6. Podstawowe wymiary osobowości, a choroby psychiczne/somatyczne.
Według teorii Eysencka niektórzy ludzie rodzą się z określoną skazą, lub słabością.
W połączeniu ze stresem prowadzi ona do patologii - neurotyzmu i psychotyzmu.
Osoby ekstrawertywne mają skłonności do nerwicy histerycznej, natomiast osoby introwertywne do nerwicy dystymicznej.
Nerwica histeryczna charakteryzuje się nagłym początkiem z równie nagłym ustąpieniem zaburzeń. Uważa się, że ten rodzaj nerwicy stanowi niedojrzały mechanizm obronny radzenia sobie z emocjami i nierozwiązanym konfliktem.
Nerwica depresyjna inaczej zwana również nerwicą dystymiczną wywołana jest zazwyczaj zbyt długo ciągnącym się napięciem emocjonalnym oraz zaburzeniami osobowości.
Eysenck wyodrębnia trzy typy osobowości :
Typ „A” - ze skłonnością do choroby wieńcowej serca, powodowanej ciągłym gniewem i złością.
Typ „B” - typ zdrowy.
Typ „C” - ze skłonnością do chorób nowotworowych (czynnikiem ryzyka jest w tym przypadku długotrwały san poczucia beznadziejności i bezradności).
W innej pracy wyodrębniono różne typy reagowania na stres :
Typ „I” - podminowanie : brak sukcesów w pracy, zależność od obiektu z którym dana osoba jest związana emocjonalnie. Ciągłe dążenie do zbliżenia z tym obiektem.
Typ „II” - nadmierne pobudzenie : niemożność uwolnienia się od obiektu, złość, agresja.
Typ „III” - ambiwalencja : obiekt raz jest postrzegany jako przyczyna swoich nieszczęść, innym razem jako warunek własnego szczęścia. Oscyluje między beznadziejnością, oraz gniewem.
Typ „IV” - autonomia osobista : radzenie sobie z niepowodzeniami, unikanie stresu. Warunkiem szczęścia i pomyślności jest własna autonomia.
Opisane powyżej typy wiążą się z podstawowymi wymiarami osobowości - neurotyzmem, ekstrawersją, oraz psychotyzmem.
- Osoby z typu „A” to neurotyczni ekstrawertycy. W sytuacjach stresowych reagują nadmiernym pobudzeniem (typ „II”).
- Osoby zdrowe, typ „B” są zrównoważone emocjonalnie i osiągają przeciętne wyniki na wymiarze „ekstra-introwersja”. Zachowują autonomię (typ „IV”).
- Osoby z typy „C” , ze skłonnością do nowotworów są podminowane (typ „III”).
- Osoby typu „III”, które reagują raz jak „typ I”, a raz jak „typ II” są według Eysencka psychotykami.
Warto dodać, że wymienione to powiązania i zależności między typami osobowości są hipotetyczne.