PRAWO PRACY

PRAWO- ogół norm regulujących stosunki między ludźmi w określonych społeczeństwach

PRAWO PRACY-ogół norm regulujących stosunki pracy

Przedmiotem prawa pracy są stosunki społeczne zachodzące między ludźmi w procesie pracy umownie podporządkowanej [nie ma równości stron] oraz inne stosunki ściśle z nimi związane

POCZĄTEK PP-z momentem powstania siły roboczej .W Anglii w 1812 r zakazano zatrudniać dzieci

KODEKS PRACY -powstał czerwiec 1974 . W życie wszedł w styczniu 1975

Związki pp z prawem cywilnym i prawem administracyjnym

ŹRÓDŁA PRAWA

1. Ustawy -najważniejsza to KONSTYTUCJA

2. Umowy międzynarodowe - zawierane na szczeblu państw owym . Umowa międzynarodowa może być dwustronna lub wielostronna . Sejm musi ją ratyfikować . inaczej jest nie ważna .

3. Rozporządzenia -wydaje się tylko na podstawie ustawy w celu wykonania ustawy Wydają' rada ministrów, prezes rady ministrów, poszczególni ministrowie.

Trybunał konstytucyjny jest to organ powołany do badania zgodności z konstytucją wszystkich wydanych aktów prawnych.

KODEX PRACY -od 1975 Atr.1 określa prawa i obowiązki pracowników.

PRACOWNIK:

a. pracownikiem jest osoba świadcząca pracę na podstawie umowy o pacę

b. jest każdy świadczący pracę na stanowisku na którym jest powołany

c. mianowany[stosunek pracy]

d. wybrany np. prezydent

e. spółdzielczy stosunek pracy.

PRACODAWCA; art. 3 kp

Każdy kto zatrudnia pracownika reprezentant pracodawcy to dyrektor

ZASADY:

1. Prawo nie działa wstecz .

2. Zasada wysłuchania stron.

3. Nie można 2x karać za jeden czyn

4. Swoboda pracy -zasada swobodnego wybrania swojej pracy

5. Prawo do minimalnego wynagrodzenia

6. Zasada wolności umów

7. Zasada poszanowania godności

8. Zasada wolności płci

9. Zakaz dyskryminacji w stosunkach pracy (zasady bezwzględne ) -rasa .religia .narodowość, niepełnosprawność, przynależność związkowa

10. Zasada godziwego wynagrodzenia -godziwe wynagrodzenie to takie .które pozwala jednemu pracownikowi utrzymać 4 osoby

11. Zasada prawa pracy

12. Prawo do wypoczynku

13. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

ORGAN NADZORU -PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY-kontroluje przestrzeganie wszystkich przepisów pracy. Podległy jest sejmowi PIP jest jedynym organem , który może wydać decyzję o wstrzymaniu pracy.

STOSUNEK PRACY-

Osoba pełnoletnia-18 lat

Pracownik młodociany-15-18 lat

Art.22 Pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju i w określonym czasie na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem .Pracę należy wykonywać osobiście w określonym czasie i miejscu.

UMOWA O PRACĘ - Czas trwania:

-na czas nieokreślony

-na czas ściśle określony

-na czas wykonania określonej pracy

-na czas próbny

Umowa musi być zawarta na piśmie i musi zawierać:

1. Termin rozpoczęcia pracy

2.Rodzaj pracy .czynności

3. Miejsce i warunki pracy

4. Wynagrodzenie

Obowiązuje siedem dni na potwierdzenie pisemne umowy.

Rozwiązanie stosunku pracy:

1. na zasadzie porozumienia stron

2. Na mocy oświadczenia woli jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia .

3. Bez zachowania okresu wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym .

4. Z upływem terminu .5 na skutek wykonania określonej pracy

WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ :

Wynagrodzenie to powtarzające Świadczenie okresowe -koniecznie pieniężne . Jest wynikiem świadczenia pracy .Oświadczenie pracownika ,że zrzeka się wynagrodzenia jest niemożliwe. Ustalenie wynagrodzenia -ma być adekwatne do wykonywanej funkcji. Wśród elementów koniecznych w umowie o pracę musi być określone wynagrodzenie. Sposoby obliczania wynagrodzenia są różne Regulamin dotyczący

wynagradzania za pracę musi być ustalony od 5 zatrudnionych. Minimalne wynagrodzenie 760 zł. Należności za dele4gacje określa minister pracy i polityki socjalnej wynagrodzenie należy się tylko i wyłącznie za pracę wykonaną.

