I
Gospodarka w stanie równowagi.
Równowaga wewntrzna.
Gospodarka kraju znajduje si w stanie wewntrznej równowagi, gdy popyt globalny jest równy produkcji zapewniajcej pene zatrudnienie.
Równowaga zewntrzna.
Gospodarka kraju znajduje si w stanie zewntrznej równowagi, gdy saldo rachunku obrotów biecych bilansu patniczego wynosi zero.
Wstrzsy wytrcajce gospodark ze stanu równowagi.
Istniej cztery typowe przypadki zachwiania równowagi wewntrznej w poczeniu z deficytem lub nadwyk w bilansie patniczym :
Kryzys za granic w poczeniu z wyszym realnym kursem walutowym prowadz do kryzysu w gospodarce krajowej i deficytu w bilansie.
Restrykcyjna polityka fiskalna i pienina cignie za sob kryzys w gospodarce kraju oraz nadwyk w bilansie.
Rozkwit za granic wraz z niszym realnym kursem walutowym powoduj nadwyk w bilansie i wejcie gospodarki kraju w faz rozkwitu.
agodna polityka fiskalna i pienina wprowadza gospodark kraju w okres rozkwitu przy jednoczesnym deficycie w bilansie.
Jak wida wstrzsy te wybijaj gospodark zarówno ze stanu równowagi zewntrznej , jak i wewntrznej. Aby mona byo skutecznie zwalcza skutki wstrzsów powstay programy stabilizacyjne.
Geneza i gówne zaoenia programów stabilizacyjnych.
W latach 70. i 80. wiele krajów zaczo przestawia sw gospodark z centralnie planowanej na rynkow. W tych oraz w wielu zaduonych krajach rozwijajcych si panowao zjawisko presji inflacyjnej. Gównymi przyczynami tego zjawiska byy:
inflacja korekcyjna spowodowana koniecznoci dostosowania cen do stopy procentowej i kursu waluty w wyniku przejcia z gospodarki planowanej centralnie do rynkowej.
Inflacja wynikajca z koniecznoci obsugi zaduenia zagranicznego.
Wzrastajca inflacja nie sprzyjaa rozwojowi dotknitych ni pastw. Dlatego tez podstawowymi celami powstaych programów stabilizacyjnych byo:
Stumienie wysokiej inflacji
Niedopuszczenie do jej powrotu
Osiganie równowagi wewntrznej i zewntrznej.
Cele te nie byy atwe do osignicia i wiadomo byo ,ze próby stabilizacji pocign za sob konieczno wielu wyrzecze dla spoeczestw krajów w których byy podejmowane. Warunkami skutecznoci wdraanych programów stabilizacyjnych byy:
Spójno stosowanych rodków polityki makroekonomicznej
Zgodno zachowa jednostek w skali mikro z wyznaczona polityka gospodarcz
Rodzaje programów stabilizacyjnych.
Programy stabilizacyjne moemy podzieli na:
ortodoksyjne, opierajce si na restrykcyjnej polityce monetarnej i budetowej
heterodoksyjne, wykorzystujce oprócz RPM i RPB nominalne stabilizatory (np. zamroenie czci pac )
inne, oparte take na RPM i RPB oraz na rónego typu dziaaniach np. sztuczne utrzymywanie kursu walut.
Ogólnie mona powiedzie ,e priorytetem wszystkich programów jest osigniecie równowagi bilansu patniczego zgodnie ze schematem opartym o jedn z koncepcji bilansu:
dochodowo -absorpcyjn
monetarn
II
Koncepcja dochodowo -absorpcyjna.
Geneza.
Koncepcja ta powstaa na gruncie teorii Keynes'a ,a rozwinli j w latach 50. i 60. S. Alexander, W.M. Corden ,R. Mundell, J.Fleming i R. McKinnon, którzy zwrócili uwag na wpyw dewaluacji na bilans handlowy zarówno poprzez zmian relacji cen kraj-zagranica ,jak i poprzez zmian relacji struktury i popytu midzy tradeables ,a nontradeables.
