Temat: Stylizacja gwarowa w "Chłopach" Władysława Reymonta

Lekcja z zakresu kształcenia językowego (ćwiczeniowa) dla klasy III liceum ogólnokształcącego.

Cele:

poznawczy:
zapoznanie ze sposobami stosowania stylizacji gwarowej (dialektyzacji) w dziele literackim. określenie jej funkcji,
kształcący:
kształcenie umiejętności wyszukiwania w tekście elementów stylizacji gwarowej,
rozwijanie myślenia uczniów.
wychowawczy:
budzenie wrażliwości uczniów na piękno języka polskiego.

Metoda:
ćwiczeniowa.

Materiały i środki dydaktyczne:
tekst utworu.

Wprowadzeniem do realizacji powyższego tematu jest poprzednia lekcja z nauki o języku dotycząca rodzajów stylizacji językowej w dziele literackim. Uczniowie otrzymali do domu polecenie przygotowania materiału egzemplifikacyjnego z "Chłopów" Reymonta.
Zadania dla poszczególnych grup odnosiły się do kolejnych działów nauki o języku.
1. Podaj przykłady dialektyzacji w zakresie fonetyki.
2. Wypisz przykłady dialektyzacji w zakresie morfologii.
3. Zbierz przykłady dialektyzacji w zakresie słownictwa.
4. Wypisz przykłady charakterystycznych powiedzonek, przysłów i maksym.
5. Podaj charakterystyczne cechy składni "Chłopów".
Ponadto uczniowie zdolni otrzymali dodatkowe polecenie zastanowienia się nad rozmieszczeniem i częstotliwością występowania dialektyzmów w tekście oraz nad ich funkcją.

Stylizacja gwarowa w "Chłopach" Władysława Reymonta - Przebieg lekcji

1. Lekcję należy rozpocząć od przypomnienia wiadomości na temat rodzajów stylizacji.

2. Następnie poszczególne grupy przystępują do uporządkowania i analizy językowej zebranego materiału oraz jego prezentacji. Najbardziej charakterystyczne przykłady zostaną zapisane na tablicy i posłużą jako materiał do przeprowadzenia samodzielnej pracy.

3. Uczniowie mają odpowiedzieć na następujące pytania:

Które partie utworu wykazują większe nasilenie dialektyzacji?

Jakim celom służy dialektyzacja w "Chłopach" Reymonta?

4. Odpowiedzi uczniów pozwolą na sformułowanie wniosków:

nasilenie dialektyzacji występuje w dialogach,

w partiach odautorskich, opisach jest dyskretna,

służy pogłębianiu charakterystyki postaci,

wzmaga realizm utworu,

wiernie odtwarza środowisko,

jest zabiegiem celowym, świadomie stosowanym przez pisarza.

5. Zadanie pracy domowej o różnym stopniu trudności (do wyboru): ćw. 1 s. 69, ćw. 2 s. 71 (z podręcznika do nauki o języku dla kl. III).

---