22.10.2000

GEOGRAFIA EKONOMICZNA

Literatura:

1. A. Dominik „Geografia ekonomiczna - wybrane zagadnienia”

2. A. Dominik, J. Ruszkowski, Studnicki - „Wybrane zagadnienia z geografii ekonomicznej i geografii przestrzennej.”

3. Wrona, Rek - „Geografia ekonomiczna.”

Temat: Metodologia geografii ekonomicznej.

Słowo „geografia” pochodzi z języka greckiego - „geo”- ziemia, „graphos” - opisywanie.

1. Funkcja opisowa - była pierwszą funkcją geografii, powstała w II - III w. p.n.e. Opisy te dotyczyły obrazów, które człowiek mógł wówczas zobaczyć (horyzont był bardzo wąski). Nie dysponował on większymi środkami technicznymi, dlatego ta funkcja geografii była dość ograniczona. Spierano się wówczas o to jaki kształt ma ziemia. Pitagoras wskazywał na to, iż ziemię stworzyli bogowie, a wszystko, co pochodzi od nich jest doskonałe, a najdoskonalszą bryłą jest oczywiście kula. Następcy Pitagorasa dostarczali na to dowodów naukowych.

Wiek XV i XVI zapisał się w historii świata odkryciami geograficznymi, które gwałtownie rozszerzyły horyzont geograficzny. Celem wypraw geograficznych było szerzenie chrześcijaństwa na nowe tereny oraz zapotrzebowanie na nowe złoża złota, przyprawy korzenne czy bawełnę indyjską. Podejmowanie dalekich podróży stało się możliwe dzięki udoskonaleniom techniki żeglarskiej - wynalazek busoli, dokładniejsze mapy, statki dostosowane do odbywania dalekich podróży na pełnym morzu.

• Krzysztof Kolumb - przekonany, że dotarł do Indii, odkrył Kubę i Haiti;

• Amerigo Vespucci - był florenckim astronomem i geografem, który stwierdził, że Kolumb odkrył nowy ląd. Opisał on nowo odkryte ziemie i zamieścił ich pierwsze mapy;

• Ferdynand Magellan - pierwszy człowiek, który opłynął kulę ziemską;

• Vasco da Gama - opłynął Afrykę i dotarł do Indii;

• James Cook - odkrywca, badacz Australii. Powstały rysunki dotyczące Australii. Opisy raf koralowych.

Odkrycia geograficzne miały jednak również złe strony, bowiem zapoczątkowały niewolnictwo i kolonializm, które trwały przez bardzo długi okres czasu. Niewolnictwo przestało istnieć na początku XIX wieku. Natomiast jeżeli chodzi o kolonializm, dopiero lata sześćdziesiąte XX wieku zostały ogłoszone jako lata niepodległości, Afryka wówczas była w 75 procentach skolonizowana, ale już trzy lata później ilość kolonii w Afryce zmniejszyła się o 3/4. Sprawa kolonializmu nie została jednak rozwiązana do dnia dzisiejszego, ponieważ postał neokolonializm (nowy kolonializm). Polega on na tym, że większe mocarstwa uzależniają ekonomicznie, politycznie, militarnie, mniejsze kraje np. Ameryka Łacińska jest uzależniona od Stanów Zjednoczonych.

2. Funkcja poznawcza + (praktyczna)

• wyprawa Marco Polo - Wenecjanin, który udał się drogą lądową do Cesarstwa Chińskiego. Jego podróż przyniosła wspaniałe informacje - odkrycie prochu, papier - przywieziono do Europy technologie. Podróże tego rodzaju rozszerzały horyzont geograficzny - poznawano świat.

