Schizofrenia, za Kępiński s. 25-43

Schizofrenia prosta	Schizofrenia hebefreniczna
- charakteryzuje się stopniowo narastającym zobojętnieniem, apatią, obniżeniem nastroju (nawet śmierć osoby bliskiej przyjmuje z obojętnością), ale drobne przykrości mogą wywołać w nim gwałtowne wybuchy złości lub przygnębienia; - obowiązki wykonuje rutynowo, bez zaangażowania, opuszcza się w nich mimo wkładu czasu i pracy; - czas spędza na bezsensownych czynnościach, np. zapiskach; - ma skłonność do uporu w zachowaniu, ubiorze, rytmie dnia; - może być zafiksowany na punkcie swojego ciała, zarówno wyglądu zewnętrznego (zwraca uwagę na rzekome defekty) może być hipochondryczny, wówczas schizofrenia hipochondryczna, inaczej somato-psychiczna; - czasami schizofrenia prosta przyjmuje postać „filozoficzną”, pochłaniają go myśli i jałowe dyskusje o „istotnych” aspektach rzeczywistości; - ma myśli nadwartościowe i urojenia; - mogą pojawiać się epizody katatoniczne, hebefreniczne lub paranoidalne;	- cechuje się nadmiarem ruchliwości i inicjatywy przypominających wygłupianie się z „lat cielęcych”; - różnorodność szokujących pomysłów: robi niestosowne miny, wybuchy śmiechu, robi „coś” dla kawału, zaczepia wszystkich, bez zachowywania dystansu, ale nie jest to wesołkowatość co raczej pusty „humor wisielczy” z niechęcią do życia. Uwaga: nie mylić z wesołkowatością maniakalną - związana z życiem, otoczeniem, które jest realne i pochłaniające; - spełnia polecenia, ale na opak, daje niedorzecznie, niezwiązane z pytaniem odpowiedzi, mówi dużo, ale nie zawsze zrozumiale, przeskakuje z tematu na temat, kojarząc według prawdopodobieństwa przypadkowe słowa, powtarza te same frazy (perseweracje) - jest to wyrazem rozbicia wewnętrznego struktury, mowa nie wiąże się z rzeczywistością, ale są to luźne struktury;
Schizofrenia katatoniczna	Schizofrenia urojeniowa
- jej zewnętrznym wyrazem są formy ruchowe: zastygnięcia w bezruchu (postać hipokinetyczna) mogące przejść w stupor lub gwałtowne wyładowania ruchowe (postać hiperkinetyzna) mogące przejść w szał katatoniczny; obu tym stanom ruchowym towarzyszy poczucie lęku dezintegrującego (rozbijającego), mogące łączyć się z uczuciami ekstazy religijnej, seksualnej, nienawiści, obezwładnienia lub niezwykłej mocy; - może wystąpić zahamowanie mowy (mutyzm); - może wystąpić osłabienie ekspresji mimicznej (hipominia), gestykulacyjnej itp., może np. śmiać się tylko część twarzy, lub usztywnić się tylko część ciała w czasie poruszania się; - może wystąpić pobudzenie ruchowe, ale np. sektorowo, tylko, co do mowy, mimiki lub gestykulacji; - perseweracje (powtarzanie tych samych słów, grymasu lub gestu); - może wystąpić negatywizm czynny - stawianie oporu, gdy chce się go do czegoś zmusić lub negatywizm bierny - czyli bierne poddanie się (np. gibkość woskowa - utrzymywanie uniesionej nogi przez nienaturalnie długi czas; „poduszka psychiczna” - utrzymywanie tułowia i głowy w powietrzu nad poduszką); - katatonik wytwarza wrażenie, takie, ze nie dochodzą do niego bodźce zewnętrzne, ale to nieprawda, mogą pamiętać to, co się dzieje w czasie np. bezruchu, albo ubogacać tę pamięć urojeniami, albo nie pamiętać nic lub częściowo (amnezja); - w podnieceniu lub osłupieniu katatonicznym chory nie odczuwa potrzeby picia, jedzenia lub snu; - częściej spotyka się stany zahamowania niż podniecenia, chorzy tacy są spowolniali, twarze mają maskowate, mówią mało, cichym i słabo