Zaoenia i instrumenty.
Podstawowym zaoeniem teorii dochodowo-absorpcyjnej jest zaoenie niepenej integracji Rynku wiatowego natomiast za główny instrument przyjęto dewaluację.
Stosowanie teorii Keynes'a tzn. utrzymywanie penego zatrudnienia przy dopuszczeniu zjawisk inflacyjnych prowadzio do pogarszania si bilansów handlowych i dewaluacji, co z kolei powodowao dalszy wzrost inflacji. Dewaluacja powodowaa zmian relacji cen kraj/ zagranica i porednio wzrost poziomu cen. Wzrost cen cign za sob wzrost pac ,a co za tym idzie wzrós dochód narodowy (wzrosy dochody eksporterów, akcja kredytowa banków dostosowaa si do wzrostu cen wzrost pac). Wszystko to spowodowao wzrost absorpcji gospodarki krajowej co miao niewtpliwie niekorzystny wpyw na bilans handlowy. Wanie wtedy pojawi si problem:
Jak przeciwdziaa inflacyjnym skutkom dewaluacji?
Problem ten wymaga wielu skomplikowanych analiz (jaki jest wpyw dewaluacji na dochody nominalne i wielko wydatków), a jego rozwizanie polega na poczeniu dewaluacji z polityk stabilizacyjn. Dokadniej za mówic na zahamowaniu wzrostu dochodu narodowego poprzez ograniczenie akcji kredytowej lub wydatków rzdowych tak ,eby przedsibiorstwa nie mogy podnie poziomu pac tak szybko jak rosn ceny. Warunkiem skutecznoci tej metody jest waciwe dobranie skali dewaluacji i dawek restrykcji finansowych, takie aby poprawa bilansu handlowego nie pocigna za sob zbyt duego spadku dochodów realnych.
Przy tego typu dostosowaniach twórcy proponuj strategi finansow polegajc na ograniczaniu deficytu budetowego ,aby uwolni oszczdnoci ,które pozwol z kolei sfinansowa deficyt rezerw dewizowych powstay wskutek dewaluacji i poprawy bilansu handlowego. Dostpne dla tych celów narzdzia to:
Ograniczenie wydatków budetowych
Operacje otwartego rynku
Ustalenie limitów wzrostu akcji kredytowej banków stopa procentowa na niskim poziomie nie oddziauje na popyt na kredyt
Potem emisja weksli skarbowy
Ewolucja teorii.
Ewolucja teorii jest zwizana przede wszystkim ze wzrostem integracji rynków midzynarodowych oraz ze zmian pogldów na stop procentow.
Keynes uwaa, e stopa procentowa powinna znajdowa si na jak najniszym poziomie aby pobudzi inwestycje i zablokowa pole spekulantom.
Z kolei jego „spadkobierca” Tobin prezentowa zgoa odmienne pogldy. Mówi on o niepewnym poziomie stopy procentowej w zwizku z rónym poziomem oczekiwa i faktem ,e nie decyduje ona o popycie na pienidz. Postulowa take liberalizacj stopy procentowej wedug zmian na rynku i uywanie jej jako instrumentu polityki dostosowawczej.
Podsumowanie.
Teoria dochodowo-absorpcyjna traktuje bilans patniczy jako wielko zalen od decyzji podejmowanych w caej gospodarce , od skonnoci do rónych wydatków i ich relacji do produkcji krajowej. Wskazuje jednoczenie szerokie moliwoci oddziaywania na stan bilansu rodkami polityki gospodarczej, pomija jednak zupenie pienine implikacje nierównowagi zewntrznej. Wnioski pynce z tej teorii s nieprecyzyjne na potrzeby polityki, tylko ogólnie wytyczaj kierunek dziaania (tym bardziej niedokadnie ,e nie mona przewidzie skutecznoci rodków uywanych do odzyskania równowagi zewntrznej).
