MURAWY PIASKOWE

Emilia Płaszczyńska [ [e-mail] ]

Iwona Piotrowska [ [e-mail] ]

Biologia , rok II , grupa VII

Cel : Zapoznanie charakterystycznych zbiorowisk roślin i roślinności im towarzyszącej. Wyodrębnienie grup fitosocjologicznych i porównanie składu gatunkowego .

Wykonanie :

• Wykonanie tabeli surowej zbiorczej ze zdjęć fitosocjologicznych, policzenie wszystkich wspólnych gatunków

• Obliczenie współczynnika Kulczyńskiego- wzór Jaccarda wykorzystałyśmy do wykonania macierzy podobieństwa , która jednocześnie była nam potrzebna do wykreślenia dendrogramu.

• Rozdzielenie zdjęć metoda najbliższego sąsiada

• Wykonanie dendrogramu

Dendrogram - metoda grupowania zdjęć fitosocjologicznych , polegająca na ich zestawieniu o największym współczynniku podobieństwa i łączenia ich w skupiska zgodnie z wcześniej przyjętym algorytmem aglomeracji.

Nasz dendrogram pozwolił wyodrębnić dwie główne grupy zdjęć podobnych do siebie.

• Obliczenie stałości i wierności dla gatunków w wyodrębnionych grupach. ( wierność to siła z jaką powiązany jest gatunek wraz z danym zespołem roślinnym.)

Do wyliczenia potrzebujemy pięciostopniowej skali stałości:

V gatunek w 80-100 % zdjęć

IV gatunek w 60-80 % zdjęć

III gatunek w 40-60 % zdjęć

II gatunek w 20-40 % zdjęć

I gatunek w 1-20 % zdjęć

• Sklasyfikowanie zbiorowisk

• Tabele wyodrębnionych zespołów

Określenie częstotliwości występowania danego gatunku w danej grupie fitosocjologicznej.

Skala Braun-Blanqueta	% pokrycia	Wartości przedziałów
5	75-100	87,5
4	50-75	62,5
3	25-50	37,5
2	5-25	15
1	Około 5	5
+	Pojedyncze	0,5
r	Rzadkie	0

• Wykonanie tabeli zespołów , obliczenie dla każdego z gatunków przeciętnego pokrycia. Do wykonania tej czynności wyodrębniamy gatunki charakterystyczne dla :

Ass - zespół

All - związku

O - rzędu

Cl - klasy

Oraz:

Ch - gatunki charakterystyczne

D - gatunki wyróżniające

Comp - gatunki towarzyszące

Opis fizjonomii na podstawie zdjęć:

Na 3 z 5 zdjęć mamy opisane stanowisko jakim jest "Zakrętowa Górka" Znajdują się tam ubogie murawy na częściowo zarośniętym stoku wydmy w gónej części zbocza, dominują trawy, Najbardziej - szczotlicha siwa, w połowie - strzęplica i kostrzewy, u podnóża stoku - wrzos. Wysokość runi to 15-20 cm. Na pozostałych dwóch zdjęciach spotykamy opis miejsca w Drozdowie nad Narwią. Tam mamy doczynienia z suchymi łąkami z dominacją tomki wonnej i obficie kwitnącym goździkiem kropkowanym. Wysokość runi to ok 25 cm.

Sposób użytkowania opisanych zbiorowisk roślinnych:

Murawy są użytkowane do wypasu, jednak większa ich część jest nieużytkowana, ewentualnie jest miejscem spotkań ludzi, jak np. "Zakrętowa Górka" na skraju rezerwatu Cygnka koło Truskawia.

Wyodrębnione zbiorowiska muraw:

klasa: Cl. Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis

rząd: O. Corynephoretalia canescentis

związek: All. Corynophorion canescentis

zespół: Ass. Spergulo vernalis - Corynephoretum

Ch Ass. Spergulo-Corynephoretum: sporek wiosenny (Spergula morisonii), chroszcz nagołodygowy (Teesdalea nudicaulis), przetacznik Dillena (Veronica dillenii) + Ch.All.

Ch All. Corynephorion canescentis:sporek wiosenny (Spergula morisonii), chroszcz nagołodygowy (Teesdalea nudicaulis), sporek pięciopręcikowy (Spergula pentandra)

Murawy szczotlichowe. W typowej postaci bardzo luźne i skrajnie ubogie florystycznie zbiorowiska z panującą szczotlichą siwą, inicjujące proces zarastania luźnych piasków różnego składu i pochodzenia na siedliskach śródlądowych. W dalszym stadium sukcesji tworzą postacie bardziej zwarte i bogatsze w gatunki; rozwijają się one następnie w różne zespoły muraw piaskowych, rzadziej bezpośrednio w leśne zbiorowiska ubogich borów suchych. Większość fitocenoz omawianego zespołu to wtórne antropogeniczne zbiorowiska zastępcze, powstałe w wyniku degeneracji lub zniszczenia pierwotnej roślinności naturalnej; miejscem ich występowania są ugory, zręby, pobrzeża lasów i tereny odlesione itp. siedliska wtórne. Zespół jest rozpowszechniony w całej Polsce na niżu w terenach piaszczystych. Spergulo-Corynephoretum wykształca się u nas optymalnie w obszarach o wyraźnie zaznaczonym oceanicznym typie klimatu, natomiast w obszarach subkontynentalnych żywotność fitocenoz bardzo zależy od wahań stanu pogody z roku na rok.

