Rehabilitacja - wykład 2 10.10.2012

Działanie bodźców na organizm człowieka

Światłolecznictwo

• Światłolecznictwo jest działem fizykoterapii, w którym wykorzystuje się:

• Promieniowanie nadfioletowe

• Promieniowanie widzialne

• Promieniowanie podczerwone

• ….

Promieniowanie nadfioletowe

• Ze względu na zróżnicowane działania biologiczne, ultrafiolet dzieli się na:

• UVA, tzw. Długofalowe o długości fali 400 -515

• UVB sredniofioletowe o dł 315-280

• Krótkofalowe ….

• Promieniowanie ultrafioletowe jest pochłaniane prze w naskórka w 20%, przez warstwę skory w 50 % a pozostała…

• Promieniowanie ultrafioletowe sa pochłaniane przez protoplazmę komórek, a skutkiem ich działania sa odczyny fotochemiczne i biologiczne

• Wielkość odczynu zależy zgodnie z prawem Gtotthusa - Drapera od ilości pochłoniętej energii

• Biologicznie działanie promieniowania UV jest następstwem jego działania fotochemicznego

Odczyn fotochemiczny

• W wyniku pochłonięcia energii promieniowania UV przez biało komórek warstwy kolczystej naskórka, dochodzi do jego denaturyzacji, czego następstwem jest uszkodzenie tych komórek

• Z uszkodzonych komórek wydzielają się związki histaminopodobne, które przenikają do skóry właściwej gdzie powodują rozszerzenie naczyń włosowatych

• Rumień fotochemiczny cechuje się okresami:

• Utajenia (1-6 h po zadziałaniu promieniowania

• Narastania

• Szczytu(6-14 godzin)

• Zaniku

• Jest on jednolity , równomierny i ściśle ograniczony do naświetlanej powierzchni skóry

• W przypadku nagromadzenia płynu przesiękowego miedzy warstwami naskórka powstają pęcherze wypełnione płynem surowiczym

• Innym następstwem jest złuszczanie naskórka

• Przy częstych kontaktach z promieniami UV, powstają znacznie zgrubienia warstwy rogowej naskórka (hiperkeratoza) , które często sa punktem wyjścia nowotworów skóry

Na stopień odczynu fotochemicznego wpływa:

• Długość fali promieniowania ultrafioletowego

• Natężenie źródła promieniowania

• Czas naświetlania

• Odległość pomiędzy powierzchni a naświetlania a źródłem promieniowania

• Kat padania promieni na powierzchnie naświetlana

• Wrażliwość skóry w miejscu naświetlonym oraz indywidualna wrażliwość pacjenta

• Czynniki współdziałające:

• Pora roku

• Wiek pacjenta

• Przebyte choroby i leki, które pacjent zażywa bądź zażywał

Tworzenie pigmentu

• Pigmentacja skóry zależy od gromadzenia się barwnika melaniny w warstwie podstawowej naskórka, dawki promieni UV oraz długości ich fali

• Pigment powstaje w melanoblastach na wskutek utleniania DOPA do melaniny.

• Największe właściwości wytwarzania pigmentu posiada wiązkę UVB ( w zakresie 2800-300nm).

Wytwarzanie witaminy D3

• Skóra bierze czynny udział w syntezie steroli.

• Substratem witaminy d3 jest 7-dehydrocholesterol występujący w skórze z którego powstaje prowitamina, która podlega dalszą przemiana w wątrobie i nerkach

• Promieniowanie UVB powoduje przemianę w witaminę D3 (cholekalcyferol)

Wpływ na gospodarkę mineralna ustroju

• Promienie UV wytwarza w skórze witaminę D2 i D3, które przechodząc do układu krążenia, zwiększają przyswojenie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego orz utrzymują ich prawidłowy poziom we krwi , zabezpieczając kości przed odwapnieniem

• Naświetlania ogólne powodują okresowo obniżenie ciśnienia krwi

Wpływ prom UV na skórę

• Skóra staje się lepiej unaczyniona, odżywiona staje się elastyczna, zwiększa się odporność skóry na zakażenia, odczyn rumieniowy zwiększa dopływ leukocytów do skóry w ziwazku z czym owrzodzenia, ubytki skóry goją się stosunkowo szybko poprzez pobudzenie ziarninowania

Wpływ na szpik kostny

• Prom UV posiadają właściwości stymulujące produkcje erytrocytów, hemoglobiny, okresowo zwiększa ilość płytek krwi

