METODA ANKIETOWA W BADANIACH KONSUMENCKICH

Ankieta składa się z:

- metryczki (dane osobowe)

- części metorycznej (pytania o produkt)

Metryczka

Wiek, płeć, wykształcenie, posiadanie dzieci, czym się zajmuje, wiek dzieci, ile zarabia

Metryczkę umieszczamy zazwyczaj za częścią metoryczną, przed gdy musimy dokonać selekcji ankietowanych

Ankieta - metoda badawcza

Kwestionariusz ankietowy - narzędzie badawcze

Cel badań marketingowych (m.in ankiety)

- ograniczenie ryzyka

- wspieranie firmy w trudnych decyzjach

Badania marketingowe - badania dostarczające informacji w firmie w celu wsparcia kierownictwa w podjęciu trafnych decyzji

Badania marketingowe (Kotler) - a punktu widzenia opisu czynności systematyczne projektowanie, zbieranie, analizowanie i przetwarzanie danych i wyników badań które dotyczą specyficznych sytuacji marketingowych przedsiębiorstwa.

Procedura badań marketingowych

1. Określenie celu badań (opis, wyjaśnienie, oddziaływanie)

- identyfikacja problemu

- rozwiązanie

2. Analiza sytuacji, w jakiej znajduje się firma i jej otoczenia

3. Określenie problemu badawczego ( konceptualizacja - krótkosłowne wyrażenie problemu, operacjonalizacja - sposób pozwalający na ukazanie problemu)

4. Postawienie hipotez

5. Analiza danych wtórnych

6. Określenie metod badań pierwotnych np. ankieta

7. Testowanie narzędzi badawczych (badania pilotażowe)

8. Planowanie doboru próby

9. Zbieranie danych pierwotnych

10. Analiza i interpretacja danych

11. Przygotowanie raportu z badań

Badania pierwotne i wtórne

Badania pierwotne SA oryginalne (po raz pierwszy robione dla danego problemu), wtórne już kiedyś były ( nie są zrobione dla danej sytuacji, a dla podobnej, która kiedyś się zdarzyła)

Badania ilościowe

Prowadzi się na dużych próbach reprezentatywnych dla populacji (losowo). W badaniu wykorzystuje się wystandaryzowane kwestionariusze. W analizie danych stosowane są metody wnioskowania statystycznego. Wyniki uogólniane są na cała populację.

Badania jakościowe

Przydatne w badaniach problemów, które nie poddają się opisowi statystycznemu oraz gdy niemożliwe jest stosowanie wystandaryzowanych technik. Odpowiadają na pytania jak i dlaczego, umożliwiają uzyskanie szerszego spojrzenia na badane zjawisko.

Badania jakościowe i ilościowe nie są rozłączne, wzajemnie się uzupełniają.

Klasyfikacja ankiet

Metody ankietowe:

a) z udziałem ankietera

- bezpośrednia obecność ankietera

audytoryjna

bezpośrednia

- ankieta telefoniczna

b) bez udziału ankietera

- ogólna

- pocztowa

- komputerowa

- prasowa

- telewizyjna

- radiowa

Jak konstruujemy ankiety

- logiczne ułożenie pytań

- pytanie drażliwe na koniec

- prosta, przejrzysta

Rodzaje pytań

- zamknięte (tak, nie, nie mam zdania)

- otwarte

- metryczkowe ( o sobie)

- buforowe (rozluźniające)

- pytanie filtrujące (kierujemy konsumenta)

Formułowanie pytań w ankietach

Używając słów znanych np. wzbogacanie (złe)

Używając wyrażeń jednoznacznych np. typ urządzeń, czy ostatnio (złe)

Pytać tylko o jedną rzecz np. co sądzi …i jak… (złe)

Pytanie krótkie i nieskomplikowane np. co będzie jeśli… (złe)

Bez podwójnego przeczenia

Proste do odpowiedzi

Pytanie bez obciążenia

Pytania mają pomóc pamięci respondenta, jeśli jest to konieczne

Pytanie pośrednie, na luzie np. Kobieta, z która rozmawiałem… a co Pani na to?

Pytanie nie sugerujące odpowiedzi np. Czy zgodzi się Pani że firma X produkuje najlepsze wyroby?

Pytania z odpowiedziami jakościowymi

1. Skala z kategoriami

• Skala dyskretna (określamy początek początek koniec)

• Opis kategorii skali (nie dyskretna)

2. Liczba kategorii

• Zrównoważenie / niezrównoważeni skali

• Parzysta / nieparzysta liczba alternatyw (pkt neutralny- wymuszający charakter alternatyw). Oprócz pkt neutralnego opcja: brak opinii, nie wiem, nie mam zdania

3. Skala analogowa (ciągła)

PROGNOZOWANIE POPYTU I PODAŻY

Przewidywanie - wnioskowanie o zdarzeniach nieznanych na podstawie zdarzeń znanych.

