E R G O N O M I A

Problematyka wykładów rok 2011/2012

1. ERGONOMIA

1. Cele i zadania ergonomii

2. Specjalizacje ergonomiczne (erg. fizyczna, kognitywna, organizacyjna)

3. Ergonomia korekcyjna i koncepcyjna

4. Endo- i egzogeniczne przyczyny zróżnicowania wymiarów i cech morfologicznej

budowy ludzkiego ciała.

1.5 Kategorie niepełnosprawności ruchowej i sensorycznej człowieka.

2. ANTROPOMETRIA

1. Dane antropometryczne (atlas antropometryczny) a Modulor Le Corbusiera

2. Zasady pomiaru ludzkiego ciała

3. Miary polskie i europejskie

4. Zastosowanie danych antropometrycznych w projektowaniu przestrzeni pracy (dwa

warunki ergonomiczności rozwiązań)

5. Fantomy ludzkiego ciała - metoda somatograficzna w projektowaniu

6. Kryterium ekonomii ruchów

3. BIOMECHANIKA I FIZJOLOGIA PRACY

1. Postawa i pozycja ciała przy pracy - zakresy kątowe

2. Postawa ciała przy pracach fizycznych - rozkład sił

3. Postawa statyczna i dynamiczna

4. Optymalna pozycja do pracy

5. Schorzenia związane z pozycją pracy (siedzącą i stojącą)

6. Sposoby pomiaru wysiłku fizycznego

7. Wymiary bezpieczeństwa

8. Czynniki wpływające na zmęczenie spowodowane wysiłkiem przy pracy

9. Czynniki wpływające na zmęczenie spowodowane złymi warunkami pracy

4. FIZJOLOGIA NARZĄDÓW ZMYSŁOWYCH

1. Kształt pola widzenia, linie widzenia w pozycji stojącej i siedzącej

2. Rola pola widzenia w organizacji stanowiska pracy

3. Pole widzenia i postawa ciała przy pracy

4. Postrzeganie barw w polu widzenia

5. DETERMINANTY SPRAWNOŚCI WIDZENIA

1. Spostrzegawczość

2. Ostrość widzenia

3. Wrażliwość na kontrasty

4. Cienie w polu widzenia i ich znaczenie

6. OŚWIETLENIE SZTUCZNE I NATURALNE

1. Natężenie oświetlenia a temperatura barwiowa źródeł światła.

2. Zjawisko olśnienia i jego eliminacja

3. Rozkład natężenia światła w pomieszczeniu przy oświetleniu bocznym i górnym

4. Inteligentne systemy oświetleniowe

5. Wpływ oświetlenia na postrzeganie barw

6. Ergonomiczne znaczenie barw w środowisku pracy

7. Wpływ barw i kolorystyki wnętrz na warunki pracy

7. STANOWISKO PRACY

1. Zakresy optymalizacji stanowisk pracy

2. Przestrzeń pracy rąk

3. Optymalizacja przestrzeni widzenia

4. Optymalne strefy rozmieszczenia informacji wzrokowej

5. Optymalizacja pozycji ciała przy pracy (8 kryteriów)

6. Optymalizacja wysokości płaszczyzny pracy w pozycji siedzącej i stojącej

8. POZYCJA SIEDZĄCA I SPRZĘT DO SIEDZENIA

1. Fizjologiczne uwarunkowania i skutki postawy siedzącej przy pracy

2. Zależność między kątem nachylenia siedziska i katem odchylenia oparcia

3. Krzesło uniwersalne i idealne

4. 6 warunków dostosowania ergonomicznego krzesła do indywidualnych cech budowy

ludzkiego ciała

5. Pozycja siedząca relaksująca

6. Specjalne sprzęty do siedzenia

7. Podstawowe typy i parametry sprzętów pomocniczych

9. STANOWISKO PRACY PRZY KOMPUTERACH

1. Regulacje prawne

2. Przyczyny dolegliwości i schorzeń

3. Sposoby aranżacji stanowisk pracy

4. Zasady rozmieszczania monitorów w pomieszczeniach

