Argumentum a fortiori - wyjaśnij i podaj przykład.
Na początek warto zacząć od wyjaśnienia samego terminu „stosowanie prawa”. Pojęcie „stosowanie prawa” w szerokim znaczeniu wyraża zastosowanie prawa przez osobę do tego uprawnioną, która posiada kompetencje do zrealizowania danej czynności umownej ze skutkiem prawnym. Stosowanie prawa zaczyna się z jednocześnie z pierwszą przewidzianą prawem procedurą, czyli zawiadomieniem o wszczęciu postępowania administracyjnego, wniesieniu do sądu pozwu jak i wszczęciu śledztwa przez prokuratora. Decyzję wydaje się dopiero po ustaleniu stanu faktycznego i prawnego. Stosowanie prawa w przypadkach nie unormowanych wspomaga się logicznie niepoprawnymi sposobami rozumowań, wypracowanymi przez praktykę prawniczą i dogmatykę.
„Obok zwykłych reguł logiki formalnej prawnicy w swoich argumentacjach często odwołują się do pewnych specyficznych reguł wnioskowania, które niekiedy nazywa się regułami logiki prawniczej.”
Argumentum a fortiori czyli wnioskowanie a fortiori. Przebiega według schematu „Jeżeli A, to tym bardziej B.” Występuje ono w dwóch wariantach:
a maiori ad minus (z większego na mniejsze) ma zastosowanie do norm uprawniających, a polega na tym, że „jeżeli ktoś jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś większego, to tym bardziej jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś mniejszego”. Przykładami są: 1) gdy jest się zobowiązanym do tolerowania wejścia na teren własnej posesji przez sąsiada, w celu zebrania owoców spadłych lub zwisających z jego drzewa, to tym bardziej obowiązek ten dotyczy sytuacji, gdy sąsiad sięga po owoce ze swego gruntu. 2) „w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może odstąpić od wymierzenia kary, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu kary dodatkowej, jeżeli zachodzą warunki orzeczenia takiej kary”
a minori ad maius (z mniejszego na większe) ma zastosowanie do norm zakazujących, czyli „jeżeli zakazane jest mniej, to tym bardziej zakazane jest więcej.” Np.: 1) jeśli nie wolno przekraczać prędkości 50km/h, to tym bardziej nie można jechać z prędkością 100km/h. 2) „Jeżeli autor reportażu relacjonuje zaistniałe wydarzenie w sposób niezgodny z rzeczywistym przebiegiem i przypisuje uczestnikom tego wydarzenia nieprawdziwe cechy, postępuje nierzetelnie w rozumieniu art.12 ust.1 pkt 1 ustawy z 26.1.1984r. - Prawo prasowe (Dz.U.Nr.5,poz.24), tym bardziej gdy pomawia osoby o niewłaściwe postępowanie”.
„Wnioskowania a fortiori nie mają charakteru formalnego, oparte są na zależnościach pozalogicznych.”
Andrzej Redelbach Wstęp do prawoznawstwa Poznań 1995, s. 142.
Józef Nowacki, Zygmunt Tobor Wstęp do prawoznawstwa Warszawa 1994, s.181
Lech Morawski Wstęp do prawoznawstwa Toruń 2009, s.159
Lech Morawski Wstęp do prawoznawstwa Toruń 2009, s.162
Art.148 Kodeks Cywilny Owoce opadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki. Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny.
T. Stawecki, P. Winczorek Wstęp do prawoznawstwa Warszawa 2003, s.177 (art.56 dawnego KK)
Wyrok SN z 3.12.1986r. (I CR 378/86; OSNCP 4/88,poz.47)