200-letnia rocznica urodzin H. Ch. Andersena stała się inspiracją do przeprowadzenia w mojej klasie pierwszej cyklu zajęć poświęconym mniej znanym baśniom tego pisarza. Jest to jedna z form "Zajęć z ciekawą książką", które realizuję systematycznie już od wielu lat, a mających na celu przede wszystkim "zaprzyjaźnianie" dzieci z książką i rozwijanie zainteresowań czytelniczych.
     Po wstępnej rozmowie dowiedziałam się jakie baśnie dzieci już znają. Były to te najbardziej popularne jak "Brzydkie kaczątko", " Królowa śniegu" "Świniopas" "Calinaczka" "Nowe szaty cesarza" "Dziewczynka na ziarnku grochu". Zdecydowałam się zatem zapoznać moich uczniów z baśniami mniej znanymi, a nawet w ogóle nieznanymi.
     Wykorzystując wiadomości z biografii Andersena, mówiące o tym, że pomysły do swoich baśni czerpał z najbliższego otoczenia, a bohaterami jego baśni były przedmioty codziennego użytku, postanowiłam przypomnieć sobie niektóre z nich i zapoznać z nimi moich uczniów.
     Do opracowania wybrałam następujące baśnie: "Igła do cerowania" "Imbryk" "Pięć ziarenek grochu" "Stokrotka" "Len" "Pewna wiadomość". Wyszukałam w nich wartości, które należy zaszczepić dzieciom w dzisiejszym "twardym" i egoistycznym świecie., a mianowicie: empatię, życzliwość, chęć niesienia pomocy, optymizm, radość każdej chwili życia, prawdomówność.
     Poinformowałam uczniów o celu i sposobach realizacji naszych "Spotkań z Andersenem". Ku mojemu zadowoleniu z ochotą zaakceptowali mój pomysł. Na realizację tych zajęć przeznaczyliśmy sobie jedną godzinę dziennie i pracę domową.
     Ponieważ wybrane baśnie są dosyć trudne w odbiorze, a często i w zrozumieniu przez dzieci, do każdej zastosowałam inną metodę opracowania. Jednak najważniejszym celem była odpowiedź na pytanie "Czego uczy nas ta baśń? i formułowanie wniosków dotyczących przede wszystkim życzliwości wobec innych ludzi, niesienia im pomocy, prawdomówności. Przebieg każdego zajęcia był podobny, zmieniał się tylko sposób opracowania baśni.
     Aby uatrakcyjnić zajęcia do czytania baśni zaprosiłam bibliotekarkę szkolną.
     Na każdym zajęciu uczniowie formułowali wniosek, morał baśni, który następnie pisali na stronie tytułowej stworzonej przez nich książeczki z ilustracjami do opracowanej baśni.
     Stronę tytułową zawsze projektowało dwoje uczniów, a następnie składali całą książeczkę. Dwa zajęcia odbyły się w Bibliotece Miejskiej, co było dodatkową atrakcją dla uczniów.
      Wytwory pracy dzieci zostały zaprezentowane na gazetce klasowej oraz w Bibliotece Miejskiej.
     Po zakończeniu cyklu zajęć dzieci wzięły udział w konkursie klasowym "Czy znam baśnie Andersena" z udziałem rodziców, bibliotekarki i dyrektora szkoły.
     Wprowadzeniem do realizacji cyklu była wizyta w Miejskiej Bibliotece Dziecięcej, gdzie pani bibliotekarka przeprowadziła zajęcie na temat " Andersen i jego baśnie". Tutaj uczniowie zapoznali się z ciekawostkami na temat życia baśniopisarza, rozwiązywali zagadki, krzyżówki dotyczące baśni i bohaterów.

