Zaproszenie - to karta z wydrukowanym tekstem zawierająca prośbę o przybycie na jakąś uroczystość lub upoważniająca do wzięcia udziału w jakiejś imprezie.
Składa się ono z kilku stałych elementów:
formuła wstępna - zazwyczaj to zwrot: miło mi zaprosić, mam zaszczyt zaprosić, z ogromną radością zapraszam, rodzaj uroczystości - czyli z jakiej okazji zostało napisane zaproszenie: urodziny, imieniny, spektakl teatralny, wystawa, premiera filmu i.t.p. miejsce - określone bardzo dokładanie, zwrot do adresata - informacja, kogo zapraszasz, termin - konieczna cała data (dzień, miesiąc, rok) oraz godzina,
podpis - zaproszenie nie może być anonimowe
Ogłoszenie - krótka forma wypowiedzi, w której autor ogłasza coś odbiorcy. W ogłoszeniu treść powinna być maksymalnie streszczona, przy czym zawarte powinny być wszelkie niezbędne informacje.
W ogłoszeniu muszą się znaleźć takie informacje jak:
kto ogłasza?
co ogłasza?
jak można się z osobą dającą ogłoszenie skontaktować?
w jakich godzinach można się skontaktować z osobą dającą ogłoszenie?
Oto miejsca, gdzie mogą wystąpić ogłoszenia:
prasa (ogłoszenia drobne, nekrologi)
radio (reklamy, ogłoszenia płatne, obwieszczenia)
telewizja (reklamy, ogłoszenia płatne, obwieszczenia)
internet (wyspecjalizowane serwisy ogłoszeniowe)
miejskie tablice (reklamy, obwieszczenia, anonse)
sklep (ogłoszenia o promocjach)
blok (obwieszczenia administracyjne)
inne miejsca
dedykacja - przypisanie, poświęcenie komuś swego utworu (np. powieści) lub darowanego przedmiotu (np. książki, fotografii), stwierdzone odpowiednią wzmianką; inaczej: słowa własnoręcznie napisane i podpisane przez autora utworu lub właściciela przedmiotu
Instrukcja to zbiór zasad, przepisów ustalających sposób postępowania w danej dziedzinie. Instrukcje często związane są z działaniem.
Przepis kulinarny - zapis przeprowadzenia krok po kroku czynności do przygotowania potrawy. Zapis ten zawiera składniki z ilościami, przydatne narzędzia, czas przygotowania oraz pomysły na podanie potrawy. Zbiory przepisów kulinarnych nazywane są książkami kucharskimi.
Notatka - krótki tekst o charakterze informacyjnym, nastawiony na przekaz danych, wyróżniający się zrozumiałością przedstawianych wiadomości: rzeczowością i zwięzłością. W notatce umieszczane są najważniejsze informacje w sposób skrótowy i uporządkowany. Gatunek ten przedstawia jakiś fakt, zawiera elementy streszczenia, opisu, opowiadania i charakterystyki. Tekst spójny i logiczny, opowiada o tym, co wydarzyło się w przeszłości. Konieczne jest nadanie tytułu.
Rodzaje notatek:
prasowa
encyklopedyczna
Opowiadanie z dialogiem - opowiadanie, w którym pojawi się dialog (rozmowa pomiędzy jedną (może być więcej) osobą
Dygresja, to według definicji słownikowej, zejście z podstawowego tematu narracyjnego i wdrożenie w zakres wypowiedzi elementów o luźnym związku z nią lub wręcz wykazujących niezależność. Użycie dygresji świadomie i celowo rozbija spójne znaczenia zawarte w toku opowieści oraz powoduje wprowadzenie struktur lirycznych, satyrycznych lub publicystycznych.
Opis - w epice obok opowiadania jeden z dwóch podstawowych elementów narracji, w liryce komponent monologu lirycznego. W odróżnieniu od opowiadania opis przedstawia te składniki świata przedstawionego, które nie odnoszą się do zdarzeń, przede wszystkim charakter i wygląd postaci oraz tło wydarzeń, takie jak czas i miejsce akcji (np. opis przyrody). Opis można ująć ogólnie jako przedstawienie pozaczasowych składników narracji, ujęcie przedmiotów w ich statyczności i pozaczasowości - w istocie jednak często trudno odróżnić opis i opowiadanie, które mogą przenikać się wzajemnie i tworzyć wiele form przejściowych.
Charakterystyka postaci - opis bądź przedstawienie postaci literackiej występującej w dziele literackim mające na celu prezentację tej osoby i analizę jej postępowania. Jak sama nazwa wskazuje opisujemy również charakter postaci oraz to, co lubi i czego nie lubi robić a także jej nawyki, przyzwyczajenia.
Wyróżniane są dwa główne rodzaje charakterystyk:
charakterystyka zewnętrzna (prozografia) - obejmuje prezentację cech zewnętrznych postaci,
charakterystyka wewnętrzna (etopeja) - przedstawia życie wewnętrzne, światopogląd i postawę moralną postaci literackiej; analizuje zachowania postaci z uwzględnieniem jej stanu psychicznego.
Charakterystykę postaci można podzielić również ze względu na formę jej realizacji:
charakterystyka bezpośrednia jest formułowana wprost przez podmiot literacki (np. narratora), np. "Marta nie była osobą gadatliwą..."
charakterystyka pośrednia jest zawarta w słowach i myślach samej postaci lub opiniach innych bohaterów, na podstawie której czytelnik sam może wydać swoją opinię. Np."Mary! bardzo cię lubię za to, jak się zmieniłaś!"