Wynagrodzenie za okres gotowości do pracy , a nie można jej wykonać z przyczyn zależnych od pracodawcy -przestoje ustalane wg przepisów lub 60 % wynagrodzenia Rodzaje przyczyn : brak energii, brak paliwa Jeśli przyczyny leżą po stronie pracownika wynagrodzenie nie przysługuje .W czasie przestoju pracodawca może przesunąć pracownika na inne stanowisko .Wynagrodzenie za tę pracę nie może być niższe niż wynagrodzenie pracownika które mu przysługuje za jego faktyczną pracę (może być wyższe )

OCHRONA WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ:

Pracownik nie może się zrzec prawa do wynagrodzenia i nie może przenieść tych praw na inną osobę . ma naturę osobistą. Wynagrodzenie musi być płatne co najmniej jeden raz w miesiącu w stałym z góry ustalonym terminie . Wypłaca sieje z dołu najpóźniej do 10 dnia następnego miesiąca. Jeżeli dzień wypłaty wypada w niedzielę wówczas płaci się przed niedzielą

MIEJSCE WYPŁATY -bank pod warunkiem że pracownik złoży pisemną zgodę

FORMA - wynagrodzenie dokonuje się w formie pieniężnej, a nie w naturze .deputaty mogą być wypłacone w naturze .Można wypłacić wynagrodzenie współmałżonkowi, chyba że pracownik złoży oświadczenie woli wykluczające wypłatę współmałżonkowi.

Wynagrodzenie za pracę jest podstawowym świadczeniem za pracę i musi być chronione .

Z mocy ustawy potrąca się:

1. Podatek

2. Sumy na podstawie prawnych wyroków sądowych

3. Mandaty

4. Kary pieniężne porządkowe

5. Zaliczki udzielone na poczet wynagrodzenia

WYSOKOŚĆ POTRĄCEŃ :

1. Alimenty do 3/5 wynagrodzenia za pracę

2. Inne nie mogą przekroczyć 1/2

3. Łączna kwota nie może przekroczyć 3/5

4. 13 pensja jest egzekwowana w całości

Jeśli chcemy potrącić więcej musi być pisemna zgoda pracownika.

CHOROBOWE:

35 dni płaci pracodawca 80 % wynagrodzenia choroba zawodowa , wypadek przy pracy płatne 100%

ODPRAWY:

-przejście na rentę lub emeryturę -jednorazowa odprawa w postaci jednomiesięcznego wynagrodzenia -lx

-pośmiertne -jeśli śmierć pracownika nastąpi w trakcie trwania stosunku pracy lub pobierania zasiłku chorobowego - do 10 lat pracy -miesięczne wynagrodzenie

-10-15 lat 3-miesięczne wynagrodzenie

-ponad 15 lat -6-miesięczne wynagrodzenie

CZAS PRACY:

ART. 128 definicja czasu pracy

Czasem pracy jest czas pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonania pracy Maksymalny czas pracy art.129 par.1

Czas [racy nie może przekraczać 8h/dobę i przeciętnie 42h/tygodniowo w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 3 miesięcy. ż kilkoma wyjątkami art. 129 ² 129⁴ 132 par 2 i 4.

ZADANIOWY CZAS PRACY art. 129⁶ - może być stosowany gdy jest to uzasadnione charakterem pracy i zleceń

PRZEDŁUŻONY CZAS PRACY-do 12 h

Jeżeli w zakładzie pracy działa organizacja związkowa wówczas wprowadzenie przedłużenia okresu rozliczeniowego na okres 3 m-cy uzależnione jest od wyrażenia zgody organizacji. Gdy organizacja nie działa wówczas 3 miesięczny okres rozliczeniowy można wprowadzić po złożeniu pisemnego powiadomienia inspektora pracy.

SKRÓCONY CZAS PRACY -art. 130

W przypadku zatrudnienia pracownika w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia czas pracy może być skrócony. Może to polegać na skróceniu norm dobowych lub tygodniowych czasu pracy lub na wprowadzeniu przerw wliczonych do czasu pracy. Obowiązek określenia przez pracodawcę stanowisk gdzie może być skrócony czas pracy następuje w regulaminie lub układzie zbiorowym czasu pracy.

PRACA W RUCHU CIĄGYM-ART. 132

Art. ten mówi w jakich okolicznościach może być wprowadzony ruch ciągły. może być jeżeli ze względu na technologię produkcji praca nie może być wstrzymana Czas pracy w ruchu ciągłym może być przedłużony do 48h / tygodniowo w okresie rozliczeniowym trwającym nie dłużej niż 4 tygodnie .Stosowanie ruchu ciągłego jest możliwe w przypadku czterobrygadowego lub grupowego systemu pracy . Czas pracy nie może przekraczać 8h/dobę i 40 h /tyg. W przeciętnym 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym.