• W leczeniu promieniowaniem UV anemii wtórnej, w liczbach badania stwierdzono poprawę stanu krwi

Wpływ na gruczoły wewnętrznego wydzielania

• Promienie UV zwiększają produkcje hormonów takich gruczołów jak: przysadka mózgowa, tarczyca nadnercza, trzustka, jajniki

Wpływ na układ nerwowy

• Przy właściwym dawkowaniu obserwuje się korzystny wpływ na stan psychiczny

Wpływ na przemianę materii

• Po naświetlaniu następuje przyspieszenie ogólnej przemiany materii. Poziom cholesterolu (ldl) wyraźnie spada w surowicy krwi (miażdżyca jest przeciwwskazaniem do naświetlania)

Wpływ na układ oddechowy

• Promienie ultrafioletowe zwiększa możliwość wykorzystania tlenu

Promieniowanie podczerwone (IR)

• Emitowanie jest przez ciała ogrzane, przy czym długość fali jest odwrotnie proporcjonalna do temp promiennika

• Promieniowanie IR -A dł fali 750-1500 nm

• Promieniowanie IR -B

• …

• Im krótsza fala tym większa zdolność penetracji w głąb tkanek

• Promieniowanie krótkofalowe, poniżej 1500 nm, wnikają na głębokość ok. 30 mm, przy czym większość zostaje pochłonięta na głębokości 10 mm.

• Promieniowanie długotrwałe penetrują na głębokość 0,5-3mm

Reakcje organizmu na promieniowanie podczerwone

• Występujące skutki biologiczne sa reakcja na wywołanie fizjologicznych odruchów układu naczyniowego skóry (organizm dąży do zachowania homeostazy cieplnej)

Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego polega na działaniu ciepła które powoduje miedzy innymi:

• Poprawę ukrwienia skóry i zwiększenie wydzielania potu

• Rozszerzenie naczyń włosowatych skóry

• Reakcje ze strony naczyń głębiej położonych zgodnie z prawem Daste-Morata:

• „bodzce termiczne (zimno lub ciepło dzialajac na duze powierzchnie skóry…”

• Pobudzenie procesów metabolicznych

• Działanie przeciwbólowe poprzez podwyższenie progu bólu

• Zmniejszenie napięcia mięsni

Prom podczerwone

• Odczyn miejscowy występuje w skórze, w miejscu jej napromieniowania, ale swym zasięgiem obejmuje sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzaniu naczyń krwionośnych skóry co będzie powodować jej zaczerwienienie. Objaw ten określa sa mianem rumienia cieplnego.

• Zaczerwienienie skóry jest plamiste, nierównomierne, co jest wynikiem rozszerzania się głębiej położonych naczyń krwionośnych skóry. Zanika po pewnym czasie około 1-2 h

Promieniowanie widzialne

• Dł fali 380-780 nm stanowiąca 33-40% widma promieniowania słonecznego

• Znaczna jego część jest odbita od powierzchni skóry

• Stymuluje procesy fizjologiczne, przyspiesza przemianę materii, pobudza czynność układu krwiotwórczego oraz gruczołów wydzielania wewnętrznego

Laseroterapia

• Światło lasera skierowane na tkanki częściowo ulega odbiciu do 40%, a pozostała cześć ulega rozproszeniu, adsorpcji i dalszej transmisji

• Przenikanie lasera w głąb tkanek jest maks…

• Efekty zachodzące w tkankach pod wpływem działania lasera biostymulujacego:

• Efekt biochemiczny:

• Wywołuje stymulacje wydzielania histaminy i serotoniny. Może również stymulować lub hamować reakcje enzymatyczne kwasy ATP, którego wydzielanie może powodować przyspieszenie procesów mitozy

• Efekt biologiczny:

• Normalizuje potencjał membrany. Kazda komórka ma więcej ładunków ujemnych niż dodatnich, a potencjał …

• Efekt bioenergetyczny:

• jest czynnikiem który stymuluje odżywienie i wzrost komórek oraz reguluje liczne procesy międzykomórkowe

• Promieniowanie lasera prowadzi do wytwarzania ATP

Efekty wtórne

• Efekt przeciwbólowy powoduje:

• Wzmożenie wydzielania endorfin

• Stymulowanie regeneracji obwodowych aksonów po uszkodzeniu nerwów

• Hyperpolaryzacje błon komórek nerwowych

• Zmianę stężenia transmiterów w synapsach

• Efekt przeciwzapalny:

