23. Europeizacja prawa do pracy - EKS a prawo wspólnotowe

1. Prawo do płatnego zatrudnienia na terytorium innych państw-stron

Art. 18 cz. I EKS:

„Obywatele którejkolwiek z Umawiających się Stron mają prawo do podejmowania wszelkiego płatnego zatrudnienia na terytorium którejkolwiek z pozostałych Stron na stopie równości z obywatelami tej ostatniej, z zastrzeżeniem ograniczeń opartych na naglących racjach ekonomicznych lub społecznych”

• jest to istotne zobowiązanie, stanowiąca (w świetle art. 20 ust. 1 Karty) cel polityki, do którego państwo-strona zobowiązane jest dążyć wszystkimi właściwymi środkami

• prawo to nie jest zaliczone do praw fundamentalnych Karty

• bardziej szczegółowe zobow. związane z art. 18:

• stosowanie obowiązujących przepisów w duchu liberalnym (ust. 1)

• upraszczanie formalności oraz redukowanie bądź znoszenie opłat kancelaryjnych w innych obciążeń wnoszonych przez pracowników-cudzoziemców bądź ich pracodawców (ust. 2)

• liberalizacja przepisów regulujących zatrudnienie pracowników-cudzoziemców (ust. 3)

• prawo obywateli do opuszczenia kraju celem podjęcia płatnego zajęcia na terytorium innej strony (ust. 4)

• zakes stosowania tego artykuł rationae personae: jego gwarancje odnoszą się tylko do obywateli państw-stron EKS, ale nie wiadomo, czy odnoszą się też do obywateli państw-stron, które wyłączyły art. 18 ze swojej ratyfikacji

• zobowiązania te nie dot. dostępu na terytoria, lecz wyłącznie prowadzenia działalności zarobkowej przez cudzoziemców już znajdujących się na tych terytoriach

• do państwa-strony należy określenie „naglących racji ekonomicznych lub społecznych”, które mogą służyć ocenie wysiłków podejmowanych dla urzeczywistnienia art. 18. W każdym razie:

1. nie wolno ograniczać zezwolenia za prowadzenie działalności zarobkowej „do określonego zatrudnienia na korzyść równie określonego pracodawcy”, zaś te „naglące racje” „mogą usprawiedliwić ograniczenie zatrudnienia do typów zatrudnienia w którymś z sektorów profesjonalnie czy geograficznie określonych, ale nie obowiązek pozostawania na służbie określonego przedsiębiorstwa”

2. zobowiązanie ma charakter dynamiczny w tym sensie, że powinno uwzględniać „możliwość uzyskiwania przez pracownika-cudzoziemca stopniowo dostępu do działalności innej niż ta, na wykonywanie której mu zezwolono po jego przybyciu do kraju gościny, a po upływie pewnego czasu pobytu - dysponowania pełną wolnością działalności zawodowej

3. zobowiązanie ma charakter dynamiczny także w tym sensie, że zakłada, iż położenie obywateli innych państw-stron stopniowo możliwie najbardziej zbliża się do położenia własnych obywateli

• do przychylnego uregulowania nie należy ani zawężanie do określonej działalności na rzecz określonego pracodawcy, ani systematyczna odmowa zatrudnienia cudzoziemcowi, który przybył bez uprzedniego uzyskania zezwolenia na pracę

• naglące racje ekonomiczne i społeczne odnoszą się tylko do „ustanowienia absolutnej równości”, nie mogą zaś „godzić w zobowiązania przyjęte mocą art. 18, które dot. wyłącznie liberalizacji, uproszczenia i łagodzenia obowiązujących przepisów

• w kontekście ust. 4: Komitet stwierdził brak wypełniania zobowiązań, gdy państwo-strona w przepisach paszportowych przewiduje szereg ograniczeń prawa do opuszczenia kraju, nie opartych na ustawie

• Polska z całości art. 18 ratyfikowała tylko ust. 4

2. Ochrona praw pracowników migrantów i ich rodzin

Art. 19 cz. I EKS:

„Pracownicy migranci będący obywatelami Umawiającej się Strony oraz ich rodziny mają prawo do ochrony i pomocy na terytorium którejkolwiek innej Umawiającej się Strony”

• to także cel do osiągnięcia, państwo-strona ma do niego dążyć wszelkimi właściwymi środkami

Art. 19 cz. II EKS - wchodzi w skład „twardego rdzenia” EKS, jest zaliczony do praw fundamentalnych

• składa się aż z 10 paragrafów

• zobowiązują one do:

1. zapewnienia odp. i bezpłatnych służb służących migrantom informacjami i przeciwdziałających zwodniczej propagandzie dotyczącej emigracji i imigracji (ust. 1)

