Geol. inż-pogranicze geologii i budownictwa, rozpoznanie wlasn gruntów pod budowę, bada wpływ budowli na grunt
Dok. geolog.-część opisowa, graficzna, tabelaryczna
Działy geol. inż.-geodynamika, mechanika gruntu, geotechnika
Podział podłoża gruntowego
Podłoże grunt. to najpłytsza część skorupy ziemskiej w której występujące tam utwory mają wpływ na budowlę:
-skały-ośrodek o jednolitej, ciągłej budowie i dużej wytrzymałości
-grunty-wytrzym rzędu kilkunastu kPa, powszechniejsze od skał, rozdrobnione, z 3 faz:stałej, ciekłej, gazowej
Podział gruntów budowlanych
a)naturalne:
-rodzime:mineralne(min sypkie lub spoiste); organiczne(min 5% materii org-pogarsza ona wytrzymałość gruntu)
-nasypowe: budowlane (zaprojekt. i zbud., kontrolowane parametry gruntu); niebudowlane (niekontrolowane-przypadkowy rozkład parametrów geotechnicznych.
Ługowienie-chemiczne rozpuszczanie skał
Supozja-zbliżona do ługowienia ale o char. mechanicznym, prowadzi do powst osuwisk i zapadlisk
Kolmatacja-odwrotność supozji - nanoszenie mat. drobnoziarn. powoduje utrudnienie przepływu wód gruntowych i mniejszą wydajność studni
Zmiany termiczne-pęcznienie, kurczenie wysychanie
Wysadzinowość-np. wskutek zamarzania-obiekty muszą być posadowione poniżej podstawy zamarzania(80-140cm),kryteria: rodzja gruntu i warunki gruntowo-wodne.
5 frakcji gruntowych iłowa<0,0002mm
pyłowa 0,002-0,05mm
piaskowa 0,05-2mm
żwirowa 2-40mm
kamienista>40mm
Grunty:
sypkie<2%iłów
małospoiste do 10% iłów
średniospoiste 10-20%iłów
zwięzłospoiste 20-30% iłów
Typy próbek gruntu:
NNS-o nienaruszonej strukturze
NW-o naturalnej wilgotności
NU-o naturalnym uziarnieniu
WG-próbki wody gruntowej
Współczynnik filtracji k:
zdolność do przepływu wody przez grunt
Plastyczność gruntu(stopień plastyczności na podst próbki)
próbka pęknie gdy wilgotność jest mniejsza niż granica plastyczności, gdy wilgotność jest większa od granicy plastyczności to próbka odkształci się.
Stopnie plastyczności
Il=0-0,25stan twardo-plastyczny
Il=0,25-0,5 plastyczny
Il=0,5-1 miękkoplastyczny
Il>1 stan płynny
Dla projektowania budynków istotne są grunty słabonośne Il>0,5 które nie nadają się do bezpośredniego posadowienia budowli.
Stopień zagęszczenia-stosunek obserwowanego zagęszczenia do maksymalnego możliwego
Id<0,33 grunty luźne
Id=0,33-0,67 grunty średniozagęszczone
Id=0,67-0,8 zagęszczone
Id>0,8 bardzo zagęszczone
Im wyższa wartość zagęszczenia tym lepsze parametry gruntu
Dla warstw słabonośnych Id<0,33.
Parametr na ogół używany dla gruntów naturalnych.
Wskaźnik zagęszczenia Is
dla gruntów sztucznych, najgorzej zagęszczają się gleby o ujednoliconej frakcji.
Wyrobiska badawcze
wykopy, wiercenia, sondowania, szybiki i sztolnie
Problem ze skałą litą w podłożu jest taki że wyst. nad nią zwykle zwietrzelina co utrudnia interpretację odwiertów. Wtedy istotne jest wykonywanie wykopów i szybików (np. przy osuwiskach)
Odkrywka fundamentowa- wykop przy istniejącym fundamencie np. przy problemach z budynkiem
Własności deform gruntów
Ściśliwość(osiadanie)-zależna od wielkości i charakteru obciążeń oraz własności gruntu. Najpierw dochodzi do zmiany porowatości wskutek wyciśnięcia powietrza, następnie odprowadzana jest woda. Dochodzi do ściśnięcia lub usunięcia powietrza z porów, woda jest nieściśliwa. Przy bardzo dużych obciążeniach może dochodzić do odkształceń szkieletu gruntowego i przemieszczeń cząstek/min.
