TEMAT: 2-6. ZIARNIAKI

Do ziarniaków należą drobnoustroje które układają się w kształty:

• Kuliste

• Łańcuszkowe

• Grona

Ziarniaki są :

• Tlenowcami

• Lub względnymi beztlenowcami

Barwią się na:

• Gram - dodatnio ( Streptococcus, Stapylococcus)

• Gram - ujemnie ( Neisseria)

Wyróżniamy ziarniaki :

1. Paciorkowce - ( streptococcus)

• Paciorkowiec ropotwórczy - streptococcus pyogenes,

• Paciorkowiec zieleniejący - streptococcus viridans

• Paciorkowiec kałowy - streptococcus faecalis

• Paciorkowiec zapalenia płuc - streptococccus pneumoniae

Gronkowce - (staphylococcus)

• Gronkowiec złocisty - staphylococcus aureus

• Ziarenkowce - neisseria

• Dwoinka rzeżączki - N. gonorrhoeae

• Dwoinka zapalenia opon mózgowych - N. meningitidis

• Pałeczki jelitowe - enterobacteriaceae

• Pałeczki Salmonella

• Pałeczki czerwonki -Shigella

• Pałeczki okrężnicy - Eschiericha

• Pałeczki otoczkowe - klebsiella

• Pałeczki odmienca - Proteusz

• Pałeczki dżumy - Yeresinia

• Pozostałe - Citobacter, Enterobacter, Erwinia, Serratia, Hafnia, Morganella

Paciorkowce :

1. Paciorkowiec ropny - jest kształtu owalnego lub kulistego, układa się w długie lub krótkie łańcuchy, rosną w temperaturze 20-40⁰ C.

• Chorobotwórczość - wytwarzają kilka różnych substancji toksycznych i enzymatycznych- streptolizynę O i S, streptokinazę, strepotodornazę i toksynę erytrogenną odpowiedzialną za zakażenia dróg oddechowych.

• Wytrzymałość - giną w temperaturze 60 ⁰ C w ciągu 30 minut, w stanie wysuszenia zachowują żywotnośc przez dlugi czas,

• Rezerwuar i źródło zakażenia - jest nim chory człowiek lub nosiciel

• Materiał zakaźny - wydzielina z nosa, gardła, odzież, przedmioty, pokarm. Szczególnie niebezpieczni dla otoczenia są nosiciele ( ozdrowieńcy, osoby z anginami, nosiciele zdrowi)

• Drogi i wrota zakażenia - bezpośredni kontakt z nosicielem, pośredni z przedmiotami, drogą kropelkową. Wrotami jest skóra, błona śluzowa nosa, gardła albo rana pooperacyjna

• Charakterystyka choroby- płonicę - którą cechuje zapalenie gardła i charakterystyczna wysypka, zapalenie gardła, ucha środkowego, zatok, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenie opłucnej, zakażenie ran, chorobę reumatyczną, zakażenie skóry- róża,

• Odporność- przebycie płonicy zapewnia długotrwałą odporność

2. Paciorkowiec zieleniejący - w warunkach naturalnych występuje na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, niektóre szczepy mają właściwości chorobotwórcze, zapalenie dróg moczowych, powolne zapalenie wsierdzia lub gruczołu sutkowego

3. Paciorkowiec kałowy - stanowią naturalną florę bakteryjną przewodu pokarmowego, niekiedy mogą być przyczyną zatruć

4. Paciorkowiec zapalenia płuc- mają kształt lancetowatych ziarenek, występują zawsze parami, wyodrębnia się 80 różnych serotypów

• Chorobotwórczość - o chorobotwórczości pneumokokow decyduje otoczka, szczepy pozbawione otoczki nie są chorobotwórcze

• Wytrzymałość - giną w temperaturze 52 ⁰ C w ciągu 10 minut, ,

• Rezerwuar i źródło zakażenia - jest nim chory człowiek lub nosiciel

• Materiał zakaźny - wydzielina z nosa, gardła, odzież, przedmioty, pokarm. Szczególnie niebezpieczni dla otoczenia są nosiciele ( ozdrowieńcy, osoby z anginami, nosiciele zdrowi)

• Drogi i wrota zakażenia - bezpośredni kontakt z nosicielem, pośredni z przedmiotami, drogą kropelkową. Wrotami jest skóra, błona śluzowa nosa, gardła albo rana pooperacyjna

