2 prawo pozytywne to zespół reguł postępowania stanowiony przez organ do tego powołany , powszechnie uznany za obowiązujący , gwarantowany przez państwo przymusem i obowiązujący w danym miejscu i czasie .
Stosunek prawny - to stan zależności pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami prawa które są zindywidualizowane .
Stan ten posiada charakter atrybutowo- imperatywny . Przebiega w sferze majątkowej. To zjawiska powodujące powstanie zmiany lub wygaśnięcie stosunku prawnego.
Fakt prawny- to zjawisko powodujące powstanie , zmianę lub wygaśnięcie stosunku prawnego . Wyróżnia się :
zdarzenia prawne , niezależne od woli ludzkiej
działania prawne , zależne od woli ludzkiej
domniemanie prawne - to prawdopodobieństwo zaistnienia faktu w powiązaniu z dotyczącą go normą prawną .
domniemanie faktyczne - to prawdopodobieństwo zaistnienia faktu , które to przyjmuje się za prawdziwe.
Zdolność prawna - to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków , ma charakter potencjalny .
Zdolność do działań prawnych , to zdolność do tworzenia faktów prawnych , należących do działań prawnych.
Zdolność do czynności prawnej - to zdolność występowania we własnym imieniu w zakresie zawierania stosunków prawnych .
Od 13 - 18 roku życia zdolność do czynności prawnych jest ograniczona .
Po 18 roku życia posiada się zdolność do czynności prawnych .
Ubezwłasnowolnienie - kogoś częściowo ubezwłasnowolnionego nie można jeszcze częściowo ubezwłasnowolnić , albo zostawia się go , albo ubezwłasnowalnia
Czynność prawna -przejaw woli podmiotu prawa , zmierzający do wywołania zmian w sferze prawnej . Wywołuje skutki prawne nie tylko te , które są w niej bezpośrednio wyrażone ale te , które wynikają z przepisów prawa ,zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów .
Ma ona pewne składniki :
essentialia negotii - istotne warunki umowne
accidentalia negotii- dodatkowe , boczne warunki umowne
naturalia negotii - naturalne warunki umowne
Czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego , jest nieważna jeżeli dotyczy to tylko części tej czynności , to tylko ta część jest nieważna , chyba że z okoliczności wynika , że bez niej strony nie dokonałyby tej czynności prawnej.
Oświadczenie woli - z wyjątkami przewidzianymi prawem , może być złożone w każdej formie , byleby doszło do drugiej strony i było zrozumiane . Może być zastąpione przez prawomocne orzeczenie sądu , ponieważ mogą zajść takie okoliczności że zobowiązany do jego złożenia nie chce go złożyć .
Wina jest wtedy , gdy sprawca świadomie dąży do osiągnięcia skutku przestępczego lub jeśli możliwość przewiduje i z nią się godzi .
Przynależności , to rzeczy ruchome niezbędne do korzystania z „głównej” rzeczy , zgodnie z jej przeznaczeniem pod warunkiem , że powstają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.
Zawieszenie biegu przedawnienia - polega na tym , że po upływie przyczyny zawieszenia biegnie ono dalej tzn. że okres sprzed chwili zawieszenia dolicza się do biegu przedawnienia płynącego po ustaniu przyczyny zawieszenia . Występuje w stosunkach między dziećmi , a rodzicami , pomiędzy małżonkami , pomiędzy osobami nie mającymi pełnej zdolności do czynności prawnych a osobami sprawującymi opiekę i w przypadku siły wyższej.
Przerwa biegu przewidywania polega na tym , że jeżeli wystąpi przyczyna ją przewidująca 0to po ustaniu tej przyczyny przedawnienie biegnie od nowa . Następuje przez czynność podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia , ustalenia , zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia przed sądem lub innym organem do tego uprawnionym . Np. prawomocny wyrok sądowy przedawnia się z upływem lat 10-ciu.
Umowa sprzedaży - jest umową 2 - stronnie zobowiązującą. Sprzedawca ma obowiązek wydania rzeczy i przeniesienie własności rzeczy, odbiorca - odbiór i zapłata.
