|
Leczenie rekombinowanym pegylowanym interferonem alfa 2b lub alfa 2a (PEG INF) w skojarzeniu z rybawiryną (RIB) jest obowiązującym w Polsce i na świecie standardem leczenia przewlekłego zapalenia wątroby typu c (hepatitis c).
Na rynku dostępne są obecnie dwa rodzaje PEG IFN - alfa 2b o nazwie Pegintron firmy Schering Plough oraz alfa 2a o nazwie Pegasys firmy F. Hoffmann-La Roche Ltd. Obydwa interferony mają prawdopodobnie porównywalną skuteczność terapeutyczną, brak jest dotychczas przeprowadzonych badań porównujących obydwa leki ze sobą. Obydwa PEG IFN stosowane mogą być w monoterapii w przypadku przeciwwskazań do leczenia rybawiryną, a także w leczeniu przewlekłych zapaleń wątroby typu B - w Polsce nadal w formie badań klinicznych, terapeutycznych.
Pegintron - substancją aktywną preparatu jest rekombinowany interferon alfa-2b połączony z glikolem monometoksypolietylenowym o masie cząsteczkowej Mn 15 000. Dostępny w dawkach : 100, 120, 150 mikrogramów, w ampułkostrzykawkach.
Pegasys - rekombinowany interferon alfa-2a otrzymywany metodą inżynierii genetycznej z bakterii Escherichia coli, skoniugowany z bis-monometoksy glikolem polietylenowym o masie cząsteczkowej Mn 40 000. Dostępny w dawkach : 135 lub 180 mikrogramów w 0,5 ml roztworu.
Każdy z peginterferonów stosowany jest w standardzie terapeutycznym w skojarzeniu z rybawiryną własnej produkcji, która jest dopuszczona do leczenia tylko z konkretnym PEG IFN.
Rybawiryna - jest syntetycznym nukleozydem (guanozydowym puryny). Działanie rybawiryny nie jest do końca wyjaśnione, uważa się że polega na zmniejszeniu syntezy HCV - inhibicji polimerazy, przyśpieszeniu mutagenności wirusa - doprowadzając w ten sposób do "katastrofy" z nadmiaru błędów (mutacje letalne), indukcji komórek CD4 typu Th1 oraz na zmniejszeniu stężenia wewnątrzkomórkowego puli guaniny.
Wraz z lekiem Pegintron stosuje się lek o nazwie :
Rebetol - kapsułki twarde zawierające 200mg rybawiryny, białe z niebieskimi liniami i napisem "SP".
Z lekiem Pegasys stosuje się lek o nazwie :
Copegus - tabletki powlekane, owalne, bladoróżowe, z wytłoczonym po jednej stronie tabletki napisem "RIB 200", a po drugiej "Roche" - w których skład wchodzi 200 mg rybawiryny.
Obydwa leki zawierające rybawirynę prawdopodobnie nie różnią się właściwościami terapeutycznymi, skład podstawowy, dawka oraz substancja czynna są identyczne, brak jest jednak badań porównujących ich skuteczność, brak jest także badań porównujących zakres działań niepożądanych. Leki poszczególnych producentów nie są dopuszczone do stosowania z PEG IFN innych producentów.
W Polsce obowiązującymi standardami leczenia i kwalifikacji do leczenia przewlekłych zapaleń wątroby typu C są ustalenia Zarządów Głównych PTH oraz PTEiLChZ z 4 kwietnia 2004 roku z Zakopanego
www.prometeusze.pl/stanowisko_pteilchz.php
W praktyce coraz częściej przekonujemy się, że coraz mniej jest przeciwwskazań bezwzględnych, które uniemożliwiałyby rozpoczęcie terapii skojarzonej PEG IFN z RIB. Znamy przypadki rozpoczęcia leczenia osób z problemami nefrologicznymi (także wśród osób oczekujących na przeszczep nerki), czy z zaawansowaną łuszczycą, albo z poziomem wyjściowym płytek krwi poniżej 60 tysięcy. W wielu przypadkach decyzję o podjęciu terapii podejmuje doświadczony praktyk chorób zakaźnych zajmujący się leczeniem przewlekłych zapaleń wątroby, w oparciu o konsultację z lekarzem innej, adekwatnej do choroby towarzyszącej choroby u chorego, dziedziny. Często podjęcie terapii jest możliwe przy równoległym leczeniu chorób towarzyszących.