• Charakterystyka choroby- zapalenie płuc, ropnie płuc, zapalenie ucha środkowego, wyrostka sutkowego, zakażenie krwi któremu może towarzyszyć zapalenie stawów, osierdzia, zapalenie spojówek

• Materiał zakaźny - ropa, plwocina, płyn mózgowo-rdzeniowy

Gronkowce :

1. Gronkowiec złocisty - mają kształt kulisty, najczęściej występują pojedynczo albo parami lub w gronach

• Chorobotwórczość - wytwarzają wiele toksyn, toksyne hemolityczne

• Wytrzymałość - są znacznie wytrzymałe, szczególnie dużą odporność wykazują na wysuszenie , giną w temperaturze 80 ⁰ C w ciągu 30 minut, ,

• Rezerwuar i źródło zakażenia - jest nim chory człowiek lub nosiciel, szczególne niebezpieczeństwo stanowią osoby z ropnymi zmianami na odsłoniętych powierzchniach ciała- szczególnym problemem są zakażenia wewnątrzszpitalne na oddziałach zabiegowych, większość gronkowców jest niewrażliwa na antybiotyki

• Materiał zakaźny - ropa, wydzielina, krew

• Charakterystyka choroby- zakażenie ran, tkanki łącznej, ropnie tkanek i narządów, zapalenie układu oddechowego, zatok, posocznica, zatrucie pokarmowe, zapalenie jelit,

Ziarenkowce: Neisseria

1. Wyróżniamy dwa rodzaje ziarenkowców gatunków chorobotwórczych dla człowieka są to:

• Dwoinka rzeżączki - N. gonorrhoeae, wywołującą chorobę dróg rodnych ,

• Dwoinkę zapalenia opon - N. meningitidis, wywołującą zapalenie opon mózgowych

Dwoinka rzeżączki

• Chorobotwórczość - są to bezwzględne pasożyty chorobotwórcze tylko dla ludzi, nosicielem jest zawsze człowiek chory

• Wytrzymałość - wykazują mają wytrzymałość na wysuszenie, giną w ciągu jednej godziny , w temperaturze 55⁰ C giną po 5 minutach

• Rezerwuar i źródło zakażenia - jedynym rezerwuarem i źródłem zakażenia jest chory człowiek

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - drogą płciową poprzez bezpośredni kontakt płciowy lub u dzieci poprzez używanie wspólnych ręczników, pościeli, lub w czasie porodu

• Charakterystyka choroby- cechuje ropne zapalenie błony śluzowej cewki moczowej, pochwy, szyjki macicy lub z powikłaniami typu zapalenie jajników, posocznicy, zapalenie wsierdzia. Przebycie rzeżączki nie daje odporności

Dwoinka zapalenia opon:

• Chorobotwórczość - wyróżnia się cztery grupy serologiczne, pomimo dużego odsetka nosicieli ( około 25 % ) wskaźnik podatności jest bardzo niski ( 0,3 %), duża natomiast jest śmiertelność

• Wytrzymałość - wykazują dużą wrażliwość na wysuszenie, giną w ciągu jednej godziny , w temperaturze 55⁰ C giną po 5 minutach

• Rezerwuar i źródło zakażenia - jedynym rezerwuarem i źródłem zakażenia jest chory człowiek lub nosiciel, wydalający drobnoustroje z nosa lub gardła

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - poprzez kontakt bezpośredni lub drogą kropelkową

• Charakterystyka choroby- występuje zarówno sporadycznie jak i endemicznie ( koszary, internaty)

Pałeczki jelitowe:

• Pałeczki Salmonella

• Pałeczki czerwonki -Shigella

• Pałeczki okrężnicy - Eschiericha

• Pałeczki otoczkowe - Klebsiella

• Pałeczki odmienca - Proteus

• Pałeczki dżumy - Yeresinia

• Pozostałe - Citobacter, Enterobacter, Erwinia, Serratia, Hafnia, Morganella

Pałeczki Salmonella.

• Właściwości biochemiczne - w grupie Salmonella wyróżnia się 28 podgrup i przeszło2400 typów serologicznych

• Chorobotwórczość - dur brzuszny, wytwarzają toksyny należące do endotoksyn, przebieg choroby zależy nie tylko od ilości drobnoustrojów ale również od typu serologicznego. Dla ludzi najsilniejsze właściwości chorobotwórcze mają Salmonella typhi, Salmonella paratyphi A, B, C.

• Wytrzymałość - w temperaturze 70 ⁰ C giną w ciągu 5 minut, wykazują dużą wytrzymałość na działanie słońca. Są wrażliwe na działanie fenolu, czwartorzędowych zasad amonowych.