• Wiek XIX - koniec wojen napoleońskich, Wiosna Ludów - przemiany społeczne, polityczne i gospodarcze. Przemiany te bardzo silnie oddziaływały na wiedzę i naukę, również naukę geografii. Takie wydarzenia jak wydzielenie się działalności przemysłowej spowodowały, że zaczęły powstawać fabryki oraz zupełnie nowe kategorie w pojęciu gospodarczym. Musiało to znaleźć odbicie w nowych funkcjach geografii. Słynne były również różne nurty filozoficzne, które odegrały istotną rolę w rozwoju nauki. Pojawiało się pytanie: jaką rolę odgrywa środowisko w rozwoju społeczeństwa, w rozwoju gospodarczym świata? W drugiej połowie XIX wieku pojawiły się trzy nurty filozoficzne, które odegrały istotną rolę w kształtowaniu się wizji i pojęć geografii:

• determinizm geograficzny - w myśl tej doktryny twierdzono, że człowiek jest całkowicie uzależniony od środowiska. Siły przyrody w bardzo dużym stopniu ograniczały działalność człowieka;

• nihilizm geograficzny - odrzucał rolę środowiska w rozwoju społeczeństwa i gospodarki;

• posybilizm geograficzny - środowisko odgrywa istotną rolę w rozwoju społeczeństwa, ale człowiek jako istota rozumna (myśląca) może środowisko przekształcać, zmieniać w celu poprawy funkcjonowania. Konsekwencją podejścia posybilistycznego jest zagrożenie środowiska, degradacja.

Te trzy doktryny do dzisiaj silnie zaznaczają się. Należy dążyć do zaspokojenia potrzeb współczesnego społeczeństwa, powinniśmy dążyć do coraz lepszego standardu życia, ale należy pamiętać, aby zachować , nie gorszy standard dla następnych pokoleń. Jeżeli dziś będziemy roztrwaniać zasoby, zarówno odnawialne jak i nieodnawialne, może się okazać, że nie starczy ich dla przyszłych pokoleń.

3. Funkcja praktyczna - zaczęła funkcjonować w II połowie XIX wieku, kiedy po raz pierwszy pojawia się pojęcie geografii ekonomicznej. Powstał wówczas przemysł, zaczęto zakładać kombinaty, zaczęto potrzebować masy surowca, siły roboczej, zaczęto mówić otwarcie o logistyce, o transporcie, powstało pojęcie baza surowcowa, rynek zbytu, produkcja, kategorie ekologiczne - geografia zaczynała mieć inne znaczenie - wyodrębniła się funkcja praktyczna. Również dzisiaj geografia ma przede wszystkim funkcję praktyczną. Rozwój nauki, wiedzy pozostaje w kategoriach poznania. Natomiast patrząc bardziej użytkowo na tą dyscyplinę, dzisiaj geografia ekonomiczna ma dwie wiodące funkcje:

• diagnostyczna - próba określenia sytuacji, warunków. Pojęcie diagnozy w geografii dotyczy sytuacji, kiedy musimy stwierdzić warunki lokalizacji - gdzie i co rozwijać, w co inwestować, trzeba wówczas dokonać oceny warunków naturalnych, siły roboczej, transportu.

• optymalizacyjna - jest powszechnie znana pod pojęciem rozwiązań optymalnych. W rzeczywistości chodzi o to, aby przy minimum nakładów osiągnąć maksymalne zyski. Do tego należy dodać minimalizację strat w środowisku.

Sozologia - nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska. Twórcą tej nazwy był polski uczony Gettel.

Ekologia - nauka o warunkach rozwoju w środowisku.

GEOGRAFIA EKONOMICZNA - nauka, która bada procesy i zjawiska społeczno-ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej w różnych układach i jednostkach terytorialnych.

GŁÓWNE KIERUNKI BADAŃ GEOGRAFII EKONOMICZNEJ:

1. Regionalny - jest to badanie zjawisk i procesów społeczno-ekonomicznych w układzie jednostek zwanych regionami;

• Region to wydzielona część całości obszaru. Są dwa typy regionu: geograficzny, bardziej traktuje geografię fizyczną (Nizina Mazowiecka, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska) oraz ekonomiczny, gdzie kryteriami są elementy gospodarcze (GOP, Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy). Może się zdarzyć również, że ten sam region geograficzny (fizyczny) jest regionem ekonomicznym np. Żuławy Wiślane są terenem o bardzo czystych glebach (gleby aluwialne) i jest to również obszar ekonomiczny.

2. Ekologiczny - zajmuje się relacjami środowisko - człowiek;

3. Przestrzenny - badanie aspektów przestrzennych zjawisk i procesów społeczno-ekonomicznych;

4. Społeczny;

5. Sozologiczny.

Temat: System informacji geograficznej.