Sprawozdanie to relacja z wydarzeń, opis tego, co się przeżyło. Istnieją dwie odmiany sprawozdania. Jedna to zbliżona do dziennikarskiego reportażu relacja z wydarzeń życia codziennego, imprez, wycieczek, itp., druga natomiast, jako sprawozdanie z lektury, audycji czy przedstawienia jest pokrewna recenzji. Głównym celem sprawozdania jest wierne i dokładne zrelacjonowanie faktów i wydarzeń, których było się świadkiem lub w których się uczestniczyło.
W sprawozdaniu nalezy opisywać wydarzenia w porządku chronologicznym - to znaczy w takiej kolejnośći, w jakiej występowały. Innymi słowy wydarzenia trzeba przedstawić po kolei, od pierwszego do ostatniego. Dobór faktów należy do ciebie. Swoboda wyboru nie oznacza jednak przyzwolenia na kompozycyjny chaos. Nie! W sprawozdaniu nie może być bałaganu! Dlatego przed rozpoczęciem pracy ułóż sobie plan i staraj się go przestrzegać.
Stałe elementy sprawozdania to konkretne informacje na pytania:
* kiedy?
* kto?
* gdzie?
* co?
* jak?
Recenzja (z łac. recensio oznaczającego `spis ludności, przegląd', w jęz. pol. za pośrednictwem niem. Recension) - analiza i ocena dzieła artystycznego, publikacji naukowej, projektu, przewodnika, poradnika, publikacji multimedialnej, filmu, przemówienia, meczu, mszy itp. Pełni funkcję informacyjną, wartościującą i postulatywną, nakłaniającą.
Rozprawka — pisemna forma wypowiedzi, rozważania na określony temat. Jej nazwa pochodzi od czasownika "rozprawiać". Składa się z wstępu (tezy/hipotezy), rozwinięcia (argumentów), zakończenia (potwierdzenia tezy lub potwierdzenia/obalenia hipotezy).
Rozróżnia się rozprawkę analityczną i syntetyzującą. W rozprawce analitycznej, analizuje się dany temat, np. zachowanie głównego bohatera utworu literackiego. Natomiast w rozprawce syntetyzującej opiera się na kilku wybranych utworach połączonych pewnym motywem, który stanowi główny przedmiot rozprawki.
Rozprawka jest uproszczoną formą rozprawy.
Wywiad - rozmowa pomiędzy dwiema osobami, lub prowadzącym i grupą osób, podczas której osoba przeprowadzająca wywiad zadaje pytania w celu uzyskania pewnych informacji, dotyczących na przykład jakiegoś ważnego wydarzenia.
Przemówienie - wypowiedź okolicznościowa skierowana do licznego zgromadzenia, rzadziej do osoby (Mały słownik języka polskiego). W przypadku kazania - przemówienie to wygłasza duchowny do wiernych.
Przemówienia dzieli się na:
okazjonalne, czyli związane z różnymi uroczystościami (oficjalne i prywatne)
specjalne - czyli sądowe (mowy obrończe i oskarżycielskie), polityczne i religijne (czyli kazania).
Jak prawie wszystkie formy wypowiedzi - przemówienie/kazanie ma trójdzielną kompozycję.
Wstęp zawiera:
formułę otwarcia czyli powitanie zebranych
Drodzy Uczniowie!
prezentację celu przemówienia
Dzisiaj chciałbym z Wami po raz pierwszy spokojnie porozmawiać.
prezentacja powodu spotkania
Najwyższy już czas na tę rozmowę, bo wkrótce czeka Was kolejny sprawdzian.
W części właściwej przemówienia czyli w jego rozwinięciu, przedstawiony zostaje problem (zagadnienie, prezentacja wydarzenia), któremu przemówienie jest poświęcone.
Problem: brak zaangażowania uczniów w naukę.
Teza: nauka jest niezbędna w życiu człowieka
Argumenty: wiedza ułatwia zdobycie zawodu, wiedza ułatwia nawiązywanie znajomości, wiedza pomaga w przezwyciężaniu życiowych kłopotów.
Rozważenie kontrargumentów: czytanie niszczy wzrok, nauka zabiera cenny czas, nauka pozbawia przyjemności korzystania z życia.
W zakończeniu przemówienia zawieramy:
podsumowanie
zebranie myśli
Wydaje się, że odpowiedź na pytanie: uczyć się czy też nie będzie teraz dla Was, moi mili, prosta. Oczywiście, że tak.
nawiązanie do wstępu
Cieszę się, że do tej spokojnej rozmowy doszło, bo czas ku temu był już najwyższy
przypomnienie powodu, dla którego powstało przemówienie
Ten sprawdzian, o którym mówiliśmy dzisiaj, będzie dla Was decydujący
formuła zamknięcia
A teraz żegnam Was serdecznie - do kolejnego sprawdzianu. Dziękuję za uwagę - i do zobaczenia.
Kazanie (łac. sermo) gatunek literatury stosowanej, przemowa wygłaszana zwykle przez osobę duchowną wyznania chrześcijańskiego, która ma za zadanie nauczanie i przekazanie treści religijnych. Odmianą gatunkową kazania jest homilia, często błędnie uważana za synonim tego terminu. Do II Soboru Watykańskiego kazania w Kościele katolickim były głoszone z ambony, obecnie - z kazalnicy (ściśle: stołu słowa Bożego).
Orędzie (inaczej apel, odezwa) - uroczyste oznajmienie, przemówienie ważnej osoby w państwie (zwykle polityka) skierowanej do ogółu. Zwykle dotyczy bieżącej sytuacji politycznej w kraju. Często orędzia pojawiają się przed i po wyborach, a także w trakcie uroczystych wizyt polityków.
List - gatunek literatury stosowanej, pisemna wiadomość wysyłana przez jedną osobę (nadawcę) do drugiej (adresata). Sztuka pisania listów to epistolografia.