1. ISTOTA I HISTORIA OCHRONY WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
1.1. Patenty - istota i podstawowe uwarunkowania
* dokument wydawany przez “państwo” dający właścicielowi wynalazku prawo do wyłącznego dysponowania nim na terytorium danego kraju w ściśle określonym czasie:
* prawo stosowania wynalazku w procesach gospodarczych i
* wyłączne prawo udzielania zezwoleń (licencji) na jego stosowanie w procesach gospodarczych
* prawna gwarancja monopolu technicznego właściciela wynalazku
* kompromis między interesem społeczeństwa (państwa)a interesami właścicieli wynalazków
* ujawnienie istoty wynalazku w opisie patentowym (zastrzeżenia patentowe) jako podstawowy warunek
* ograniczony zasięg czasowy i terytorialny jako dodatkowy warunek monopolu
1.2. Historia patentów
.* Ustawa wenecka - 1474, 10 letnia ochrona
* Angielski statut o monopolach, 1624: przywileje dla “pierwszych i prawdziwych wynalazców”
* prawdziwe początki w Stanach Zjednoczonych Ameryki - 1790 i
* Francja - 1791, ustawa “w sprawie pożytecznych odkryć i środków zapewniających na nich własność tym, którzy zostaną uznani za ich autorów”: “każde odkrycie lub nowy wynalazek w jakiejkolwiek dziedzinie przemysłu stanowi własność jego autora”...
* romański i germański (amerykańsko-niemiecki) systemy ochrony wynalazków
* Polska, 1919 - dekret Naczelnika Państwa;
1924 - ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych;
rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 1928;
dekrety z 1950; ustawa - prawo wynalazcze z 1962; ustawa o wynalazczości z 1972; zmiana ustaw o wynalazczości z 1992; ustawa “Prawo własności przemysłowej” - 2000-2001
1.3. Badania systemu patentowania. Podstawowe zasady systemu patentowego
* Podstawą uzyskania patentu jest posiadanie wynalazku spełniającego kryteria patentowalności. System patentowy musi określać sposób, tryb i podmioty dokonujące kwalifikacji wynalazków z punktu widzenia ich zdolności patentowej
Udzielanie patentu bez jakiegokolwiek badania: Anglia przed i po 1624
Udzielanie patentu bez uprzedniego badania zdolności patentowej. System romański, rejestracyjny, automatycznego udzielania. Sprawdzanie strony formalnej, tj. prawidłowości dokonania zgłoszenia (we Francji obowiązywał do 1968)
Ustawodawstwo wymaga uprzedniego badania zdolności patentowej, Stany Zjednoczone od 1970; badanie wynalazku przez władzę publiczną z punktu widzenia następujących kryteriów: nowość, użyteczność, nieoczywistość (najpełniej rozwinięty w Niemczech od 1877 r.)
Udzielanie patentów z zastosowaniem badania odroczonego: ogólne badanie zgłoszonych wynalazków, bardziej szczegółowe na żądanie zgłaszającego: Holandia od 1964 r.
* Podstawowe zasady systemu patentowego:
Zasada asymilacji
Zasada priorytetu konwencyjnego
Zasada ochrony praw osób trzecich
Obowiązek stosowania opatentowanego wynalazku
1.4. Międzynarodowy system ochrony własności przemysłowej (intelektualnej)
* 1883, Konwencja Paryska, Międzynarodowy Związek Ochrony Własności Przemysłowej
* 1886, Konwencja Berneńska, o ochronie dzieł literackich (naukowych) i artystycznych
* 1891, Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych (Polska od 1991)
* 1967, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO)
* 1970, Układ o Współpracy Patentowej (PCT), Polska od 1990
* 1973, Konwencja o Patencie Europejskim (Monachijska)
* 1994, Światowa Organizacja Handlu (WTO) w miejsce GATT, Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS), Polska od 1995 w WTO
1.5. Patenty a wynalazki, najważniejsze zapisy ustawowe
* “Patenty są udzielane na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania”
1. Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki...
2. Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty ze stanu techniki.
3. Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.
* Za wynalazki nie uważa się... :
1) odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych,
2) wytworów o charakterze jedynie estetycznym,
3) planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier,
4) wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki,
5) programów do maszyn,
6) przedstawienia informacji.