I Biuro ubezpieczeń komunikacyjnych:
Obligatoryjne jego członkami są zakłady ubezpieczeń , które prowadzą ubezpieczenia komunikacyjne w zakresie obowiązujących ubezpieczeń OC , jeżeli zakresem tego ubezpieczenia są objęte obszary , które znajdują się poza granicami Polski. Biuro to ma osobowość prawną , a jego siedzibą jest Warszawa .
wystawienie dokumentów ubezpieczenia ważnych w innych krajach
zawieranie umów z zagranicznymi biurami ubezpieczeń komunikacyjnych , co do wzajemnego uznawania dokumentów ubezpieczeniowych
organizowanie likwidacji szkód powstałych na obszarze Polski przez pojazdy z rejestracją zagraniczną
ustalanie zasad i trybu dystrybucji przez zakłady ubezpieczeniowe , krótkoterminowych umów ubezpieczenia i ustalania wzorów tych dokumentów ( chodzi o umowy ubezpieczeniowe) dla pojazdów wjeżdżających do Polski bez ważnego dokumentu ubezpieczenia.
II Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Jego zadaniem jest wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia . Dotyczy to :
szkody na osobie , gdy zachodzi odpowiedzialność OC posiadacza pojazdu lub kierującego nim , a nie ustalono ich ważności i nie zidentyfikowano nadto pojazdu.
Gdy chodzi o odpowiedzialność rolnika , którego tożsamości nie ustalono
Odpowiedzialnością funduszu są też sytuacje związane z brakiem ubezpieczenia OC.
III Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń
Jest to centralny organ administracji państwowej . Jego zadaniem jest ochrona interesów ubezpieczonego przez zapobieganie sytuacji , w której zakład ubezpieczeń nie mógłby wypłacić należnego odszkodowania . Nadzór ten obejmuje zakłady ubezpieczeniowe , oraz pośredników ubezpieczeniowych . Jego zadaniem jest zapewnienie prawidłowego działania w wyniku ubezpieczeniowego . Wydaje też zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej .
IV Polska Izba Ubezpieczeń
Przynależność do niej jest obowiązkowe , ma ona osobowość prawną , z siedzibą w Warszawie .
Zadania Izby obejmują :
reprezentację zakładów ubezpieczeniowych i ochronę ich interesów
kompetencje opiniodawcze
współdziałanie z organami nadzoru ubezpieczeniowego
współdziałanie z organizacjami ubezpieczeniowymi : krajowymi i zagranicznymi
V Rzecznik Ubezpieczonych
Jest reprezentantem interesów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia , ma osobowość prawną , siedzibą jest Warszawa
Jego zadaniem jest :
reprezentowanie i ochrona interesów ubezpieczonych i uprawnionych
opiniowanie ............... aktów prawnych
informowanie o zauważonych nieprawidłowościach
inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej dotyczącej ubezpieczeń .
Rzecznik na czas swojej kadencji powołuje Radę Ubezpieczonych ( jako organ opiniodawczo - doradczy ) w porównaniu z rozwiązaniami przyjętymi w Europie Zachodnie , to nie ma on( Rzecznik) uprawnień władczych , jako quasi arbiter = tak jakby w sprawach pomiędzy zakładami ubezpieczeń a ubezpieczonymi.
Zakład Ubezpieczeń
Jako ten podmiot , który ubezpiecza , może być w prawie polskim tylko spółką akcyjną albo Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych . Zagraniczny zakład ubezpieczeń , może prowadzić działalność ubezpieczeniową w Polsce poprzez swój główny oddział i w oparciu o prawo polskie . Zakład ubezpieczeń nazywa się też ubezpieczycielem . Jest więc stroną stosunku ubezpieczenia (osoba fizyczna lub prawna )
Wniosek ubezpieczeniowy - to wniosek ubezpieczającego o zawarciu umowy ubezpieczenia skierowany do zakładu ubezpieczeń . Stanowi on ofertę . Przyjęcie tej oferty po zawarciu umowy powoduje zawarcie stosunku ubezpieczenia.