1. Informacja statystyczna (liczbowa) - dane liczbowe gromadzone w różnych przekrojach. W Polsce instytucjonalnie gromadzeniem danych statystycznych zajmuje się Główny Urząd Statystyczny z siedzibą w Warszawie. Ta instytucja koordynuje na szczeblu centralnym zbieranie, przetwarzanie, udostępnianie danych statystycznych. GUSowi podlegają „wojewódzkie”(nowe województwa) urzędy statystyczne, na szczeblach gminnych są placówki statystyczne gromadzące dane z obszarów jednostek. Innymi placówkami gromadzącymi dane statystyczne są instytucje branżowe, wyższe uczelnie

To, co jest gromadzone w postaci danych liczbowych nazywamy wskaźnikami albo miernikami. Informacje mogą być gromadzone w dwóch różnych kategoriach:

• mierniki podstawowe (bezwzględne) - dają informacje liczbowe o zjawisku bez odnoszenia się do jakichkolwiek innych zjawisk np. liczba mieszkańców woj. śląskiego w 1999 roku, produkcja stali surowej w Polsce w roku 1999, zbiory ziemniaka ogółem w roku 1999 w województwie zachodnio-pomorskim.

• mierniki relatywne (względne) - dane liczbowe jedne odnoszą się do wartości drugich (relacja jednej wartości do drugiej) np. jeżeli liczbę mieszkańców woj. śląskiego podzielimy przez powierzchnię województwa podaną w km² to otrzymamy wskaźnik relatywny - gęstość zaludnienia w woj. śląskim, ilość stali w roku 1999 podzielona przez liczbę mieszkańców w Polsce - ile kilogramów przypada na jednego mieszkańca Polski, ilość zbiorów ziemniaka odniesiona do powierzchni upraw (podanej w ha) - otrzymamy wydajność z ha ziemniaka w woj. zachodnio-pomorskim w danym roku.

Podanie roku w tych statystykach jest bardzo ważne.

DANE STATYSTYCZNE

• ludność - punktem wyjścia wszystkich badań statystycznych jest kwestia ludności (demograficzna)

• produkcja - bardzo często porównuje się wskaźniki ekonomiczne dotyczące wielkości i wartości produkcji . Kwestie te rozpatruje się w różnych układach działowych, branżowych itd. Są roczniki statystyczne przemysłu, rolnictwa, transportu itd.

• dochody - dochody gmin, powiatów, województw.

• kultura, nauka, sztuka

• ochrona środowiska - wydany jest odrębny rocznik ochrony środowiska na podkreślenie wagi problemów dotyczących tej kwestii

2. Informacja kartograficzna (kartografia - nauka o mapach, bardzo silnie związana z geografią). Oprócz danych statystycznych istnieją również w geografii informacje, które przedstawione są na mapie. Mapa jest bardzo sugestywnym sposobem przekazywania informacji, gdyż jest to sposób wizualny.

Przez ostatnie dwadzieścia lat w kartografii nastąpiły daleko idące zmiany. Powstała meta kartografia (meta - poza, ponad), jest to nic innego jak poza kartograficzne metody prezentowania zjawisk na mapach - środki graficzne, kartograficzne, których dostarcza nam rzeczywistość np. zdjęcia lotnicze, satelitarne, wzory matematyczne - np. przeliczenia dotyczące obciążenia dróg, zużycia paliwa; opisy, wykresy, stereoskopia - zdjęcie obiektu wykonane zostaje z punktu A i B znajdujących się nad powierzchnią ziemi, pod kątem 90⁰. Z punktu A zdjęcie robione jest przez filtr czerwony, z punktu B przez niebieski. Zdjęcia te są nakładane na siebie, robiona jest z nich odbitka, która jest zamazana . Po założeniu okularów o jednym szkle niebieskim, a drugim czerwonym, widać wspaniałe zdjęcie stereoskopowe.

Rys. Wykonywanie zdjęcia stereoskopowego

MAPA

Analiza mapy jest to metoda naukowa badania mapy. Istnieje siedem możliwości naukowej metody badania mapy:

1. Analiza wizualna - polega na rejestrowaniu zjawiska za pomocą receptora wzroku oraz przeniesieniu wyobrażenia do rzeczywistości.

