klasa III gimnazjum
TEMAT: Oni polegli dla nas - w osiemdziesiątą czwartą rocznicę odzyskania niepodległości.
CELE: - ukazanie ogromu ofiary i patriotyzmu naszych pradziadków,
uczuciowe związanie młodzieży z przeszłością i teraźniejszością naszego narodu,
METODA: Praca indywidualna z tekstem, słuchanie pieśni, pogadanka, dyskusja.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: teksty pieśni żołnierskich z okresu I wojny światowej, nagranie pieśni żołnierskich, wycinki z gazet z ubiegłego roku mówiące o Święcie Niepodległości.
CZAS TRWANIA: 45 minut.
TOK ZAJĘĆ:
Na klasowej tablicy przed lekcją wywieszam wycinki z różnych gazet: artykuły, fotografie, wspomnienia. Dla wywołania odpowiedniego nastroju i klimatu sprzyjającego realizacji tematu, który zapiszemy na tablicy i w zeszytach później, słuchamy kilku pieśni żołnierskich wykonanych przez Zespół Pieśni i Tańca Wojska Polskiego (m.in. „Pierwszą Brygadę”). Po wysłuchaniu pieśni odczytuję wiersze uczestnika wydarzeń lat 1914-1918 Józefa Mączki - „Kiedyś” i „Matuli mojej”.
Kiedyś...po latach, gdy ścichną te fale'
Które nas w wirów porwały odmęty,
Kiedy opadnie huragan krwi wzdęty
I łzy obeschną, i znikną już żale -
Ze czcią ujmiecie pogięte pałasze
I zawiesicie na ścianach wysoko,
I łzą serdeczną zabłyśnie wam oko,
Gdy wam powiadać będą dzieje nasze.
I będzie pełen znów każdy zakątek,
Polskich relikwii i polskich pamiątek,
I znowu ogniem zapłoną wam lice
W te narodowe, żałosne rocznice.
I w niebo pieśni popłynie orędzie...
Kiedyś - po latach - gdy nas tu nie będzie.
==========================================================
A kiedy przyjdzie zbożny czas, A kiedy przyjdzie zbożny czas,
Że zmilkną już armaty - Że zmilkną już armaty -
Może powrócim obaj wraz Może choć jeden wróci z nas
Do progów twojej chaty... Do progów twojej chaty...
Jako z rodzinnych ongiś niw „Nie przyjdzie - rzecze - brat ze żniw
Wracalim w czas spokojny, Całować twoje dłonie...
Powiadać dzieje kłośnych żniw, Powalił ci go sen wśród niw,
Gdy dzień się kończył znojny! Na zżętym hen zagonie...
I radość z nami wejdzie w próg, W dalekim polu brat śpi mój,
I zmilknie łez niedola - W skrwawionej legł koszuli...
Jeśli pozwoli dobry Bóg, I medalionik - i list twój
Że wrócim razem z pola... Do piersi zimnej tyli...”
Lecz kiedy przyjdzie zbożny czas,
Że ścichną armat grzmoty -
A w dom nie wróci żaden z nas
W dożynek dzień on złoty...
O matko, ucisz łzy i ból,
A pomyśl w onej chwili:
Zapracowali się wśród pól,
Toż słodko będą śnili...
Bo skoro snem ich złożył trud,
Na krwawej śpiącym grzędzie
Twojego serca jasny cud
Przez wieki śnić się będzie...
Po odczytaniu tych wierszy zadaję pytanie: Jakiego okresu naszej historii dotyczyły zaprezentowane pieśni i wiersze? (Spodziewana odpowiedź: czas walki o niepodległość, pierwsza wojna światowa).
Zapisujemy temat na tablicy i w zeszytach. Następuje krótka pogadanka o losach żołnierzy Pierwszej Kadrowej, Legionów Piłsudskiego, Polskiej Organizacji Wojskowej, o trudnych latach wojny, w czasie której Polacy wcieleni do wrogich armii, często zmuszeni byli walczyć przeciwko sobie.
Aby uczniowie mogli się o tym przekonać, rozdaję powielone wiersze Edwarda Słońskiego „Ta, co nie zginęła” i „Sen o szpadzie (do mojego synka). Uczniowie skupiają się na lekturze tych tekstów, po czym wymieniamy spostrzeżenia. Pomocne okażą się prawdopodobnie pytania: Do kogo skierowane są słowa Mączki z wiersza „Kiedyś” (Spodziewana odpowiedź: do nas). A do kogo zwracają się autorzy w wierszach „Sen o szpadzie” i „Matuli mojej”? (Spodziewana odpowiedź: do ich najbliższych). Czy tylko do nich? (może także do nas, do wszystkich matek, które na wojnie straciły synów?...) Co jest treścią tych wierszy? (wojna, nadzieje z nią związane, śmierć, przyszłość).