Zależności:
-im większa zawartość frakcji drobnych tym większe są odkształcenia(osiadanie)
-im mniejsze pory tym większa podatność na osiadanie
-im większa porowatość tym większa podatność na osiadanie
-im mniej twarde i wydłużone są cząstki budujące skałę tym większa jej podatność na osiadanie
-tekstury bezładne są bardziej podatne na osiadanie
-mineralizacja wód porowych zmniejsza podatność skały na odkształcenia
-gleby ilaste mają na ogół wysoki udział objętościowy porów.
Na osiadanie wpływa też rodzaj i wielkość obciążenia:
-obciążenie statyczne powoduje większe osiadanie niż obciążenie dynamiczne
-im dłużej działa obciążenie tym większe jest odkształcenie
-ważna historia obciążeń-jeżeli grunt był już obciążony to jego odkształcenia są mniejsze
Badanie ściśliwości
Parametry odkształceniowe gruntu mierzymy edometrem lub konsolidometrem. Pierścień na grunt o stosunku średnicy do wysokości >3:1. Początkowe obciążenie nie jest uwzględniane w obliczeniach. Potem zwiększa się obciążenie dwukrotnie prowadząc odczyty po różnym czasie aż do zaniku osiadania, po czym zwiększamy obciążenie dwukrotnie aż do przewidywanego obciążenia budowli. Przy kolejnych obciążeniach przyrost odkształcenia będzie już mniejszy. Konsolidometr umożliwia dodatkowo pomiar współczynnika filtracji a co ważniejsze monitorowanie ciśnienia porowego na bieżąco.
Ważne jest by grunt obciążać stopniowo a nie zbyt gwałtownie aby wzrost ciśnienia porowego mógł się stopniowo niwelować niedoprowadzając do upłynnienia gruntu. Grunt z historią obciążeń jest odporniejszy. Wzrost ciśnienia porowego powoduje spadek naprężenia efektywnego bo ziarna się rozdzielają. Badanie w edometrze nie odzwierciedla warunków naturalnych ponieważ próbka nie ma możliwości rozchodzenia się na boki i rozładowywania naprężeń poziomych.
Metoda płyty sztywnej
Płyta ze stali, okrągła lub kanciasta o pow. 0,5m2 umieszczona na dnie wykopu fundamentowego. Badanie prowadzi się do obciążeń 2 razy większych niż przewidywane obciążenie budowli.
Obciążenie graniczne-powyżej którego dochodzi do uplastycznienia
Gdy grunt jest zbyt plastyczny można:
-skonsolidować go wcześniej(obciążając)
-zagęścić
-palować
-zwiększyć powierzchnię fundamentów
Wady metody płyt sztywnych
długotrwałość badania, duża ilość potrzebnego obciążenia, kradzieże sprzętu
Głębokie posadowienie fundamentów jest na ogół bezpieczniejsze niż płytkie ale nie zawsze(np. przy wyst. horyzontu słabonośnego na niewielkiej głębokości)
Na ogół im większa powierzchnia fundamentów tym mniejsze naprężenia jednostkow
Przy płycie sztywnej występowanie warstw słabonośnych na pewnej głębokości nie zaburza wskazań zapadnia w takiej skali jak ma to miejsce przy rzeczywistym (szerszym) fundamencie.
Metoda presjometru
Badanie w otworze wiertniczym przy użyciu trzyczęściowej sondy. Zwiększamy ciśnienie w komorze roboczej i badamy przyrost objętości. Przyrost objętości do ciśnienia w zakresie obciążenia budowli powinien być wprost proporcjonalny.
Wytrzymałość na ściskanie jednoosiowe-badanie w prasie hydraulicznej; badanie skrzynką dwudzielną-pozwala obliczyć wytrzymałość na ścinanie.
Spójność strukturalna-char. dla gruntów suchych, wynika z większego przyciągania cząstek, krystalizacji soli itp., na ogół jest ona nieodwracalna i typowa dla gleb/skał starszych
Spójność wodnokoloidalna- typowa dla iłów młodszych w stanie miękoplastycznym, jest odwracalna, odpowiada za lepkość gruntu, jej zmiany wpływają na pogorszenie parametrów wytrzymałościowych.
Im większa zawartośc frakcji grubszych tym większy kąt tarcia i mniejsza spójność.
Na wytrzymałość wpływa też historia obciążeń oraz prędkość ich przykładania.
Wytrzymałość na ścinanie
Aparat trójosiowego ściskania-próbka w elastycznej osłonce umieszczona w zamkniętym zbiorniku z wodą może swobodnie się rozszerzać na boki.
Wytrzymałość na ścinanie jest na ogół mniejsza przy ściskaniu szybkim miż przy ściskaniu wolnym. Zwykle stosuje się prędkość 1/10 mm na minutę.
Prędkość pomiaru powinno się dobierać stosownie do warunków naturalnych. W praktyce najszybszą zmianę naprężenia powodują nagłe ugięcia poziome spowodowane siłą wiatru.