2. Analiza kartometryczna - próba określenia pewnych wartości liczbowych, ilościowych, przestrzennych cech na mapie (odległość np. z Katowic do Warszawy; wysokość, głębokość, powierzchnia, szerokość, gęstość zaludnienia, powierzchnia uprawy itd.).

3. Analiza graficzna - wykonanie zjawisk w postaci rysunków np. rysunek wykonany z mapy wysokościowej. Są to bardzo praktyczne rysunki, niezbędne w prowadzeniu prac inwestycyjnych np. budowa dróg, realizacja inwestycji kolejowych.

Rys. Rysunek graficzny wykonany z mapy wysokościowej.

4. Analiza matematyczno-statystyczna - metoda ilościowa. Wykorzystuje się tu różnego rodzaju wzory matematyczne, metody statystyczne.

5. Analiza modelowania matematycznego - polega na stosowaniu modelu teoretycznego, który następnie jest sprawdzany w modelu empirycznym - można wówczas określić zgodność procesu badania do założonych teorii.

6. Przekształcanie albo przetwarzanie mapy - na bazie jednej mapy tworzy się kolejną. W kategoriach ekonomicznych występuje mapa struktury gleb (klasy gleb danego obszaru), jeżeli wiemy, jakie są wymagania upraw co do kategorii gleby, wówczas na bazie mapy klasy gleb można stworzyć mapę potencjalnych upraw; na podstawie mapy o złożach można wyznaczyć tereny eksploatacji.

7. Automatyzacja analizy - jest to metoda najnowocześniejsza, ale współcześnie rzadko stosowana ze względu na koszty. W Polsce poza sferą wojska tego typu analiza nie jest stosowana. Polega ona na czytaniu mapy przez urządzenie automatyczne - powiązanie wysokich technik komputerowych z techniką optyczną, elektroniczną.

O wartości mapy jako źródła informacji decyduje zakres informacji, jaki jest na niej zawarty. Istnieją trzy grupy informacji zawartej na mapie:

1. Konieczne

2. Uzupełniające

3. Zbędne

Jeżeli mapa posiada przewagę informacji pierwszej i drugiej można określić ją mianem mapy właściwej, przydatnej. Jeżeli na mapie przeważają informacje druga i trzecia wówczas czytelność mapy w kategorii naukowej będzie niewielka.

Aby określić przydatność mapy stosujemy następujące oceny:

1. Jakościowa - prawdziwość, aktualność, a także dokładność mapy i jej czytelność;

2. Ilościowa - pojemność informacyjna mapy. Bada się ją tzw. metodą entropii, która jest metodą porównania ilości danych zawartych na mapie z danymi rzeczywistymi w terenie.

05.11.2000

Temat: System - środowisko geograficzne a społeczeństwo.

ŚRODOWISKO - definicja tego pojęcia zależy od dyscypliny. Posługują się nim geografowie, przyrodnicy, botanicy itd. Z punktu geograficznego środowiskiem możemy nazwać otaczającą nas przyrodę. Środowisko składa się z następujących elementów geograficznych:

1. Litosfera (powłoka kuli ziemskiej)

2. Hydrosfera (powłoka wodna)

3. Atmosfera - brak atmosfery na kuli ziemskiej wyklucza życie

4. Pedosfera (powłoka glebowa)

5. Biosfera - świat organiczny (roślinny, zwierzęcy)

Pomiędzy elementami środowiska zachodzą ścisłe związki przyczynowo-skutkowe. Zależności te mogą ustrzec nas przed utratą właściwych walorów środowiska np. wycięcie lasów ma poważne konsekwencje w kategoriach klimatycznych, w kategorii biocenozy. W Polsce proces prywatyzacji doprowadził do tego, że właściciel lasu ma prawo do jego wycięcia. Prowadzi to do degradacji gleby, mówimy tu o tzw. zjawisku stepowienia gleby. Wzrastają również zagrożenia powodzią. W kategorii gospodarczej - gorsze gatunki gleb powodują zmniejszenie wydajności w rolnictwie. Wiedza o tych zależnościach jest istotna, gdyż pozwala ograniczyć skutki ingerencji w środowisko. Ingerencja człowieka w środowisko, choć bardzo potrzebna ma jednak skutki uboczne np. budowa tam na rzece z punktu ekonomicznego jest bardzo korzystna. Zbiornik pełni funkcje prewencyjne (gromadzenie wody), budowa elektrowni wodnej, założenie hodowli ryb, podłączenie do zbiornika wodociągów. Jednak ta działalność ma również skutki uboczne - zalewanie pewnych obszarów, zmiana sytuacji hydrograficznej, wyginięcie pewnych gatunków roślin i zwierząt.

