Muchowki - Diptera
Śmietka ćwiklanka - Pegomyia hyoscyami
Rodzina: Śmietkowate - Anthomyiidae
Zimowanie: larwy w bobówkach, w glebie (20cm)
Liczba pokoleń: 3
Rośliny żywicielskie: buraki, szpinak, chwasty z rodz komosowatych
Objawy żerowania: larwy minują liście, wgryzają się do wnętrza liści i tam żerują
Zwalczanie: Prognozowanie długoterminowe - pow.25 poczwarek/ m2
silne porażenie w roku przyszłym; Kontrola terminu wylęgu larw: obserwacje jaj na liściach
wczesny siew buraków; Opryskiwanie w okresie masowego składania jaj i na początku wylęgania się larw; W momencie pojawu się muchówek 2 pokolenia- Pyretroidy: Karate Zeon.
Śmietka kiełkówka - Hylemyia platura
Rodzina: Śmietkowate - Anthomyiidae
Zimowanie: larwy w bobówkach, w glebie (20cm)
Liczba pokoleń: 3
Rośliny żywicielskie: kiełkujące ogórki, fasola, ziemniaki, zboża
Objawy żerowania: najpierw żerują w oborniku a później wgryzają się do kiełków
Zwalczanie: odchwaszczanie pola, głębokie przyoranie obornika, zaprawiać nasiona: Nomolt, Marshal
Miniarka ciepłolubka - Liromyza trifolii
Rodzina: Miniarkowate - Agromyziidae
Zimowanie: brak, tylko szklarnia
Liczba pokoleń:
Rośliny żywicielskie: gebera, złocień
Objawy zerowania: larwy minują liście, minowanie korytarzowo-komorowe, dorosłe nacinają pokładełkiem, liście-liczne białe plamki
zwłaszcza na brzegach, wektory wirusów
Zwalczanie: pomocne żółte tablice lepowe, pomidory i ogórki szklarniowe opryskiwać kilkakrotnie po zauważeniu objawów: Pyretroidy- Fastac TakTak Karate Zeon, Karbaminiany układowe- Vydate; Chryzantemy:
Fosfproorg. wgłębne: Reldan. Makrocykliczne laktony (wgłębne): Spin Tor; Metoda biologiczna: pasożytnicze błonkówki: Dacnusa sibirica (męczelka syberyjska)+ Diglyphus isaea
Wiechońka miniarkowa),Nicienie entomofilne: Steinernema feltiae
Miniarka powszechnianka - Liromyza bryoniae
Rodzina: Miniarkowate - Agromyziidae
Zimowanie: szklarnia, uprawy gruntowe
Liczba pokoleń:
Rośliny żywicielskie: pomidor, sałata
Objawy zerowania: larwy minują liście, dorosłe nacinają pokładełkiem, liście-liczne białe plamki
zwłaszcza na brzegach, wektory wirusów
Zwalczanie: pomocne żółte tablice lepowe, pomidory i ogórki szklarniowe opryskiwać kilkakrotnie po zauważeniu objawów: Pyretroidy- Karate Zeon, Karbaminiany układowe- Vydate; Chryzantemy:
Fosfproorg. wgłębne: Reldan. Makrocykliczne laktony (wgłębne): Spin Tor; Metoda biologiczna: pasożytnicze błonkówki: Dacnusa sibirica (męczelka syberyjska)+ Diglyphus isaea
Wiechońka miniarkowa),Nicienie entomofilne: Steinernema feltiae
Nasionnica trześniówka - Rhagoletis cerasi
Rodzina: Nasionnicowate - Trypetidae
Zimowanie: bobówki w glebie (5 cm)
Liczba pokoleń: 1
Rośliny żywicielskie: wiśnia, czereśnia, antypka, wiciokrzew, berberys
Objawy żerowania: robaczywienie czereśni i wiśni
Zwalczanie: Opryskiwać tylko odmiany późne - karencja; Hodowla w izolatorach- zabieg po 7-8 dniach po odłowie w izolatorach lub na żółte pułapki lepowe z wabikiem zapachowym, w okresie zakwitania robinii akacjowej lub gdy suma temp efektywnych 133 °C (próg 7° C); Pyretroidy: Karate Zeon, Neonikotynoidy: Calypso, Fosfproorg. wgłębne: Reldan
Połyśnica marchwianka - Psila rosae
Rodzina: Połyśnicowate - Psilidae
Zimowanie: bobówki w glebie (20 cm)
Liczba pokoleń: 2
Rośliny żywicielskie: marchew, seler, pietruszka, kolendra
Objawy żerowania: drążenie kanałów w korzeniach marchwi