Wedug mnie teoria ta jest zbyt ogólna i za bardzo opiera si na przypuszczeniach co do zmian wskaników i trendów by uzna j za uniwersaln. By moe w przeszoci bya czym odkrywczym i wystarczajco skutecznym ,jednak gdybym mia o tym decydowa to nie zdobybym si na jej uycie gdy pomija ona pewne istotne czynniki i wprowadza pewien niepokój :co si stanie jeli moje oszacowania oka si nie wystarczajco dokadne?...
III
Teoria monetarna
3.1. Geneza
Pocztki teorii monetarnej sigaj lat 50. Byy one zwizane z poszukiwaniem przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy dróg ominicia trudnoci, jakie napotykano w czasie stosowania teorii absorpcyjnej w krajach rozwijajcych si.
Jednak rozwój tej teorii nastpowa w latach siedemdziesitych. Wtedy zostaa ona powszechnie zastosowana w polityce dostosowawczej wielu krajów. Wizao si to ze wzrostem popularnoci doktryny monetarystycznej.
Wtedy zalecenia teorii keynesowskiej okazay si niewystarczajce dla przeciwdziaania nasilajcym si w gospodarkach wielu krajów zjawiskom inflacyjnym. Lata 70 to okres integracji rynku wiatowego. Monetarn teori bilansu patniczego okrela si jako „globalny monetaryzm”, gdy stanowi ona bowiem adaptacj recept monetaryzmu do sytuacji, w której zakada si wystpowanie penej integracji rynku wiatowego.
3.2. Zaoenia i instrumenty
Zaoenie o wystpowaniu penej integracji rynku wiatowego wie si z optymistycznym stwierdzeniem, e wahania koniunkturalne nie bd wystpoway jeeli gospodarka danego kraju stanowi integraln cz rynku wiatowego. „Optymistyczny monetaryzm” to okrelenie, które informuje wanie o takiej treci teorii monetarnej.
Zaoenia prowadz do wniosku o wystpowaniu „prawa jednej ceny”. Jest tendencja do wyrównywania si cen poszczególnych towarów w skali gospodarki wiatowej.
W zwizku z tym wzrost krajowej poday pienidza nie powoduje wzrostu cen krajowych. Wtedy nastpi wzrost importu i pogorszenie si bilansu handlowego. Poda pienidza wzronie. Mona stwierdzi, e nadmiar pienidza „wylewa si” poza gospodark krajow.
Z kolei spadek (niedostatek) poday pienidza spowoduje wzrost eksportu, a nie bdzie wpywa na recesj i spadek cen.
Pocztkowo zakadano, e export i import reaguj wtedy, gdy na skutek zmiany poday pienidza w stosunku do popytu, nastpi zmiana cen krajowych. Wspóczenie zakada si, e bilans handlowy od razu reaguje na zmiany poday pienidza w stosunku do popytu na pienidz.
Kolejnym niezwykle wanym stwierdzeniem w wietle tej teorii jest zaoenie, e nastpuje natychmiastowe dostosowanie poday pienidza do popytu na pienidz.
Wynika to z tego, e na rynku wiatowym wystpuje pena integracja nie tylko rynków towarowych ,ale take finansowych. I tak niedostatek poday pienidza powoduje wzrost eksportu towarów i usug, a take wzrost importu kapitau.
K Wicksell zakada, e zagroeniem dla równowagi gospodarczej bya moliwo popenienia przez Bank Centralny bdu w polityce pieninej. Stwarzao to grob inflacji lub spadku produkcji.
Jednak w wietle przedstawionych faktów takie ryzyko raczej nie istnieje. Nadmiar pienidza po prostu „wyleje si” za granic lub nastpi uzupenienie zapasów pienidza z zagranicy.
Pocztkiem dziaania dla wadz monetarnych jest dostrzeenie bdu wystpujcego w bilansie patniczym. Nie trzeba, ani nie naley dziaa gorczkowo. Korekta powinna nastpi w odpowiednim momencie, tak, aby nie naruszy stabilnoci dziaania przedsibiorstw.