KATEGORIE ŚRODOWISKA:

• Środowisko naturalne (przyrodnicze) - jest to rzadkość, ponieważ są to te tereny, które nie noszą żadnych śladów działalności człowieka np. szczyty w Andy, Himalaje, Afryka Równikowa, lasy tropikalne, Amazonia.

• Środowisko fizyczno-geograficzne (geograficzne) - tereny, które są przedmiotem działania człowieka (w kategoriach gospodarczych) z różnym stopniem nasilenia, a jego działalność nie jest jeszcze zagrożeniem: zanieczyszczenie wód powierzchniowych, gleby, roślinności powietrza itd., ale w granicach normy. Ta kategoria środowiska jest najczęściej spotykana.

• Środowisko sztuczne (antropogeniczne) - stworzone przez człowieka (od pojęcia antropogeneza). Bardzo często używane jest stwierdzenie rzeźba antropogeniczna. Szanse na przywrócenie warunków geograficznych są niewielkie.

Podsumowując te trzy kategorie w skali globalnej można zauważyć zmniejszenie się obszarów środowiska naturalnego oraz geograficznego, natomiast obserwuje się wzrost środowiska sztucznego.

W geografii ekonomicznej, zajmującej się zjawiskami społeczno-ekonomicznymi, mówi się o jeszcze jednej kategorii środowiska społeczno-ekonomicznego, która dotyczy środowiska człowieka i jego potrzeb - środowisko socjologiczne, kulturowe, techniczne.

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY CZŁOWIEKIEM A ŚRODOWISKIEM

System zależności między człowiekiem a środowiskiem jest zależnością dwóch wektorów (w jedną i drugą stronę) np. wpływ pogody na samopoczucie człowieka, budowa oczyszczalni ścieków. Zależności te mogą mieć zarówno charakter negatywny jak i pozytywny.

LUDNOŚĆ	Wpływ		ŚRODOWISKO
		środowisko		człowiek
	40%	60%	Litosfera
	15%	85%	Pedosfera
	40%	60%	Biosfera
	35%	65%	Hydrosfera kontynentalna
	40%	60%	Morza i oceany
	75%	25%	Atmosfera

Rys. Zależności między człowiekiem a środowiskiem

Temat: Metody oceny walorów i zasobów środowiska.

ZASOBY ŚRODOWISKA - są to wszystkie te elementy środowiska, które są mierzalne fizycznie. Do zasobów zaliczamy surowce; największym zasobem Japonii jest praca (a więc człowiek); woda; zasoby leśne;

WALORY ŚRODOWISKA - cechy i właściwości, które nie są mierzalne fizycznie (nie podlegają ocenie subiektywnej - każdy z nas ma prawo inaczej je ocenić) np. cechą subiektywną jest piękno. Jako przykład walorów środowiska można podać krajobraz (splot pewnych cech środowiska, które jesteśmy w stanie zarejestrować za pomocą wzroku)

Klimatu nie można jednoznacznie określić. Jest on zarówno zasobem jak i walorem. Oceniając tereny przydatności dla potrzeb rolnictwa, będziemy brali pod uwagę zarówno gleby jak i warunki klimatyczne (okres wegetacji, opady itd.). Poddając ocenie tereny pod względem turystyki, należy uwzględnić rodzaj turystyki i upodobania turysty - jedni preferują klimat śródziemnomorski, mieszkańcy obszarów śródziemnomorskich wybierają klimaty chłodniejsze np. Skandynawię. Tak więc w tym przypadku zależy z jakiej strefy geograficznej pochodzi turysta. Są pewne strefy, które nie będą sprzyjały turystyce ze względu na klimat (opady, silne wiatry).

