Geologia złóż - zajmuje się badaniem genezy złóż, opracowaniem szczegółowej charakterystyki złóż, ustalaniem prawidłowości ich rozmieszczenia i wykształcenia w skorupie ziemskiej ocena jakościowa i ilościowa kopalin które decydują o ich wartości użytkowej przemysłowej.
Złoże kopaliny - naturalne nagromadzenie minerałów, skał, a także innych substancji stałych, gazowych lub ciekłych, których wydobywanie i przetwarzanie jest ekonomicznie opłacalne
Surowiec mineralny - minerały lub skał, użyteczne, wydobywane, odspajane od skorupy ziemskiej
Klark - średnia zawartość pierwiastka w skałach skorupy ziemskiej, określa w % wagowych
Współczynnik koncentracji - miara koncentracji pierwiastka w złożu, wyrażająca stosunek jego klarka w złożu do jego klarka w otaczającym złoże ośrodku skalnym
Kryterium bilansowości - ilość kopaliny w złożu
Klasyfikacja złóż ułatwia nie tylko opis i charakterystykę złoża lecz ułatwia również wnioskowanie dotyczące możliwości poszukiwania i prawidłowości rozmieszczenia złóż kopalin.
Przy klasyfikacji złóż kopalin brane są pod uwagę
- geneza złoża
- kształt - forma
- zawartość mineralna
- przydatność, użyteczność
Klasyfikacja morfologiczna(kształt złoża)
- złoża płytowe - złoża pokładowe, soczewkowe, żyłowe, kontaktowe, pokrywowe
- złoża nieregularne - pnie, gniazda, kieszenie
Klasyfikacja przemysłowa (oparta na kryteriach użyteczności) BZK
- surowce energetyczne
- surowce metaliczne
- surowce chemiczne
- surowce skalane
Klasyfikacja za względu na cza powstawania złoża w stosunku do jego otocznia
- złoża syngenetyczne - powstawały współcześnie za skałami otaczającymi
- złoża epigenetyczne - powstawały później niż otaczające je skały
Klasyfikacja genetyczna - różnicuje złoża wg procesów geologicznych
Ze względu na siłę sprawczą, która doprowadziła do powstania złoża
- złoża endogeniczne - związane z procesami dokonującymi się w głębi ziemi
- złoża egzogeniczne - rozwijające się na powierzchni i w przypowierzchniowej części ziemi
- złoża metamorficzne - powstaje w głębi ziemi ale daje inne produkty niż w przypadku złóż endogenicznych
Ze względu na temperaturę i głębokość powstawania
Kryterium oparte na pokrewieństwie między pierwiastkami
Klasyfikacja geotektoniczna - jest to klasyfikacja genetyczna opierająca się na środowisku geostrukturalnym powstawania złoża
Koncepcja geosynklinalna - platformowa ( nie jest obecnie aktualna)
Koncepcja tektoniki płyt - nawiązująca do teorii tektoniki płyt, umiejscawiająca pewne typy złóż w konkretnych środowiskach geotektonicznych - nie jest jeszcze w pełni dopracowana złożowo
Podstawowe definicje:
Forma złoża - to geometryczny (przestrzenny) kształt skupienia złoża
Złoża kopalin mogą mieć formy:
1 Izometryczne - w przybliżeniu jednakowe wymiary w 3 kierunkach np. sztokwerk, diapir,
gniazda, kieszenie
2 Płaskie(płytowe) - maja dwa wymiary wydłużone a jeden krótki np. pokłady, soczewy,
żyły, szliry
3 Słupowe(kominowe) - wydłużone w jednym kierunku np. kominy, mantos
4 Złożowe - są zazwyczaj kombinacją form uprzednio wymienionych
Budowa złoża - jest to ułożenie złoża w przestrzeni
Budowa złoża może być wynikiem działania:
- czynników pierwotnych (m.in. krystalizacja magmy, dyferencjacja magmy,
procesy wulkaniczne, wietrzenie, sedymentacja, metamorfizm, własności
górotworu
- czynników wtórnych - zjawiska tektoniczne, tektonika ciągła i nieciągła
Na zróżnicowanie budowy złóż najczęściej maja wpływ zjawiska tektoniczne
Rola czynnika tektonicznego może być dwojaka dla złóż:
- pozytywna - powodują zgrubienie pokładu złoża lub powstanie samej
migracji
- negatywna - powodująca zmniejszenie miąższości pokładu złoża
W odniesieniu do złóż kopalin wyróżnia się 3 grupy zaburzeń tektonicznych:
- przedzłożowe - zwykle o pozytywnym wpływie
- współczesne z formowaniem się złoża - o pozytywnym lub negatywnym
wpływie
- pozłożowe - zwykle o negatywnym wpływie
Granice obszarów złożowych:
- naturalne - pokrywające się z granicami form złożowych
- sztuczne(mowne) - uwarunkowane zawartością składnika użytecznego,
długością transportu, miąższością, a na ogół ekonomiczna kompilacja tych
czynników
Tektonika płyt litosfery
Hot spot wulkany tarczowe
- złoża cyny i wolframu, środowisko orogeniczne(nie związane z orogenezą)
Aulakogen - dolny ryftowe
- miedź, typu osadowego
-chrom
-wanad
-miedź i nikiel typu likwacyjnego
-żelazo tytan
Zróżnicowanie stref naprężeniowych wzdłuż aktywnej krawędzi kontynentów
Cykl Wilona:
- stadium embrionalne
- stadium młodociane
- stadium dojrzałe
Współcześnie tworzące się złoża - Atlantis na M. Czerwonym
Złoża kimberlitów: karbonatyty - kominy w dolinach ryftowych
Aktywny ryft:
- złoża cynkowo-ołowiowe, chromitów typu poduzkowego
- złoża likwacyjne miedzi i niklu
Cykl rozwoju skorupy ziemskiej - cykl Wilsona
Stadium embrionalne -
Złoża magmowe