Teorie zmiany społecznej - Wykład
D. Majka- Rostek
Problematyka:
Formy zmienności społecznej: zmiana społeczna, proces społeczny, rozwój, postęp.
Losy idei postępu. Trzy wizje postępu. Kryteria postępu. Losy idei podmiotowości zmian.
Determinizm społeczny i determinizm heroiczny jako teorie konkurencyjne.
Rodzaje teorii rozwoju: teorie cykliczne, linearne i dychotomiczne.
Koncepcje zmiany w historii myśli społecznej:
filozofowie starożytni,
chrześcijańska myśl średniowieczna,
renesansowe utopie,
przedoświeceniowe koncepcje procesów uspołecznienia,
myśl oświeceniowa - pojęcia postępu i natury - J.J. Rousseau, J. Condorcet i A. Turgot.,
dynamika społeczna A. Comte'a,
socjologia historyczna M. Webera- sfera wartości jako źródło zmiany społecznej.
Ewolucjonizm. Założenia ewolucjonizmu klasycznego. Ewolucjonizm socjobiologiczny.
Ewolucja a rewolucja. Modele i teorie zmian rewolucyjnych.
Ruchy społeczne i ich podstawowe typologie.
Marksizm jako teoria zmiany. Trzy poziomy: teoria formacji społeczno -ekonomicznych, teoria walki klas, teoria jednostek ludzkich.
Naturalizm i antynaturalizm a podejście do zmiany społecznej.
Zmiana w teoriach funkcjonalnych (T. Parsons, R. Merton) i konfliktowych (L. Coser, R. Dahrendorf)
Antropologiczne teorie zmiany kulturowej: dyfuzjonizm, ewolucjonizm, funkcjonalizm.
Pesymistyczne wizje rozwoju cywilizacji i kultury - O. Y Gasset - bunt mas, G. Ritzer - makdonaldyzacja społeczeństwa.
Teorie modernizacji, rozwoju zależnego i rozwoju endogennego. Koncepcja osobowości nowoczesnej.
Teorie narodzin społeczeństwa informacyjnego. Koncepcja trzech fal A. Tofflera. Cztery nurty myślenia wartościującego w ocenach społeczeństwa informacyjnego.
Społeczeństwo nowoczesne i ponowoczesne- A. Giddens (doświadczenie zapośredniczone, czysta relacja, narcyzm kulturowy, polityka emancypacji, dylematy tożsamościowe) i U. Beck (ponowoczesne ryzyko).
Stawanie się społeczeństwa. Mechanizmy uspołecznienia jako mechanizmy zmiany.
Przemiany więzi społecznych. Koncepcja współzmienności typów ładu społecznego, typów „woli” i typów kultur. Teorie więzi w cyberprzestrzeni (pojęcie „ambient intimacy”)
Przemiany rodziny - społeczne uwarunkowania transformacji ról płciowych .
Przemiany pracy. Procesy denaturalizacji i dematerializacji pracy.
Przemiany religii i religijności. Procesy: sekularyzacji, selektywizacji, subiektywizacji i prywatyzacji religii.
Polska transformacja ustrojowa.
procesy pluralizacji grupowej wg J. Muchy,
przemiany więzi moralnej wg P. Sztompki,
reakcje na radykalną zmianę społeczną wg E. Wnuka - Lipińskiego,
imitacyjna modernizacja wg M. Ziółkowskiego,
zmiana struktur społecznych wg P. Sztompki.
Do egzaminu obowiązuje znajomość powyższych zagadnień, z których każde będzie omawiane na wykładach. Douczać się można m.in. z następujących pozycji:
P. Sztompka, Socjologia zmian społecznych, Kraków 2005.
Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej,
W. Derczyński, A. Jasińska-Kania (red.), Warszawa 1975.
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, Warszawa 2001.
Imponderabilia Wielkiej Zmiany, P. Sztompka (red.), Warszawa- Kraków 1999.
K. Krzysztofek, M.S. Szczepański, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Katowice 2002.
M. Marody, A. Giza - Poleszczuk, Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Warszawa 2004.
J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 1981.
M. Szczepański, Teorie zmian społecznych, Katowice 1985.
P. Sztompka, Socjologia, Kraków 2002.
Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie, J. Kurczewska (red.). Warszawa 1999.
Egzamin jest po 5-tym semestrze, po 4-tym jest kolokwium - na ostatnich zajęciach w semestrze.
Kolokwium jest ze znajomości 5-ciu rozdziałów książki:
P. Sztompka, Socjologia zmian społecznych, rozdz. 2, 3, 7, 11, 18.