5. Wytyczne ergonomiczne projektowania stanowisk pracy przy monitorach

6. Tendencje w kształtowaniu warunków pracy biurowej

7. Cechy sprzętów i mebli biurowych

8. Zakresy regulacji parametrów stanowiska pracy

10. ŚRODOWISKO PRZESTRZENNE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

1. Karta praw osób niepełnosprawnych

2. Przykłady niedostosowania przestrzeni publicznych i obiektów

3. 7 zasad projektowania dla wszystkich

4. Projektowanie uniwersalne i synestetyczne

5. Bariery architektoniczne i urbanistyczne

6. Projektowanie synestetyczne

7. Orientacja przestrzenna niewidomych

8. Przejścia przez jezdnię

9. Kształtowanie nawierzchni ciągów pieszych

10. Sposoby wydzielania bezpiecznych pasów ruchu pieszych

11. Standardy dostępności przestrzeni

12. Systemy informacji wizualnej

11. POWIERZCHNIE KOMUNIKACYJNE

1. Pojęcie barier architektonicznych i ich klasyfikacja

2. Parametry powierzchni komunikacyjnych (pasy i pow. ruchu, swoboda manewrowa)

3. Schody zewnętrzne i pochylnie ( warunki techniczne, detale konstrukcyjne)

4. Wejścia do budynków

5. Otwory drzwiowe (od czego zależy ich szerokość)

6. Klasyfikacja, konstrukcja, przystosowanie drzwi

7. Schody przystosowanie dla osób niepełnosprawnych

8. Windy i urządzenia techniczne do pokonywania różnicy poziomów

12. ERGONOMICZNA KUCHNIA W MIESZKANIU

12.1. Strefy pracy w kuchni i ich układ technologiczny

12.2. Układy przestrzenne zabudowy kuchni i kryteria optymalności ruchów

12.3. Zakresy obszaru pracy osoby sprawnej i niepełnosprawnej

12.4 Optymalizacja rzędnych powierzchni pracy w kuchni

12.5 Sposoby eliminacji uciążliwych i niebezpiecznych czynności w kuchni

12.6 Cechy zabudowy kuchni przystosowanej do potrzeb osoby poruszającej się na wózku

12.7 Kuchnia dla osoby niewidzącej

13. ERGONOMIA POMIESZCZEŃ SANITARNO-HIGIENICZNYCH

13.1 Kryteria wygodnej i bezpiecznej łazienki dla osoby na wózku

13.2 Sposoby przystosowania ustępu

13.3 Sposoby przystosowania natrysku

13.4 Sposoby przystosowania wanny

13.5 Sposoby przystosowania umywalki

13.6 Ergonomia w projektowaniu ustępów publicznych

© Prowadzący: dr hab.inż.arch. Marek Czyński

E R G O N O M I A

Literatura przedmiotu

1. ABC mieszkania bez barier Murator 2003

2. Baranowski W., Cyran M., Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki służby zdrowia i dla osób niepełnosprawnych WACETOB 1999

3. Batogowska A., Podstawy ergonomii, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Olsztyn 1998

4. Batogowska, A., Malinowski, A.,. Ergonomia dla każdego, Poznań : "Sorus", 1997

5. Batogowska A., Słowikowski J., Atlas antropologiczny dorosłej ludności Polski dla potrzeb projektowania, Prace i Materiały, z.137, Warszawa 1989, IWP,

6. Blassy, K., Fallstudie-K*che und Bad. Studium „Form und Zweck” 1985 nr5.

7. Błądek,Z., Hotele bez barier, Poznań, 2003

8. Bugajska, J., (red) Komputerowe stanowisko pracy : aspekty zdrowotne i ergonomiczne Warszawa : Centralny Instytut Ochrony Pracy, 1997