Cele główne cyklu zajęć "Spotkania z Andersenem":

• Rozwijanie zainteresowań czytelniczych uczniów

• Rozwijanie inteligencji emocjonalnej

• Zapoznanie z twórczością H.Ch. Andersena

Cele szczegółowe: uczeń

• potrafi uważnie słuchać czytane tekst

• wzbogaca słownictwo o nowe wyrazy

• odpowiada na pytania dotyczące tekstu

• uzupełnia zdania związane z tekstem

• układa kolejność wydarzeń

• umie dopasować określenie do danego pojęcia

• rozwiązuje krzyżówki i układa zagadki

• opowiada wybrany fragment

• ilustruje treść baśni

• projektuje stronę tytułową do książeczki

• próbuje dokonać oceny postaci

• rozumie pojęcia: plotka, empatia, duma, szczęście, zmiana

• rozumie motywy postępowania własnego i cudzego

• wyciąga logiczne wnioski

• umie współpracować w grupie

• rozumie zasady zdrowej rywalizacji

     Każde zajęcie przebiegało podobnie, wykorzystano tylko różne metody i techniki pracy tj. metody aktywizujące; burze mózgów, graffiti - niedokończonych zdań, promyczkowe uszeregowanie, zabawę integracyjną, kosz i walizeczka, pytania i odpowiedzi.

SCENARIUSZE ZAJĘĆ

ZAJĘCIE I

Temat: Próba oceny postaci - bohaterki baśni "Igła do cerowania" H.Ch. Andersena.

Pomoce: baśnie Andersena, zestaw pytań dotyczących baśni, zestaw przymiotników określających cechy charakteru, blok, kredki, wycinanki, zeszyt lektur

Przebieg zajęcia

1. Czytanie baśni przez bibliotekarkę (wytłumaczenie niezrozumiałych wyrazów)

2. Losowanie przez uczniów przygotowanych przez nauczyciela pytań dotyczących tekstu: Co igła myślała o sobie? Co stało się z igła podczas cerowania? Co zrobiono ze złamanej igły? Dlaczego igła-broszka wpadła do rynsztoku? Kogo spotkała w rynsztoku? O czym opowiadała butelce? Jak zakończyła się historia igły? Co to znaczy być dumnym ?(w pozytywnym i negatywnym znaczeniu)

3. Odpowiedzi na pytania

4. Próby ułożenia jeszcze innych pytań przez dzieci.

5. Wyznaczenie głównej postaci baśni i wybór określeń pasujących do niej z przygotowanych wyrazów.

6. Próba odpowiedzi na pytanie "Czego uczy nas ta baśń" ( uczy, żeby nie być zarozumiałym, żeby się nie wywyższać i nie mówić o sobie nieprawdy, itp.)

7. Próba formułowania wniosku "Igła była dumna i zarozumiała. Tacy ludzie są samotni"

8. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur

9. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

ZAJĘCIE II

Temat: Dłuższe wypowiedzi uczniów na temat: "Co to znaczy być szczęśliwym?" na podstawie wysłuchanej baśni Andersena "Imbryk"

Pomoce: baśnie, kartki z niedokończonymi zdaniami dotyczącymi treści baśni, napis na tablicy "szczęście", karteczki samoprzylepne dla każdego ucznia, kredki, bloki, zeszyt lektur

Przebieg zajęcia

1. Czytanie baśni przez bibliotekarkę

2. Rozdanie parom uczniów kartek z niedokończonymi zdaniami - dopisanie prawidłowych zakończeń: Imbryk był zrobiony z ……….Imbryk nazywał siebie…………….stołu. Imbryk miał ucho, szyjkę, ale pokrywka była……………
   Pewnego razu niezręczna rączka…………..imbryk. Po wypadku oddano imbryk ……... Do imbryka włożono………….Imbryk cieszył się i był szczęśliwy, bo……………….

3. Odczytanie zdań jako sprawdzenie zrozumienia treści baśni

4. Burza mózgów - próba odpowiedzi na pytanie "Co to znaczy być szczęśliwym? - uczniowie w parach piszą krótkie określenia - przyczepiają je na tablicy

5. Odczytanie określeń przez nauczyciela - dyskusja nad poprawnością określeń

6. Odpowiedź na pytanie " Czy imbryk był szczęśliwy i dlaczego?

7. Formułowanie wniosku "Jesteśmy szczęśliwi, gdy możemy pomóc innym"

8. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur.

9. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

ZAJĘCIE III

Temat: Układanie kolejności wydarzeń do wysłuchanej baśni pt. "Pięć ziarenek grochu"

Pomoce: kartki z tytułami kolejnych wydarzeń, zeszyt lektur, blok, kredki wycinanki

Przebieg zajęcia

1. Czytanie baśni przez bibliotekarkę

2. Opowiadanie kolejnych fragmentów przez chętne dzieci.

3. Podział uczniów na grupy przypadkowe

4. Rozdanie grupom kartek z tytułami wydarzeń. Chłopiec strzela ziarenkami z procy. Dziewczynka wyzdrowiała. Ziarenka i strączek robią się żółte. Ziarenka grochu mieszkają w zielonym strączku. Matka podpiera kijkiem kiełkujący groszek. Chłopiec zrywa strączek. Szczęśliwa dziewczynka obserwuje rosnący groszek. Chora dziewczynka dostrzega rosnący zielony groszek.