Prognozowanie - oparte na znakowanych podstawach przewidywaniu kształtowania się zjawisk i procesów procesów przyszłości.

Oparte na podstawach naukowych przewidywanie przebiegu i stanu możliwych przyszłych zdarzeń

Prognozowanie to racjonalne przewidywanie przyszłych zdarzeń predykcja

Prognozowanie gospodarcze jest to przewidywanie kształtowania się zjawisk i procesów gospodarczych gospodarczych w przyszłości

Podział

Kryteria : horyzont czasowy prognozy. Jest dostosowany do zasady periodyzacji i systemu planów gospodarczych

Zasada periodyzacji - oznacza podział czasu działalności gosp. na 2 rodzaje okresów:

• okresy sprawozdawcze (okres sprawozdawczy - poszczególne miesiące roku okresowego)

• lata obrotowe (rok obrotowy - najczęściej rok kalendarzowy)

Ze wzgl. na horyzont, prognozy dzielimy na:

- krótkoterminowe - prognozy gosp. na <1rok, zwykle obejmują 1 cykl produkcyjny

- średnioterminowe - 2-5 lat

- długoterminowe - > 5 lat

a) perspektywistyczne - 10-20 lat

b) ponadperspektywistyczne - >20 lat

Ze wzgl na funkcje, prognozy dzielimy na:

- operacyjne <1 rok

- strategiczne

Ze wzgl. na charakter prognozowanych zjawisk

- ilościowe - opisujące w sposób ilościowy, dotyczą zjawisk gospodarczych typu ilościowego

a) punktowe - przedstawiają określoną wartość jaką przyjmuje zmienna prognozowania

b) przedziałowe - formułuje się w postaci przedziału liczbowego, w którym znajdzie się przyszła postać zmiennej prognozowania.

- jakościowe - dotyczące zjawisk typu jakościowego. Opisywane słownie.

Okres prognozy - okres, którego dotyczy sporządzana prognoza.

Długość okresu prognozy zależy od 2 podstawowych czynników:

- charakteru prognozy

- praktycznych potrzeb prognozowania

Horyzont prognozy - najdłuższy okres lub moment w przyszłości, w którym prognoza jest dopuszczalna w świetle przyjętego kryterium.

Jest to przedział czasu [n, n+τ], w którym dla każdego okresu τ = n+1…n+τ można w uzasadniony sposób sporządzić prognozy badanego zjawiska. Dopuszczalne są, więc prognozy dla takich okresów T, które nie wybiegają poza n - ostatni okres dla którego dysponuje się danymi, T - okres prognozy, dla którego prognoza jest dopuszczalna, τ - przedział czasu n+τ oddzielający okres n od najdalszego okresu w przyszłości

Długość horyzontu zależy od:

- charakteru obiektu prognozy

- wybranego modelu prognostycznego

- zastosowania metody prognostycznej

Proces prognostyczny - konstrukcja prognozy i jej zastosowanie w przedsiębiorstwie jest procesem sekwencyjnym, który przebiega wg pewnego ogólnego schematu postepowania prognost:.

1. Sformułowanie zadania prognostycznego - określić zjawisko, cel

2. Określenie przesłanek prognostycznych - czynniki, narzędzia, przyjęcie hipotez

3. Zebranie, statystyczna obróbka i analiza danych statystycznych

4. Wybór metody prognozowania ( budowa modelu prognostycznego oraz reguły prognozowania)

Model prognostyczny - odwzorowuje prawidłowości zachodzące w przeszłości albo takie co do których prognoza zakłada że będą się działy w przyszłości w prognozowanym zjawisku.

- formalne - postać równania

- nieformalne - myślowe

Reguła prognozowania - określa się w sposób przejścia od modelu do prognozy

Podstawę metody prognozowania powinny stanowić:

- przyjęte przesłanki prognostyczne

- dostępne dane prognost.

- prawidłowości występowania w prognozowanych zjawiskach

- wymagania dotyczące dokładności i budowanych prognoz

- własności metod prognozowania

- dostępne oprogramowanie komputerowe

5. Konstrukcja prognozy- budowanie modelu prognostycznego prognostycznego wyznaczanie prognozy

6. Ocena dopuszczalności prognozy - stopień niepewności

błąd ex ante - określający dokładność prognozy

błąd ex post - na okresy wcześniejsze

7. Zastosowanie prognozy

8. Ocena trafności prognozy

Błędy

Bezwzględny błąd - ex post obliczony na moment t

q_t = Y_t - Y_t٭

Y_t - rzeczywista

Y_t٭- wartość prognostyczna

Procentowy błąd - ex post, obl na moment t

Ψ_t = (Y_t-Y_t٭)/Y_t · 100%

Średni błąd - ex post, obl na moment n+1…T

q = 1/(T-n) · Σ (y_t - y_t٭)

n - moment ostatniej znanej obserwacji zmiennej progn.