9. Bugajska, J., Gedlicka, M., Konarska, D., Liu. R., Słowikowski J., Ergonomia, Warszawa 1998

10. Cabric, M., Pokrywka L., Piękno ciała, PWN 2010

11. Diffrient N., Tilley, A. R., Harman D., Humanscale 7/8/9, Cambridge, Massachusetts, The MIT Press 1990

12. DBZ 2/1976,7/1977

13. DIN 18024 część 2

14. DIN 18025 część 1

15. Franus E. Struktura i ogólna metodologia nauki ergonomii Kraków 1992

16. Gediczka, A., Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej CIOP.PIB, 2001

17. Gibas, J., Projektowanie wnetrz, PWN 2005

18. Górska, E., Ergonomia. Projektowanie, diagnoza, eksperymenty, OWPW Warszawa, 2002

19. Górska,E., Tytyk, E., Ergonomia w projektowaniu stanowisk pracy : podstawy teoretyczne Warszawa : Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1998

20. Grandjean, E., Ergonomia mieszkania Arkady 1978

21. Grandjean E., Fizjologia pracy. Zarys ergonomii, Warszawa PZWL 1980

22. Grey J, i inni Nowoczesne projektowanie wnętrz Wiedza i Życie 2000

23. Hansen A. Ergonomia na co dzień, IWZZ Warszawa 1987

24. Jaranowska, K., Adaptacja mieszkań dla inwalidów, Wyd. Spółdzielcze, Warszawa 1983

25. Jaranowska, K., Projektowanie zakładów pracy dostępnych dla osób niepełnosprawnych CNBSI 1992

26. Jaranowska, K., Pomoce techniczne dla osób z niepełnosprawnościami COIB 1992

27. Jasiak, A., Swereda, D., Ergonomia osób niepełnosprawnych, Wyd. PP, Poznań 2009

28. Jóźwiak, Z.W., Stanowiska pracy z monitorami ekranowymi - wymagania ergonomiczne; Instytut Medycyny Pracy im. Jerzego Nofera. - Łódź : Oficyna Wydawnicza IMP, 1997

29. Kleyff, Z., Typologia i warunki środowiskowe dla czynności umysłowych IKŚ 1974

30. Kobylecki, K., Przystosowanie budynków użyteczności publicznej do korzystania przez osoby niepełnosprawne, Wyd. PZH, Warszawa 1995

31. Koradecka, D., (red.) Bezpieczeństwo pracy. Ergonomia t.1,2, CIOP. PIB Warszawa 1997

32. Krauze, M., Zarys ergonomii PZWL 1970

33. Krause, A., Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2004

34. Krumlinde, H., Behindertengerechtes Wohnen K*ln 1979

35. Kuldschun, H., Rossmann, E.,Budownictwo dla upośledzonych fizycznie, Arkady 1980

36. Kuryłowicz E. Projektowanie uniwersalne CEBRON 1996

37. Lewandowski J. (red.) Ergonomia niepełnosprawnym - Środowisko pracy. WPŁ Łódź 2000

38. Łazienka 3,4,7/1997, 3/1998

39. Magazyn budowlany 2/1997

40. McCormick, E.J., Antropotechnika- przystosowanie konstrukcji maszyn i urządzeń do człowieka PWN 1964

41. Miejsca pracy 2002-2003, Murator

42. Mirski, Z., Kształtowanie wnętrz produkcyjnych Arkady 1986

43. Morecki A., Ekiel J., Fidelus K., Bionika ruchu, Warszawa, PWN 1971,

44. (-) Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. Pakiet edukacyjny dla szkół wyższych, CIOP- PIB, 2006

45. Nowak, E., Antropometria na potrzeby projektowania, Prace i Materiały, z.145, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 1993

46. Nowak, E., Atlas antropometryczny populacji polskiej - dane do projektowania, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 2000