5. Uczniowie wpisują odpowiednią cyfrę porządkując wydarzenia.

6. Wspólne ustalanie kolejnych wydarzeń - przedstawiciele grup występują na środek klasy.

7. Próba odpowiedzi na pytanie "Dlaczego dziewczynka wyzdrowiała?"

8. Graffiti - chętne dzieci dokańczają zdanie: "Gdybym był takim groszkiem, to………

9. Formułowanie wniosku " Będę pomocnym "groszkiem" dla potrzebujących ludzi"

10. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur.

11. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

ZAJĘCIE IV

Temat: Różne wykorzystanie roślin na podstawie baśni "Len' H. Andersena. Próba odpowiedzi na pytanie "Czy lubimy zmiany"

Pomoce: albumy przyrodnicze, karteczki samoprzylepne, napis na tablicy "len", blok, kredki, wycinanki, zeszyt lektur

1. Czytanie przez bibliotekarkę baśni "Len"

2. Określenie głównego bohatera

3. Rozdanie albumów i odszukanie wiadomości na temat lnu

4. Promyczkowe uszeregowanie- Jak zmieniał się len? - dzieci otrzymują karteczki samoprzylepne i wypisują czym był len ( roślina, płótno, ubranie, papier) każdy następny uczeń dokleja swoją karteczkę do odpowiedniego określenia tworząc promyczki od słowa -len -

5. Opowiadanie o kolejnych zmianach lnu i jego samopoczuciu. (len był zawsze szczęśliwy i zadowolony ze swojej zmiany)

6. Próba dyskusji na temat "Czy lubimy zmiany w swoim życiu?" ( zwrócenie uwagi dzieciom na pozytywy zmian dla nich samych)

7. Formułowanie wniosku " Trzeba cieszyć się z każdej chwili życia i z tego co nas spotyka.

8. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur.

9. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

ZAJĘCIE V

Temat: Jak powstaje plotka na podstawie baśni "Pewna wiadomość". Rola plotki w przyjaźni i koleżeństwie.

Pomoce: zabawa "Plotka", blok, kredki, wycinanki

Przebieg zajęcia:

1. Czytanie baśni przez bibliotekarkę.

2. Wyodrębnienie postaci, miejsca akcji.

3. Odpowiedź na pytanie "Jaką wiadomość przekazywali sobie mieszkańcy kurnika? "Dlaczego kura -śmieszka nie poznała swojej wiadomości?"

4. Zabawa integracyjna "Plotka" - Nauczyciel mówi na ucho uczniowi zdanie o wybranym uczniu np. Ala ma zielony sweterek. Kolejny uczeń musi dołożyć jeden lub dwa wyrazy - wzbogacić to zdanie np. Ala ma pożyczony, zielony sweterek.Ostatni uczeń mówi to zdanie nauczycielowi, który mówi je głośno. Pyta pierwszego ucznia czy to prawda.

5. Próba odpowiedzi na pytanie "Jak czujesz się, gdy dowiadujesz się nieprawdziwych wiadomości o sobie?"

6. Formułowanie wniosku "Będziemy przekazywać sobie tylko prawdziwe, pewne wiadomości"

7. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur.

8. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

ZAJĘCIE V Przeprowadzone w Bibliotece Miejskiej

Temat: Czy jesteśmy egoistyczni czy empatyczni na podstawie baśni "Stokrotka"

Pomoce: krzyżówka, kartki dla grup, flamastry, kółeczka z kolorowego papieru, blok, kredki, zeszyt lektur

Przebieg zajęcia;

1. Czytanie baśni przez bibliotekarkę.

2. Rozwiązanie krzyżówki dotyczącej treści baśni z hasłem "stokrotka"

3. Burza mózgów - jaka była stokrotka?(pomocna, współczująca, wiedziała co przeżywa słowik, skromna, wstydliwa, ) - jakie były tulipany? ( zazdrosne, ordynarne, dumne, pyszałkowate, nie myślały o innych, samolubne, egoistyczne) - praca w grupach

4. Kosz i walizeczka - próba określenia siebie - dzieci otrzymują rysunek stokrotki i tulipana. Na stokrotce piszą swoją cechę pozytywną, a na tulipanie negatywną. Następnie przyklejają swoje kwiatki w odpowiednim miejscu - do kosza cechy negatywne, do walizeczki pozytywne. Tylko chętne dzieci prezentują swoje określenia.