Zwalczanie: plantacje zakładać na terenie otwartym, unikać zadrzewień; izolacja przestrzenna od upraw ubiegłorocznych; głęboka orka; niszczyć chwasty: baldaszkowe i krzyżowe; zaprawy nasienne: Marshal; Jednorazowe podlewanie roślin w okresie lotu muchówek - żółte tablice lepowe; Fosforoorganiczne wgłębne: Reldan
Pryszczarek kapustnik - Dasyneura brassicae
Rodzina: Pryszczarkowate - Cecidomyiidae
Zimowanie: larwa L3 w kokonie glebowym, w glebie (10cm)
Liczba pokoleń: 2-3 na rzepaku ozimym, 3-4 na rzepaku jarym
Rośliny żywicielskie: rzepak, rzepik, nasienne plantacje roślin warzywnych z rodziny krzyżowych
Objawy żerowania: larwy wysysają soki ze ścian łuszczyn, te pękają a nasiona obsypują się
Zwalczanie: Staranne odchwaszczenie, nawożenie gleby i staranne jej przygotowanie przed siewem; Ochrona i wykorzystanie entomofauny pożytecznej (błonkówki z rodziny gąsieniczników i męczelkowatych)- uprawa rzepaku po wieloletnich motylkowych; zmianowanie- przerwa w uprawie rzepaku co najmniej 4 lata; Zaleca się ograniczenie liczby zabiegów chemicznych od fazy pąka do p. kwitnienia rzepaku i wykonanie ich przed tym okresem lub zastosowanie metody roślin pułapkowych.
Pryszczarek malinowiec - Lasioptera rubi
Rodzina: Pryszczarkowate - Cecidomyiidae
Zimowanie: larwy w galasach na dolnej części pędów
Liczba pokoleń: 1
Rośliny żywicielskie: malina, jeżyna
Objawy żerowania: galasy na pędach malin , większa łamliwość, słabsze plonowanie
Zwalczanie: w okresie bezlistnym wycinać porażone pędy
Pryszczarek namialiniak łodygowy - Resseliella theobaldi
Rodzina: Pryszczarkowate - Cecidomyiidae
Zimowanie: larwy ostatniego pokolenia w kokonach ziemnych (3cm)
Liczba pokoleń: 3-4
Rośliny żywicielskie: malina
Objawy żerowania: Larwy wyjadają pod korą zewnętrzną warstwę parenchymy, później wgryzają się głębiej
Zwalczanie: Przed kwitnieniem i po zbiorze owoców, opryskiwać dolne części pędów Pyretroidy: Karate Zeon, Fastac, Fosforoorganiczne układowe i wgłębne: Reldan
Pryszczarek porzeczkowiak pędowy - Thomasiniana ribis
Rodzina: Pryszczarkowate - Cecidomyiidae
Zimowanie: larwy w kokonach ziemnych (1-4cm)
Liczba pokoleń: 2
Rośliny żywicielskie: porzeczka czarna
Objawy żerowania: Pędy zasychaja , wyłamuja się, gorzej plonują; Porzeczka czarna- plon na pędzie 1 rocznym o 50% niższy; Duży problem w matecznikach (larwy od VI do X)
Zwalczanie: podobne jak namaliniaka łodygowego: Po kwitnieniu, Po zbiorze owoców (dopuszczone- neonikotynoidy-Mospilan)
Ziemiórka spp. - Lycoria ssp, Sciara
Rodz. Ziemiórkowate - Lycoriidae
Zimowanie: brak, tylko szklarnia i pieczarkarnia
Liczba pokoleń: do kilkunastu
Rośliny żywicielskie: pieczarki i rośliny szklarniowe: ogórek, pomidor, goździk, gerbera, złocień
Objawy żerowania: Larwy żerują w kompoście i okrywie- niszczą grzybnię, zawiązki owocników
Zwalczanie: Parowanie podłoża lub chemicznie: Nemazin; Sygnalizowanie: przy pomocy żółtych i niebieskich tablic lepowych; Opryskiwać podłoże: Pyretroidy: Fastac, Zwalczanie biologiczne: nicień - Steinernema feltiae (Etonem, Owinema): ok. 500mln. sztuk/ 100m2
Błonkówki - Hymenoptera
Owocnica jabłkowa - Haplocampa testudinea
Rodzina: Pilarzowate - Tenthredinidae
Zimowanie: larwa w glebie (10cm)
Liczba pokoleń: 1
Rośliny żywicielskie: jabłoń
Objawy żerowania: skorkowacenia na dojrzewających owocach, zaczynające się zawsze od strony kielicha, uszkadzanie zawiązków wskutek składania jaj.