METODY OCENY OCENY ZASOBÓW I WALORÓW ŚRODOWISKA:

1. Geobotaniczna - wykorzystanie roślin do badania zmian zachodzących w środowisku, do badania występujących w środowisku zasobów jak również rejestrowania procesów antropogenicznych. Roślina reaguje na zachowanie środowiska, na to co się w nim zmienia np. uschnięte liście drzew są skutkiem zmian w powietrzu, zmiany poziomu wód gruntowych albo działanie wód zanieczyszczonych; na podstawie długości zżółkniętego końca limby można stwierdzić średni procent zawartości cynku w powietrzu; w rejonie rzeki Noteci na wiosnę przeważają rośliny o zabarwieniu fioletowym - halofity (rośliny słonolubne), występują tam złoża soli - na podstawie danych gatunków roślin można stwierdzić występowanie pewnych zasobów. Metoda geobotaniczna jest stosowana do badania pewnego stopnia obciążenia terenu w kategoriach biologicznych (czy nie przekroczono pewnej granicy wytrzymałości środowiska). Jest ona stosowana w dwóch odmianach:

• analityczna - stosuje się ją dla małych powierzchni np. dolina, las itd.

• syntetyczna - stosuje się ją w skali kraju lub większego regionu. Tworzymy mapę potencjalnej roślinności naturalnej i porównujemy ją z rzeczywistością. Widzimy wówczas gdzie występują odchylenia od normy. Należy wówczas zidentyfikować ich pochodzenie.

Metoda geobotaniczna daje ogromne możliwości jeżeli chodzi o klasyfikację terenów; informacja dotycząca ich jakości; wartość biosanitarna (w przypadku budowy sanatorium itp.); przydatność dla potrzeb turystycznych.

2. Bonitacyjna - polega na ułożeniu tzw. szeregu bonitacyjnego, w którym umieszcza się poszczególne cechy środowiska, które poddaje się ocenie punktowej. Inaczej mówiąc jest to metoda jakościowa, gdyż cechom środowiska przypisujemy pewne punkty. Suma punktów przypisuje pewne obszary do działalności. Metoda bonitacji punktowej może być stosowana wówczas, jeżeli mamy do wyboru kilka obszarów np. mamy ofertę 3-4 terenów, które będą w przyszłości terenem naszej działalności inwestycyjnej pod kątem turystyki. Chcemy dokonać oceny zasobów i walorów środowiska dla potrzeb turystyki wypoczynkowej. Wybieramy podstawowe cechy środowiska: ukształtowanie powierzchni, kategoria wysoko urozmaicona, średnio urozmaicona, słabo urozmaicona, brak urozmaicenia, pokrycie terenu (lasy), elementy hydrograficzne (rzeki, jeziora). Jeżeli chodzi o ukształtowanie powierzchni (rzeźbę) wyróżniamy: kategorie wysoko urozmaicona (4 pkt), średnio urozmaicona

(3 pkt), słabo urozmaicona (2 pkt), brak urozmaicenia (1 pkt); Również pokrycie powierzchni lasem, elementy hydrograficzne - długość cieków wodnych, które przypadają na km² przeliczamy na wartości punktowe. W efekcie otrzymujemy pewien ciąg punktów bonitacyjnych. Metodę tą można stosować również przy ocenie przydatności terenów pod kątem rolniczym.

3. Badania sprawności środowiska - metoda ta wykorzystuje wzór na badanie sprawności urządzenia stosowany w fizyce: S = P/O, gdzie P oznacza potencjał, O - opór. Wzór ten przekształcony dla potrzeb geografii oznacza sprawność środowiska i wygląda następująco:

P_n + P_w⁺

Sprawność środowiska = ____

O_n + O_w^-

P_n- potencjał naturalny, P_w - potencjał wniesiony, O_n - opór naturalny, O_w - opór wniesiony.