Czas trwania terapii skojarzonej PEG IFN z RIB jest zależny od genotypu wirusa HCV. W przypadku, gdy oznaczenie molekularne wykaże genotyp 2. lub 3. (w Polsce najczęstszym wśród nich jest genotyp 3A - około 20 - 25%) terapia może być skrócona do 24 tygodni, bez potrzeby wykonywania przed rozpoczęciem terapii biopsji wątroby oraz bez wykonywania w czasie trwania terapii (w 12 tygodniu) badania określającego poziom wiremii HCV we krwi. W przypadku oznaczenia genotypu innego niż 2. i 3. HCV - 1.,4.,5.,6. (w Polsce jest to najczęściej genotyp 1B - około 75-80%) terapia trwać powinna co najmniej 48 tygodni (czasem trwa 52 tygodnie, najczęściej w ramach badań klinicznych), powinna być poprzedzona wykonaną biopsją wątroby, a w jej czasie trwania, w 12 lub 24 tygodniu powinno się wykonać badanie oznaczające poziom wiremii HCV, aby określić skuteczność prowadzonego leczenia. W przypadku braku obniżenia poziomu wiremii o co najmniej 2 log terapia powinna być przerwana jako nieskuteczna.
Podczas terapii skojarzonej PEG IFN z RIB leczeni pacjenci są narażeni na szereg oddziaływań niepożądanych ze strony stosowanych leków. Należy zaznaczyć w tym miejscu, że nie wszystkie skutki uboczne mogą, czy też będą odczuwane i obserwowane u danego pacjenta, a także, że nie muszą one wcale wystąpić lub jeżeli już wystąpią, często są uznawane jako łagodne.
UWAGA!
Należy zrozumieć, że podczas terapii mogą wystąpić poważne schorzenia (także bardzo poważne, zagrażające życiu pacjenta), dlatego każdy przypadek zaistnienia problemów zdrowotnych należy konsultować (równolegle) z lekarzem specjalistą w danej dziedzinie. (problemy z tarczycą - endokrynolog, problemy z nerkami nefrolog, problemy skórne dermatolog , problemy z sercem kardiolog, itd.) Nie wymagajmy od lekarzy chorób zakaźnych, aby rozpoznali oni właściwie i nieomylnie każdą chorobę np. zmiany łuszczycowe, których rozpoznanie i odróżnienie od alergii na leki jest trudne niejednokrotnie dla lekarza dermatologa z dużą praktyką.
Poniżej skrót najczęściej występujących i przyporządkowanie ich do konkretnych leków w terapii skojarzonej, które powodować je mogą.
Leczenie PEG IFN (alfa 2a lub alfa 2b) - mogące wystąpić oddziaływania niepożądane (skutki uboczne) to przede wszystkim :
Zespół grypopodobny - ból głowy, gorączka, astenia (obniżenie sił witalnych organizmu, osłabienie) bóle stawowo-mięśniowe
Supresja szpiku kostnego - leukopenia (obniżenie ilości leukocytów), neutropenia, trombocytopenia (małopłytkowość)
Miejscowe odczyny zapalne (w miejscu wykonania zastrzyku)
Brak apetytu, spadek masy ciała.
Zaostrzenie chorób autoimmunologicznych.
Retinopatia (uszkodzenie wzroku).
Zaburzenia funkcji tarczycy (nadczynność - częściej, niedoczynność, zapalenie Hashimoto)
Zaburzenia neuropsychiatryczne - depresja (3-44% leczonych), stany lękowe, drażliwość, zmęczenie
Można często przeciwdziałać, albo choćby próbować zmniejszyć pojawiające się działania niepożądane spowodowane PEG IFN :
Zespół grypopodobny - stosowanie leków przeciwgorączkowych/przeciwbólowych stosowany jest najczęściej paracetamol oraz ibuprofen. Nie powinno się stosować kwasu acetylosalicylowego i pochodnych - np. aspiryna, polopiryna. Nie powinno się stosować ibuprofenu jeżeli podczas terapii zażywa się preparaty cynku. Zmniejszenie skutków rzekomogrypowych można częściowo uzyskać poprzez podawanie zastrzyku PEG IFN na noc (na sen), czyli około 2-3 godziny przed planowanym udaniem się na spoczynek (PEG IFN zaczynają zauważalnie działać najczęściej po około 5-6 godzinach). Prawdopodobnie podawanie iniekcji podskórnie i w udo spowalnia uwalnianie się leku, co objawia się zmniejszeniem mogących nastąpić skutków ubocznych - grypopodobnych. Stany gorączkowe, bóle mięśni i niekiedy stawów oraz głowy często ustępują po pierwszych tygodniach, ewentualnie pierwszych 2-3 miesiącach terapii, najmocniej są one odczuwane po kilku pierwszych zastrzykach PEG IFN. Dobrą w praktyce metodą jest zażywanie leków przeciwbólowych/przeciwgorączkowych przed nadejściem objawów, a więc w okresie około 3-4 godzin po podaniu zastrzyku PEG IFN. Metoda ta doskonale się sprawdza w okresie kilku pierwszych zastrzyków, gdy bóle oraz gorączka są najwyższe.