Umowa ubezpieczeniowa- nie jest umową kwalifikowaną i do swojej ważności nie wymaga specjalnej formy . Może więc być umowa ubezpieczeniowa zawarta ustnie , ale nie jest to stosowane ze względów dowodowych.
Suma ubezpieczenia - to kwota pieniężna , na jaką zawarto umowę ubezpieczenia . W ubezpieczeniu majątkowym jest górną granicą odszkodowania , a w ubezpieczeniu OC stanowi tzw. sumę gwarancyjną .
W ubezpieczeniu osobowym określa zazwyczaj w % wysokość należnego świadczenia albo podstawę wymiaru takiego świadczenia , zwykle jest też podstawą obliczenia składki ubezpieczeniowej.
Przy ubezpieczeniach OC oznacza się tzw. sumę gwarancyjną . Zakład ubezpieczeniowy wypłaca z sumy gwarancyjnej dalszą odpowiedzialność ( dalsze pieniądze) wypłaca odpowiedzialny za powstanie szkody. W praktyce wyczerpanie sumy gwarancyjnej jest rzadkie.
Składka ubezpieczeniowa- stanowi obowiązkową opłatę od ubezpieczenia i jest świadczeniem ubezpieczającego wobec zakładu ubezpieczeniowego z tytułu udzielonej przez niego ochrony ubezpieczonego . Uiszczenie składki następuje w wyznaczonych terminach , zwykle obowiązuje jednoroczna składka ubezpieczeniowa . Terminy wynikają z ogólnych warunków ubezpieczeniowych dla ubezpieczeń dobrowolnych , a z rozporządzeń Ministra Finansów dla ubezpieczeń obowiązkowych.
Taryfowa składka stawki - to składka przypadająca od jednostki sumy ubezpieczenia za okres ubezpieczenia wynoszący 1 rok .Za jednostkę sumy ubezpieczenia przyjmuje się 100 lub 1000 jednostek monetarnych . Dlatego też ta taryfa składki jest wyrażona w % lub %o.
Aktuariusz to osoba , która zajmuje się zastosowaniem matematyki do okoliczności ubezpieczeniowej , chodzi tu np. o konstruowanie tablic wymieralności , wahań i prawdopodobieństwo statystyki teorii ryzyka.
Polisa ubezpieczeniowa - jest pisemnym wydanym przez zakład ubezpieczeń dowodem zawarcia umowy ubezpieczenia . Nie jest umową ubezpieczenia , jest dowodem zawarcia umowy tak jak : legitymacja ubezpieczeniowa , tymczasowe zaświadczenie ,dowód wpłaty składki - - to dokumenty mówiące o zawarciu umowy ubezpieczeniowej.
Jeżeli świadczenie wynikające z umowy ubezpieczeniowej, jest wyższe niż 2000 zł , to wydanie dokumentu ubezpieczenia jest obowiązkowe i zastrzeżone art. 75 K.C. pod rygorem dowodowym tzn. że w postępowaniu sądowym , aby dowieść , że zawarto umowę ubezpieczenia , należy pokazać dokument zawarcia umowy.
Polisa ubezpieczeniowa musi zawierać dokumenty , którymi w przypadku umowy ubezpieczeniowej będą :
- oznaczenie stron
- wysokość składki
- przedmiot ubezpieczenia tzn. wypadki objęte ubezpieczeniem
- suma ubezpieczenia ( względnie suma gwarancyjna )
- okres ubezpieczenia.
Karencja ( wynosi około 21 dni) to okres , od chwili zawarcia umowy , aż do chwili powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela . Służy ochronie ubezpieczyciela . Stosuje się ją przy ubezpieczeniu zwierząt od padnięcia lub dobicia , z konieczności , jeżeli w chwili zawarcia umowy zwierzę nie było badane weterynaryjne.