Inflacja jest wedug tej teorii skutkiem nadmiaru pienidza w skali gospodarki wiatowej. Podstawowym problemem dla tej teorii jest problem, jak utrzyma rezerwy dewizowe na odpowiednio wysokim poziomie. Podstawowym zagroeniem dla stabilizacji rezerw dewizowych jest nadmierna kreacja kredytu krajowego. Jeli dzieje si tak, e kredyty udzielane rosn szybciej ni zwiksza si popyt na pienidz, to nastpuje wzrost dochodów nominalnych, co prowadzi do wzrostu importu i równoczenie obnia popyt na kredyty zagraniczne. W takim przypadku, przykadowo, pogorszenie si salda obrotów handlowych powoduje spadek napywu zagranicznych kredytów i w rezultacie spadek rezerw dewizowych.
Nie naley dopuci zatem do nadmiernego wzrostu dochodów nominalnych. Nie naley te uywa dewaluacji jako metody przywracania równowagi bilansu patniczego. Dziaa prawo jednej ceny i dlatego poziom cen krajowych dostosowuje si do poziomu cen za granic.
3.3. Teoria racjonalnych oczekiwa
Teoria racjonalnych oczekiwa mówi nam o tym, jak unikn recesji. Polityka stabilizacyjna moe prowadzi do recesji, gdy inflacja sabnie zwykle wolniej, ni wynikaoby to ze zmian poday pienidza. Wadze monetarne maj wpyw na wielko poday pienidza, lecz nie maj wpywu na poziom cen. Uczestnicy rynku zakadaj, e inflacja bdzie utrzymywaa si w przyszoci z tak sam intensywnoci. Z góry zakadaj jej wielko we wszelkich kontraktach i umowach. Mamy tu do czynienia z inercj oczekiwa inflacyjnych.
Zadaniem polityki stabilizacyjnej jest przeamanie inercji oczekiwa inflacyjnych. Dziki temu wzrost cen dostosuje si do zmian zachodzcych w ksztatowaniu si poday pienidza.
Metod do realizacji zadania moe by ogaszanie zamiaru podjcia polityki stabilizacyjnej oraz informowanie o tym jak poda bdzie si ksztatowa w przyszoci.
Dziki temu powstan racjonalne przesanki zmiany oczekiwa co do przyszego ksztatowania si inflacji. Jest szansa, e ceny dostosowuj si do zmiany poday pienidza.
3.4. Maa gospodarka otwarta
Prawo jednej ceny jest zaoeniem dla wspóczesnego monetaryzmu. Jednak prawo to nie dziaa tak silnie, aby nie wystpoway adne rónice pomidzy wzrostem cen krajowych i cen na rynku wiatowym.
Naley zatem tak realizowa akcj kredytow, aby dostosowa wzrost cen krajowych do wzrostu cen za granic.
Jeeli zaoymy, e gospodarka danego kraju jest ma gospodark otwart, to pynie z tego wniosek, e polityka monetarna banku nie ma w ogóle wpywu na wielko krajowej poday pienidza.
Przyjmuje si, e w maej otwartej gospodarce zmiany w bilansie patniczym niweluj w sposób natychmiastowy kade odchylenie rozmiarów poday pienidza w stosunku do wielkoci popytu na pienidz.
Poda pienidza nie wpywa na poziom cen, lecz dostosowuje si do istniejcego poziomu.
Zmiana rozmiarów akcji kredytowej banków krajowych nie ma wpywu na ceny lecz na bilans patniczy i poziom rezerw.
Zmiana cen wynika zatem ze zmiany poday pienidza w skali globalnej.
Jeli dany kraj jest ma otwart gospodark, to ceny dostosowuj si automatycznie oraz akcja kredytowa nie wpywa na zmian poday pienidza.