NOWA USTAWA -pięciodniowy tydzień pracy -od 1 maja

Czas pracy nie może przekraczać 8h/ dobę i przeciętnie 40h/tydzień w przeciętnym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 3 miesiące . Z zastrzeżeniem przepisu 129 i 132 art. 2 i3 . Powszechnie obowiązujący będzie od 1.01.2003.

PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH

Praca w godzinach nadliczbowych ustalona jest zgodnie z przepisami kodeksu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczona jest w 2 przypadkach

-w razie konieczności wprowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony ludzkiego życia zdrowia .mienia lub usunięcia awarii (żadnych ograniczeń )

-jeżeli występują szczególne potrzeby pracodawcy (są ograniczenia )

W wymiarze rocznym 150 h

W wymiarze dobowym 4h

Godziny nadliczbowe nie mogą mieć zastosowania w przypadku pracy w szkodliwych warunkach .

W pierwszych 2 godzinach pracownik uzyskuje 50% stawki podstawowej dodatkowo. Oraz 100% w dalszych godzinach a także w niedzielę i święta i dni wolne od pracy pod warunkiem, że pracownik w zamian za pracę nie otrzymał dodatkowego dnia wolnego.

Art. 143 -w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca na wniosek pracownika może udzielić pracownikowi dni wolnych.

Ustawa ogranicza wynagrodzenie za godz. nadliczbowe w stosunku do niektórych pracowników

-art. 135. Są to pracownicy zarządzający, główni księgowi, kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych, a także ich zastępcy.

PRCAWNOCY, NIEDZIELE l ŚWIĘTA

Niedziele i święta są dniami ustawowo wolnymi od pracy. Art. 139 określa kiedy dozwolona jest praca w niedziele i święta.

PRACA W NOCY

Art. 137 określa pracę w nocy -21 do 7 -obejmuje 8 godz. pewne kategorie pracowników mają zakaz pracy w nocy. Dodatek do wynagrodzenia w porze nocnej nie niższy niż 20% stawki wynikającej z najniższego zaszeregowania.

URLOPY

Ustawa określa dwa rodzaje urlopów

1 -urlop wypoczynkowy

2 -urlop bezpłatny

Art. 152 określa prawo do corocznego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Prawo do 1-go urlopu w pełnym wymiarze pracownik nabywa po roku pracy, prawo do kolejnego w każdym następnym roku kalendarzowym. W przypadku gdy pracownik po raz pierwszy podejmuje pracę, może nabyć prawo do urlopu po 6 m-cach (w wymiarze połowy rocznego limitu).

WYMIAR URLOPU

min 18 dni rocznie

po 6 latach 20 dni

po 10 latach 26 dni

Okres nauki wliczany jest do okresu zatrudnienia w przypadku obliczania urlopu. Pracodawca ma obowiązek udzielania pracownikowi urlopu w roku w którym on nabył to prawo. Nieprzerywalność urlopu -na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. Dni świąteczne nie wliczają się do urlopu. Termin urlopu może być przesunięty przez pracodawcę, jeżeli występują nagłe przyczyny. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, jeżeli przyczyny odwołania nie były znane wcześniej. Pracodawca na wniosek pracownika może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego.

KOBIETY l MŁODOCIANI -regulacje prawne

Art. 176 -nie wolno zatrudniać kobiet w warunkach szczególnie szkodliwych dla zdrowia, lub uciążliwych.

OCHRONA STOSUNKU PRACY KOBIETY CIĘŻARNEJ

Nie wolno wypowiedzieć umowy o pracę kobiecie ciężarnej w całym okresie ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego. Ustawodawca dopuszcza rozwiązanie umowy z winy kobiety ciężarnej.

Art. 52 dopuszcza rozwiązanie umowy o pracę:

• przy ciężkim naruszeniu podstawowych obowiązków

• -popełnieniu przestępstwa uniemożliwiającego wykonywanie obowiązków

• utrata uprawnień do wykonywania zawodu

Warunek -musi na to wyrazić zgodę zarząd zakładowej organizacji związkowej.

Zakaz nie obowiązuje gdy:

kobieta zatrudniona jest w okresie próbnym, nie przekraczającym 1-go miesiąca kodeks pracy przewiduje rozwiązanie umowy w przypadku upadku zakładu pracy.

Kobieta w ciąży nie może pracować:

w godzinach nadliczbowych

w porze nocnej

zakaz delegowania -chyba że ona wyrazi na to zgodę.

Kobiety wychowującej dziecko do 4-go miesiąca również nie wolno zatrudniać w porze nocnej i oddelegowywać poza zakład pracy, chyba że ona wyrazi na to zgodę.

Kobiety w ciąży podlegają szczególnej opiece lekarskiej. Stan ciąży musi być udokumentowany zaświadczeniem lekarskim. Istnieje zakaz zatrudniania kobiet w ciąży na stanowiskach stojących ponad 3 godz., lub ze względu na zaświadczenie lekarskie, aby zmienić stanowisko na lżejsze.