* Patentów nie udziela się na:
1) wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami..
2) odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt...
3) sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach..
* ..Twórcy wynalazku ...przysługuje prawo do uzyskania patentu..., wynagrodzenia, wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach oraz innych dokumentach i publikacjach.
* Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Państwa.
* Patent na wynalazek, dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem.
* Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu. Umowa o przeniesienie patentu wymaga..formy pisemnej..i wpisu do rejestru patentowego.
* Korzystający w dobrej wierze z wynalazku na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, w chwili stanowiącej o pierwszeństwie do uzyskania patentu, może z niego nadal bezpłatnie korzystać w swoim przedsiębiorstwie w zakresie, w jakim korzystał dotychczas. Prawo to przysługuje również temu, kto w tej samej chwili przygotował już wszystkie istotne urządzenia potrzebne do korzystania z wynalazku.
* Uprawniony z patentu lub z licencji nie może nadużywać swego prawa, w szczególności przez uniemożliwianie korzystania z wynalazku przez osobę trzecią, jeżeli jest ono konieczne do zaspokojenia potrzeb rynku krajowego. Nie uważa się za nadużycie prawa.. uniemożliwiania korzystania z wynalazku przez osoby trzecie w okresie do 3 lat od dnia udzielenia patentu.
Każde przedsiębiorstwo, aby się mogło rozwijać efektywnie i dynamicznie ... potrzebuje innowacji: nowych produktów, nowych technologii, nowych systemów organizacji i zarządzania, marketingu itp
Z punktu widzenia przedsiębiorstwa innowacją jest każda zmiana, która go dotyczy, prowadząca do zwiększenia efektywności wykorzystania jego zasobów.
ZASADA ASYMILACJI
ZASADA PRIORYTETU KONWENCYJNEGO
ZASADA OCHRONY PRAW OSÓB TRZECICH
ZASADA OBOWIĄZKU STOSOWANIA OPATENTOWANEGO WYNALAZKU
ZASADA TERYTORIALNOŚCI
ZASADA PRZYWILEJU KOMUNIKACYJNEGO
ZASADA ASYMILACJI:
Zwana też zasadą zrównania w prawach, równego traktowania. Polega na tym, że każdy kraj, który jest członkiem konwencji, winien udzielać obywatelom innych krajów członkowskich takiej samej ochrony prawnej, jakiej udziela swoim obywatelom. Z.as. oznacza całkowite zrównanie w dziedzinie ochrony własności przemysłowej cudzoziemców z własnymi obywatelami, a także obcych firm z firmami krajowymi.
ZASADA PRIORYTETU KONWENCYJNEGO:
Zwana też zasadą pierwszeństwa polega na tym, że na podstawie pierwszego prawidłowego zgłoszenia dokonanego w jednym z krajów - sygnatariuszy konwencji, przy dokonywaniu zgłoszeń w innych krajach należących do konwencji paryskiej, za datę pierwszeństwa do uzyskania praw wyłącznych uważa się w tych innych krajach datę pierwszego prawidłowego zgłoszenia w jednym z krajów członkowskich konwencji paryskiej. Prawo pierwszeństwa jest ograniczone w czasie.
ZASADA OCHRONY PRAW OSÓB TRZECICH:
Zwana też zasadą „używaczy uprzednich”, czyli osób, które korzystały z wynalazku lub przygotowały warunki niezbędne do korzystania, zanim inna osoba dokonała zgłoszenia tego wynalazku w urzędzie patentowym. Wobec używaczy uprzednich wyłączność wynikająca z patentu nie ma zastosowania. Oznacza to, że właściciel patentu nie może zabronić im dalszego stosowania danego wynalazku, jednak tylko w dotychczasowym rozmiarze.