• Przyspiesza resorpcje obrzęków i wysięków

• Poprawia mikrokrazenie

• Rozszerza naczynia krwionośne

• Stymuluje migracje makrofagów

• Efekt biostymulujący:

• Odżywienie i regeneracja komórek

• Regeneruje naczynia krwionośne

• Powoduje wzrost fibroblastów i włókien kolagenowych oraz komórek nerwowych

Elektroterapia

• Jest działem lecznictwa fizykalnego w którym stosuje się prąd stały oraz prądy impulsowe malej i średniej częstotliwości

Zabiegi prądem stałym:

• Wpływ biologiczny

• Zjawiska elektrochemiczne - związane z elektroliza występująca w czasie przepływu przez tkanki

• Elektroliza, czyli przemieszczenie jonowe w elektrolitach pod wpływem przepływu prądu

• Zjawiska elektrotermiczne - ciepło powstałe w tkankach jest wynikiem drżeń poruszających się jonów oraz ich oddziaływania na środowisko

• Zjawiska elektrokinetyczne - towarzyszące przepływowi prądu stałego polegają na przesunięciu względem siebie fazy rozproszonej i rozpraszającej koloidów tkankowych (elektoforeza, elektroosmoza)

• Przepływ prądu stałego przez tkankę nerwowo - miejscowo powodują zmianę ich pobudliwości w wyniku przemieszania się jonów i zmian polaryzacji blony komórkowej

• Odczyn ze strony naczyń krwionośnych przejawia się zaczerwieniem skóry (intensywniej pod katoda)

Przepływ prądu elektrycznego przez tkanki

• Tkanki człowieka zawierające naładowane cząsteczki w roztworze ( jony sodu, potasu , chloru) sa dobrymi przewodnikami ponieważ jony wykonują wolne ruchy w czasie działania siły elektromotorycznej

• Mięśnie, nerwy, naczynia krwionośne sa dobrymi przewodnikami natomiast skóra i tłuszcz słabymi

Reakcja nerwowomięśniowa w elektroterapii

• Depolaryzacja motoneuronu i pobudzenie jednostki motorycznej do skurczu. Prąd stały nie wywołuje skurczu mięśniowego.

• Warunkiem takiego skurczu jest dostatecznie duża i dostatecznie szybka zmiana natężenia prądu

Wpływ przeciwbólowy w elektroterapii

• Drażnienie receptorów hamujących dopływ sygnałów bólowych do ośrodków oun

• Wytwarzanie opioidów endogennych (endorfiny)

• Zwiększanie aktywności układu współczulnego - eliminacja mediatorów tkankowych pobudzających receptory bólowe (bradykinine, histamine, serotonine, )

Pole magnetyczne

• W metodzie tej nagrzewają się tkanki o dużej przewodowości elektrycznej np. mięśnie i krew

• Diatermia krótkofalowa - przegrzanie tkanek pod wpływem pola magnetycznego o wysokiej częstotliwości w celu uzyskania rozluźnienia miesni. Diatermia nie uszkadza tkanek

• Wnikając w tkankę fale powodują oscylacje jonów w elektrolitach oraz drobin w spolaryzowanych dielektrykach

• Intensywne rozszerzają się naczynia krwionośne, zwiększa przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego i komórkowej przemiany materii. Działa rozluźniająco na mięśnie i przeciwbólowo.

• Oddziałuje na spiny elektronowe pierwiastków paramagnetycznych i wolnych rodników, powodując podwyższenie momentu magnetycznego, co powoduje aktywacje reakcji…

• Działa na ciekłokrystaliczne składniki organizmu, a zwłaszcza na struktury błon komórkowych…

• Oddziałuje na struktury organizmu o właściwościach pizoelektrycznych i magnetostrykcyjnych np. kolagen, dentyna, pobudza wzrost kości i komórek oraz ruch komórek, korzystny w czasie utrudnionego zrostu kości

• Przyspiesza rozpad komórek tkanki łącznej i wytwarzanie blizny kostnej . Pobudza dyfuzje i wychwyt tlenu przez hemoglobinę, zwiększa przepływ tlenu przez tkanki

• Przeciwzapalnie i wazodylacyjnie

Ultradźwięki

• Do zmian pierwotnych (miejscowych) zaliczamy:

• Działania mechaniczne ultradźwięków - mikromasaż tkanki. Jest on efektem zmian na ciśnienie w tkance na przebiegu fali ultradźwiękowej oraz wibrowania akustycznego cząsteczek wokół własnej osi. Skutkiem takiego działania jest pobudzanie wewnątrzkomórkowej….