Wytrzymałość zależy od kąta tarcia wewnętrznego i spójności.
Sposoby projektowania w geotechnice badania muszą jak najwierniej symulować warunki naturalne.
Badania z konsolidacją lub bez.
Konsolidacja-odpływ wody z próbki, woda może swobodnie odpływać z próbki podczas badania, tempo badania powolne na tyle by woda mogła swobodnie odpływać.
Badanie gruntów nienasyconych (znaczna część porów wypełniona przez powietrze)- b.trudna metoda.
Osuwiska
do osuwisk dochodzi gdy zaburzona zostaje równowaga pomiędzy wytrzymałością gruntu na ścinanie a siłami ciążenia.
Przyczyny osuwisk
Czynniki geol: gdy upad warstw jest konsekwentny do upadu zbocza, pow. poślizgu paleoosuwisk itp.
Za większość osuwisk odpowiedzialna jest woda: zmiana konsystencji gruntu, wzrost ciężaru nasyconego wodą gruntu.
Inne przyczyny osuwisk: wietrzenie, rozmakanie, pęcznienie, sufozja(wynoszenie drobnych cząstek), podcinanie, nieprawidłowy drenaż, błędny kąt zaprojektowanej skarpy, niszczenie roślinności, orka w poprzek stoku.
Podział osuwisk
a)konsekwentne: ułożenie warst równoległe do upadu zbocza, zwykle duża pow. osuwiska
b)subsekwentne: układ warstw pod dużym kątem do upadu zbocza, warstwa zwietrzeliny
c)insekwentne/asekwentne: owalne wycinki, zwłaszcza w gruntach jednorodnych np.lessach, niewielka kubatura.
Spełzywanie-związane z osuwiskami konsekwentnymi, przemieszczenia mas gruntowych bardzo powolne, nasilają się w okresach intensywnych opadów i roztopów
Spływy-przemieszczanie się po stokach gruntów nasączonych wodą, o dużej wilgotności, częste w skorupach lessowych, częste w Andach i na stożkach wulkanicznych.
Obrywy-oberwanie i staczanie po stoku z dużą prędkością gruntów, a częściej skał -lawiny śnieżne, lodowe
Schemat osuwiska
nisza osuwiska, koryto, jęzor osuwiska, czoło osuwiska
Metody zapobiegania osuwiskom-sadzenie roślinności, drenaż, podparcie (mury oporowe, pale)
Oznaczanie stateczności skarp
a)metody stanu granicznego: określają powierzchnię, kształt skarpy na której dojdzie do osuwiska, stosowane do projektowania skarp
b)metody równowagi granicznej: oznaczanie sił trzymających i zsuwających.
Rozpoznanie gruntu
Opis gruntu
Spoistość:
grunty niespoiste >2%fr. ilastej
małospoiste 2-10% fr. ilastej
zwięzłospoiste 10-20% fr. ilastej
mocnospoiste >20% fr.ilastej
Barwa gruntu
Ocena zawartości CaCO3
Konsystencja
Obecność substancji chem.
Sondowanie
Polega na ilościowym/ jakościowym rozpoznaniu gruntu in situ poprzez wbijanie sondy i pomiar oporów jej zagłębiania. Sondy statyczne-wciskane, wkręcane; dynamiczne-wbijane(udarowe), udarowo-obrotowe. Sondowania takie pozwalają określić stopień zagęszczenia, ewentualnie odporności na ścinanie.
Sonda dynamiczna lekka (wbijana-udarowa): do 10 metrów, obciążnik 10kg, miarą zagęszczenia gruntu jest ilość uderzeń potrzebna do zagłębienia o 10cm.
Sonda dynamiczna ciężka: większa masa młota, średnica sondy i maksymalna głębokość.
Sonda ITB2W: młot 22kg, przy zastosowaniu końcówki krzyżakowej pozwala na pomiar odporności na ścinanie.
W przypadku sond wbijanych parametry jakościowe możemy określić tylko dla gruntów sypkich, dla innych tylko parametry ilościowe
Sonda SPT: końcówka cylindryczna powalająca na pobieranie próbek gruntu, typ sondy udarowej pozwalający na określenie stopnia plastyczności gruntu.
Sonda wkręcana: dzięki prowadnicy obciążenie jest przekładane na ruch obrotowy (wkręcanie)
Sonda wciskana: najlepsza i najdroższa, pozwala określi wiele parametrów np.udźwig pala, opór u podstawy pala, opór pobocznicy pala, całkowity opór gruntu do danej głębokości lub w danej warstwie, pomiar ciśnienia porowego.