Składniki nieuwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego

Jakie składników nie uwzględnia się w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego? Czy dodatek stażowy po ustaniu zatrudnienia wlicza się do podstawy wymiaru? Jakie są zasady wliczania premii i nagród niewypłacanych za okres pobierania zasiłków do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego? Czy składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu należy wliczyć do podstawy wymiaru? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w kolejnym naszym odcinku poświęconemu ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych.

Składniki nieuwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego

Artykuł 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r., nr 31, poz. 267 z późn. zm., dalej: ustawa chorobowa) stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, jeżeli postanowienia układów zbiorowych pracy lub przepisy o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszania ich za okres pobierania zasiłku. Należy podkreślić, że art. 41 ust.1 ustawy chorobowej nie dotyczy tych elementów wynagrodzenia, które w ogóle nie przysługują podczas niezdolności do pracy z powodu choroby, jak: płacy zasadniczej, stałej premii regulaminowej itd. Odnosi się natomiast np. do nagród (premii) o charakterze uznaniowym czy dodatków, które u niektórych pracodawców wypłacane są również za okres choroby (np. stażowy, funkcyjny itd.).

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 czerwca 2008 r., sygn. akt SK 16/06 (Dz.U. nr 119, poz. 771) orzekł, że art. 41 ust. 1 ustawy chorobowej, rozumiany w taki sposób, że w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, od których pracownik uiścił składkę na ubezpieczenie chorobowe, a które nie są mu wypłacane za okres pobierania zasiłku chorobowego, jest niezgodny z Konstytucją RP.

Postanowienia wyroku Trybunału weszły w życie z dniem jego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 7 lipca 2008 r.

W następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego oraz pozostałych świadczeń w razie choroby i macierzyństwa należy w zasadzie uwzględniać składniki wynagrodzenia, od których odprowadzana jest składka na ubezpieczenie chorobowe.

Nie należy jednak uwzględniać składników, co do których obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe albo umowy o pracę (u pracodawców niemających obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania) zawierają jednoznaczne postanowienia o zachowywaniu przez pracownika prawa do tego składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku.

W razie braku takich postanowień w przepisach płacowych należy uznać, że nieuregulowany w przepisach płacowych składnik wynagrodzenia nie jest wypłacany za okres pobierania zasiłku (wynagrodzenia za czas choroby), a tym samym powinien być uwzględniony przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia - w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

Jeżeli jednak powstaną wątpliwości, a pracodawca udokumentuje, że wypłaca uznaniowy składnik wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku, mimo że nie zawarł tej zasady w przepisach płacowych lub w umowie o pracę, składnika tego nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru.

Obowiązek udokumentowania, że istotnie wypłaca dany składnik wynagrodzenia za okres choroby, a tym samym nie powinien go wliczać do podstawy wymiaru świadczenia chorobowego, spoczywa więc na pracodawcy.

Jeżeli świadczenia chorobowe wypłaca ZUS, pracodawca powinien dostarczyć wypełniony przez siebie, zmodyfikowany w związku z wyrokiem Trybunału, druk ZUS Z3. Jeżeli wypełnienie w formularzu ZUS Z-3 informacji dotyczących składników wynagrodzenia budzi wątpliwości, należy wyjaśnić je z miejscową jednostką ZUS.

Stażowy wliczany po ustaniu zatrudnienia do podstawy wymiaru

Składniki wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo za okres pobierania zasiłku przysługującego w czasie ubezpieczenia, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia.

Pracownik otrzymujący w myśl przepisów płacowych dodatek stażowy obok wynagrodzenia za czas choroby (zasiłku chorobowego) zachorował w czasie wypowiedzenia umowy o pracę. Termin wypowiedzenia upływa 31 marca 2009 r. Jeżeli pracownik nadal będzie otrzymywał zwolnienia lekarskie - wypłatę zasiłku chorobowego przejmie ZUS. W takim przypadku do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego powinien być, za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, wliczony dodatek stażowy, w wysokości przysługującej za poszczególne miesiące przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.

Składniki wynagrodzenia przysługujące tylko do określonego terminu

Składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu, nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego należnego za okres po tym terminie (art. 92 § 2 kp w związku z art. 41 ust. 2 ustawy chorobowej).