Pisemne sformułowanie - w indywidualnej pracy - odpowiedzi na pytanie: Czy czuję się spadkobiercą pokolenia walczącego o niepodległość w roku 1918? Odpowiedź ma być krótka i zwięzła: tak lub nie, z krótkim uzasadnieniem. Przeglądam wykonane prace, odczytanie kilku ciekawszych wypowiedzi kończy zajęcia.
Zadanie domowe: Poszukaj w aktualnej prasie materiałów rocznicowych. Przynieś je do szkoły. Zrobimy z nich gazetkę.
klasa III gimnazjum
TEMAT: Sprawdzamy swoje umiejętności.
CELE: - bogacenie słownictwa teatralnego.
doskonalenie odróżniania rodzajów zdań ze względu na budowę,
doskonalenie pracy z tekstem.
Metoda: Indywidualna praca z tekstem. Ćwiczenia.
Środki: Tekst sprawozdania z wystawy Centrum Scenografii Muzeum Śląskiego
w Katowicach. Słowniki.
Czas trwania zajęć: 45 minut
TOK ZAJĘĆ: 1. Po zapisaniu tematu zajęć na tablicy i w zeszytach rozdaję uczniom tekst sprawozdania ze zwiedzania wystawy w Centrum Scenografii Muzeum Śląskiego (bez tytułu) i polecam dokładne jego przeczytanie, na co przeznaczam 5 minut. Po upływie tego czasu polecam, aby nadali temu tekstowi tytuł w postaci równoważnika zdania, zaznaczając, że chodzi o tytuł zachęcający do przeczytania. Po 2-3 minutach odczytujemy tytuły, wybieramy kilka najciekawszych, analizujemy ich walory reklamowe.
2. Na tablicy rysujemy tabelę z trzema rubrykami.
Zdanie
pojedyncze złożone wielokrotnie złożone
Następnie polecam: Z pierwszego akapitu wybierz i wpisz w rubryki odpowiednie przykłady (po jednym). Spodziewam się, że w pierwszej rubryce znajdzie się jedno z czterech zdań pojedynczych, w drugiej - jedyne zdanie złożone i w trzeciej - jedyne zdanie wielokrotnie złożone..
3. Sprawdzam poprawność wykonania ćwiczenia. Dokonujemy ewentualnej korekty, po czym polecam dokonać analizy wpisanego zdania pojedynczego. Należy nazwać części zdania i napisać, jakimi częściami mowy są wyrażone.
4. Po kilku minutach następuje sprawdzenie i korekta. Na tablicy wypisujemy poprawne rozwiązanie ćwiczenia. I wydaję kolejne polecenie. Sporządź wykres wypisanego zdania wielokrotnie złożonego. Sprawdzenie i korekta przebiegają podobnie jak poprzednio: sporządzamy wykres na tablicy.
5. W tekście o wystawie wskaż terminy związane z teatrem i wypisz je
w porządku alfabetycznym (w słupku). Po każdym wyrazie postaw myślnik i wyjaśnij znaczenie. W przypadkach wątpliwych skorzystaj ze słowników.
6. Ostatnie ćwiczenie wiąże się ze znajomością zasad ortograficznych. Uczniowie mają uzasadnić pisownię podanych niżej wyrazów i nazw:
rozbrzmiewają - tworzył - niezwykły -
możliwość - wrócić - Centrum Scenografii Muzeum Śląskiego -
7. Korekta i zadanie pracy domowej: Dokonaj analizy słowotwórczej wyrazów: teatralny, oświetlenie, zagrać.
klasa III gimnazjum
TEMAT: Jak przygotować wywiad..., czyli sto pytań do....
CELE: - doskonalenie umiejętności formułowania pytań,
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za słowo,
bogacenie słownictwa.
METODA: Praca z tekstem wywiadu prasowego. Praca w grupach. Dyskusja. Redagowanie własnego wywiadu.
CZAS TRWANIA: 90 minut
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: powielony tekst wywiadu Barbary Gruszki-Zych z Wojciechem Kilarem umieszczony w „Gościu Niedzielnym” nr 1 z 2001 roku.
TOK ZAJĘĆ: 1. Uczniowie na zadanie domowe mieli przeczytać wywiad prasowy
z dowolnego czasopisma i zastanowić się nad najbardziej charakterystycznymi cechami tego typu wypowiedzi. Zajęcia zaczynam od zebrania informacji, jakie wywiady uczniowie przeczytali, aby się zorientować w ich preferencjach tematycznych i zainteresowaniach. Każdy uczeń podaje tytuł czasopisma, autora wywiadu i nazwisko rozmówcy. Następnie zapisuję temat zajęć na tablicy i zwracam się do klasy z pytaniem: Jak zdefiniować słowo: wywiad ? Z różnych cząstkowych wypowiedzi uczniów tworzymy rodzaj definicji
i zapisujemy w zeszytach pod tematem zajęć. Brzmi ona następująco: Wywiad to informacyjny gatunek dziennikarski mający formę dialogu między dziennikarzem prasowym, radiowym czy telewizyjnym a interlokutorem (rozmówcą).