Supresja szpiku kostnego - w Europie stosuje się zmniejszenie dawki leków lub krótkie przerwy w podawaniu leków terapii skojarzonej w przypadku spadku wartości płytek krwi, leukocytów lub neutrofilii poniżej poziomu zagrażającemu zdrowiu lub życiu. Istniej możliwość zastosowania w takich przypadkach czynników wzrostu, które nie są jednak refundowane, a ich cena często przekracza możliwości finansowe pacjenta. Metoda podawania czynników wzrostu jest dość często stosowana w USA. Wszelkie "domowe" metody mające na celu poprawić wartości morfologii krwi podczas terapii są w ogóle lub nieznacznie skuteczne.
Miejscowe odczyny zapalne - w miejscu wykonywania zastrzyków (iniekcji) podskórnych często dochodzi do zaczerwienienia, pojawiania się piekących i/lub swędzących plam. U osób, u których owe odczyny zapalne występują nie można im zapobiec. Jedyną metodą jest naprzemienne wykonywanie zastrzyków w oba uda i ewentualnie ramiona oraz w ostateczności w brzuch. Leczenie odczynów zapalnych powinno się konsultować z lekarzem dermatologiem. Ważną rzeczą jest unikanie nasłonecznienia (opalania) miejsc, w których wykonany był zastrzyk, co często powoduje powstanie zmian zapalnych, piekących podrażnień skóry.
Brak apetytu, spadek masy ciała - niestety nie ma możliwości zapobiegania tym skutkom ubocznym spowodowanym PEG IFN. Często trzeba niestety trochę się zmuszać do jedzenia, aby dodatkowo nie osłabiać układu pokarmowego zażywaniem rybawiryny na czczo, przed jedzeniem. Być może zróżnicowanie diety podczas terapii i sięganie po ulubione potrawy będzie dobrym rozwiązaniem tego problemu. Spożywanie pokarmów na świeżym powietrzu, po dłuższym spacerze także może pomóc. U osób, które mają poważne problemy gastryczne należy dostosować dietę indywidualnie według wskazań dietetyka lub lekarza prowadzącego leczenie w terapii skojarzonej, aby nie obciążać dodatkowo układu pokarmowego ciężkostrawnym, szkodzącym pożywieniem. Leki osłonowe błon śluzowych żołądka i zmniejszanie wydzielania kwasów żołądkowych są dopuszczalne podczas terapii. Prostym, domowym sposobem, który może pomóc jest picie naparu z siemienia lnianego, np. rano, na czczo.
Zaostrzenie chorób autoimmunologicznych - w tym przypadku także niewiele można zrobić. Interferon rekombinowany wyzwala reakcje autoimmunologiczne lub je nasila, dlatego w każdym przypadku, przed rozpoczęciem leczenia powinno się przeprowadzić dokładną diagnostykę w kierunku chorób autoimmunologicznych (reumatoidalne zapalenie stawów - RZS, toczeń rumieniowaty układowy, łuszczyca, autoimmunologiczne zapalenie wątroby - AIH). Przed terapią należy wykonać cały panel przeciwciał autoimmunologicznych (m.in. ANA, ASMA, antyLKM).
Retinopatia - wiele przeprowadzonych badań sugeruje, że podczas terapii skojarzonej w wyniku oddziaływania PEG IFN może dojść do pogorszenia wzroku, stanów zapalnych oczu, zakrzepów żylnych powodujących uszkodzenie tego narządu. W każdym przypadku rozpoznania u siebie objawów pogorszenia się wzroku należy skontaktować się z lekarzem okulistą.