Zarówno potencjał naturalny jak i opór naturalny są to cechy środowiska. Potencjał wniesiony jest to potencjał wnoszony przez człowieka i może decydować o zwiększeniu sprawności. Należy zwiększyć potencjał lub ograniczyć opór. Wzór na rzeczywistą sprawność środowiska funkcjonował od zawsze, ponieważ od początku swego istnienia człowiek działał w kategorii podnoszenia potencjału, wówczas możliwości oporu miał ograniczone.

4. Przetwarzania informacji geograficznej - jest to metodą bardziej matematyczną. Polega na przetwarzaniu informacji ilościowej przez odpowiednie funkcje matematyczne - metoda modelowa. Informacja geograficzna wyrażona liczbowo w cechach środowiska zostanie poddana obróbce matematycznej - zostaje wyrażona w funkcji wykładniczej, gdzie najczęściej stosuje się badanie współczynnika atrakcyjności w przypadku badania terenu pod kątem turystycznym. Ta metoda pozwala na konkretne stwierdzenie pewnych właściwości środowiska.

18.11.2000

Temat: Klasyfikacja zasobów.

1. Podstawowym zasobem jest przestrzeń geograficzna. Występują trzy różna obszary przestrzeni geograficznej:

• obszar produkcji pierwotnej - obszary na ziemi, gdzie występują syrowce mineralne, obszary, które posiadają gleby lub tereny pokryte lasami.

• obszar produkcji wtórnej - tereny przetwarzania, przerabiania, uprawiania gleby, siania, hodowania zwierząt, tereny, gdzie prowadzi się działalność.

• obszar konsumpcji - tereny zabudowane.

2. Czynniki warunkujące życie na ziemi:

• słońce

• woda

• powietrze

3. Klasyfikacja zasobów - I podział:

zasoby wyczerpywalne:

- odnawialne - są to zasoby, które po pewnym czasie można odzyskać (lasy, trawa, rośliny, gleba;

• nieodnawialne - wszystkie surowce, których okres powstawania jest bardzo długi (węgiel).

zasoby niewyczerpywalne - promieniowanie słoneczne, energia wiatru, energia mórz i oceanów (energia prądów morskich, przypływy i odpływy), powietrze, przestrzeń geograficzna, woda.

4. Podział zasobów surowców mineralnych:

SUROWCE MINERALNE - kopaliny użyteczne, które mogą być wykorzystane bezpośrednio po wydobyciu lub po ich przetworzeniu np. węgiel, rudy.

Podział:

• kryterium występowania złóż

• wykorzystanie złóż

• pochodzenie złóż

KLASYFIKACJA SUROWCÓW MINERALNYCH

1. klasyfikacja morfologiczna i ze względu na budowę, kształt. Budowa: regularna lub nieregularna;

2. klasyfikacja technologiczna: podział ze względu na ich wykorzystanie.

3. klasyfikacja genetyczna: ze względu na pochodzenie. Złoża powstałe wewnątrz ziemi - endogeniczne. na powierzchni ziemi - egzogeniczne. Oprócz tego wyróżniamy złoża mieszane.

ZASOBY WODNE

1. Funkcje wody:

• f. życiowa (woda technologiczna)

• f. energetyczna

• f. zdrowotna

• f. rekreacyjna

• f. wypoczynkowa

• f. transportowa

2. Bilans wodny

Z + P = H + S + R

Z - retencja (gromadzenie) początkowa - została z poprzedniego okresu

P - opady, które przybyły - suma opadów

H - odpływ z obszaru bilansowania w ciągu roku

S - parowanie wód

R - retencja końcowa

Dla poprawienia bilansu wodnego, należy magazynować wodę w zbiornikach - retencja.

Zbiornik retencyjny gromadzi wodę na funkcję wodociągową, energetyczną, przeciwpowodziową, rekreacyjną.

3. Zasady gospodarki wodnej:

• zasada kompleksowości - przy inwestycjach wodnych pod uwagę należy brać jej użytkowników;

• zasada perspektywiczności - należy planować gospodarkę wodną co najmniej na 15 lat;

• zasada przestrzenności - w celu bilansowania i planowania inwestycji, należy pamiętać, że jedyną forma bilansowania jest dorzecze.

5. Zagrożenie wód:

• przemysł

• gospodarka komunalna (nie oczyszczone ścieki)

• rolnictwo (środki ochronne, owadobójcze)

• transport

1

1

---