URLOP MACIERZYŃSKI

26 tygodni przy urodzeniu pierwszego dziecka i każdego następnego

29 tygodni - przy ciąży mnogiej

4 tygodnie przed terminem porodu można wykorzystywać. Przy urodzeniu następnego dziecka lub śmierci dziecka do 6 tygodni (.Wówczas 10 tygodni urlopu macierzyńskiego)

Po urlopie macierzyńskim kobieta ma prawo wykorzystać urlop wypoczynkowy

Jeśli wróci do pracy i karmi piersią( zaświadczenie lekarskie) niezależnie od wieku dziecka należy jej się przerwa w pracy nakarmienie

- 30 minut, gdy pracuje 4 godziny

- 2x 3o min, gdy pracuje 6 godzin

• w przypadku ciąży mnogiej 2 x 45 minut

Matka dziecka do 14 lat ma prawo do 2 dni opieki

URLOP WYCHOWAWCZY Warunki:

-6 miesięcy stażu pracy

-dziecko nie więcej niż 4 lata

-urlop określony -max 3 lata

można go podzielić na 4 części w przypadku dzieci niepełnosprawnych matki mogą otrzymać do 6 lat urlopu mając dzieci do 18 roku życia musi być złożony wniosek, na podstawie, którego pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu macierzyńskiego. Obowiązuje on najwyżej do upływu terminu umowy.

ZASIŁEK WYCHOWAWCZY:

- Przy pierwszym dziecku przez 24 miesiące

- więcej niż 1 dziecko lub kobiety samotne 36 miesięcy

- dziecko specjalnej troski - 72 miesiące

Wszystko dot. przypadków, gdy dochód na członka rodziny nie przekroczy 25 % średniej krajowej

POWTÓT DO PRACY

Powraca na równorzędne stanowisko Wynagrodzenie przynajmniej takie jak na poprzednim stanowisku

WARUNKI UCIĄŻLIWE LUB SZKODLIWE DLA ZDROWIA Wykaz wzbronionych kobietom stanowisk musi być zawarty w regulaminie danego zakładu pracy.

-kobietom nie wolno wykonywać pracy związanej z ciągłym dźwiganiem ciężarów -pow.12 kg

-nie wolno dźwigać 25 kg przy częstotliwości 4xna godz.

-pchać taczek jednokołowych -50 kg

-wózków czterokołowych -80 kg.

wagoników -300kg

Kobiet w ciąży nie wolno zatrudniać przy monitorach i komputerach pow. 4 godz.-w wymuszonej pozycji ciała, gdy narażone są na urazy fizyczne i psychiczne prace polegające na inseminacji i uboju zwierząt

przy systemie pracy

PRACOWNICY MŁODOCIANI

Pracownik młodociany to pracownik między 15 a18 rokiem życia Zabronione jest zatrudnianie przed 15 rokiem życia

-młodocianego można zatrudnić, gdy ukończy szkołę podstawową

-gdy wykonywanie danego zawodu nie jest sprzeczne z jego warunkami zdrowotnymi

-młodociany musi być zatrudniony w celu przygotowania do zawodu:

-nauka zawodu 3 lata

-przyuczenie do określonej pracy 6 m-cy

ELEMENTY UMOWY

-zaś i miejsce trwania umowy

-rodzaj przygotowania

-sposób odbywania nauki teoretycznej

-wynagrodzenie za pracę

umowa może trwać 36 miesięcy. Rozwiązać ją można, gdy młodociany naruszy obowiązki Młodocianemu można wypowiedzieć umowę, gdy:

- nie wypełnia obowiązków dokształcania

- w przypadku likwidacji lub upadłości zakładu

- gdy nastąpi taka reorganizacja w zakładzie, która uniemożliwia zatrudnienie młodocianego

- gdy wykonywanie zawodu, którego uczy się młodociany jest nie możliwe sensie zdrowotnym

PRZYWILEJE:

-prawo do urlopu po 6 m-cach -12 dni

-po roku-

-w każdym następnym roku 26 dni -

z chwilą ukończenia 20 roku życia -20 dni -Urlop bezpłatny u młodocianych wliczany jest w staż pracy

CZAS PRACY MŁODOCIANYCH

6 godzin na dobę

18 godz. tygodniowo

Czas nauki wliczony jest w czas pracy

BADANIA

badanie lekarskie wstępne badania okresowe, co 6 m-cy badania kontrolne

Nie wolno zatrudniać młodocianych w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Wykaz prac zabronionych zawiera 250 pozycji. W regulaminie zakładu pracy musi znajdować się ten wykaz.

1

---