T - okras dla którego była sporządzana prognoza

Średni błąd absolutny - ex post, obl na moment n+1…T

ε = 1/(T-n) · Σ |y_t - y_t٭|

Średni błąd kwadratowy - ex post, obl na moment n+1…T

s٭² = 1/(T-n) · Σ (y_t - y_t٭)²

Pierwiastek błędu średniokwadratowy RMSEJ - ex post, obl na moment n+1…T

s٭² = √s٭²

Średni błąd procentowy MPE - ex post, obl na moment n+1…T

Ψ = 1/(T-n) · Σ (y_t - y_t٭)/y_t · 100%

Średni absolutny błąd procentowy MAPE - ex post, obl na moment n+1…T

ω = 1/(T-n) · Σ |(y_t - y_t٭)/y_t| · 100%

Składowe modeli prognozowania

s. systematyczne - będąca efektem oddziaływań stałego zestawu czynników za zmienna prognozowania

s. przypadkowe - zwane składnikami losowymi lub wahaniem przypadkowym. Może występować w postaci tendencji rozwojowej (trendu) stałego poziomu zmiennej prognozowanej, składniki okresowej (periodycznej)

s. okresowa - występuje w postaci wahań cyklicznych lub sezonowych

Szereg czasowy

1. Składowe przypadkowe

2. Składowe systematyczne składowe systematyczne

- stały poziom

- trend (tendencja rozwojowa)

- składowa okresowa

a) wahania sezonowe

b) wahania cykliczne

Tendencje rozwojowe (trendy) - długookresowa skłonność do jednokierunkowych zmian ( lub ) wartości badanej zmiennej.

Stały (przeciętny poziom) - w szeregu czasowym wartości prognozowanej zmiennej oscylują wokół pewnego (stałego) poziomu.

Wahania cykliczne - występują w postaci długookresowych, powtarzających się rytmicznie krzywych, w przedziałach czasu > niż rok. Oscylują wokół lub . Związane gł. z cyklem koniunkturalnym.

Wahania sezonowe - wahania wartości badanej zmiennej, krótkoterminowe, w przedziałach czasowych < 1 rok. Oscylują wokół lub . Powstają na skutek zmiany pory roku, zwyczajów czy świąt.

Proces wyodrębniania poszczególnych składowych danego szeregu czasowego to tzw dekompozycja szeregu.

Stały średni poziom Trend

stały śr poziom trend + wahania

+ wah. sezonowe sezonowe

stały śr. poziom stały śr. poziom

+ wah. cykliczne + wah. cykliczne

Modele stosowane szeregów czasowych

• m. addytywne - obserwowane wartości zmiennej prognozowane są sumą składowych szeregu czasowego. Jednostkową zmienna objaśniająca modelu jest zmienna czasu.

Y_t = f(t) + g(t) + h(t) + ξ_t

f(t) - tendencja rozwojowa, g(t) - wah sezonowe, h(t) - wah cykliczne, ξ_t - zmienna losowa

Nie występują intereakcje między składowymi szeregu (są niezależne)

• m. multiplikatywny - obserwowane wartości zmiennej prognozowanej są iloczynami składników szeregu czasowego. Jednostkową zmienna objaśniająca modelu jest zmienna czasu.

Y_t = f(t) · g(t) · h(t) · ξ_t

∗ Metody naiwne

Y_t =٭ Y_t-1

∗ Metoda średniej ważonej prostej

Y_t =1/k ·Σ Y_t

k - stała wygładzania

∗ Metoda średniej ważonej ruchomej

Y_t =1/k ·Σ Y_i · w_i-1+k+1

Σ = 1

ANALIZA POPYTU I PODAŻY

Popyt - ilość dobra, jaką nabywcy, dysponując określonym funduszem, gotowi są zakupić przy różnym poziomie ceny

Popyt - część potrzeb, ujawnianych przez nabywców, które mają realne zabezpieczenie w ich funduszu nabywczym.

Popyt a rozmiary zapotrzebowania

- popyt - postępowanie nabywców przy różnych poziomach cen produktu

- zapotrzebowanie - popyt w odniesieniu do konkretnej ceny produktu

Popyt charakteryzuje się:

- zmiennością - potrzeby są kategorią dynamiczną, czynniki determinujące popyt są zmienne.