Pracodawca zawarł z własnym pracownikiem dodatkowo umowę zlecenia od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 r. Pracownik zachorował w listopadzie 2008 r. Do podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby należało przyjąć wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od 1 listopada 2007 r. do 31 października 2008 r. W podstawie tej należało uwzględniać wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia wypłacane za okres od stycznia do października 2008 r., ponieważ w listopadzie 2008 r. umowa zlecenia jeszcze obowiązywała.

W razie podjęcia przez pracodawcę decyzji o całkowitym zaprzestaniu wypłaty składnika wynagrodzenia od określonej daty podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za okres od tej daty ustala się z wyłączeniem tego składnika.

W firmie wypłacane były dodatki motywacyjne, niewypłacane za okres absencji chorobowej, a tym samym uwzględniane w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. Od 1 stycznia 2009 r. zmieniono regulamin wynagrodzenia i zaprzestano wypłaty tych dodatków. Od tej daty nie powinny więc być one uwzględniane w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych, a z podstawy wymiaru świadczeń chorobowych wypłacanych po 31 grudnia 2008 r. dodatki te powinny być usunięte, a tym samym świadczenia te powinny być zmniejszone.

Jeżeli jednak usunięty składnik wynagrodzenia zostanie włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia - podana wyżej zasada nie ma zastosowania.

Pensje pracowników składały się z wynagrodzenia zasadniczego oraz premii regulaminowych. Od 1 grudnia 2008 r. zmieniono zasady wynagradzania i włączono premie do wynagrodzenia zasadniczego. Pomimo zmiany zasad wynagradzania nie należy przeliczać podstawy wymiaru zasiłków chorobowych przysługujących od 1 grudnia 2008 r. Premia regulaminowa, którą pracownicy otrzymywali do 30 listopada 2008 r., nadal powinna być uwzględniana w podstawie wymiaru zasiłku (wynagrodzenia za czas choroby).

Zasady wliczania premii i nagród niewypłacanych za okres pobierania zasiłków do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

Premie i nagrody wypłacone za okresy miesięczne uwzględnia się w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, a te za okresy kwartalne - w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Te ostatnie ujmuje się w podstawie wynagrodzenia chorobowego, nawet gdy w danym kwartale pracownik pracował krócej niż połowa obowiązującego go czasu pracy. Także wtedy, gdy za niektóre z kwartałów premii nie otrzymał, bez względu na przyczynę. Z kolei premie roczne przyjmuje się do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za rok poprzedzający miesiąc, w którym pracownik zachorował.

W urzędzie wypłacane jest dodatkowe wynagrodzenie roczne, zwane potocznie trzynastką. W 2009 r. wypłacono je w lutym. Pracownik zachorował w styczniu, a pracownica - w marcu. Przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby należało w przypadku pracownika przyjąć 1/12 trzynastki wypłaconej w lutym 2008 - za rok 2007, a w przypadku pracownicy należało przyjąć 1/12 trzynastki wypłaconej w lutym 2009 r. - za rok 2008.

Składniki wynagrodzenia wypłacone zaliczkowo

Gdy w okresie przyjmowanym do podstawy wymiaru wynagrodzenia (zasiłku) chorobowego niektóre składniki wynagrodzenia wypłacono zaliczkowo, bierze się je pod uwagę w wysokości faktycznie uiszczonej, czyli owe zaliczki. Następnie po ich wyrównaniu podstawę wynagrodzenia chorobowego przelicza się, uwzględniając składniki wypłacone zaliczkowo i ich wyrównanie (art. 92 § 2 kp w związku z art. 36 ust. 1 ustawy chorobowej).

Pracownica była na zwolnieniu od 18 do 22 października 2008 r. Podstawę wymiaru jej zasiłku chorobowego należało obliczyć z płacy zasadniczej za okres od 1 października 2007 r. do 30 września 2008 r. oraz z regulaminowej premii miesięcznej, wypłaconej za te same miesiące. W firmie były podwyżki wynagrodzeń od 1 stycznia 2008 r., wypłacone dopiero w październiku 2008 r. Do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych pracownica nie otrzymała jeszcze wyrównania podwyżki. W takiej sytuacji należało wynagrodzenie ująć w podstawie zasiłku chorobowego w kwocie faktycznie wypłaconej, a po wypłaceniu podwyżki dokonać przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wyrównać pracownicy różnicę (art. 42 ust. 5 ustawy chorobowej).

---