Regulacje ostrożnościowe ograniczające ryzyko kursowe
Wersja I
Przez ryzyko kursowe ( walutowe ) rozumiemy zagrożenie dla wyniku finansowego banku wynikające ze zmian kursów walutowych. Rola ryzyka kursu walutowego ze względu na postępującą globalizację rynków finansowych stale wzrasta. Skutki jego występowania są szczególnie dotkliwie odczuwane przez banki prowadzące na szeroką skalę działalności międzynarodową.
Do instrumentów sterowania ryzykiem walutowym należy zaliczyć:
zewnętrzne normy dopuszczalnego ryzyka walutowego - ustalone przez KNB dla pozycji walutowych indywidualnych normy zróżnicowane w zależności od tego, czy dotyczą pozycji wyrażonych w walutach wymienialnych czy niewymienialnych.
strategia ograniczania ryzyka walutowego w tym:
całkowita eliminacja skutków ryzyka poprzez zamykanie wszystkich pozycji otwartych,
całkowita rezygnacja z zabezpieczenia przed ryzykiem,
częściowe zabezpieczenie przed ryzykiem.
wewnętrzne limity - system limitów na pozycje otwarte obejmuje: wielkości pojedynczych transakcji ustalane dla poszczególnych walut, dealerów, otwartych pozycji walutowych długich i krótkich wraz z okresem ich utrzymywania, kwotowe z okresem ich utrzymywania oraz dzienne otwartych pozycji walutowych.
transakcje terminowe - tradycyjne walutowe transakcje terminowe /kontrakty forward i swapy walutowe/ i transakcje terminowe zaliczane do innowacji finansowych /transakcje walutowe futures i opcje walutowe/
przenoszenie ryzyka - jest konsekwencja zawierania transakcji w walucie krajowej.
Wersja II
W warunkach dużej niestabilności kursów waluty w odniesieniu do innych walut, prowadzenie działalności dewizowej przez bank wiąże się z poważnym ryzykiem kursowym.
W celu zapobieżenia nadmiernemu ryzyku z tego tytułu Prezes NBP ustalił dla polskich banków normy dopuszczalnego ryzyka. Stosowne zarządzenie w tej sprawie (Zarządzenie Nr 4 z dnia 11marca 1993r., zmodyfikowane uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego z 30 czerwca 1998r.) oficjalnie wprowadza pojęcia stosowane w praktyce banków zachodnich i przypisuje im określone wielkości jako obowiązujące normy.
Każdy bank zawierający transakcje dewizowe zajmuje określoną pozycję walutową.
Pozycja walutowa wynika ze stosunku wierzytelności do zobowiązań w danej walucie lub we wszystkich walutach obcych:
1.Zamknięta pozycja walutowa występuje wtedy, gdy należności i zobowiązania równoważą się (aktywa = pasywa).
2.Otwarta pozycja walutowa występuje przy braku równowagi pomiędzy aktywami i pasywami.
Pozycja otwarta może mieć charakter:
krótkiej pozycji walutowej - gdy zobowiązania w danej walucie przeważają nad należnościami: wartość należności (A) < wartość zobowiązań (P)
długiej pozycji walutowej - gdy należności w danej walucie przeważają nad zobowiązaniami: wartość należności (A) > wartość zobowiązań (P)
3. Pozycja walutowa globalna - oznacza różnice pomiędzy sumami wartości wszystkich
pozycji długich i pozycji krótkich w walutach obcych.
4.Pozycja walutowa maksymalna oznacza sumę wartości bezwzględnych wszystkich
pozycji długich i pozycji krótkich w walutach obcych.
Dla zdefiniowanych wyżej pozycji walutowych zarządzenie Prezesa NBP ustaliło normy dopuszczalnego ryzyka walutowego, relacjonowane do funduszy własnych danego banku
dla pozycji walutowej krótkiej lub długiej względem pojedynczej waluty - norma wynosi 15% funduszy własnych,
dla pozycji walutowej globalnej (dot. wszystkich walut obcych) krótkiej lub długiej - norma wynosi 30% funduszy własnych,
dla pozycji walutowej maksymalnej (oznaczającej sumę wartości bezwzględnych wszystkich pozycji długich i pozycji krótkich w walutach obcych) - norma wynosi 40% funduszy własnych.
Powyższe normy obowiązują na koniec każdego dnia. Prezes NBP może wprowadzić indywidualne, bardziej rygorystyczne normy dla poszczególnych banków, gdy ryzyko ponoszone przez dany bank stwarza istotne zagrożenie dla interesów posiadaczy wkładów oszczędnościowych i lokat zagranicznych.
Banki dewizowe opracowują wewnętrzne regulaminy, określające sposoby zarządzania ryzykiem walutowym oraz zasady i procedury nadzorowania ryzyka walutowego. Wymaga to stałej obserwacji kształtowania się wielkości otwartych pozycji walutowych oraz pozycji globalnej i maksymalnej. Banki mogą także bieżąco ustalać wewnętrzne limity ryzyka związane ze specyfiką ich działalności.