Wyjaśnienie pojęcia zespołu nadpobudliwości psychoruchowej
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej na świecie znany jest od ponad 150 lat. Jako pierwszy tym zagadnieniem zajął się profesor George Still w 1902 roku. Prowadząc badania nad grupą „dzieci charakteryzujących się niemoralnym brakiem zdolności utrzymywania koncentracji oraz niespokojnym zachowaniem” uznał że jest to „zespół charakteryzujący
się deficytem koncentracji uwagi oraz nieprawidłowościami neurologicznymi obejmującymi podobne do pląsawicy ruchy (drgania), wrodzone wady, niepokój ruchowy…, rozbieganie, agresję, nieprzestrzeganie określonych reguł i zasad, zachowanie destruktywne”. Still uznał, że jest to zaburzenie o podłożu biologicznym.
Opisując nadpobudliwość psychoruchową posługiwano się różnymi określeniami,
nie zawsze były one poprawne. W Polsce w ostatnich latach posługiwano się następującymi terminami:
„zespół nadpobudliwości psychoruchowej,
zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi,
zespół hiperkinetyczny wieku dziecięcego,
zespół minimalnego uszkodzenia mózgu,
zespół minimalnej dysfunkcji mózgu,
zespół zaburzeń hiperkinetyczno - odruchowych,
zaburzenie z deficytem uwagi i hiperaktywnością,
lekka encefalopatia,
wczesnodziecięcy zespół psychoorganiczny,
postać tzw. nerwowości dziecięcej,
deficyt uwagi,
„nadruchliwość” dziecięca,
niespokojne dzieci,
ZDUN- zespół deficytu uwagi i nadruchliwości”.
Różnorodność określeń wynika z zamieszania wśród specjalistów, jednak wszystkie
te określenia służą do nazwania zaburzenia uwagi połączonych z nadaktywnością.
Aktualnie używane są dwie nazwy: „w popularnej i powszechnie używanej Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV) jest mowa o Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), W proponowanej przez Światową Organizację Zdrowia międzynarodowej klasyfikacji chorób (ICD-10) występuje termin Hiperkinetic Disorder, czyli „zespół hiperkinetyczny lub zaburzenia hiperkinetyczne”.
Nie ma również jednej definicji opisującej to zaburzenie. Lekarze i specjaliści od dawna próbują wyjaśnić czym jest ADHD. Definiując to zaburzenie profesor Russel Barkley „twierdzi, że najważniejszym elementem tego zaburzenia jest nie umiejętność kontrolowania własnego zachowania umożliwiająca skupienie się na przyszłości lub przeszłości. Dla osób dotkniętych schorzeniem istnieje tylko chwila obecna”.
M. Bogdanowicz opisuje to zaburzenie jako „zespół cech zachowania, który dotyczy czynności psychicznych i motorycznych. Występuje w postaci wzmożonego pobudzenia ruchowego, nadmiernej reaktywności emocjonalnej oraz specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych”.
Linda J. Piffner twierdzi, że „zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zaburzeniem diagnostycznym opisującym zróżnicowaną grupę dzieci przejawiających problemy z brakiem koncentracji uwagi lub skłonnością rozpraszania uwagi, które często idą w parze
z impulsywnością i nadaktywnością”. Zdaniem innego autora „ADHD jest zaburzeniem neurologicznym, na które składa się klasyczna triada następujących objawów: impulsywność, zaburzenia koncentracji i nadruchliwości lub nadmiar energii”.
Cytując Wolańczyka i współautorów „dziecko nadpobudliwe nie ma czegoś za dużo.
Ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania”.
F.J. O'Regan, ADHD, Wydawnictwo K. E. LIBER, Warszawa 2005, s. 12.
A. Munden, J. Arcelus, ADHD. Nadpobudliwość ruchowa. Poradnik dla rodziców, nauczycieli, lekarzy
i terapeutów, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2008, s. 9.
T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Prawie wszystko
co chcielibyście wiedzieć. Książka dla rodziców, nauczycieli i lekarzy, Wydawnictwo BiFolium, lublin 1999,
s. 11.
Tamże, s. 11.
F.J. O'Regan, ADHD…, s.16.
M. Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s.215.
L. J. Piffner, Wszystko o ADHD. Kompletny praktyczny przewodnik dla nauczycieli, Wydawnictwo Zysk
i S-ka, Poznań 1996, s.17.
E. M. Hallowell, J. J. Ratey, W świecie ADHD, Media Rodzina, Poznań 2004, s.20.
T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, Nadpobudliwość…, s.14.