Transzyza - rodzaje :
transzyza integralna czyli warunkowa , względna . Z jej zastosowania wynika , że zakład ubezpieczeniowy nie odpowiada za szkody w wysokości oznaczonej w transzyzie kwoty , a jeśli szkoda jest wyższa od jej kwoty , to wtedy odpowiada za całą szkodę tj. bez potrącenia transzyzy .
transzyza redukcyjna czyli bezwarunkowa , bezwzględna . Wskutek takiego zastrzeżenia zakład ubezpieczeń zawsze obniża wypłacone odszkodowanie o kwotę tej transzyzy.
Reasekuracja to cedowanie przez zakład ubezpieczeń na rzecz tzw. reasekuratora części ubezpieczonych ryzyk , łącznie z pobranymi składkami . W zamian za to reasekurator zobowiązuje się do pokrycia szkód w wysokości odpowiadającej przyjętym ryzykom i składce.
Stosunek prawny istnieje wyłącznie pomiędzy ubezpieczającym i pierwszym zakładem ubezpieczeniowym.
1. reasekuracja wielostopniowa - występuje , jeżeli pierwszy reasekurator znajduje innych reasekurantów
2. reasekuracja czynna - polega na przyjmowaniu ryzyka
3. reasekuracja bierna - polega na oddawaniu ryzyka.
Koasekuracja występuje w dwóch formach :
1. Zewnętrzna każdy z zakładów ubezpieczeniowych przyjmuje wobec ubezpieczającego odpowiedzialność w zamian za składkę .
2. Wewnętrzna - występuje tzw. koasekurator zawierający bezpośrednio umowę z ubezpieczającym . Koasekurator określa wspólnie z pozostałymi koasekuratorami proporcje udziału w składce i zakres odpowiedzialności wobec ubezpieczającego na podstawie obrębie zawartego ubezpieczenia .
Koasekuracja jest umową ubezpieczenia w rozumieniu art. 805-834 K.C. , ponieważ dokonuje ją sam ubezpieczający . Natomiast reasekuracja nie jest już umową ubezpieczenia w ścisłym tego słowa znaczeniu .
Wypadek ubezpieczeniowy jest to wypadek , w którym ustawa łączy obowiązek odszkodowania . Wynika to z art. 805 K.C. Jest to też zdarzenie losowe , choć zdarzenie losowe jest pojęciem szerszym niż wypadek ubezpieczeniowy. Nie wszystkie zdarzenia losowe są ubezpieczone.
Zdarzenie losowe - to zdarzenie przyszłe , niepewne ( w danym konkretnym przypadku , może ono nastąpić , ale nie musi ) niezależnie od woli ubezpieczającego , występujące z pewną prawidłowością , którą da się ująć statystycznie.
Szkoda w znaczeniu cywilno - prawnym ( w K.C pojęcia szkody nie ma ) , każdy uszczerbek tj. zmniejszenie się wartości = jakości =ilość określonego dobra majątkowego lub niemajątkowego. Szkoda na mieniu jest uszczerbkiem dotyczącym bezpośrednio dóbr lub interesów majątkowych pokrzywdzonego bez związku z jego osobą . Szkodą na osobie jest to uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia , pozbawienie wolności , naruszenie czci , związane z tym następstwa w postaci bólu , ujemnych doznań fizycznych , psychicznych , mogą się z tym wiązać następstwa majątkowe.
Bezskuteczność ( art. 806 § 2 K.C.)
Bezskuteczne jest objęcie okresu ubezpieczenia czasookresu poprzedzającego zawarcie umowy , jeżeli w chwili zawarcia jedna ze stron wiedziała (mogła wiedzieć przy założeniu należytej staranności ) , że wypadek ubezpieczeniowy już zaszedł , albo możliwość jego zajścia . Umowa jest ważna ale bezskuteczna.
Przedawnienie wiąże się z upływem czasu , na podstawie art. 118 K.C. mamy dwa podstawowe terminy przedawnienia :
- okres 3- letniego przedawnienia dla roszczeń oświadczenia okresowego oraz roszczenia związane z działalnością gospodarczą .
- okres 10 -lat (ogólny )
Te dwa czasookresy przedawnienia mają zastosowanie tylko wtedy , gdy inne przepisy nie przewidują innych okresów przedawnienia.