Przez rozruch silnika rozumie się proces przejścia wirnika od postoju (n=0) do prędkości obrotowej odpowiadającej danym warunkom zasilania i obciążenia.
Silnik indukcyjny w początkowej fazie rozruchu zachowuje się tak jak transformator podczas zwarcia. Jego uzwojenie wtórne (na wirniku) jest bowiem zwarte i nieruchome, a uzwojenie pierwotne (na stojanie) zasilane napięciem znamionowym. Różnice konstrukcji sprawiają, że silnik w chwili rozruchu nie pobiera jednak z sieci tak dużego prądu jak transformator w stanie zwarcia awaryjnego. Prąd ten, nazywany prądem rozruchowym i oznaczany symbolem Ir, wynosi dla większości silników indukcyjnych:
Przy rozruchu dużego silnika lub jednoczesnym rozruchu wielu silników mógłby wystąpić pobór dużego prądu, a tym samym duży spadek napięcia w sieci zasilającej. Ponieważ jest to zjawisko szkodliwe, Zakłady Energetyczne dopuszczają do bezpośredniego rozruchu jedynie silniki o małych mocach. Silniki o mocach większych muszą być uruchamiane w sposób gwarantujący mały pobór prądu z sieci zasilającej.
W silnikach klatkowych zmniejszenie prądu rozruchowego można uzyskać przede wszystkim przez zmniejszenie napięcia zasilającego. Z tego powodu silniki, których nie można uruchomić w sposób bezpośredni, uruchamiane są za pośrednictwem różnego rodzaju urządzeń obniżających napięcie zasilające. Jednym z najprostszych, najtańszych, a przez to najczęściej stosowanych, jest przełącznik gwiazda - trójkąt.
Rozruch za pomocą przełącznika gwiazda - trójkąt polega na tym, że uzwojenia silnika w pierwszej fazie rozruchu łączy się w gwiazdę, a po osiągnięciu pewnej prędkości obrotowej - w trójkąt. Przy połączeniu w gwiazdę, uzwojenia każdej fazy zasilane są napięciem
razy mniejszym od napięcia znamionowego. W tym stanie pracy silnik pobiera z sieci prąd
gdzie: Zf - impedancja fazy uzwojenia.
Przy połączeniu w trójkąt uzwojenia każdej fazy są zasilane napięciem znamionowym w związku z czym
Z zależności na IY i IA wynika, że
Zatem przy połączeniu w gwiazdę silnik pobiera z sieci 3 razy mniejszy prąd niż przy rozruchu bezpośrednim. Trzy razy mniejszy jest również moment rozruchowy, gdyż moment obrotowy jest proporcjonalny do kwadratu napięcia fazowego. Oznacza to, że przełącznik gwiazda - trójkąt może być stosowany tylko wtedy, gdy silnik uruchamiany jest bez obciążenia lub przy obciążeniu bardzo małym.
3. Schemat połączenia silnika
4. Schemat połączenia sterowania