Zwalczanie: koniec opadania płatków kwiatowych; Sygnalizacja na białą pułapkę lepową (20 osobników)(od różowego pąka do k. kwitnienia); Opryski Fosforoorganiczne wgłębne: Reldan; Neonikotynoidy: Mospilan, Calypso
Owocnica złotoroga - Haplocampa minuta
Rodzina: Pilarzowate - Tenthredinidae
Zimowanie: larwa w kokonie, w glebie (10cm)
Liczba pokoleń: 1
Rośliny żywicielskie: śliwa, czereśnie, wiśnie, tarnina
Objawy żerowania: Larwa żeruje blisko pestki, zostawia otwory w owocach. Samice uszkadzają pokładełkiem tkanki pąków.
Zwalczanie: po kwitnieniu; Sygnalizacja na białą pułapkę lepową (60 osobników); Neonikotynoidy: Mospilan, Calypso
Brzęczak porzeczkowy - Pteronidea ribesii
Rodzina: Pilarzowate - Tenthredinidae
Zimowanie: larwa w kokonie, w glebie (15cm)
Liczba pokoleń: 3
Rośliny żywicielskie: porzeczka i agrest
Objawy żerowania: larwy żerują na liściach robiąc początkowo małe dziury a później gołożery
Zwalczanie: Przed kwitnieniem i po kwitnieniu; Po pojawieniu się licznych larw- Pyretroidy: Karate Zeon, Fastac. Fosforoorganiczne wgłębne: Reldan, Neonikotynoidy: Mospilan,
Śluzownica ciemna - Caliroa limacina
Rodzina: Pilarzowate - Tenthredinidae
Zimowanie: larwy w kokonie, w glebie (15cm)
Liczba pokoleń: 2
Rośliny żywicielskie: grusza, czereśnia, wiśnia
Objawy żerowania: larwy początkowo żerują gromadnie, zeskrobują skórkę górną i miękisz pozostawiając zaschniętą skórkę dolną -szkieletowanie
Zwalczanie: VI-VIII-lustracje- 40 larw/200 liści; brak zarejestrowanych środków ochrony chemicznej
Charakterystyka rzędów:
Typ: Arthropoda - Stawonogi
Gromada: Insecta - Owady
Typ przeobrażenia- Holometabola - zupełne
Rząd: Coleoptera - Chrząszcze
Imagines: Głowa duża zesklerotyzowana. Ciało grzbietowo wypukłe zesklerotyzowane. Przedtułów- duży, ruchomy. Śródtułowi-mniejszy, słabo rozwinięty zrośnięty z zatułowiem. Zatułów-zwykle większy, dobrze umięśniony. Skrzydła 1 pary zchitynizowane- stanowią ochronę dla miękkich tergitów i tułowia, skrzydeł 2pary, u gatunków nielotnych czasem zrośnięte. 2 para-błoniaste żyłkowane. Odnóża- bieżne, kroczne, , chwytne, skoczne. Aparat gębowy: gryzący , żuwaczki i żuchwy dobrze wykształcone- warga górna, 2 żuwaczki (szczęka górna) , żuchwa-szczęka dolna, 2 pary głaszczek (szczękowe i wargowe) zrośniętych ze sobą - stanowią narząd dotyku. Oczy: złożone zwykle dobrze rozwinięte, przyoczka u imago występują rzadko.