5. Odpowiedź na pytanie "Czego uczy nas ta baśń?"( tutaj wyjaśniamy dzieciom pojęcie - empatia-)

6. Zapisanie wniosku: Postaram się zrozumieć uczucia koleżanek i kolegów.

7. Zapisanie tytułu baśni i wniosku do zeszytu lektur.

8. Wykonanie ilustracji z podpisem do baśni przez każdego ucznia oraz okładki do książeczki przez chętnych.

Podsumowaniem pracy z baśniami Andersena był konkurs klasowy w obecności zaproszonych gości: rodziców, bibliotekarki i dyrektora szkoły.

KONKURS "CZY ZNAM BAŚNIE ANDERSENA"
     Celem konkursu jest zabawa z baśniami Andersena: Imbryk, Igła do cerowania, Len, Pięć ziarenek grochu, Pewna wiadomość, Stokrotka.

Przebieg konkursu

1. Przedstawienie zasadności konkursu i krótkie omówienie przebiegu "Spotkań z Andersenem"

2. Podział uczniów na grupy - losowanie kolorowego kółeczka klasyfikującego do danej grupy (5 grup po 4 uczestników) - wybór grupowego (na każdym stoliku znajduje się numer grupy 1,2,3,4,5, kartki, flamastry)

3. Powołanie jury (rodzic, bibliotekarka, dyrektor)

4. Odczytanie przez ucznia informacji - narracji Andersena
        Urodziłem się 2 kwietnia 1805 roku w niewielkim duńskim mieście - ODENSE. Ojciec mój był szewcem. Zarabiał niewiele, nie zawsze więc jedliśmy do syta ale nasz mały domek wydawał mi się wspaniały.
        Ojciec nie mógł mnie kształcić, dlatego sam uczył mnie czytania i miłości do książek, które bardzo kochał. Kiedyś rodzice zabrali mnie do teatru. Siedzieliśmy na najdalszych miejscach, ale teatr mnie oczarował, pokazał mi inny, nie znany dotychczas świat.
        Kiedy miałem 11 lat niespodziewanie spadło na naszą rodzinę nieszczęście. Nagle umarł ojciec. Mama chciała abym został krawcem i szybko zaczął zarabiać ale mnie marzyła się sława, chciałem poznawać świat. Zacząłem uczyć się aktorstwa okazało się jednak, że to nie dla mnie. Często zdarzało się, że znajome dzieci prosiły mnie o opowiadanie baśni. Słuchały ich z wielką ciekawością. Tych opowieści zebrało się sporo, więc postanowiłem je spisać. I tak powstał pierwszy zbiorek baśni

5. Podziękowania dla Andersena w wierszu mówionym przez uczennicę

Ja dziękuję Panu,
Panie Janie Christianie,
Za to cudne dla dzieci bajanie.
Za Kominiarczyka, co się kochał
w Pasterce.
Za słowika,
że miał żywe serce.
Za szkiełko Królowej Śniegu.
I za smutny los żołnierza cynowego.
Za księżniczkę na ziarnku grochu.
Za cień,
który musi trwać przy mnie wszędzie.
I za każde brzydkie Kaczątko,
co wie teraz,
że się stanie łabędziem.

6. Przedstawienie nazw konkurencji i sposobu odpowiedzi (po wspólnej naradzie grupowy pisze odpowiedź na kartce i pokazuje jury, które przyznaje punkt - cukierek za poprawną odpowiedź)
   Konkurencje: Rekwizyty, Bigos tytułowy, Zgaduj-zgadula, Rozpoznaj fragment Bohater baśni, Kalamburki,
   
   KONKURENCJE
   
   Rekwizyty: Napisz z jakich baśni pochodzą te rekwizyty. Nauczyciel prezentuje w kolejności pokrywkę od imbryka, groch, piórko, nici.
   
