętrzne

pręciki jeśli nie są one samoistnymi staminodiami.

Owoc: torebka, jagoda

Nasiona: -

Przedstawiciele:

• Ostryż długi - Curcuma longa

S: rhizoma

D: cholagogum, cholereticum, antiphlogisticum, bacteriostaticum

• Imbir - Zingiber officinalis

S: rhizoma

D: pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, cholagogum, osłabia odruch wymiotny

Rodzina: Poaceae - Wiechlinowate

Wzór: P₀ A₃ G₍₂₎

Forma: zielne, rzadziej drzewiaste, łodyga wewnątrz pusta, opatrzona kolankami

Liście: wąskie, równolegle unerwione, często z otwartymi pochwami, na granicy pochwy i blaszki liściowej

występuje języczek

Ulistnienie: dwuszeregowo obejmujące łodygę

Kwiaty: zebrane w wiechy lub kłosy złożone z kłosków; są drobne, niepozorne, zwykle obupłciowe, słupek górny z dwoma pierzastymi znamionami

Owoc: ziarniak

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Jęczmień zwyczajny - Hordeum vulgare

• Pszenica zwyczajna - Triticum aestivum

• Ryż siewny - Oryza sativa

S: semen

D: nutricum

• Owies zwyczajny - Avena sativa

S: stramentum

D: diureticum, sedativum

• Żyto - Secale cereale

S: semen

D: nutricum

• Kukurydza - Zea mays

S: stigma

D: diureticum

• Perz właściwy - Elymus repens

S: rhizoma

D: diureticum

Rodzina: Araceae - Obrazkowce

Wzór: P_{2-3 + 2-3} A₃₊₃ G₍₃₎ lub ♀ P₀ G₍₃₎ ♂ P₀ A₃₊₃

Forma: zielne lub pnącza

Liście: szerokie

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: promieniste, jedno- lub obupłciowe, zebrane w mięsistą kolbę, otoczoną pochwiastym liściem, okwiat

3-krotny, pręcików tyle, ile listków okwiatu, słupek górny

Owoc: jagoda

Nasiona: bielmowe lub bezbielmowe

Przedstawiciele:

• Tatarak zwyczajny - Acorus calamus

S: rhizoma

D: aromaticum, stomachicum, antisepticum, amarum, sedativum, spasmolyticum

NIBY TE, KTÓRYCH NIE MUSIMY UMIEĆ NA KOLOSA :P

Rodzina: Asparagaceae - Szparagowate

Wzór: *P₃₊₃ A_{3+3 lub 3} G₍₃₎

Forma: zielne, zdrewniałe

Liście: zredukowane do łusek i zastąpione przez listo podobne krótkopędy (gałęziaki)

Ulistnienie: brak

Kwiaty: drobne, przeważnie rozdzielnopłciowe

Owoc: jagoda

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Szparag lekarski - Asparagus officinalis

S: rhizoma

D: diureticum, alergicum

Rodzina: Bromeliaceae - Ananasowate

Wzór: P₃₊₃ A₃₊₃ G₍₁₎ lub ₍₃₎

Forma: głównie nadrzewne epifity

Liście: szarozielone, równowąskie, o zaostrzonym szczycie i brzegach gładkich lub zaopatrzonym w kolce

Ulistnienie: rozetkowate, przystosowane do gromadzenia wody

Kwiaty: drobne, liczne, ściśle przylegają do siebie tworząc kwiatostan

Owoc: owocostany powstające przez zrośnięcie owoców z mięśnięjącymi przysadkami i osią kwiatów; torebka

lub jagoda

Nasiona: -

Przedstawiciele:

• Ananas jadalny - Ananas comosus

S: łodygi, fructus (succus)

D: adstringens, antiphlogisticum

Rodzina: Musaceae - Bananowate

Wzór: ↑ P₍₅₎₊₁A₅₊₁ G₍₃₎

Forma: zielne o długim pędzie nadziemnym

Liście: duże, podługowate z wyraźnym nerwem głównym, pochwiasto obejmujące łodygę, tworząc w ten

sposób nibypień

Ulistnienie: liście tworzą pióropusz na szczycie pędu

Kwiaty: grzbieciste, o 6 wolnych lub zrośniętych płatkach, 5 pręcików i 1 prątniczka, o płatkowatej postaci,

zebrane w kwiatostan

Owoc: jagoda

Nasiona: -

Przedstawiciele:

• Banan właściwy - Musa paradisiaca

S: fructus

D: nutricum

Rodzina: Arecaceae - Palmy

Wzór: * ↑ P₃₊₃ A_3+3+3+3 G₃ lub ₍₃₎

Forma: krzewy, drzewa, wiecznie zielone, tworzące nierozgałęziony pień (kłodzina)

Liście: długoogonkowe, duże, dłoniasto- lub pierzastodzielne, zwisające ze szczytu kłodziny w postaci

pióropuszy

Kwiaty: zebrane w kolby, okwiat 3-krotny, zwykle jednopłciowy, otoczony zdrewniałą pochwą, słupek górny

Owoc: orzech, jagoda, pestkowiec

Nasiona: bielmowe

Przedstawiciele:

• Kokos właściwy - Cocos nucifera

S: fructus, oleum - olej kokosowy jest źródłem dość rzadko występujących średniołańc. kw. tłuszcz.

D: nutricum, vehiculum

• Kopernica woskodajna - Copernica cerifera

S: wosk z dolnej strony liście

D: emolliens, działanie natłuszczające, zmiękczające, nadające połysk

---