Zaburzenia funkcji tarczycy - częściej dotyka kobiet leczonych interferonem. Bardzo ważne jest aby pacjent w terapii skojarzonej miał wykonane przed jej rozpoczęciem i w czasie jej trwania badania tarczycowe (TSH, FT3, FT4). Poważne zmiany tarczycy niestety nierzadko są nieodwracalne i wymagają zażywania leków do końca życia. Dlatego w każdym przypadku zaobserwowania jakichkolwiek nieprawidłowości w wynikach krwi panelu tarczycowego należy skonsultować się z lekarzem endokrynologiem i ewentualnie rozpocząć leczenie równoległe tarczycy oraz zasięgnąć jego konsultacji, czy terapia może być nadal kontynuowana.
Zaburzenia neuropsychiatryczne - jeden z najczęstszych objawów ubocznych PEG IFN, jaki obserwuje się u pacjentów. Prawie każdego leczonego pacjenta w terapii skojarzonej dotykają w mniejszym lub większym stopniu problemy psychiczne, depresyjne. W przypadku, gdy nie można nad nimi zapanować, gdy są one dokuczliwe naturalnym rozwiązaniem problemu jest wizyta u psychiatry i rozpoczęcie leczenia farmakologicznego równolegle do trwającej terapii skojarzonej PEG IFN z RIB. Wiele osób, które zbyt późno rozpoczęły leczenie objawów neuropsychiatrycznych żałuje, ze nie zrobiło tego dużo wcześniej, tak znacząco może owe leczenie wspomóc jakość życia pacjenta w terapii skojarzonej.
Łysienie - proces łysienia jest najczęściej zauważalny w stopniu zaledwie nieznacznym. Wiele osób nie ma tego problemu wcale. Nie można w żadnym przypadku porównywać łysienia mającego miejsce przy leczeniu PEG IFN do tego, jakie ma miejsce podczas leczenia onkologicznego (chemioterapia). Proces łysienia jest w pełni odwracalny po odstawieniu leków, czasami włosy nawet się wzmacniają, a w rzadkich przypadkach, jakie znamy włosy zaczynają się kręcić naturalnie, pomimo, że wcześniej nigdy nie miały takiej tendencji. Osoby, które mają rzadkie włosy, a łysienie podczas terapii u nich jest znaczne stosują z różnym skutkiem preparaty wzmacniające włosy, jak np. preparat ze skrzypu polnego z drożdżami piwnymi w tabletkach, różnorakie wzmacniające szampony, odżywki, płukanki efekt ich oddziaływania na proces łysienia podczas terapii jest niestety nieznaczny, albo też żaden.
Problemy skórne - najczęściej są one spowodowane nadmiernym wysuszaniem skóry podczas terapii PEG IFN. Jedną z metod radzenia sobie z nadmiernym wysuszeniem jest jej nawilżanie, a środkiem doskonały wydają się być oliwki dla dzieci oraz balsamy do ciała nawilżające.
UWAGA!
Niewłaściwa, zbyt duża dawka PEG IFN w stosunku do wagi ciała pacjenta może spotęgować oddziaływanie niepożądane leku.
Dodatkowe informacje o wskazaniach, przeciwwskazaniach, środkach ostrożności, dawkowaniu i mogących wystąpić objawach niepożądanych można przeczytać w przykładowej ulotce leku "Pegintron 120 mcg", opublikowanej także na naszym serwisie pod adresem :
www.prometeusze.pl/pegintron.php
Leczenie rybawiryną (tylko w terapii skojarzonej, leku tego nigdy nie stosuje się pojedynczo w monoterapii) - mogące wystąpić oddziaływania niepożądane (skutki uboczne) to przede wszystkim :
Niedokrwistość hemolityczna (z towarzyszącą retikulocytozą).
Rumień, wysypka skórna, świąd skóry.
Kaszel, duszność - w każdym przypadku zauważenia u siebie takich symptomów należy zwrócić się niezwłocznie do lekarza. Często problemy płucne są zauważalne u osób palących tytoń, dlatego należy poważnie rozpatrzyć rzucenie palenia przed terapią (nie tylko z tego powodu). Niekiedy na suchy, męczący kaszel pomóc mogą inhalacje, nawilżanie powietrza i zwiększenie ilości przyjmowanych płynów.
Niedokrwistość hemolityczna - jedna z najczęstszych przyczyn zmniejszenia dawek rybawiryny i niestety także jedna z najczęstszych przyczyn przerwania terapii. Spadek poziomu hemoglobiny jest praktycznie nie do opanowania za pomocą domowych przepisów i także środków farmaceutycznych. Jedynym sprawdzonym i stosowanym w USA sposobem jest zastosowanie erytropoetyny alfa (EPO), której koszty są jednak duże i w polskich realiach pokrywane są z kieszeni pacjenta. Spadek wartości HGB do minimum norm referencyjnych jest podczas terapii rzeczą pospolitą i nie powinien być powodem do niepokoju.