modulowanym głosem, lakonicznie, bezczynnie spędzają czas, taka cisza może być przerwana przejściowymi stanami podniecenia; - mowa jest rozbita, występuje tzw. rozkojarzenie (dissociacio) - OSIOWY OBJAW także dla pozostałych form schizofrenii - w katatonii występuje od stopnia nieznacznego: gdy rozumie się poszczególne zdania, poprzez niemożność rozumienia chorego wprost, do tzw. „sałaty słownej” - w której mowa składa się z luźnych słów, nie powiązanych w zdania, składająca się głownie z neologizmów, perseweracji, okrzyków czy poszczególnych sylab; - w katatonii obserwuje się znacznie więcej zaburzeń endokrynno-wegetatywnych, niż w innych formach schizofrenii; - rokowanie w katatonii jest lepsze niż w sch. hebefrenicznej, prostej lub paranoidalnej ale w katatonii częstsze są nawroty; przyjmuje się, że im burzliwszy jest początek choroby, tym prognoza korzystniejsza; - w postaci hipokonetycznej lub hiperkinetycznej istnieje zawsze niebezpieczeństwo samouszkodzenia lub samobójstwa.	Występuje później niż inne formy schizofrenii. W tworzeniu się struktury urojeniowej można wyróżnić trzy fazy: oczekiwania (nastrój urojeniowy charakteryzujący się napięciem, niepokojem, poczuciem nieuchronności nastąpienia czegoś, co przerwie ten stan); faza olśnienia (wszystko staje się nagle jasne, całe życie od pewnej chwili widzi się inaczej, tu już nie ma lęku, jest stan odkrywczego zachwytu, pewności, dojścia do istoty rzeczy, ale nie jest to jeszcze stan poczucia logiczności); faza uporządkowania (wszystko porządkuje się w logiczną całość, wszystkie fakty życia nagle potwierdzają to, co się urojeniowo przeżywa); - spotyka się tu urojenia (OSIOWY OBJAW) i omamy, jeżeli chorobowa zmiana struktury świata chorego dotyczy tego co postrzegane zmysłami - pojawiają się omamy, jeżeli pojęć - pojawiają się urojenia. Najczęściej schizofrenia urojeniowa jest zespołem urojeniowo-omamowym. Istnieje także postać schizofrenii onejroidalnej (oneiros, gr. sen), w której trudno doszukać się analogii z rzeczywistością, świat chorego zbudowany jest wyłącznie z omamów i urojeń. Najczęściej w schizofrenii spotyka się omamy słuchowe i słowne, rzadziej węchowe, smakowe, wzrokowe, dotykowe i pochodzące z wnętrza ciała; - występują także złudzenia i iluzje, w których przekształcenie rzeczywistości zmysłowej nie jest pełne, ale częściowe, np. chory słyszy obelżywe słowa, pod swoim adresem, gdy w rzeczywistości owszem jest rozmowa, ale obojętna, nie o nim i nie do niego (np. na ulicy); - występuje hipermnezja - pamięć szczegółowa, co do najdalszych lat, ale w kluczu urojeń, tylko to pamięta, co te urojenia tłumaczy i potwierdza; - także wyostrzone w ten sposób jest spostrzeganie, chory w kluczu urojeń postrzega uśmiechy, gesty, spojrzenia, fragmenty rozmów, wszystko jego dotyczy; - występują urojenia wielkościowe - chory czuje się wszechmocny, może czytać cudze myśli, czuje się bogiem, szatanem, świętym i urojenia prześladowcze - chory czuje się śledzony, ktoś odczytuje jego myśli, ktoś nim steruje, jest najgorszy, czeka go sąd i potępienie. W początkowej schizofrenii urojenia te przeplatają się nawzajem. Później jeden typ urojeń przeważa, urojenia prześladowcze są częstsze niż wielkościowe; Prognoza wyleczenia jest tym lepsza im burzliwszy jest jej przebieg, im bogatszy świat psychotyczny i bardziej odległy od otaczającej rzeczywistości, tj. zbliżony bardziej do marzenia sennego o nietrwałej strukturze.

---