Czynniki chemiczne

Opublikowane przez  Damian-BHP

Przez substancje chemiczne należy rozumieć pierwiastki oraz związki chemiczne jak i ich mieszanin, zarówno pochodzenia naturalnego i otrzymane w wyniku syntezy chemicznej. W przypadku czynników chemicznych autor pracy przedstawi wyłącznie podział sposobu oddziaływania na człowieka oraz szkodliwości, gdyż tematyka substancji chemicznych wykorzystywanych w przedsiębiorstwie jest regulowana przez odrębne przepisy[1].

Ze względu na sposób oddziaływania substancji chemicznych na człowieka możemy je podzielić na następujące substancje:[2]

• drażniące - są to związki chemiczne najczęściej w gazowym stanie skupienia, mające działanie drażniące oczu, błon śluzowych oraz skóry. Mogą to być skutki o charakterze przejściowego, umiarkowanego oraz nieprzyjemnego odczucia, lecz w najgorszym przypadku może spowodować trwałe uszkodzenie tkanek,

• uczulające - skutkiem kontaktu z czynnikiem chemicznym jest reakcja alergiczna w postaci zaczerwienia skóry, rumieńców, wyprysków czy też innych zmian skórnych zaobserwowanych w miejscu kontaktu skóry z opisywaną substancja,

• rakotwórcze - są to związki chemiczne o udowodnionym działaniu rakotwórczym u ludzi,

• mutagenne - skutkiem oddziaływania tych związków chemicznych są zmiany genetyczne u osób będących pod ich działaniem, które są przekazywane na następne pokolenia,

• układowe - związki chemiczne które działają na organizm ludzki mogą również wywierać działania prowadzące do zmian morfologicznych i czynnościowych w określonych narządach lub grupach narządów, prowadząc w ten sposób do kalectwa pracownika będącego w kontakcie z nimi,

• upośledzające funkcje rozrodcze.

Podział substancji chemicznych można przedstawić również w zależności od sposobu wchłaniania przez organizm człowieka, przedstawia to poniższa klasyfikacja:[3]

• wchłanianie przez drogi oddechowe - zalicza się tu substancje toksyczne w postaci par, gazów dymów i pyłów, które są najczęstszymi źródłami przenikania do organizmu czynników chemicznych. Sposób oraz szybkość różni się w zależności od miejsca wchłaniania w drogach oddechowych oraz właściwości substancji,

• przenikanie przez skórę - jest niezwykle groźne ze względu na możliwość przeniknięcia substancji toksycznych do krwi skutkiem czego jest ogólne zatrucie organizmu prowadzące do ciężkiego stanu lub nawet w skrajnych przypadkach do śmierci. Do tego rodzaju przenikania zaliczamy substancje przede wszystkim rozpuszczalne w tłuszczach przy czym najszybciej wchłaniane są te które dodatkowo rozpuszczają się w wodzie. Pocenie oraz wilgotność skóry przyspieszają wchłanianie, natomiast otwarte rany zwiększają zdolność wchłaniania o kilkadziesiąt tysięcy razy,

• wchłaniane przez przewód pokarmowy - występują najczęściej przez zaniedbania higieniczne, gdy pracownik zanieczyszczonymi rękami spożywa posiłki i poprzez usta opisywane substancje trafiają wraz z pożywieniem do żołądka gdzie mogą powodować negatywne skutki dla zdrowia pracownika.
  

Artykuł napisany na podstawie:

[1]Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. (Dz. U. 2002 Nr 217, poz. 1833)

[2] Paśniak M. Skowron J., Szkodliwe substancje chemiczne, redakcja Zawieska W.M., Ocena ryzyka zawodowego, t.1, Podstawy metodyczne, CIOP, Warszawa 2000

[3] Rączkowski B., BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2009

http://www.bhp-platforma.pl/sprawy-bhp/czynniki-rodowiska-pracy/szkodliwe-uciazliwe/item/108-czynniki-chemiczne

---