Bezsenność dość częste działanie niepożądane leków (rybawiryny) podczas terapii. Zaburzenie rytmu snu, "zamiana dnia z nocą" - to najczęstsze objawy, którym trudno jest przeciwdziałać bez pomocy lekarzy specjalistów. Dużo ruchu na świeżym powietrzu i silna wola w oznaczaniu godzin udania się na spoczynek oraz pory wstawania rannego - mogą pomóc. Niekiedy także łagodne środki uspokajająco-nasenne mogą być pomocne.
Rumień, wysypka skórna - dość częste, przykre objawy terapii. Każdy z niepokojących przypadków zmian skórnych podczas terapii powinien być konsultowany i leczony u lekarza dermatologa. Pomóc może na zmiany skórne nawilżanie skóry za pomocą oliwki dla niemowląt oraz balsamów nawilżających.
Świąd skóry - Jest to osobny duży "rozdział" skutków ubocznych terapii. Przyczyny świądu mogą być (pisząc ogólnie i skrótowo) dwie. Może to być i najczęściej jest reakcja uczuleniowa na leki stosowane podczas terapii i dodatkowo wysuszenie skóry. Inną przyczyną może być sama wątroba - np. cechy zastoju żółci (cechy cholestatyczne wewnątrzwątrobowe lub zewnątrzwątrobowe). Trudno czasem jest odróżnić bezpośrednią przyczynę świądu. Jeżeli towarzyszą mu podwyższone wyniki badań "wątrobowych" (AlAT, AspAT, poziom bilirubiny, GGTP, FA) to przyczyną swędzenia może być sama wątroba. Jeżeli swędzenie skóry jest obecne przy unormowanych wynikach "prób wątrobowych" można domniemać, ze przyczyną jest efekt alergiczny i/lub wysuszenie skóry podczas terapii.
Przy odczynach alergicznych, przy towarzyszącej pokrzywce można podczas terapii stosować leki odczulające np. Zyrtec, Alertec, Amertil (cetirizinum), także wapno. Przy ostrych postaciach swędzącej wysypki można zapytać lekarza o przepisanie hydroksyzyny (hydroxizinum) lub innych leków uspokajających albo nasennych.
Przy cechach cholestatycznych, które powodują swędzenie można próbować stosować leki poprawiające wydalanie żółci - doskonałym wyborem wydaje się być np. Sylimarol, można też zapytać lekarza o preparaty kwasów żółciowych Ursofalk, Ursopol (Ursodeoxycholic acid). Zaleca się podawanie dużych ilości płynów, doskonałym napojem może być lemoniada miodowo-cytrynowa (woda mineralna niegazowana, miód, sok ze świeżych cytryn). Przy trudnym do opanowania swędzeniu chwilową ulgę przynoszą zimne kompresy lub moczenie stóp i dłoni (które swędzą najmocniej) jeżeli przyczyną jest cholestaza. Niektórzy stosują okłady z krochmalu na miejsca swędzące (podobno najlepszy jest w tym przypadku krochmal kukurydziany).
Swędzenie najczęściej potęguje się w momencie udania się na spoczynek, czego powodem może być rozgrzanie ciała, zaleca się więc spanie w chłodniejszej temperaturze pokoju, przy uchylonym oknie, jako przykrycie stosowanie koca zamiast kołdry, czy pierzyny.
Nudności (i/lub wymioty) - Rybawiryna prawdopodobnie uszkadza błony śluzowe żołądka i podrażnia układ pokarmowy. Nudności, brak apetytu i niekiedy wymioty są zmorą wszystkich tych, którzy są podczas terapii, a których dotyczą. Pierwszym kierunkiem działania w celu eliminacji tych objawów niepożądanych jest zażywanie rybawiryny po posiłku (najlepiej 15-25 minut po posiłku), a nie jak radzą producenci podczas posiłku. Różnica w naszym odczuciu i własnym doświadczeniu jest ogromna. Spożywanie rybawiryny na czczo lub przed posiłkiem wieczornym jest znacząco niewłaściwe (krótko pisząc jest to czysta forma głupoty obarczona niewiedzą).