- złożonością - różne kryteria klasyfikacyjne

Czynniki kształtujące popyt:

- ekonomiczne

- demograficzno-przyrodnicze

- cywilizacyjne

- społeczne

- materialno-rzeczowe

- organizacyjne i infrastruktura handlu

- reklama i promocja sprzedaży

Czynniki kształtujące popyt na żywność:

- dochód konsumenta

- cena danego produktu i innych dóbr

- preferencje i upodobania

- czynniki demograficzne i społeczne

- wiedza o zdrowiu i żywieniu

- inne

Uproszczona funkcja popytu

D = f (Y, P_p, P₁,…P_n)

D - popyt

Y - przeciętny dochód na osobę

P_p - cena danego produktu

P₁…P_n - ceny innych produktów

Prawo Engla - więcej miarę dochodów się udział wydatków na żywność, natomiast udział wydatków na dobra trwałego użytku, a następnie na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu w zakresie zdrowia, kultury.

Współczynnik elastyczności dochodowej (E_i) Określa o ile jednostek np. % zmieni się popyt (Δd) na skutek jednostkkowej zmiany dochodu Δi

E_i = Δd/d₀ : Δi/i₀

Dla większości produktów żywnościowych elast.. doch. popytu wynosi 0-1

Ei>1 EDP<-1	plast.. dosk elast	Produkty jednostkowe, wys. Jakości, luksusowe np. żywność wygodna
Ei = 1 EDP=-1	p.propor elast	Możliwy przy niskim poziomie konsumpcji żywności i w odniesieniu do pojed. prod, art. standardowych
0<Ei<1 -1<EDP<0	p. mało plast.	Dobra normalne, pierwszej potrzeby
Ei=0 EDP>0	p.sztywny	Nie reaguje na zmianę dochodu, art.absolutnie potrzebne, nie mają substytutów
Ei<0 EDP=0	p. odwrotnie elast	Dotyczy najmniej atrakcyjnych, tradycyjnych art. W danej gr produktów nie reaguje na cenę

Prawo popytu (Marshala) - ceny danego dobra (niezmienione inne warunki) powoduje wielkości popytu na to dobro i odwrotnie.

Wskaźnik elastyczności cenowej popytu

E_DP= ΔD/D : ΔP/P

ΔD/D - wzgl zmiana popytu

ΔP/P - wzgl. zmiana ceny

Cenowa elastyczność popytu normalnie przyjmuje wartości ujemne

E_DP<-1 popyt elastyczny

-1<E_DP<0 popyt nieelastyczny

dla produktów spożywczych >-1

Podaż - ilość dobra, jaką sprzedawcy gotowi są zaoferować przy różnych poziomach cen

Prawo podaży - wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku co zmiana ceny

Czynniki kształtujące wielkość i strukturę podaży

- techniczno-organizacyjne - fizyczna możliwość dostarczania towarów towarów odpowiedniej ilości i asortymencie do punktów sprzedaży

- ekonomiczno-administracyjne - ceny, popyt, reglamentacja i inne zarządzenia władz UE np. kwoty mleczne

Pojemność rynku- ilość dóbr i sług, które przy danych cenach i dochodach mogą zostać sprzedane w określonym czasie i miejscu.

Może ona dotyczyć zarówno wszystkich potencjalnych nabywców (ogólna pojemność rynku) jak i wybranych segmentów rynku (pojemność cząstkowa)

Bezwzględny popyt niezaspokojony - popyt niezrównoważonej podaży pod względem wartościowym popyt> podaż

Względny popyt niezaspokojony - niedopasowanie strukturalne, klienci oczekuja innego poziomu jakości

Dla określenia wielkości popytu niezaspokojonego można posłużyć się wskaźnikiem zaspokojenia popytu

Wz = (podaż towaru na jednostk konsumenta)/(popyt -`'-- ) · 100%

Lub określony na odstawie danych zeranych w czasie badań wśród potencjalnych nabywców

Wz = wypowiedzi o zrealizowanym popycie/ ogolna liczba odpowiadających

Znajomość udziałów rynkowych poszczególnych firm pozwala na określenie m.in. współczynnika C4 określającego stopień koncentracji sektora (stosunek sumy wielkości sprzedaży 4 największych firm do wielkości sprzedaży ogółem w branży)

Wskaźnik udziału rynkowego mogą być przedstawione w ujęciu:

- ilościowym - pod uwagę bierzemy wielkość sprzedaży w jednostkach naturalnych np. tony

- jakościowym - do obliczania wykorzystuje się wartość sprzedaży danej firmy i wartość sprzedazy w całym rynku

---