2. ułatwiania wyjazdu, podróży i przyjęcia mingrantów i ich rodzin wraz z zapewnieniem higieny i opieki zdrowotnej podczas podróży (ust. 2)

3. współdziałania między służbami socjalnymi krajów emigracji i imigracji (ust. 3)

4. zapewnienia pracownikom migrantom „traktowania nie mniej korzystnego niż traktowanie własnych obywateli w zakresie:

wynagrodzenia i innych warunków zatrudnienia

działalności związkowej i korzystania z układów zbiorowych

mieszkania (ust. 4)

5. nie mniej korzystnego traktowania niż własnych obywateli w zakresie opłat, podatków i składek (ust. 5)

6. ułatwiania połączenia rodziny migranta, który uzyskał pozwolenie na osiedlenie się (ust. 6)

7. nie mniej korzystnego traktowania niż własnych obywateli w zakresie postępowania prawnego w sprawach objętych art. 19 (ust. 7)

8. powstrzymywania się od wydalania migrantów, „chyba że zagrażają bezpieczeństwu narodowemu albo popełnią przestępstwo przeciwko interesowi publicznemu lub moralności” (ust. 8)

9. zezwolenia na przekazywanie przez migrantów części zarobków i oszczędności (ust. 9) oraz

10. objęcia gwarancjami z ust. 1-9 migrantów „pracujących na własny rachunek” (ust. 10)

• konstrukcja „nie mniej korzystne”, a nie „równe” wynika z tego możliwości korzystniejszego traktowania pracowników-migrantów

EKPS podkreślił, że zakres art. 19 wykracza poza zwykły prostą gwarancję równości traktowania więc strony nie mogą ograniczać się do zapewnienia niedyskryminacji, ale powinny rozwijać pozytywną i ciągłą akcję

• rationae personae dot. tylko obywateli państw-stron EKS

Co Komitet wytykał państwom?

• ograniczanie się do podejmowania środków czysto administracyjnych, najczęściej lekceważących socjalny i ludzki aspekt problemu, niedocenianie współpracy między służbami socjalnymi, niedostateczne uprzywilejowanie migrantów dot. dostępu do mieszkań socjalnych

• brak adekwatnych służb poradnictwa i pomocy

• brak środków pomocy migrantom w czasie ich wyjazdu oraz umożliwiających przyjęcie migrantów i ich rodzin w kraju gościny

Komitet sprecyzował potem, że ust. 2 dot. tylko tych migrantów i ich rodzin, którzy podróżują zbiorowo lub w ramach dyspozycji publicznych lub prywatnych dot. rekrutacji zbiorowej, a nie tych, którzy sami organizują swoją podróż tym bardziej powinny być rozwinięte służby przyjęcia pomagające migrantom szczeg. w początk. okresie po przyjeździe do kraju gościny

• Komitet podkreślał, że chodzi nie tylko o służby publiczne, lecz także o promocję i wspieranie służb prywatnych - i rozwijanie ich współpracy

pośrednią dyskryminację migrantów w zakresie nabywania nieruchomości oraz dostępu do mieszkań

Komitet oczekiwał włączenia do priorytetów przydziału mieszkań pracowników-migrantów

• ograniczanie się w takich priorytetach do obywateli krajów WE, „pracowników istotnych:”, urodzonych w tym regionie lub mieszkających tam np. od 7 lat Komitet uznawał za brak przestrzegania zobow. z ust. 4

• nie wystarczy, by równość traktowania była realizowana formalnie, lecz powinna być zapewniona faktycznie, dlatego np. warunek dla korzystania z ulg fiskalnych na dzieci pozostające na utrzymaniu w postaci wymogu domicylu w danym państwie stanowi dyskryminację de facto

• dla prawa do połączenia rodziny istotne są praktyczne środki podejmowane w tej dziedzinie, zwłaszcza jeśli chodzi o mieszkanie

Komitet potępił wykluczenie z tego prawa pracowników zajmujących się pracami domowymi lub dzieci chorych lub cierpiących na ułomność, jeśli oznaczałoby to konieczność odwołania się do pomocy publicznej

• def. normatywna rodziny pracownika-migranta - żona pracownika-migranta i dzieci pozostające na jego utrzymaniu do ukończenia 21 roku życia

dyskryminowało to kobiety

dlatego Komitet uznał, że sam kontekst narzuca inną interpretację

Komitet uznał za naruszenie prawa do połączenia rodziny także uzależnienie go od dysponowania przez pracownika-migranta mieszkaniem rodzinnym

1

1

---