• Rezerwuar i źródło zakażenia - chory człowiek lub nosiciel, mogą być również zwierzęta

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - zwykle drogą pokarmową za pośrednictwem tzw. brudnych rąk, przez wodę lub produkty spożywcze- mleko, jajka, jarzyny

• Charakterystyka choroby- dwa podstawowe postacie zakażenia:

1. Proces chorobowy przebiegający w postaci dur brzusznego lub duru rzekomego - S. typhi, i S. paratyphi,

2. Zachorowania o charakterze zatruć pokarmowych wywołane przez pozostałe pałeczki

• Odporność - przebycie duru brzusznego zapewnia długotrwało odporność, w przypadku pozostałych nie.

Pałeczki czerwonki - Shigella

• Chorobotwórczość - wytwarzają toksyny należące do endotoksyn, są chorobotwórcze wyłącznie dla ludzi

• Wytrzymałość - wrażliwe na działanie sulfoguanidyny

• Rezerwuar i źródło zakażenia - chory człowiek lub nosiciel,

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - zwykle drogą pokarmową za pośrednictwem tzw. brudnych rąk, przez wodę lub produkty spożywcze- mleko, jajka, jarzyny

• Charakterystyka choroby- czerwonkę bakteryjną cechują liczne ropno- krwiste wypróżnienia, przebycie choroby nie zapewnia odporności

Pałeczki okrężnicy - Escherichia

• Chorobotwórczość - stanowią symbiotyczną, naturalna florę bakteryjna jelitową ludzi i zwierząt

• Wytrzymałość - w temperaturze 60 ⁰ C giną w ciągu 20 minut,

• Rezerwuar i źródło zakażenia - chory człowiek lub nosiciel,

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - najczęściej są to zakażenia endogenne w wyniku bezpośredniego zakażenia , kąpiel noworodków na wspólnych stołach, wanienkach, lub zakażenie np. drogą powietrzną - kurz

Charakterystyka choroby- biegunki dziecięce, u dorosłych- zakażenie ran, ropne zapalenie nerek, biegunki, zapalenie otrzewnej

Pałeczki Gram - ujemne i Gram dodatnie.

Podstawą zaszeregowania bakterii do dużych grup są zazwyczaj łatwo obserwowalne cechy- ważne przy szybkim wyizolowaniu bakterii i ogólną klasyfikację. Służy do tego tzw. barwienie metodą Grama.

Metoda Grama jest najczęstszym testem grupowania bakterii w medycynie. Jest to prosta, różnicująca technika barwienia za pomocą fioletu krystalicznego ( barwnik anilinowy), jako barwnika pierwotnego i safraniny ( barwnik czerwony) jako barwnika dodatkowego.

• Bakterie Gram dodatnie - barwią się na ciemnoniebiesko lub fioletowo

• Bakterie Gram ujemnie - barwią się na ciemnoróżowo lub czerwono






















Prątki gruźlicy- wyróżniamy cztery typy: ludzki, bydlęcy, ptasi, mysi

• Chorobotwórczość - wykazują różną zjadliwość wobec ludzi

• Wytrzymałość - duża na działanie związków chemicznych, znosi stężenie kwasów i zasad w stężeniu do 10 %

• Rezerwuar i źródło zakażenia - chory człowiek,

• Materiał zakaźny- drogi zakażenia - drogą oddechową, zakażenie kropelkowe, pyłowe, może być np. przez mleko, rzadziej przez skórę

Charakterystyka choroby- może mieć przebieg ostry i uogólniony lub przewlekły i umiejscowiony, zależne od ogólnego stanu organizmu




TEMAT 2-2,6 ZIARNIAKI

IRENA ŁOZINSKA Strona 8 z 8

BAKTERIE

METODA BARWIENIA GRAMA

GRAM DODATNIE

• PACIORKOWCE

• GRONKOWCE

• LISTERIA

• CLOSTRIDIUM

GRAM UJEMNE

• MENINGOKOKI- NEISSERIA

• GONOKOKI-NMORAXELLA

• KLEBSIELLA

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE CHOROBOTWÓRCZOŚĆ BAKTERII

• BIAŁKA - M, F, G,

• OTOCZKA HIALURYNOWA

• ANTYGEN BŁON CYTOPLAZMATYCZNYCH

• EGZOTOKSYNY

• HEMOLIZYNY

• ENZYMY - CZYNNIK ROZPRZESTRZENIAJĄCY

---