3.5. Porównanie zaoe i wniosków
teorii absorpcyjnej i monetarnej
Teorie te przyjmuj cakowicie inne zaoenia wyjciowe i formuuj odmienne zalecenia.
Teoria absorpcyjna zakada, e rynek wiatowy tworz gospodarki, które nie s ze sob w peni zintegrowane. To implikowao wniosek o skutecznoci dewaluacji jako metody stymulowania eksportu. Jeeli musi min troch czasu zanim ceny krajowe dostosuj si do zmiany kursu, dewaluacja przynosi wzgldnie trwa popraw konkurencyjnoci produkcji krajowej.
Dewaluacja jest narzdziem koniecznym, ale moe rodzi problem inflacji. By eliminowa je naley poczy dewaluacj z polityk stabilizacyjn.
Warunkami powodzenia wprowadzanych zmian jest wczeniejsze oszacowanie wpywu dewaluacji na popyt krajowy, a nastpnie odpowiednie dobranie dawek restrykcji finansowych.
W teorii monetarnej dewaluacja nie prowadzi do podanych skutków. Wrcz przeciwnie, moe doprowadzi do pogorszenia sytuacji.
Gównym instrumentem dziaania jest polityka pienina Banku Centralnego. Dzieje si tak przede wszystkim dla tego, e akcja kredytowa wpywa na wielko rezerw dewizowych, których to poziom jest postrzegany jako najwikszy problem w wietle tej teorii.
Metod dziaania jest kontrola poday pienidza. Bdzie ona skuteczna, gdy akcje kredytowe dostosujemy do zmian zachodzcych w bilansie patniczym.
Rónice powstae w toku rozumowania obu teorii zwizane s z okresem, gdy obie teorie powstay. Teoria absorpcyjna w warunkach niepenej integracji midzynarodowych rynków finansowych, za teoria monetarna, gdy szybko zwikszaa si integracja rynku wiatowego, gdy zanika problem zachowania równowagi wewntrznej i zewntrznej.
IV
Programy dostosowawcze IMF a stabilizowanie gospodarek.
4.1 Historia powstania IMF.
W grudniu 1945 roku odbya si konferencja Narodów Zjednoczonych w Bretton Woods. Tam wanie amerykanin Harry Dexter White i anglik John Maynard Keynes jako inicjatorzy powstania Midzynarodowego Funduszu Walutowego doszli do wniosku, e niezbdna jest instytucja nadzorujca ruchy kursów walut na wiecie. Miaaby to by „ globalna agencja monitorujca system pacenia walutami obcymi”
4.1.1 Cel powstania.
Funkcjonowanie Midzynarodowego Funduszu Walutowego oparte byoby na zasadzie dobrowolnego przyczania si pastw w celu konsultowania si aby zachowa stabilny system kupna i sprzeday swoich walut, tak aby opaty midzynarodowe zachodziy bez problemów i opónie.
Jednym z celów byoby równie poyczanie pienidzy pastwom majcym kopoty z wypacalnoci wobec innych pastw.
Ogólnie rzecz biorc Midzynarodowy Fundusz Walutowy mia peni funkcj midzynarodowej kooperacji majcej na celu ustalenie systemu walutowego i kontrolujca go:
Ustalanie jasnych kursów walut
Zapobieganie praktykom takim jak:
Konkurencyjna dewaluacja
Stosowanie polityki restrykcyjnej w handlu zagranicznym.
4.1.2 Statut i struktura IMF
Do Midzynarodowego Funduszu Walutowego nale
obecnie 182 Pastwa.
Statut MFW to 6 nastpujcych punktów:
Popieranie midzynarodowej wspópracy walutowej.
Uatwianie rozwoju i zrównowaonego wzrostu handlu midzynarodowego.
Przyczynianie si do utrzymywania uporzdkowanych stosunków walutowych.
Stwarzanie warunków do wielostronnego regul;owania nalenoci zwizanych z transakcjami handlowymi.