Numer zdjęcia	6	7	8	9	10	11		S [%]	P
Data wykonania zdjęcia	2000	2000	1999	1999	1999	1999
Ekspozycja	SE	SE	SE	SE	SE	SE
Nachylenie	20^o	20^o	15^o	15^o	20^o	20^o
ChCl: Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis
Corynephorus canescens		3			1	3		50	958,33
Polytrichum piliferum				4				17	1041,67
Potentilla collina		2	+	1	2	2		83	841,67
Rumex acetosella		1			+	1		50	175
Sedum acre	+			2				33	258,3
Thymus serpyllum	3	1	+		1	1		83	883,3
Veronica dilleni	+			+				33	17
ChAss: Spergulo vernalis - Corynephoretum
Spergula morisonii				+		2		33	258,33
Veronica dilleni	+			+				33	16,66
Corynephorus canescens		3			1	3		50	1333

klasa: Cl. Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis

rząd: O. Corynephoretalia canescentis

związek: Vicio lathyroidis - Potentillion argenteae

zespół: Diantho-Armerietum elongatae

Charakterystyczna kombinacja gatunków zespołu (ChSC Ass.) Diantho-Armerietum elongate:

Ch Ass. Diantho-Armerietum elongate: zawciąg pospolity wydłużony (Armeria maritima ssp. elongata), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), rogownica polna (Cerastium arvense)

Ch All. Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae: śmiałka goździkowa (Aira caryophyllea), śmiałka wczesna (Aira praecox), zawciąg pospolity wydłużony (Armeria maritima ssp. elongata), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), nicennica polna (Filago arvensis), nicennica żółtawa (Filago lutescens), nicennica niemiecka (Filago vulgaris), połonicznik nagi (Herniaria glabra), prosienicznik szorstki (Hypochoeris radicata), seradela drobna (Ornithopus perpusillus), babka lancetowata (Plantago lanceolata ssp. sphaerostachya), pięciornik srebrny agg. (Potentilla argentea agg.), pięciornik wygładzony (Potentilla impolita syn. P. neglecta ssp. neglecta), czerwiec wieloowockowy (Scleranthus polycarpos), lepnica smukła (Silene conica), przetacznik wiosenny (Veronica verna), wyka lędźwianowata (Vicia lathyroides), wulpia stokłosowata (Vulpia bromoides), wulpia mysi ogon (Vulpia myuros), niezapominajka różnobarwna (Myosotis discolor)

Do omawianego zespołu zalicza się mezofilne niskie murawy piaskowe o typie wyraźnie zachodnio-środkowouropejskim, tj. bez znacznego udziału zarówno gatunków subatlantyckich jak i subkontynenetalnych, a zwłaszcza tzw. sarmackich. Głównymi gaunkami budującymi są trawy kostrzewa owcza (Festuca ovina) i mietlica pospolita (Agrostis vulgaris); obficie występują macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum) i jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella), a bardzo znamienny jest udział barwnie kwitnących gatunków: goździk kropkowany (Dianthus deltoides), zawciąg pospolity (Armeria elongata) i przytulia właściwa (Galium verum). Diantho - Armerietum występuje na niezbyt ubogich glebach piaszczystych, lub nawet gliniastopiaszczystych, i tworzy nieraz dość rozległe fitocenozy na starszych ugorach, suchych ekstensywnych pastwiskach itp. Zespół wykazuje znaczną zmienność lokalnosiedliskową i wykształca, opróćz postaci typowej, różne postaci odchylone od typu - bądź to w kierunku muraw szczolichowych, bądź to wrzosowisk i muraw bliźniaczkowych, bądź wreszcie typowych zbiorowisk łąkowych. Omawiane zbiorowisko jest bardzo pospolite w znacznej części Polski.

Numer zdjęcia	12	13	14	15				S [%]	P
Data wykonania zdjęcia	2002	2002	2002	2002
Ekspozycja	-	-	-	-
Nachylenie	-	-	-	-
Ch.All: Vicio lathyroidis - Potentillon
Armeria maritima	1	+						50	137,5
Cerastium arvense	1	+						50	137,5
Dianthus deltoides	+	+	3	1				100	1087,5
Hypochoeris radicata		+		+				50	25
Plantago lanceolata	3		+	+				75	962,5
Anthoxanthum odoratum	4	3	4	4				100	5625
Ch.Ass: Diantho - Armerietum Elongatae
Dianthus deltoides	+	+	3	1				100	1087,5
Cerastium arvense	1	+						50	137,5
Armeria maritima	1	+						50	137,5
Hieracium pilosella		1		2				50	500
Galium verum			1	r				50	127,5

Wykres 1: Wartość systemiczna grup gatunków

---