47. Ostrowska E., Urbanik Cz., Badanie sił kończyny górnej, Zakład Biomechaniki AWF, Warszawa 2000,

48. Ostrowska E., Urbanik Cz., Badanie siły ścisku ręki, Zakład Biomechaniki AWF, Warszawa 2000,

49. Pheasant S., Bodyspace: Antropometry, Ergonomice and Design Work, London, Taylor & Francis, 1996

50. Poradnik dla niepełnosprawnych Muza S.A. 1996 „

51. Projektowanie wnętrz dla niewidomych „Niewidomy Spółdzielca”1987 nr 12

52. Rosner, J., Ergonomia, PWE, Warszawa 1985

53. Rozporządzenie MGPiB w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki.... DzU RP nr 10 z 8 lutego 1995

54. Salvendy G., (ed.) Handbook of Human Factors and Ergonomice, John Wiley & Sons, Inc., Hobocken, New Jersey 2006,

55. Schwartz, L., Skaradzińska, M., Bola, T., Vademecum projektanta - problemy osób niepełnosprawnych t:1,2,3,4 IWP 1991

56. Skaradzinska M., Wasiak-Gołębiewska E., Wnętrza mieszkalne dla osób niepełnosprawnych - dane do projektowania IWP Warszawa 1986

57. Skibniewska,H., Schneider, P., Niepełnosprawni w środowisku mieszkalnym. Mieszkanie i zabudowa COSPBM (Wytyczne do projektowania z.4)

58. Szklarska A., Welon Z., Antropometryczna charakterystyka kobiet i mężczyzn w Polsce - Prognoza na rok 2000, PAN Wrocław 1999

59. Strony internetowe: www: iea.cc/ergonomics/, www: anlh.be/aaoutils, www. ergosystem.home.pl

60. Tilley A. R., The Measure of Man and Women: Human Factors in Design, New York, Whitney Library of Design, Watson-Guptill Publications 1993

61. Tytyk, E Projektowanie ergonomiczne PWN 2001

62. Vanderheiden G. C., Design for People with Functional Limitayions, w: Salvendy G., Handbook … s.1387-1417, 2006; Nichols T.A., Rogers A., Fisk A. D., Design for Aging, s.1418-1445; Hourcade J. P., Design for Childern, s.1446-1458; Stephanidis C., Antona M., Savidis A., Design for All: Computer-Assisted Design of user Interface Adaptation, s.1459-1484,

63. Wnętrza komercyjne 2005, 2006, 2007, Architektura - Murator,

64. Wolański,N., Niemiec, S., Pniuk, M., Antropometria inżynieryjna KIW 1975

65. Wójtowicz, R., Zarys ergonomii technicznej PWN 1977

66. Wójtowicz, R., Modernizacja warunków pracy w przemyśle KiW 1984

67. Wyszkowska, M., Ergonomia - wyd. internetowe, http:// galary.uci.agh.edu/pl

68. Złowodzki, M., O środowisku architektonicznym pracy biurowej Kraków 1992

Wybrane Polskie Normy z zakresu ergonomii aktualne na dzień 13.04.2004.
PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica zasięgu rąk. Wymiary.

69. PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granice zasięgu rąk, wymiary.

70. PN-81/N-08002 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica ruchu stopy. Wymiary kątowe.

71. PN-91/N-08003 Dane ergonomiczne do projektowania. Przestrzeń dla ręki obejmującej uchwyt. Wymiary

72. PN-75/N-08000 Dane ergonomiczne do projektowania

73. PN-86/N-08012 Ergonomia. Podstawowe pomiary ciała ludzkiego.

74. PN-91/N-08018 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Sfery pracy kończyn górnych. Wymiary.

75. PN-EN 12665:2003 Światło i oświetlenie. Podstawowe terminy oraz kryteria określania wymagań dotyczących oświetlenia

76. PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne

77. PN-EU 294 Bezpieczeństwo maszyn. Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami górnymi do stref niebezpiecznych

78. PN-EU 349 Bezpieczeństwo maszyn. Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka

79. PN-EN 547-1 Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymiary ciała ludzkiego. Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp całym ciałem.