Udzielanie pomocy w likwidacji przejciowych trudnoci patniczych.
Zapewnianie naleytego stopnia pynnoci midzynarodowej.
Jeeli natomiast chodzi o struktur MFW, to podstawow wadz w tej organizacji jest Rada Gubernatorów. W jej skad wchodz ministrowie finansów i dyrektorzy banków centralnych pastw czonkowskich. Wadze wykonawcz sprawuj pracownicy etatowi MFW. Jest 24 dyrektorów wykonawczych. Regu jest, e dyrektor zarzdzajcy nie jest pochodzenia amerykaskiego. Niektóre pastwa maj swoich przedstawicieli i tak omiu dyrektorów pochodzi z nastpujcych pastw:
Arabia Saudyjska
USA
WB
Niemcy
Francja
Japonia
Chiny
Rosja
Reszta dyrektorów to przedstawiciele grup pastw.
Kade pastwo posiada 250 gosów i dodatkowo jeden za kade 100 ty SDR wniesione do budety MFW.
4.1.3 Zasady uczestnictwa w IMF
Kade pastwo pragnce wej w skad MFW musi wnie pewn kwot udziaow. Jej wysoko jest obliczana specjalnie dla kadego pastwa. Jest jednak przepis, który mówi, e 25% tej kwoty musi zosta wniesione w dowolnej wymienialnej walucie, a 75% w walucie danego pastwa.
Z powodu duej iloci walut w koszyku MFW trudnoci sprawiay wszelkie obliczenia i bilanse. Stosowanie US$ jaku waluty uniwersalnej budzio kontrowersje. Wadze MFW zmuszone byy stworzy pewn fikcyjn walut, której warto obliczana by bya na podstawie kursów 5 gównych walut Úwiata: $, FrF, DM, , Yen. Nowo powsta walut nazwano SDR- Special Drawing Right, czyli specjalne prawa cignienia. Obecnie istnieje 21,4 mld SDR, co stanowi 2% wszystkich rezerw walutowych na Úwiecie i równowarte jest 29 mld$.
Jeeli chodzi o budet MFW, to obecnie szacuje si go na 193 mld $. Naley jednak o tym, e MFW moe zaciga kredyty do wysokoci 24 mld$. Granica tego kredytu ma zosta jednak zwikszona do 40-45 mld$.
Uczestnictwo w MFW moe przynosi wymierne korzyci dla danego pastwa. Jeeli Rzd jakiego pastwa wemie poyczk od MFW w zotówkach, to pewna cz oprocentowania bdzie zasila budet Polski.
4.2 Programy dostosowawcze.
Mianem programu dostosowawczego okrelamy ustalony z pastwem czonkowskim zbiór zalece dla polityki gospodarczej danego kraju, którego celem jest poprawienie sytuacji w bilansie patniczym i zlikwidowanie ewentualnej niewypacalnoci danego pastwa wobec innych. Kraje nie mogce sobie poradzi z problemami w bilansie patniczym wystpuj do MFW o poyczk. Organizacja ta chcc mie zapewnienie, e pienidze te zostan spoytkowane w prawidowy sposób, tzn. na odpowiednie reformy i restrukturyzacje, ustala program dostosowawczy. Przyjcie takiego programu przez dane pastwo jest warunkiem otrzymania poyczki. Ustalanie tego programu odbywa si oczywicie z uczestnictwem zainteresowanego.
Dwa podstawowe rodzaje kredytów jakie udziela MFW to:
Promesa kredytowa- udzielana jest na okres jednego do dwóch lat,
Kredyt rozszerzony- udzielany na trzy do czterech lat.
Poza tym pastwa czonkowskie mog liczy na pomoc od MFW w formie:
Finansowania kompensujcego- kompensowanie nieprzewidzianych strat
Poyczki na dostosowania strukturalne.
MFW jest obecnie bardzo aktywn organizacj, a popyt na jaj usugi wydaje si niewyczerpywalny.