   Bigos tytułowy: Słuchajcie uważnie czytanego tekstu. Podczas czytania usłyszycie znane wam tytuły baśni. Napiszcie te tytuły na kartce.
   
        Mama wróciła z pracy bardzo zmęczona i przemoczona. Deszcz padał nieustannie. Ola, jej córka piła herbatę. Jak dobrze, że imbryk jest jeszcze ciepły. Nalała sobie filiżankę herbaty i dopiero zdjęła buty. -Gdzie są moje kapcie? O! Są. Ale co to? Ten nicpoń Reks znowu oderwał mi stokrotkę od jednego z nich. Mama wzięła igłę do cerowania przyszyła kwiatka. Potem włączyła radio, usiadła w fotelu z filiżanką herbaty. - Jutro pogoda bez zmian - usłyszała. Deszcz nie przestanie padać. To jest pewna wiadomość, prosimy nie zapomnieć parasoli.-Kiedy wreszcie zaświeci słońce - pomyślała mama.
   
   Zgaduj-zgadula: Odpowiedz na pytana. (grupowy losuje numer pytana)

1. Gdzie chłopiec włożył igłę do cerowania?

2. komu podarowano pęknięty imbryk?

3. Kto wyrwał sobie jedno piórko?

4. Kogo pocieszała stokrotka?

5. Gdzie trafiło piąte ziarenko grochu?

6. Jaki kraj jest ojczyzną Andersena.?

Rozpoznaj fragment: Nauczyciel czyta fragmenty baśni, dzieci piszą tytuły na kartkach. Wszyscy jednocześnie podnoszą kartki do góry.
    Bohater baśni: Napiszcie tytuł baśni, w której bohaterem jest: sowa, niebieski kwiatek, skowronek, groch
     Kalamburki; Wylosujesz tytuł baśni. W grupie przygotujcie scenkę z tej baśni tak, aby pozostali odgarnęli jej tytuł. (uczniowie wybierają grupę, która ma odgadnąć tytuł baśni. Należy zadbać o to, aby każda grupa miała możliwość odgadywania tytułu.)

7. Podsumowanie punktacji przez jury (policzenie cukierków) i ogłoszenie wyników, zapis wyników na tablicy.

8. Zwycięska grupa wybiera nagrody ufundowane przez rodziców, wszyscy pozostali uczestnicy konkursu również otrzymują nagrody.

9. Podziękowania i pożegnanie.

Refleksja.

     Jestem bardzo zadowolona z przeprowadzenia zajęć.. Praca włożona w ich przygotowanie okazała się owocna. Moje obawy dotyczące formułowania wniosków przez uczniów okazały się bezpodstawne. Dzieci świetnie dostrzegały dobro, życzliwość, szacunek dla słabszych i chorych oraz okazywały chęć pomocy. Poznawały przy okazji siebie, swoje mocne i słabe strony. Uzmysłowiły sobie, że w życiu są różne chwile ( radosne i smutne), ale należy cieszyć się z każdej z nich, że należy mieć pozytywny stosunek do zmian, które mogą być tylko inspiracją do rozwijania siebie, że nie należy się ich bać. Dostrzegły również, że baśń może uczyć, a więc, że warto czytać. Ponadto poznały baśnie, które są mniej znane, pomijane podczas czytania ze względu na trudną do zrozumienia treść.
     Doskonale bawiły się przy okazji konkursu wykazując się jednocześnie znajomością opracowanych baśni, jak również kreatywnością i zdrowym współzawodnictwem.
     Współczesne dziecko dostaje coraz mniej tego co niezbędne dla ich zdrowia emocjonalnego,: miłości i zainteresowania rodziców, dobrych wzorów zachowań, poczucia bezpieczeństwa, ćwiczeń w myśleniu i używaniu języka. Zastępstwo w postaci komputera i telewizji stało się nagminne.
      Dlatego uważam, że interesujący kontakt z książką w szkole (nie tylko z podręcznikiem) to skuteczna metoda zaspokajania potrzeb emocjonalnych dziecka i przede wszystkim skuteczna metoda wychowawcza.
     Myślę, że taka forma pracy z książką stanie się nieodłącznym elementem mojej pracy nad rozwijaniem zainteresowań czytelniczych moich wychowanków oraz rozwijaniem ich inteligencji emocjonalnej.

---