Czułki najczęściej z 11 segmentów ale mogą mieć od 1-60, różnego kształtu.
Larwa : oligopodialna - 3 pary odnóży tułowiowych, rzadko apodialne ,
z dużą puszką głowową.
Poczwarka : wolna na ogół w kolebce poczwarkowej
Pokarm: fitofagi, saprofagi lub drapieżne.
Rząd: Lepidoptera - Motyle
Imagines: Aparat gębowy ssący, ssawka zwinięta pod głową. Oczy złożone dobrze wykształcone.
Czułki zakończone buławką lub haczykiem (motyle dzienne) albo nitkowate, grzebieniaste, pierzaste (ćmy). Skrzydła przednie duże trójkątne, tylne duże wachlarzokształtne
Ciało i skrzydła pokryte małymi nakładającymi się łuseczkami.
Larwy: poliploidalne, gąsienicokształtne; złożone z 4-5 segmentów, dobrze wykształcona kapsułka głowowa, aparat gębowy gryzący, posuwki do 5 par
Poczwarka: Okryta, zamknięta
Pokarm larw: liście, zawiązki kwiatów i owoców, pędy, drewno i łyko, owoce (bardzo żarłoczne!)
Pokarm os. dorosłych: nektar, pyłek, rosa miodowa, mocno dojrzałe owoce, sok roślinny
Rząd: Diptera - Muchówki
Nematocera- długoczułkie, Brachycera- krótkoczułkie
Imagines: Głowa ortognatyczna (rzadziej prognatyczna), oczy złożone zwykle duże, 3 przyoczka. Czułki nitkowate (czasem pierzaste) lub mocno skrócone (3 człony). Aparaty gębowe: kłująco-ssący, liżący lub tnąco- liżący. Śródtułów większy niż przed- i zatułów. Jedna para skrzydeł (przednie), tylne zredukowane do przezmianek. Stopa 5 segmentów.
Larwy: Wszystkie beznogie. U Nematocera- Puszka głowowa dobrze wyodrębniona; u Brachycera- Puszka głowowa słabo wykształcona lub brak głowy, aparat gębowy zredukowany do haków gębowych.
Poczwarki: Nematocera- wolne; Brachycera- bobówki
Pokarm larw: rośliny, są to różnożerne fitofagi.
Pokarm os. dorosłych: różny- roślinny, zwierzęcy, krwiopijne
Rząd: Hymenoptera - Błonkówki
Symphyta- rośliniarki, Apocrita- trzonkówki, Entomophaga- owadziarki, Aculeata- żądłówki
Imagines: Głowa orto- rzadziej prognatyczna, czułki wieloczłonowe. Aparat gębowy gryzący, jedynie u części Apocrita gryząco-liżący - szczęki i warga dolna tworzą rodzaj ryjka służącego do pobierania nektaru. Oczy złożone dobrze wykształcone. Stopy zwykle 5 segmentów. Skrzydła błoniaste, tylne mniejsze niż przednie, połączone małymi haczykami.Trójkątna stigma na przednich skrzydłach. Pokładełko czasem przekształcone w żądło.
Larwy: Symphyta: erukoidalne (gąsienicokształtne) dobrze wykształcona kapsułka głowowa, aparat gębowy gryzący, posuwki; Osy i pszczoły: dobrze wykształcona głowa, aparat gryzący, bez nóg, bez oczu; Osy pasożytnicze: bezgłowe, beznogie.
Pokarm- fitofagi lub drapieżne.
Preparaty:
Karbaminiany- blokują działanie esterazy acetyloholiny (blokowanie przepływu impulsu) Fosfoorganiczne- blokują działanie esterazy acetyloholiny (blokowanie przepływu impulsu) Neonikotynoidy- blokują receptory acetyloholiny po stronie postsynaptycznej
Pyretroidy- opóźniają otwieranie się kanałów sodowych w neuronach -uduszenie
Polisacharydy- zaduszanie poprzez zalepianie przetchlinek
Pirimor- silnie neurotoksyczny, zaburza działanie esterazy acetyloholiny (neuroprzekaźnik), w efekcie nerw jest cały czas pobudzony dochodzi do drgawek i uduszenia.