WYDZIAŁ PROMOCJI ZDROWIA

PROMOCJA ZDROWIA Mimo że o „promocji zdrowia” mówi się od ponad 20 lat, jeszcze dzisiaj wiele osób sądzi że jest to synonim „zapobiegania chorobom” czy „profilaktyki chorobowej”. Tymczasem więcej racji mogą mieć ci, którzy twierdzą, że dzisiejsza promocja zdrowia zastąpiła dawniejsze pojęcie higieny. Rozwój pojęcia “promocja zdrowia” Na tle rozwoju pojęcia zdrowia oraz poglądów na znaczenie zdrowia dla jednostki i społeczeństwa można się dopatrzyć bardzo wczesnych tendencji do, jak to byśmy dzisiaj powiedzieli, jego promowania. Oczywiśie można zacząć od czasów kiedy zdrowie było centralną ideą medycyny hipokratesowskiej oraz zasadniczą częścią Pandei czyli greckiego ideału kształcenia. Pojęcie “promocja zdrowia” ukształtowało się pod koniec lat 1970-tych, a ściślej w czasie obrad Światowego Zgromadzenia Zdrowia w 1978 roku. Po wydaniu przez Biuro Światowej Organizacji Zdrowia (ŚOZ)Regionu Europejskiego “Dokumentu dyskusyjnego” na temat promocji zdrowia w 1984 r., wraz z zaproponowaniem jej definicji I Międzynarodowa Konferencja na temat promocji zdrowia w Ottawie (1986) dopełniła formą i treścią jej ideę i przysporzyła potencjalnej energii na tyle, że już w ciągu kilku następnych lat z dynamicznego ruchu społecznego rozwinęła się nowa dziedzina nauki o nazwie promocja zdrowia. Promocja zdrowia stała się pierwszym z czterech głównych kierunków działania w ramach Europejskiej Strategii Zdrowia. Przyjęto, że promocja zdrowia to proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia w celu poprawy ich stanu zdrowia oraz sprzyjający rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu innych środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do zdrowia. Ma ona także reprezentować strategię mediacyjną pomiędzy ludźmi a ich środowiskiem w celu umożliwienia, tak wyboru osobniczego, jak i odpowiedzialności społecznej za zdrowie obecnie i w przyszłości. Promocja zdrowia ma obejmować wszystkich ludzi i dotyczyć ich codziennego życia. Publiczny udział w określaniu problemów, podejmowanie decyzji dotyczącej poprawy lub zmiany czynników warunkujących zdrowie to naczelne zadania promocji zdrowia. W ten sposób promocja zdrowia ma integrować wszystkie sektory społeczne, a także rząd w celu ścisłej współpracy i zapewnienia działania na rzecz zdrowia dla wszystkich. Promocję zdrowia można określić jako nową strategię na polu zdrowia i życia społecznego, która z jednej strony jest działaniem w zakresie polityki społecznej, a z drugiej dążeniem do osiągnięcia i utrzymania zdrowia w oparciu o odpowiedni styl życia. Aby zrealizować plany i zamierzenia w dziedzinie promocji i poprawy zdrowia ŚOZ zaprojektowała i rozpowszechniła szereg projektów, które szybko zostały zaadoptowane do warunków poszczególnych krajów. Do działań na rzecz zdrowia włączyły się jednostki i społeczności lokalne, a także określone siedliska. DO TAKICH PROJEKTÓW NALEŻĄ: “ZDROWE MIASTA” “ZDROWE MIEJSCE PRACY” “SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE “SZPITAL PROMUJĄCY ZDROWIE” oraz projekty pokrewne jak “CINDI”, “SZPITAL PRZYJAZNY DZIECKU”. Projekt “Zdrowe Miasta” powstał w pierwszych latach 1980-tych, a w Polsce rozwija się od 1991 roku, początkowo jako Sieć Zdrowych Miast Polskich, a od 1994 roku jako Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich. Liczba miast i gmin członkowskich zarówno Sieci jak i Stowarzyszenia utrzymuje się stale na poziome około 30. Miasta takie jak Poznań, Toruń, Gdańsk, Białystok i Kraków należą również do Europejskiej Sieci Zdrowych Miast. Zdrowiem w miejscu pracy w Polsce jak i w innych krajach Europy Wschodniej i Środkowej zajmowano się “z urzędu” od wielu lat w ramach tzw. medycyny przemysłowej. Dziedzina ta z definicji miała się zajmować przede wszystkim działaniami profilaktycznymi, jednak z upływem czasu rozrastał się pion leczniczy do tworzenia łóżek szpitalnych przy większych zakładach pracy włącznie. Rzeczywiste promowanie zdrowia w miejscu pracy rozpoczęło się w Polsce również z początkiem lat 1990-tych. Projekt “Szkoły Promującej Zdrowie” w Polsce rozwija się od początku 1992 roku. Początkowa liczba 16 szkół tworzących Polską Sieć Szkół Promujących Zdrowie rozrosła się szybko działając zgodnie z celami i zadaniami projektu ŚOZ, a w ostatnich latach została znacznie