80. PN-EN 547-2 Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymiary ciała ludzkiego. Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp.

81. PN-EN 547-3 Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymiary ciała ludzkiego. Dane antropometryczne dla wejść i dojść oraz otworów dostępu w maszynach.

82. PN-EN 29241-3:2002 (U) Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem terminali wyposażonych w monitory ekranowe (VDT). Część 3: Wymagania dotyczące monitorów ekranowych.

83. PN-EN ISO 13406-1:2002 (U) Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem monitorów ekranowych z płaskim ekranem. Część 1: Wprowadzenie

84. PN-EN ISO 13406-2:2002 (U) Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem monitorów ekranowych z płaskim ekranem. Część 2: Wymagania ergonomiczne dotyczące monitorów z płaskim ekranem

85. PN-EN ISO 9241-1:2001 Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem terminali wyposażonych w monitory ekranowe (VDT). Ogólne wprowadzenie

86. PN-EN ISO 9241-4:2002 (U) Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem terminali wyposażonych w monitory ekranowe (VDT). Część 4: Wymagania dotyczące klawiatury

87. PN-EN ISO 9241-5:2002 (U) Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem terminali wyposażonych w monitory ekranowe (VDT). Część 5: Wymagania dotyczące rozmieszczenia elementów stanowiska pracy i pozycji

88. PN-EN ISO 10551:2002 (U) Ergonomia środowiska termicznego. Słownictwo i symbole

Magazyny branżowe z zakresu architektury wnętrz

Dobre Wnętrze, Wnętrza Komercyjne, Meble Plus, Łazienki, Świat Łazienek i Kuchni, Vox Design, 2+3D, Art & Biznes, Architektura-Murator, Architektura & Biznes, Murator, katalogi, materiały promocyjne producentów sprzętu, mebli, urządzeń itd.

E R G O N O M I A

Problematyka ćwiczeń projektowych rok 2011/2012

Prowadzący: dr hab. inż.arch. Marek Czyński,

dr inż.arch.Mariusz Tuszyński, mgr inż.arch. Marek Ostrowski

Temat semestralny:

1. Stanowisko recepcyjne (przychodnia zdrowia, gabinety stomatologiczne, hotel, biura, kancelaria prawnicza itp.) o powierzchni max. 9m² dla max. dwóch pracowników: wyposażone w niezbędne urządzenia techniczne (komputer, telefon, fax, drukarka), zapewniające ich wygodne przyłączenie, niezbędną powierzchnię pracy i magazynowania; uniwersalne, przystosowane dla wszystkich grup fantomów (5, 50, 95♀, 5, 50, 95♂) w tym dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim (może być recepcjonistą jak klientem).

2. Łazienka w mieszkaniu (powierzchnia max.9m²) urządzenia, pomoce przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo.

3. Analiza dostępności obiektów użyteczności publicznej (obiektów kultury, służby zdrowia, szkół wyższych itp.) dla osób niepełnosprawnych (opracowanie w grupach 2 osobowych).

Harmonogram ćwiczeń - tygodnie:

1. Omówienie celu, tematu ćwiczeń i formy zaliczeń. Kryteria oceny. Literatura przedmiotu. Przykładowe rozwiązania. Normy ergonomiczne w projektowaniu. Wymiary ludzkiego ciała. Zasięgi rąk. Siatka ergonomiczna. Wytyczne funkcjonalno-programowe. Skompletowanie materiałów wyjściowych do ćwiczeń. Przygotowanie graficzne podkładu.

2. 13.10.2011 Ćwiczenie klauzurowe. Analiza ergonomiczna dosięgalności i swobody ruchu. Skala 1:10.

3. Omówienie klauzury. Przykładowe aranżacje wnętrz i stanowisk recepcyjnych, meble, wyposażenie. Szkice koncepcyjne stanowiska recepcyjnego. Korekty opracowań.

