Litosfera - zewnętrzna, sztywna powłoka Ziemi obejmująca skorupę ziemską i górną część płaszcza ziemskiego. Miąższość litosfery wynosi ok. 70-80 km, a jej temperatura dochodzi do 700°C. Litosfera w częściach globu zajętych przez płyty kontynentalne jest nazywana litosferą kontynentalną. Litosfera oceaniczna występuje pod oceanami. Skorupa kontynentalna jest znacznie grubsza niż oceaniczna o 70-80 km, jest zbudowana z wielu różnych i różnowiekowych skał - magmowych, osadowych i metamorficznych i jest o wiele starsza niż oceaniczna. Litosfera obejmuje obszary wodne: jeziora, rzeki, morza, bagna. Litosfera ma wiele wspólnego z biosferą oraz hydrosferą, a także atmosferą. czynniki zagrażające litosferze można podzielić na: a) naturalne - z którymi człowiek nie ma nic do czynienia: erozja, pożary, susza, trzęsienia ziemi, b) antropogeniczne spowodowane przez człowieka: - zatrucie metalami ciężkimi i substancjami toksycznymi obecnymi w nawozach; - zatrucie chemią roślinną; - eksploatacja kopalń; - zabudowa miejska; - składowanie odpadów. Do najważniejszych zagrożeń gleby należą: - Monokultury, które prowadzą do zaburzenia gleby; - Wycinanie lasów o pożary roślinności wzmagające erozję gleby, co prowadzi do pustynnienia obszaru; - Osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obniżająca poziom rzek gruntowych; - Zbyt intensywne nawożenie,; - Ścieki i różnego rodzaju opady niewłaściwie składowane; - Intensywny wypas bydła prowadzący do erozji; - Stosowanie chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych; - Zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo przemysłowe i mieszkalne. Glebę można chronić przez: · Prawidłowe zabiegi rolnicze (uprawowe); · Stosowanie odpowiednich płodozmianów; · Właściwe rozmieszczenie użytków rolnych i leśnych; · Wapnowanie gleb zakwaszonych; · Przeciwdziałanie erozji; · Rekultywację (odnowę) terenów zdewastowanych; · Wykorzystanie mineralnych surowców odpadowych pojawiających się przy wydobyciu węgla, żelaza, miedzi, cynku i ołowiu; · Zagospodarowanie odpadów komunalnych przez ich utylizację i kompostowanie oraz oczyszczanie ścieków; · Racjonalne użytkowanie gleb i ich ochronę przed zanieczyszczeniami. DEGRADACJA GLEBY ,to spadek żyzności gleby polegający na obniżeniu ilości i jakości próchnicy w glebie, wymywaniu kationów zasadowych (gł. wapnia, magnezu i potasu), zakwaszeniu gleby i zniszczeniu jej struktury; Degradacja gleby oznacza: zakwaszanie gleby; zmianę właściwości chemicznych gleby w wyniku chemicznego zanieczyszczenia; zniekształcenie i zniszczenie gleby; odwodnienie gleby; zatrucie gleby. Formy degradacji gleby -erozja; -pustynnienie i stepowanie; zniekształcenie gruntów; -chemiczne zanieczyszczenia gleb. erozja- to proces rozmywania (erozja wodna) lub rozwiewania (erozja wietrzna) powierzchniowej warstwy gleby. Erozję gleb nasilają; -niszczenie naturalnej szaty roślinnej; nieprawidłowa uprawy ziemi; -nieprawidłowe melioracje wodne; -niewłaściwy wypas bydła; -wadliwy dobór roślin uprawnych. Najważniejsze przyczyny degradacji gleb: wyrąb lasów i niszczenie naturalnych pokryw roślinnych; zaburzenie stosunków wodnych; zakwaszenie gleb; alkalizacja gleb; chemiczne zanieczyszczenie przez substancje dostające się do gleby z atmosfery, hydrosfery, ścieków. Objawy degradacji gleb: intensywne zakwaszanie; niedobór składników pokarmowych dla roślin i zaburzenie miedzy nimi równowagi jonowej; zbyt wysokie stężenie soli w roztworach; akumulacja i nadmienia mineralizacja substancji fitotoksycznych; ciągły lub czasowy niedobór tlenu i wody; pogarszanie się struktury i porowatości gleby; niszczenie poziomu próchniczego przez erozję wodną i wietrzną; spełzywanie mas ziemnych a także obrywy i osuwiska; zamulanie, zasypywanie i geotechniczne niszczenie gleb. Ochrona gleb wymaga: Prawidłowych zabiegów rolniczych; Stosowania odpowiednich płodozmianów; Właściwego rozmieszczenie użytków rolnych i leśnych; Wapnowania gleb zakwaszonych; Przeciwdziałania erozji; Rekultywacji (odnowy) terenów zdewastowanych; Wykorzystania mineralnych surowców odpadowych pojawiających się przy wydobyciu węgla, żelaza, miedzi, cynku i ołowiu; Zagospodarowania odpadów komunalnych przez ich utylizację i kompostowanie oraz oczyszczanie ścieków. Racjonalnego użytkowania gleb i ich ochrony przed zanieczyszczeniami.