4.2.1 Teorie stabilizacyjne w programach dostosowawczych.
Ostatecznym celem wszystkich programów
dostosowawczych byo doprowadzenie do zmniejszenia barier stosowanych w obrotach midzynarodowych. Moliwe to byo tylko w sytuacji, gdy rezerwy dewizowe byy stabilne we wszystkich pastwach. Sytuacja w bilansie patniczym pastw sabiej rozwinitych bya kiepska, a co za tym idzie rezerwy dewizowe nie stabilne. Po tym wprowadzeniu mona by stwierdzi, e w programach bya stosowana teoria monetarna. Nie jest to dalekie od prawdy, bo przecie stabilizowanie rezerw dewizowych to narzdzie czysto monetarystyczne. Jednak w historii dziaania MFW, a waciwie w sugerowanych przez niego programach zauwaamy elementy wiadczce o stosowaniu równie teorii absorpcyjnej. Przykadem na to moe by oddziaywanie na poda pienidza w latach 50-tych, kiedy to popyt by bardzo niestabilny.
Mona jednak pokusi si o stwierdzenie, e w programach dostosowawczych gównie zauwaamy narzdzia i cele teorii monetarnej:
Szybkie opanowanie inflacji
Odzyskanie równowagi bilansu patniczego
dugookresowa stabilizacja rezerw dewizowych nawet kosztem znacznych spadków produkcji.
Teoria monetarna zakada jednak, e w pastwach nie ma niedostosowa strukturalnych, których obecno utrudnia utrzymanie si gospodarki w warunkach równowago ogólnej. Niestety sytuacja taka ma miejsce tylko w pastwach wysoko rozwinitych, np. w Wielkiej Brytanii dopiero w latach 80-tych napyw lokat zagranicznych pokry deficyt w handlu zagranicznym. Natomiast w krajach sabiej rozwinitych, czy rozwijajcych si niedostosowania strukturalne byy ogromne, poza tym stopie integracji z rynkiem midzynarodowym w takich pastwach te by minimalny. W takiej sytuacji politycy byli stawiani przed wyborem: wzrost gospodarczy, czy równowaga w bilansie patniczym? Dlatego programy dostosowawcze zalecaj równie polityk zgodn z teori absorpcyjn, która zostaa stworzona wanie po to by formuowa recepty na pogodzenie sprzecznych ze sob wymogów zachowa równowagi wewntrznej i zewntrznej.
W latach 80-tych wiele pastw zostao postawionych przed dramatycznym wyborem pomidzy wzrostem gospodarczym a równowag w bilansie patniczym. Powsta nowy problem: Jak przywróci równowag w bilansie patniczym bezbolenie.
Jednym z sugerowanych rozwiza miao by tworzenie iluzji pienidza. Proces ten polega na niezauwaalnym spadku dochodów realnych poprzez wzrost dochodów nominalnych. Narzdziami miay by dewaluacja i polityka stabilizacyjna.
W latach 70-tych udao si przeprowadzi skuteczne reformy w Korei Pd. Polegay one na liberalnej polityce kredytowej. Realnie dodatnia stopa procentowa, a wic wiksza od stopy inflacji, doprowadzia do tego, e gospodarka staa si konkurencyjna i moga si otworzy. Powsta wic nowy pomys, który polega na liberalizacji sektora finansowego, a dopiero w póniejszej czci polityki handlowej.
Problem z bilansem patniczym pastw rozwijajcych si polega na koniecznoci importu kapitau, potrzebnego na finansowanie wzrostu gospodarczego. Potrzebny wic by napyw kapitau zagranicznego z nieinflacyjnych róde.
W programach dostosowawczych bardzo wan rol odgrywaa równowaga w budecie pastwa. Deficyt prowadzi do inflacji i ujemnego bilansu handlowego. W krajach wysoko rozwinitych problem deficytu budetowego nie by taki grony, gdy obywatele maj tam due oszczdnoci i Rzd moe emitowa weksle skarbowe. MFW zaleca wic równie rozwój rynku papierów wartociowych jako ródo bezinflacyjnego finansowania deficytu budetowego. Zalecenie to dotyczyo jednak dalszych etapów wprowadzania programów dostosowawczych w ycie, gdy w pastwach sabo rozwinitych oszczdnoci spoeczne byy zbyt niskie.