4. Ćwiczenia terenowe. Poruszanie się na wózku wewnątrz i na zewnątrz budynku. Parametry sprzętu i przestrzeni ruchowej. Poruszanie się osób niewidomych. Omówienie doświadczeń i wniosków. Szkice koncepcyjne w skali 1:10 stanowiska recepcyjnego. Korekty opracowań.

5. Pozycja siedząca i stojąca przy pracy. Sprzęt do siedzenia i wielkość przestrzeni pracy. Optymalizacja pozycji pracy. Analizy ergonomiczne (fantomy, zasięgi) Skala 1:10. Korekty opracowań.

6. Wysokość i profil płaszczyzny pracy. Parametry pola widzenia. Kąty widzenia. Optymalizacja pola widzenia. Praca przy komputerze. Szkice koncepcyjne stanowiska recepcyjnego, skala 1:10. Korekty opracowań.

7. Rozwinięcia, przekroje, widoki stanowiska recepcyjnego. Rozwiązania materiałowe, konstrukcyjne i kolorystyczne. Skala 1:10. Korekty opracowań.

8. Kształtowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Funkcja, wyposażenie, rozwiązania techniczne, przystosowanie dla osób niepełnosprawnych. Szkice koncepcyjne, skala 1:10. Korekty.

9. Rozwinięcia, przekroje, widoki ścian pomieszczenia higieniczno-sanitarnego. Wyposażenie pomocnicze. Skala 1:10, Rozwiązania materiałowe i kolorystyczne. Detale konstrukcyjne. Korekty.

10. 15.12. 2011 Przegląd stanu zaawansowania. Korekty opracowań.

11. Przystosowanie fragmentu przestrzeni publicznej placu (nawierzchni, małej architektury) dla osób niepełnosprawnych ruchowo i sensorycznie. Korekty.

12. Przystosowanie obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych ruchowo i sensorycznie. Rozwiązania integracyjne i segregacyjne. Metody, urządzenia. Korekty.

13. 12.01.2012. Ćwiczenie klauzurowe. Dostępność obiektów dla osób niepełnosprawnych. Ukształtowanie strefy wejścia. Korekty.

14. Dostępność obiektów dla osób niepełnosprawnych. Ukształtowanie strefy wejścia. Omówienie klauzury. Korekty.

15. 26.01.2012. Oddanie opracowań.

Zakres i forma opracowania

Zadanie 1. Rzut, przekroje, widoki recepcji wraz z widokami fantomów, analizami zasięgów rąk, manewrami sprzętu, kątami pola widzenia na stanowisku pracy przy komputerze (skala 1:10). Format plansz A3.

Zadanie 2. Projekt pomieszczenia łazienki: rzut, widoki ścian, wyposażenie, urządzenia pomocnicze wraz z widokami fantomu użytkowników i analizą ergonomiczną dosięgalności i dostępności urządzeń (skala 1:10). Format plansz A3.

Zadanie 3. Dokumentacja fotograficzna, lub rysunkowa z opisem stanu istniejącego. Projekt przystosowania wejść do budynków dla osób niepełnosprawnych ruchowo i niewidomych. Format plansz A3.

Wszystkie zadania należy również przedstawić w wersji cyfrowej na płycie w formacie jpg*.

Oceny punktowe - zaliczenie wykładów i ćwiczeń

Klauzura 1	Klauzura 2	Przegląd	Kolokwium	Zadanie 1	Zadanie 2	Zadanie 3	Suma	Skala
1	1	1	1	3	2	2	-19	2
2	2	2	2	6	4	4	20-29	3
3	3	3	3	9	6	6	30-39	3,5
4	4	4	4	12	8	8	40-49	4
5	5	5	5	15	10	10	50-59	4,5
6	6	6	6	18	12	12	60-	5

n nx3 nx2

Zaliczenie wykładów na podstawie pisemnego kolokwium 26.01.2012. Ocena zaliczenia wchodzi skład łącznej oceny semestralnej. Obecność na wykładach obowiązkowa.

---