2. Następnie klasie podzielonej na grupy rozdaję tekst wywiadu Barbary Gruszki-Zych z Wojciechem Kilarem i polecam, aby zwrócili uwagę na dwie sprawy: strukturę wywiadu i jego cel. Wyjaśniam bardziej szczegółowo, że chodzi o sposób formułowania pytań, ich kolejność, poprawność, jasność, nawiązywanie do wypowiedzi interlokutora oraz o cel, jaki przyświecał autorce przeprowadzającej wywiad.
Po 15 minutach przedstawiciele grup referują wyniki pracy swoich zespołów. Spodziewam się następujących sformułowań: wywiad jest bardzo przejrzysty, pytania prowokują rozmówcę do szczerych wypowiedzi, nawiązują do treści jego wypowiedzi, a ich celem jest głównie uzyskanie informacji na temat stosunku Kilara do muzyki poważnej, filmowej oraz do własnej twórczości kompozytorskiej. Wnioski takie zapisujemy w zeszytach pod definicją wywiadu.
3. Powracamy jeszcze do wywiadu B.Gruszki-Zych. Zadaniem grup jest teraz sformułowanie odpowiedzi na pytania:
Czego dowiadujemy się w wywiadzie o twórczości Wojciecha Kilara? (grupa I),
Skąd wywodzi się kompozytor i jaki jest jego związek z niektórymi miastami Polski? Elementy biograficzne. (grupa II),
Jakie cechy osobowości kompozytora odnajdujemy w jego wypowiedziach? (grupa III),
Sądy innych o Kilarze i jego twórczości (grupa IV),
Ocena własnej twórczości przez Kilara (grupa V).
Wskazani przeze mnie uczniowie, inni niż w ćwiczeniu poprzednim, referują wyniki pracy.
Tę część zajęć kończymy uogólnieniem. Krótki wywiad zawiera bogactwo treści dotyczących jednak zawsze głównego tematu: wartości muzyki w życiu kompozytora. Tą refleksją kończymy pierwszą godzinę zajęć.
4. Drugą godzinę rozpoczynamy od planowania pracy nad wywiadem. Ustalamy, że wywiad z konkretną osobą powinien być dobrze przygotowany. Na owo przygotowanie składają się:
a) ustalenie osoby interlokutora i celu rozmowy,
b) dobra orientacja w temacie, który ma być przedmiotem rozmowy,
c) przygotowanie kwestionariusza wywiadu, który może ulec modyfikacji w czasie realizacji,
d) pamięć, że „wywiad jest sztuką uważnego słuchania, a nie tylko zadawania pytań”.
Każda grupa przygotowuje zestaw pytań - kwestionariusz wywiadu z wybraną przez siebie osobą, którą może być znany w środowisku sportowiec, informatyk, twórca, muzyk, aktor, pisarz, działacz społeczny, polityk i inne osoby znane w środowisku. Ustalamy, że formułujemy 5-6 pytań albo na temat osobowości interlokutora i jego dokonań, albo na temat problemów, które nas interesują, a których znawcą jest wybrana osoba. Można też łączyć te dwa tematy w jednym zestawie pytań. Zwracamy uwagę, że pytania muszą być sformułowane prosto, zwięźle, jednoznacznie i poprawnie.
5. Po 15 minutach pracy w grupach odczytujemy głośno przygotowane kwestionariusze, usiłujemy sformułować cel wywiadu na podstawie poszczególnych zestawów pytań. Dyskutujemy nad propozycjami poszczególnych grup, dokonujemy ewentualnych przeredagowań. Drogą plebiscytu wybieramy najciekawszą propozycję
i zapisujemy ją w zeszytach.
6. Zadanie domowe: Przeprowadź wywiad z wybraną przez siebie osobą, pamiętając, że:
a) wywiad jest sztuką zadawania pytań, a więc z przygotowanego scenariusza należy korzystać bardzo elastycznie, zależnie od sytuacji i treści wypowiedzi interlokutora,
b) trzeba być bardzo dociekliwym, ale nie wścibskim i zachować się kulturalnie nawet wówczas, gdy wypowiedzi interlokutora nie zgadzają się z naszymi poglądami,
c) tekst wywiadu należy przygotować do autoryzacji.