Ruch gimnastyczny we Francji
Przed wybuchem Wielkiej Rewolucji (1789) nie przywiązywano we Francji większej wagi do wychowania fizycznego. Zmianę torowały wprawdzie pisma Jana Jakuba Rousseau, ale nie miały większego wpływu na praktykę wychowawczą szkoły.
Dopiero lata Wielkiej Rewolucji były okresem gwałtownych poszukiwań nowej organizacji i nowej struktury programowej szkoły.
Uchwalona 4 września 1791 r. Konstytucja i „Deklaracja praw człowieka i obywatela” opierając się na zasadach braterstwa, równości i wolności stanowiły, że: „stworzy się i zorganizuje publiczne szkolnictwo, wspólne dla wszystkich obywateli, bezpłatne w tych częściach nauki, które są nieodzowne dla każdego”.
Twórcami nowych planów organizacji wychowania publicznego byli kolejno:
Biskup Charl Maurice de Talleyrand (1754-1838), który twierdził, że wolnych ludzi stworzyć może tylko wykształcenie, które podnosi ich świadomość i rozwija rozum.
Jean Antoin Nicolas de Condorcet ( 1743-1794), który z kolei był zdania, że wolny naród popadnie w anarchię lub despotyzm, jeżeli nie zadba się o powszechne oświecenie.
Reformy szkolne popierali także jakobini. Ich przywódca Maximilien de Robespierr
(1758-1794) żądał zaprowadzenia dla wszystkich jednakowej szkoły narodowej, zniesienia szkół średnich i uniwersytetów, które wprowadzają nierówność społeczną; w 1793 r. wprowadzili powszechny obowiązek szkolny.
Joseph Lakanal (1762-1845), ksiądz-rewolucjonista, w 1794 r. przygotował plan organizacji szkolnej w duchu Condorceta i plan ten zaczęto wcielać w życie.
Z dojściem do władzy Napoleona Bonaparte (1769-1821) całe życie społeczne i ekonomiczne Francji zostało podporządkowane celom militarnym. Nowo tworzonym od 1802 r. liceom i kolegiom nadano organizację wojskową, a w miejsce uniwersytetów zaczęto tworzyć wyspecjalizowane szkolnictwo wyższe (politechniki, szkoły prawa, medycyny, konserwatoria itd.).
Za rządów Burbonów (po obaleniu Napoleona) i restauracji - nastąpił zwrot w szkolnictwie francuskim. Zaczęto się wyraźnie interesować wychowaniem fizycznym. Ważną rolę w tym procesie odegrał Francisco Amoros (1770-1848), Hiszpan, usunięty 1814 r. z własnego kraju za działalność polityczną. Po przybyciu do Paryża, włączył się do pracy w Towarzystwie Oświaty Elementarnej, które wyraźnie nawiązywało do ideologii oświeceniowej i haseł oświatowych z czasów rewolucji. Z Towarzystwem współdziałali wtedy: generał M. J. La Fayette, historyk J. Michelet, filozofowie - H. Saint-Simon i K. Fourier, a także pedagodzy: J. H. Pestalozzi, J. Lancaster i A. Bell.
F. Amoros przedmiotem swoich zainteresowań uczynił program wychowania fizycznego dla młodzieży. Początkowo był nauczycielem szermierki i gimnastyki w prywatnym instytucie gimnastycznym Durdana, ale jego pracą szybko zainteresowały się francuskie władze wojskowe. Zleciły mu zorganizowanie lekcji gimnastyki dla jednego z pułków. Kiedy dały one dobre wyniki, powołano go w 1818 r. na dyrektora Gimnazjum Wojskowego - (Gymnase Normal, Militaire et Civil).
F. Amoros w dużym parku Grenelle urządził kilka place do gier i ćwiczeń ruchowych, wyposażył je w różne urządzenia gimnastyczne oraz zaangażował lekarza i fizjologa, by czuwali nad zdrowiem swoich podopiecznych. Kształcił instruktorów gimnastyki dla wojska i dla szkół. W gimnazjum kładł głównie nacisk na gimnastykę akrobatyczną, mającą sporo elementów niemieckiego turnerstwa. Rozwijał w nim także gimnastykę wojskową, która stanowiła podstawę wyszkolenia bojowego żołnierzy.
Ważne miejsce zajmowała wreszcie gimnastyka lecznicza (terapeutyczną) nastawioną na kompensowanie ułomności fizycznych i zapobieganie deformacjom organizmu.
W 1830 r. publikuje dwutomowy „Podręcznik wychowania fizycznego, gimnastycznego i moralności” , w którym Amoros określał gimnastykę jako wiedzę rozumną o ruchach ciała ludzkiego, o ich związku z działalnością zmysłów, z rozwojem ludzkich uzdolnień oraz z życiem uczuciowym i obyczajowym. Pojęciu gimnastyki nadawał bardzo szerokie znaczenie.
W programie Gimnazjum Amorosa dominowała gimnastyka akrobatyczna. Ćwiczenia odbywały się przede wszystkim na przyrządach, częściowo wzorowanych na urządzeniach boisk turnerskich, częściowo zaś na własnych pomysłach. Metoda nauczania była dosyć prymitywna; polegała głównie na długotrwałym powtarzaniu ustalonych ruchów i ćwiczeń.
Instruktorzy ze szkoły Amorosa nie posiadali żadnego przygotowania pedagogicznego do swej pracy, nie dbali też o wszechstronny rozwój organizmu młodzieży. Ich wysiłki sprowadzały się do ćwiczeń kształcących wysoką sprawność cielesną w wybranych dziedzinach.
Urządzane z udziałem uczniów popisy nadawały jednak jego szkole wielki rozgłos. Pod jej urokiem był m.in. Ludwik Bierkowski, który w tym czasie przebywał w Paryżu i według tych wzorów będzie starał się urządzić swój zakład gimnastyczny w Krakowie (1837-1838). Francuska Akademia Nauk w 1835 r. nagrodziła podręcznik Amorosa; w dwa lata później opracowano według niego Instrukcję do nauczania gimnastyki w wojsku i przez długie lata stanowiła podstawę kształcenia żołnierzy w armii francuskiej.
Krytykę jego systemu, głównie ze strony lekarzy i fizjologów, przeprowadzono dopiero w II połowie XIX w., którzy badaniami swymi wykazali szkodliwość jednostronnej specjalizacji ruchowej, zwłaszcza dla młodzieży szkolnej. Odtąd we Francji zwrócono się wyraźnie ku systemowi szwedzkiemu, który podkreślał ogólnowychowawcze zadania ćwiczeń fizycznych.