Chwała na wysokości Bogu
Szczególną pozycję wśród części stałych zajmuje „Chwała na wysokości Bogu". Śpiew ten posiada formę hymnu z okresu wczesnego średniowiecza. Wprowadzenie Ogólne do Mszału Rzymskiego nazywa go „najstarszym i czcigodnym hymnem, w którym Kościół, zgromadzony w Duchu Sw. chwali i zarazem prosi Boga Ojca i Baranka" (n. 31).
„Gloria in excelsis Deo..." - tymi słowami rozpoczęli swój hymn aniołowie przy szopce betlejemskiej w noc Narodzenia Pana (Łk 2,13-14). Słusznie więc tę modlitwę nazywamy „Hymnem Anielskim". W tej pieśni są zawarte wielkie wartości oratoryjne i dogmatyczne. Jest to pieśń pochwalna Trójcy Przenajświętszej połączona z błagalnym akcentem „Zmiłuj się nad nami", „Przyjm błaganie nasze". Na pierwszy plan w tej modlitwie - hymnie wysuwa się jednak potrzeba oddania chwały Bogu. (por. Łk 2,9; 9,32-35; J 1,14-18; Hbr 13; 2 Kor 4,6; 2 P 1,17). Objawieniem chwały Bożej była boska moc Chrystusa dokonująca cudów - „... aby objawiła się chwała Boża", a według św. Jana nawet czas męki Chrystusowej i godzina Jego konania na krzyżu były objawieniem chwały Bożej. Bezspornym aktem chwały Bożej był triumf Zmartwychwstania Chrystusa i Jego Wniebowstąpienie (por. Łk 24,26; J 17,24; l Tm 3,16: „... wzięty został w chwale"). Uwieńczeniem manifestacji chwały Bożej będzie ponowne przyjście Chrystusa na sąd. Do liturgii papieskiej weszło Gloria, początkowo tylko w okresie Bożego Narodzenia, jeszcze w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Z czasem rozszerzono wykonywanie tego hymnu na niedziele i święta męczenników jednakże tylko w mszach z udziałem biskupa. Kapłani mogli go odmawiać jedynie na Wielkanoc. Wreszcie w XI w. weszło „Gloria" do każdej mszy mającej charakter świąteczny. Obecne przepisy pozwalają na wykonywanie tego hymnu we wszystkie niedziele roku poza Adwentem i Wielkim Postem, w uroczystości i święta, a także podczas liturgii szczególnie uroczystej (OWMR n. 31). Od samego początku hymn „Gloria" był śpiewem wiernych i jako taki przetrwał do XI w., wtedy bowiem funkcję ludu zaczęła przejmować schola. Długa tradycyjna historyczna, olbrzymia liczba kompozycji wielogłosowych do tego hymnu zaciążyły na sposobie wykonywania. Przez wiele wieków uważano go wyłącznie za tekst przeznaczony do wykonywania przez chór. Toteż kiedy II Sobór Watykański przywrócił tej części liturgii funkcję śpiewu całego zgromadzenia i do tego w języku narodowym.
„Chwała na wysokości Bogu" z natury rzeczy jest śpiewem. Tylko wyjątkowo powinno być recytowane. Wtedy niestety „Gloria" traci swój wyraz i urok, staje się jedną z wielu odmawianych modlitw. A przecież jako hymn pochwalny powinno odróżniać się od innych części liturgii właśnie przez śpiew.