4.3 Krytyka podejcia MFW
Stosowanie programów dostosowawczych MFW spotykao wielu przeciwników. Gówne problemy jakie czyy si ze stosowaniem do wskazówek MFW to:
Recesja- nagy spadek popytu krajowego i produkcji
Due koszty towarzyszce programom- obsuga zaduenia zagranicznego.
Problemem bya nieprzewidywalno programów proponowanych przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy, prawie pewne byo jedynie nadejcie recesji. Takie tumaczenie przyjy pastwa poszukujce na wasn rk rozwiza swoich problemów, tzn. walki z ujemnym bilansem patniczym. Jako antidotum na recesje wywoan przez programy dostosowawcze Brazylia stworzya koncepcj heterodoksyjn. W póniejszych czasach MFW stosowa elementy tej koncepcji.
Gówny problem w stosowaniu programów dostosowawczych polega na tym, e adna teoria nie mówi jak powinien przebiega proces liberalizacji gospodarek, które przez dugi czas byy pod wpywem nadmiernego interwencjonalizmu pastwowego.
Problemy czsto stwarzao, zalecane przez MFW, utworzenie realnie dodatniej stopy procentowej. W warunkach ogromnej inflacji byo to bardzo trudne. W Chile stopa procentowa wzrosa do 49%. Doprowadzio to do zaamania inwestycji i produkcji. Bardzo wysoka nominalna stopa procentowa prowadzi do przeszacowania poziomu kursu i w rezultacie do oczekiwa dewaluacyjnych.
Jak wida dziaanie MFW miao wielu przeciwników a przynajmniej budzio wiele kontrowersji. Zwizane to byo bez wtpienia ze staym rozwojem teorii makroekonomicznych. Tak jak i te teorie, dziaanie Funduszu rozwijao si a sam Fundusz udoskonala swoje narzdzia i metody. Niepodwaalny jest jednak wpyw tej organizacji na popraw sytuacji w handlu midzynarodowym, jak i na pomoc pastwom rozwijajcym si w pokonywaniu przejciowych trudnoci. Pewne jest równie to, e dalsze dziaanie Midzynarodowego Funduszu Walutowego jest niezbdne a jego pomoc niezastpiona.
BIBLIOGRAFIA:
„Hiperinflacja i stabilizacja w gospodarce postsocjalistycznej”- PWE 1991 Grzegorz W Koodko, Danuta Gotz-Kozierkiewicz, Elbieta Skrzeszewska-Paczek
„Makroekonomia” PWE 1998 David Begg, Stanley Fisher, Rudiger Dornbusch
„Polityka stabilizacyjna a bilans patniczy” PWN 1992
Sawiski
Oficjalna strona internetowa Midzynarodowego Funduszu Walutowego. „ http://www.IMF.org
Spis treci
I Gospodarka w stanie równowagi |
1 |
|
|
|
4 |
|
4 4 5 5 |
|
7 |
|
7 7 9 9 10 |
IV Programy dostosowawcze IMF a stabilizowanie gospodarek |
13 |
4.1. Historia powstania IMF 4.1.1. Cel powstania 4.1.2. Statut i struktura 4.1.3 Zasady uczestnictwa w IMF 4.2. Programy dostosowawcze 4.2.1. Teorie stabilizacyjne w programach dostosowawczych 4.3. Krytyka podejcia MFW |
13 13 13 15 15 16 18 |
Bibliografia |
20 |
Spis treci |
21 |
Schemat 1 str.11, schemat 2 str. 2 - Andrzej Sawiski „Polityka stabilizacyjna a bilans
patniczy” str. 34, 35