ZASADA OBOWIĄZKU STOSOWANIA OPATENTOWANEGO WYNALAZKU
W celu zapobieżenia nadużywaniu monopolu patentowego wprowadzono zasadę, że właściciel patentu ma obowiązek zastosować go lub udzielić licencji zainteresowanym jego stosowaniem w przeciągu określonego czasu, zwykle 4 lat od zgłoszenia lub 3 lat od udzielenia patentu pod groźbą utraty praw przez zastosowanie tzw. licencji przymusowej, bądź poprzez unieważnienie patentu
ZASADA TERYTORIALNOŚCI
Zasada ta oznacza, że prawo wyłączności jest przyznawane na określone terytorium, które znajduje się w zasięgu instytucji udzielających ochrony, zwykle terytorium państwa (niekoniecznie: Europejski Patent) i jest niezależne od udzielenia patentu w innym kraju. Zasada terytorialności uzupełniana jest zasadą czasowości, czyli ograniczenia trwania prawa wyłączności w czasie
ZASADA PRZYWILEJU KOMUNIKACYJNEGO
Zasada przywileju komunikacyjnego nie pozwala właścicielowi patentu dochodzić swoich praw, jeżeli opatentowany wynalazek został - bez zgody właściciela zastosowany na środku komunikacji, pod warunkiem, że jest immanentnie związany z funkcją tego środka (samolotu, statku, wagonu itp.). Jeżeli jednak środek transportu spełnia funkcję towaru , właściciel patentu może skutecznie dochodzić swoich praw
Działalność twórcza
jest to działanie kreatywne, tworzące coś nowego, oryginalnego, coś czego dotąd nie było (nie ma znaczenia dla ochrony prawno-autorskiej wartość utworu, jego walory estetyczne czy moralne, ani jego treść merytoryczna; z ochrony prawnej korzystają zarówno utwory o wysokich walorach literackich lub artystycznych, jak i utwory miernej wartości)
indywidualny charakter
piętno osobiste, niepowtarzalny charakter formy przejawiający się w ujęciu tematu i sposobie jego wyrażenia (utwór nie ma charakteru indywidualnego, jeżeli forma w jakiej jest wyrażony, będzie typowa dla danego rodzaju dzieła, np. typowe rysunki techniczne, typowe tabele, zestawienia alfabetyczne)
ustalenie utworu
jego uzewnętrznienie, nadanie mu takiej postaci, również nietrwałej, która pozwala na zapoznanie się z utworem co najmniej jednej osobie poza samym twórcą (wygłoszenie wykładu lub przemówienia, wykonanie improwizacji muzycznej lub słownej)
utrwalenie utworu
sporządzenie pierwszego nośnika materialnego, tzn. nadanie utworowi takiej postaci materialnej, która umożliwia zapoznanie się z utworem dowolnej liczbie osób w dowolnym czasie (sporządzenie rękopisu lub maszynopisu, nagranie utworu muzycznego na taśmie)
zwielokrotnienie utworu
sporządzenie kolejnych egzemplarzy utworu na podstawie pierwszego nośnika
rozpowszechnienie utworu
publiczne udostępnienie utworu za zgodą twórcy, przy czym utwór rozpowszech-niony niekoniecznie musi być zwielokrotniony (rozpowszechnieniem jest np. publiczne wykonanie utworu dla którego nie ma zapisu słownego lub nutowego)
utwór opublikowany
taki, który został za zgodą twórcy zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały publicznie udostępnione
korzystanie z utworu
możliwość używania utworu, osiągania korzyści z tytułu jego posiadania
rozporządzanie utworem
możliwość dysponowania utworem, zarządzania sposobem korzystania z niego.
pola eksploatacji
są to formy i sposoby, w jakich utwór może być używany; w ustawie są wymienione przykładowo: *utrwalenie, *zwielokrotnianie określoną techniką, *wprowadzanie do obrotu, *wprowadzanie do pamięci komputera, *publiczne wykonywanie albo publiczne odtworzenie, *wystawienie, *wyświetlenie, *najem, *dzierżawa, *nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną, *nadanie za pośrednictwem satelity, *równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową lub telewizyjną (mogą być jeszcze inne sposoby korzystania z utworu lub używania go, które zainteresowani eksploatacją utworu mogą określić w umowie); należy pamiętać: każda odmienna technika korzystania z utworu stanowi odrębne pole eksploatacji)
wprowadzenie utworu do obrotu
to przeniesienie własności egzemplarza utworu lub inne rozporządzenie tym egzemplarzem przez uprawnionego, z tym że jeżeli umowa między stronami nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu (np. sprzedaż książki lub płyty) nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych na nabywcę, a przeniesienie autorskich praw majątkowych nie przenosi na nabywcę własności egzemplarza utworu.