wzmocniona wychowaniem zdrowotnym w szkole, wprowadzonym i rozpowszechnionym na mocy ustawy o systemie oświaty. Równoległe działania prowadzi od szeregu lat Szkolny Związek Sportowy odnosząc nie małe osiągnięcia w rozwoju sportu i turystyki wśród dzieci i młodzieży. Promowaniem zdrowia w środowisku szpitalnym zajęto się początkowo (1989/90) na zasadach ogólnych działań profilaktycznych w miejscu pracy. Dopiero z upływem czasu powstał “czysty” projekt “Szpitala Promującego Zdrowie” Warto zaznaczyć, że pierwsza Międzynarodowa Konferencja Szpitali Promujących Zdrowie odbyła się w Warszawie w 1993 roku. Polska Sieć Szpitali Promujących Zdrowie powstała w 1992 roku jako jedna z pierwszych w Europie i obecnie liczy ponad 80 szpitali członkowskich z całego kraju co czyni ją największą siecią europejską. W konsekwencji powstania Europejskiej Karty Dziecka w szpitalu i innych dokumentów rangi międzynarodowej opracowano projekt Szpitala Przyjaznego Dziecku, którego celem jest stworzenie jak najkorzystniejszych warunków pobytu dziecka w szpitalu. Realizacja programu odbywa się poprzez stworzenie odpowiedniej atmosfery, stałego kontaktu dziecka z rodzicami, najbliższymi osobami, wzajemne uczenie się personelu i opiekunów bycia z dzieckiem w chorobie. W Polsce projekt ten uzyskuje coraz większe rozpowszechnienie. CINDI jest programem opartym na strategii zdrowia dla wszystkich w odniesieniu do zapobiegania i zwalczania chorób niezakaźnych. Polega on na połączeniu promocji zdrowia z rozwojem współpracy międzysektorowej oraz ze społecznością lokalną. Ma on także zwiększyć udział profesjonalistów opieki zdrowotnej. Działalność w dziedzinie promowania zdrowia w Polsce ulega stałemu rozwojowi dzięki zaangażowaniu ludzi pochodzących z różnych środowisk naukowych i zawodowych przy stale rosnącym zaangażowaniu takich sektorów jak: opieki zdrowotnej, edukacji narodowej i ochrony środowiska. W szeregu instytucji i instytutów naukowych resortu zdrowia powstały zakłady promocji zdrowia, w każdej z dzielnic Warszawy oraz kilku innych większych miastach w kraju istnieją biura promocji zdrowia, szereg stowarzyszeń zawodowych i organizacji pozarządowych ma w swoich programach promocję zdrowia jako zadania statutowe. Dowodem na zrozumienie potrzeby i znaczenia wielosektorowej współpracy na rzecz zdrowia jest: NARODOWY PROGRAM ZDROWIA którego pierwsza wersja powstała już w 1990 roku, następna w 1993 roku, obecnie obowiązująca, została przyjęta przez Radę Ministrów we wrześniu 1996 roku. Narodowy Program Zdrowia na mocy protokółu ustaleń Rady Ministrów stał się oficjalnym dokumentem nakreślającym kierunki zdrowotnej polityki społecznej w kraju na lata 1996-2005. Obecnie w przygotowaniu jest ustawa o Narodowym Programie Zdrowia. Na przedmurzu wieku XXI-go ŚOZ ogłosiła dwa bardzo ważne dokumenty o istotnym znaczeniu dla promocji zdrowia. Światowa Deklaracja Zdrowia przyjęta przez światową społeczność zajmującą się problematyką zdrowotną na XXXI Światowym Zgromadzeniu Zdrowia w maju 1998 roku, “Zdrowie 21”, który został przyjęty przez Europejski Komitet Regionalny ŚOZ we wrześniu 1998 roku i który ustanawia kierunki polityki zdrowia dla wszystkich w Regionie Europejskim ŚOZ na następny wiek. W związku z planem przystąpienia Polski do grona krajów Unii Europejskiej powstała potrzeba szeregu zmian lub uzupełnień oraz wprowadzenia nowych uregulowań prawnych pozostających w zgodności z normami legislacyjnymi Wspólnoty w zakresie zdrowia publicznego, gdzie promocję zdrowia wymienia się na pierwszym miejscu. Unia Europejska zwiększyła swoje zainteresowanie promocją zdrowia od początku lat 1990-tych, a szczególnie w następstwie ustaleń Traktatu w Maastricht (Artykuł 129) z 1992 roku, a później jeszcze bardziej i szerzej na mocy Traktatu w Amsterdamie (Artykuł 152) z 1997r. Jednym z najistotniejszych dokumentów Unii Europejskiej w zakresie promocji zdrowia jest Decyzja Nr 645/96/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 29 marca 1996 roku przyjmująca program działania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia w ramach działania w dziedzinie zdrowia publicznego (1996-2000 rok). Do podstawowych działań promocji zdrowia zalicza się obecnie trzy nierozłączne elementy: edukację zdrowotną, zapobieganie chorobom lokalna politykę zdrowotną.

---