• Efekt cieplny ultradźwięków

• Na skutek drgań dochodzi do wytworzenia ciepła w tkankach

• Fizjologiczna odpowiedz na podwyższenie temp w tkance sa zmiany w przepływie krwi, wzrost aktywności enzymatycznej tkanki, zmiany w przewodnictwie nerwowym, podwyższenie bólu progowego.

Zmiany wtórne (ogólne) ultradźwięków

• Podstawę leczniczego działania ultradźwięków stanowią następujące czynniki:

• Wzmożenie przepuszczalności błon komórkowych

• Usprawnianie oddychania tkankowego i pobudzenie przemiany materii komórki

• Zmiany w strukturze koloidów i ich i uwodnienie zmiany odczynu tkanek w kierunku zasadowym

• Zmiany w układach jonowych tkanek

Efekty terapeutyczne ultradźwięków

• Pobudzenie regeneracji tkanek przez pobudzenie metabolizmu i zwiększenie ukrwienia

• Zwiększenie elastyczności tkanki łącznej

• Rozluźnienie mięsni i działanie przeciwbólowe

Termoterapia - ciepłolecznictwo

Działanie miejscowe ciepła - odczyn miejscowy

• Poprawia ukrwienie

• Działa przeciwzapalnie

• Działanie przeciwbólowe

• Poprawia spowodowane wzmożonym napięciem mięśni

• Poprawia rozciągliwość kolagenowej tkanki łącznej

• Poprawia lepkość mazi stawowej

• Sprzyja resorpcji

Działanie ogólne cierpła - odczyn ogólny

• Dostarczenie do ustroju dużej ilości ciepła w warunkach utrudniających jego oddawanie i znaczene podniesienie…

Termoterapia - zimno lecznictwo 2 fazy

• Faza I - zwężenie naczyń skóry i w tkance podskórnej, zmniejsza przepływ krwi i ogranicza w ten sposób oddawanie ciepła otoczeniu; w tej fazie nastepuje gorsze zaopatrzenie tkanek w tlen i składniki odżywcze, zmniejsza się nasilenie procesów przemiany materii, zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych, zmniejszenie uwalniania mediatorów bólu i zapalenia

• Faza II - Naczynia krwionośne ulęgają rozszerzeniu następuje przekrwienie tkanek , zmniejszenie napięcia mięśniowego, zmniejszenie lub zniesienie bólu

Zimno powoduje

• Szybkie gojenie urazów

• Działanie przeciwobrzękowe (czynne przekrwienie - po zabiegu oziębienia, miejsca ogrzewane sa ciepłem krwi napływająca do nich w złóż gradientu temperatury krwi od wyższej do niższej; od wnętrza ciała do powłok; daje to uczucie gorąca

• Wpływ na psychikę - ustąpienie zmęczenia, poprawa nastroju

• Zwalnianie reakcji chemicznych niezbędnych do przewodzenia nerwowomięśniowego (zmniejszenie odczuwania bólu)

• Produkcja wewnątrzustrojowa beta-endorfin (dz p/bólowe)

• Wzrost odporności - wzrost liczby immunokompetentnych limfocytów, w szczególności komórek NK

• Działanie przeciwzapalne - zmniejszenie miejscowej przemiany materii komórkowej objętych zapaleniem, zmniejszenia aktywności mediatorów zapalenia, zmniejszenie miejscowego ukrwieni tkanki objętej procesem zapalnym

Hydroterapia

• Temp. subiektywna 34 stopnie; Temp stosowana w zabiegach od -6 do 60

• Po użyciu wody zimnej :

• Skurcz naczyń z następnym och rozszerzeniem

• Odczyn droga odruchowa zgodnie z prawem Dastre -M…

• Zwolniona czynność serca

• Ciśnienie krwi podwyższone

• Krew - zabiegi ogólne: zwiększenie liczby krwinek czerwonych i białych we krwi

• Układ oddechowy: zwolnienie i pogłębienie oddechu

• Układ nerwowy: zwiększone pobudzenie…

• Układ pokarmowy: Zwiększone wydzielanie gruczołów pokarmowych

• Wzmożone napięcie mięśni szkieletowych

• Wzmożona przemiana materii

---