Lata 70. i 80. to głównie czasy reglamentacji. Reglamentacja jest to stałe lub czasowe ograniczenie wolnego obrotu pewnymi dobrami lub towarami. Reglamentacja i problemy zaopatrzeniowe nierozłącznie kojarzą się z PRLem. Przeciętny obywatel miał często trudności ze zdobyciem podstawowych artykułów codziennego użytku. Władza, aby łagodzić chroniczny brak wielu towarów wprowadzała reglamentację. Kartki wprowadzano, aby zmniejszyć wszechobecne kolejki w sklepach i socjalistycznie zrównać szanse wszystkich na zakup towarów. Tak było tylko w założeniu. Kolejki rosły, artykułów nadal brakowało, specjalne przydziały przysługiwały wybranym.
Pierwsza reglamentację żywności wprowadzono w PRLu zaraz po wojnie, następnie w latach 1951 - 53. Jednakże największa reglamentacja w historii PRLu rozpoczęła się w latach 80. i trwała do połowy 1989 r., czyli upadku PRLu (nie wszystkie artykuły były reglamentowane do 1989 r.).
Reglamentacja w latach 80. |
|
Artykuł |
Kiedy wprowadzono |
Cukier |
lipiec 1976 r. |
Mięso |
kwiecień 1981 r. |
Masło i tłuszcze |
maj 1981 r. |
Mąka, ryż |
maj 1981 r. |
Mleko dla niemowląt |
czerwiec 1981 r. |
Alkohol |
sierpień 1981 r. |
Papierosy |
sierpień 1981 r. |
Proszek do prania |
sierpień 1981 r. |
Mydło |
sierpień 1981 r. |
Czekolada, cukierki |
sierpień 1981 r. |
Pieluszki |
październik 1981 r. |
Benzyna |
kwiecień 1982 r. |
Zeszyty |
kwiecień 1982 r. |
Obuwie |
zima 1982/3 |
Wielkości przydziałów na kartki zmieniały się często, w zależności do sytuacji. Na kartkach były tzw. kupony rezerwowe, na które można było zakupić inne artykuły (np. rajstopy). Często zamiast jednego artykułu reglamentowanego można było kupić na przydział coś innego (np. kartkę na cukier można było przeznaczyć na zakup papierosów). Prasa codzienna drukowała komunikaty informujące ile wynoszą przydziały na dany miesiąc i co można dostać zamiast czego.
Osoby, które jadły w stołówkach zakładowych musiały oddać część kartki mięsnej na rzecz stołówki. Tak samo było w przypadku wczasów - dom wczasowy wycinał część kartki, w zależności od długości pobytu.
Kartki były drukiem ścisłego zarachowania. Aby obywatele nie pobierali kartek im nienależnych, w marcu 1982 r. wprowadzono karty zaopatrzenia, popularnie nazywane „kartkami na kartki”. Wydanie karty zaopatrzeniowej odnotowywano w dowodzie osobistym, a comiesięczne wydanie kartki żywnościowej wpisywano do karty zaopatrzenia.
Większość kartek była wydawana przez zakłady pracy dla pracowników, uczelnie dla studentów, administrację lokalną dla emerytów. Kartki na mleko dla niemowląt wydawały zakłady służby zdrowia, a na benzynę PZU (Państwowy Zakład Ubezpieczeń). W początkowym okresie reglamentacji benzyny zamiast kartek stosowano stemplowanie dowodu opłaty obowiązkowego ubezpieczenia samochodu.
Urzędy Stanu Cywilnego dokonywały specjalnej adnotacji na akcie zawarcia związku małżeńskiego, która upoważniała nowożeńców, (jeżeli zawierali małżeństwo po raz pierwszy) do zakupu obrączek (po ślubie).
Prowadzona była również reglamentacja lokalna. Władze lokalne wprowadzały specjalne przydziały alkoholu na uroczystości typu ślub, czy chrzciny. W przypadku zgonu lub ślubu można było (po przedłożeniu stosownych dokumentów) kupić buty lub garnitur.
Tak więc zakupy w latach 70. i 80. nie były łatwe. Towarów w sklepach było bardzo mało, w kolejkach stało się nawet kilka godzin. Istniał oczywiście środek alternatywny. Był to tzw. sklep komercyjny, w którym można było kupić różne produkty, ale po wygórowanych cenach (ok. trzy razy wyższych).