W przypadku zaistnienia nudności, zgagi, wymiotów należy stosować leki osłonowe żołądka, czasem leki powstrzymujące wydzielanie kwasów żółciowych (po konsultacji z lekarzem). Z domowych sposobów doskonałym wydaje się być siemie lniane - nasiona lnu zalane wrzątkiem, wypijane lekko ciepłe.
Biegunki - to także duży, osobny rozdział i wielki problem (niewielkiego odsetka) osób znajdujących się podczas terapii. Przyczyną nie musi być sama terapia. Wiele osób problem biegunki dotyczył już przed jej rozpoczęciem, a przyczyna tkwiła prawdopodobnie w zaburzonym wydzielaniu żółci, która wiąże ze sobą wodę w jelitach lub w upośledzonym przyswajaniu przez wątrobę cukrów. Środków farmakologicznych powstrzymujących biegunkę jest na rynku wiele, większość z nas je zna z własnego doświadczenia, nie ma więc sensu ich tu wymieniać - można po nie sięgać po konsultacji z lekarzem prowadzącym. Domowym i chyba doskonałym podwójnie środkiem na luźne stolce są owoce "czarnych jagód" (czarne borówki - Vaccinium myrtillus L.) w okresie zimowym przetwory z nich (bardzo nisko słodzone!) lub suszone. Borówki czarne to doskonały lek ziołowy w schorzeniach wątroby, może być stosowany nie tylko w przypadku zaistnienia biegunki. Ważne wydają się podczas uporczywych i długotrwałych biegunek : odpowiednia dieta oraz wyrównywanie niedoborów płynów.
UWAGA!
Podczas terapii skojarzonej i minimum 7 miesięcy po jej zakończeniu zabronione jest zachodzenie w ciążę z powodu teratogennego (uszkadzającego płód) oddziaływania leków. Zaleca się podwójne zabezpieczenia antykoncepcyjne, jeżeli u jednego z partnerów trwa właśnie terapia PEG IFN z RIB. W każdym przypadku zajście w ciążę podczas terapii może być zakończone tylko aborcją!
Dodatkowych informacji o dawkowaniu, przeciwskazaniu do stosowania oraz o skutkach niepożądanych rybawiryny można przeczytać w przykładowej ulotce leku "Rebetol" opublikowanej na naszym Serwisie pod adresem :
www.prometeusze.pl/rybawiryna.php
BADANIA PODCZAS TERAPII.
Podczas terapii skojarzonej pozostajemy pod ścisłą obserwacją placówki i lekarza prowadzącego. W początkowym okresie czasu wizyty kontrolne powinny być częstsze, nie rzadsze niż co 2 tygodnie, a następnie co 4 i co 6 lub 8 tygodni (w zależności od zaleceń konkretnego lekarza). Obserwacja pacjenta nie kończy się wraz z zakończeniem leczenia i trwa minimum pół rok czasu od daty zakończenia terapii. Monitorowanie badań krwi w wielu kierunkach ma na celu zapobieganie poważnym oddziaływaniom niepożądanych leków na organizm, stąd ich systematyczne wykonywanie jest bardzo istotnym czynnikiem bezpieczeństwa.
Najważniejsze wydają się być wartości morfologii krwi (hemoglobina i retikulocyty, leukocyty i neutrofilie, płytki krwi), a także profil wątrobowy, nerkowy, tarczycowy, poziom cukru.
Czy terapia skojarzona może zaszkodzić bardziej, niż pomóc?
Tak - źle prowadzony i źle kontrolowany przebieg terapii może spowodować nawet zgon. Od tego jednak są właśnie tak częste wizyty lekarskie w poradni i/lub szpitalu oraz wykonywanie badań kontrolnych, aby temu zapobiec i przeciwdziałać jak najszybciej skutkom ubocznym poprzez rozpoczęcie równoległego leczenia, zmniejszenia dawek leków, albo w ostateczności przerwania stosowania leków, jeżeli zaistnieją poważne obawy dla zdrowia i życia pacjenta.
Nie można jednak zadawać sobie pytania : "Leczyć się, czy nie?". Musimy bowiem pamiętać, że leczenie w terapii skojarzonej PEG IFN z RIB ma na celu ratowanie nam życia poprzez niedopuszczenie do powstania marskości i/lub raka pierwotnego wątroby. Niekiedy to leczenie okupione zostaje uszkodzeniem tarczycy, wzroku, powstaniem chorób autoimmunologicznych. Jest to niekiedy wysoka, ale nie wygórowana cena jaką płacimy za eliminację wirusa HCV i uratowanie nam życia.
|