WYKŁAD I (28.02.07)

W mózgu są trzy regiony pozwalające radzić sobie z cyframi, np. 5-3 jest zapisywane w mózgu w trzech różnych miejscach.

Reprezentacja werbalna - to co słyszymy, to co widzimy.

W płacie potylicznym jest obszar, który pomaga przekodować liczby na wielkości.

Żeby obliczyć wynik trzeba porównać dwie wielkości:

5 x 7 => nie obliczamy, znamy na pamięć; w badaniu wyszło, że rejony potyliczne w tym wypadku nie są aktywne.

Obszary odpowiedzialne za wielkość - rodzimy się z nimi.

Dobrze radzimy sobie z porównywaniem wielkości. Potem zaczynamy odrywać liczby od znaczenia ich wielkości. Manipulujemy słowami.

Manipulowanie liczbami - abstrakcyjne. Nie liczymy, tylko posługujemy się liczbami, np. w przypadku tabliczki mnożenia.

Zmienna zależna - średnia na studiach.

Zmienna niezależna - to, od czego zależy ta średnia.

Zmienna zależna - jest reakcją osoby badanej (wynik badania), wskaźnik zachowania się osoby badanej.

Statystyka opisowa - dział statystyki, który służy do opisywania zbioru zmiennych zależnych.

Wnioskowanie statystyczne - dział statystyki, który służy do opisywania relacji pomiędzy różnymi zbiorami zmiennych zależnych.

Relacja - zachowanie a statystyki.

Wskaźniki liczbowe np. wskaźniki zachowania się.

Grupa ludzi, która się jakoś zachowuje. Zachowuje tak, abyśmy mogli tym zachowaniom przypisać jakieś liczby.

Cztery typy pomiarów w psychologii (Stanley Stevens) - zaproponował różne typy pomiarów; w zależności od tego, jak analizujemy zachowania osób badanych:

• nominalny - mamy z nim do czynienia, gdy każdy badany obiekt jest przyporządkowany do tylko jednej kategorii; kategorie te są jakościowe a nie ilościowe (nie ma między nimi relacji, np. lepszy - gorszy); np. podział ludzi ze względu na płeć; inaczej klasyfikacja - klasyfikujemy obiekty do różnych kategorii (między którymi nie ma relacji liczbowych), np. numery tramwajów - każdy tramwaj przyporządkowany do jednego numeru; pewne kategorie nominalne są czasem zapisywane przy pomocy liczb, np. kanały w telewizji - 1,2,3 (liczby nie mają tu znaczenia, są tylko nazwami „stacji”;

• porządkowy (rangowy) - mamy z nim do czynienia wtedy, gdy badane obiekty są ułożone (uporządkowane) rosnąco albo malejąco ze względu na jakąś cechę; inaczej pomiar rangowy; skala porządkowa - inaczej skala rangowa; np. badanie związane z czasem snu u 62 gatunków ssaków i od czego to zależy;

Zmienna - np. zagrożenie drapieżnikiem. Wszystkie zwierzęta są uporządkowane wg zagrożenia, które im przysługuje. Łączą się z nim w dwie relacje:

- spójności,

- przechodniości.

Relacja spójności - polega na tym, że jeżeli a jest różne od b, to albo a jest większe od b, albo b jest większe od a, np. albo krowa jest bardziej zagrożona albo człowiek.

Relacja przechodniości - gdy a jest większe od b i b jest większe od c, to a jest większe od c.

Stosując pomiar rangowy zmuszamy osoby badane do dostosowania się do relacji spójności i przechodniości nawet wtedy, gdy te relacje w rzeczywistości nie istnieją, np. uporządkuj ze względu na to, jak bardzo lubisz zajęcia na SWPSie.

Jeśli bardziej lubię horrory od komedii, a komedie od filmów fabularnych, to bardziej lubię horrory od filmów fabularnych (niekoniecznie muszą poznać to, co ludzie mają w głowie).

Różnice między rangami nie są istotne. Nie ma żadnej jednostki pomiaru.

• przedziałowy - używamy, gdy każdemu obiektowi przyporządkowywana jest pewna liczba stałych jednostek pomiarowych; różnice w pomiarze są stałe; charakteryzuje się stałymi, jednakowymi jednostkami pomiaru; zakłada relacje spójności i przechodniości; np. czas ciąży u słonia afrykańskiego, np. 645 dni;

• stosunkowy (ilorazowy) - stałe jednostki lub wartość 0, która oznacza brak natężenia jakiejś cechy, np. czas ciąży - 39 dni, czas ciąży - 0 (brak ciąży).

Pomiar przedziałowy ma równe jednostki, ale nie ma wartości 0 (czyli brak czegoś). Z kolei stosunkowy pomiar jest zawsze stosunkowy (pomiar wartości fizycznej).

Operacje matematyczne:

Nominalny - nie są dozwolone, stwierdza się tylko, czy obiekty są takie same czy się różnią.

Porządkowy - możliwe jest tylko porównywanie: większy, mniejszy, równy.

Przedziałowy - można dodawać, odejmować i mnożyć przez pewną stałą wartość.

Stosunkowy - dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie wyników.

O sposobie pomiaru decyduje też to, co myśli badacz. Te same pomiary (liczby) można traktować jako różnego typu w zależności od sytuacji.

Mamy pewien zestaw liczb powstały w eksperymencie. Badacz musi podjęć decyzję, jakiego użyje pomiaru.

Rangowy - nie mamy jednostek pomiarowych; przedziałowy - mamy stałe jednostki pomiarowe.

To, jak wygląda skala pomiarowa decyduje o tym, jak zrozumie pytanie osoba badana. Sposób zadawania pytania wpływa na to, jak człowiek będzie odpowiadał.

Rangi możemy tworzyć na różne sposoby, np. ustalamy zbiór rang i rangi przypisujemy danym obiektom.

Sposób pomiaru rangowego: rangowanie - ustawienie badanych obiektów w kolejności rosnącej lub malejącej ze względu na natężenie danej cechy i przypisanie im kolejnych liczb. Z rangowaniem mamy też do czynienia, gdy znamy natężenie danej cechy na skali stosunkowej lub przedziałowej, ale i tak ustawiamy obiekty w kolejności rosnącej lub malejącej i przypisujemy im kolejne liczby.

Rangi wiązane - w przypadku rangowania często się je wprowadza (po angielsku: ties), wspólna ranga przypisywana obiektom, dla których natężenie danej cechy jest takie samo; średnia arytmetyczna z kolejnych rang jakby wystąpiły różnice w natężeniu danej cechy.

Najważniejsza informacja: żyrafy śpią na stojąco :)

---