ABC CSN
Ośrodkowy u.n. = mózgowie(mózg, pień mózgu i móżdżek) + rdzeń kręgowy
Obwodowy u.n. = nn. czaszkowe (12 par) + ich zwoje + nn. rdzeniowe (31 par) + struktury z nimi związane (korzenie przednie i tylne nn. rdzeniowych, gałęzie nn. rdzeniowych, sploty nerwowe, w tym rdzeniowe, nn. obwodowe)
Układ somatyczny ma dwie części (dwa układy) :
1. czuciowy (zapewnia stały dopływ informacji ze środ. zewn. i wewn.) : receptory, włókna (drogi) czuciowe, ośrodki czuciowe :
a). korowe (korowy ośrodek czucia - pole 3,1,2 wg. Brodmana)
b). podkorowe (wzgórze)
c). jądra czuciowe (w pniu mózgu i rdzeniu kręgowym)
2. ruchowy
• narząd ruchu (czynny - mięśnie, bierny - kości i ich połączenia)
• neuron ruchowy obwodowy(dolny) - kom. ruchowe rogów prz. rdzenia kręg. + komórki jj. ruchowych nn. czaszkowych + neuryty
• neuron ruchowy ośrodkowy(górny) - kom. ruchowe pól ruchowych kory + neurytami → droga piramidowa (korowo-rdzeniowa, kor.-jądrowa).
• układ pozapiramidowy
• móżdżek
• twór siatkowaty
• ośrodki kojarzeniowe (scalające, asocjacyjne).
Efektory - narządy wykonawcze (somatyczny - mięśnie szkieletowe, autonomiczny - mm. gładkie, m. sercowy, gruczoły)
Gałąź łącząca szara - włókna współczulne pozazwojowe, od zwoju przykręgowego do n. rdzeniowego
Gałąź łącząca biała - g. n. rdzeniowego, do najbliższego zwoju pnia sympatycznego; są to neuryty kom. j. pośrednio-
bocznego rogu bocznego r.k. (wł. współczulne przedzwojowe) i dendryty kom. zwoju międzykręgowego (czuciowe). W zwoju przykręgowym część włókien współczulnych tej gałęzi kończy się synapsami, pozostałe przechodzą tranzytem) i biegną jako :
1.wł. międzyzwojowe do następnego zwoju przykręgowego, leżącego wyżej lub niże
2.n. trzewny do zwoju przedkręgowego
Włókna pozazwojowe : długie(naczyniowe, narządowe) i krótkie (tworzą gałęzie łączące szare)
Gałąź oponowa - do kanału kręgowego i unerwia oponę twardą r.k.; zawiera włókna czuciowe i współczulne pozazwojowe
Jądro nerwowe - jest to grupa ciał komórek nerwowych na terenie ośrodkowego układu nerwowego
Jądro pośrednio-boczne - ośrodek ukł. współczulnego, w rogu bocznym r.k., segmenty od C8- L2,3; tworzy róg boczny
Jądro pośrednio-przyśrodkowe - ośrodek ukł. przywspółczulnego, segmenty S2-S4 r.k.
Korzeń przedni - pęczek neurytów komórek ruchowych rogu przedniego r.k. biegnący do nerwu rdzeniowego; w C8-
L2,3 - dodatkowo neuryty komórek jądra pośrednio-bocznego rogu bocznego r.k.; w S2 - S4 - neuryty jądra pośrednio-przyśrodkowego r.k.
Korzeń tylny - pęczek neurytów komórek zwoju międzykręgowego, biegnący do rogu (słupa) i sznura tylnego r.k.
Łuk odruchowy - droga impulsu receptoraefektor,5 elementów(receptor,droga dośrodkowa,ośrodek nerwowy w
CSN,droga odśrodkowa,efektor)
Nerw - pęczek włókien nerwowych + osłonkami (śródnerwie, onerwie i nanerwie).
Nerw rdzeniowy - nerw utworzony przez połączenie korzenia przedniego i tylnego, jednego segmentu rdzenia
kręgowego, po tej samej stronie.
Korzenie pień n. rdzeniowego (otwór międzykręg.) gałęzie (przednia, tylna, oponową)
C8- L2,3 - gałąź łącząca biała, do każdego dochodzi gałąź łącząca szara
Neurony : pseudojednobiegunowe, dwubiegunowe i wielobiegunowe.
Odruch : odpowiedź efektora wywołana przez bodziec działający na receptor, wyzwolona za pośrednictwem układu nerwowego.
Pień współczulny - zespół zwojów przykręgowych leżących po jednej stronie kręgosłupa, połączonych włóknami międzyzwojowymi, pień jest parzysty, leży bocznie od trzonów kręgów i sięga od podstawy czaszki do kości guzicznej.
Pole korzeniowe - obszar powierzchni przedniej rdzenia kręgowego, przez który przechodzą włókna korzenia przedniego.
Receptory : narządy odbiorcze tj. struktury zdolne do odbierania bodźców.
• eksteroreceptory - bodźce z zewnątrz (mechano - dotykowe; termo - bodźce cieplne; nocyreceptory - bodźce bólowe)
• proprioreceptory - bodźce czucia głębokiego (w narządach układu ruchu + błędnik)
• układ autonomiczny - interoreceptory (enteroreceptory, wisceroreceptory) - bodźce z narz. wewn., naczyń krwionośnych.
• receptory związane ze zmysłami - telereceptory
Segment rdzenia kręgowego (neuromer) - odcinek r.k. od górnego brzegu pola korzeniowego do górnego brzegu
niżej leżącego pola korzen.
Splot nerwowy - nazywamy każde wymieszanie włókien nerwowych
Splot nerwów rdzeniowych-wymiesz. gg. przednich kolejnych nn. rdzeniowych po jednej stronie r.k., wychodzą -
nn. obwodowe
Wyróżniamy sploty : szyjny(C1-C4); ramienny(C5 - Th1); lędźwiowy(L1 - L3); krzyżowy(L4 - Co1)
Synapsy : nerwowo-nerwowe; nerwowo-mięśniowe; nerwowo-gruczołowe
Zwój nerwowy - skupisko ciał komórek nerwowych poza terenem CSN.
WŁÓKNA NERWOWE
|
Układ somatyczny |
Układ autonomiczny |
Włókna dośrodkowe |
somatosensoryczne |
wiscerosensoryczne |
Włókna odśrodkowe |
somatomotoryczne |
wisceromotoryczne |
RÓŻNICE MIĘDZY UKŁADEM SOMATYCZNYM A AUTONOMICZNYM
|
Układ somatyczny |
Układ autonomiczny |
Neuryt |
do efektora |
do kom. zwojowej |
włókna przedzwojowe |
krótkie |
długie |
włókna pozazwojowe |
długie |
krótkie |
Ośrodek nadrzędny |
kora mózgowa |
podwzgórze |
droga łącząca : |
np. korowo-rdzeniowa |
np. pęczek podłużny grzbietowy |
Ośrodek podrzędny |
α i χ motoneurony rogów przednich r.k.; jądra ruchowe nerwów czaszkowych |
jj. przywspółczulne nn. czaszkowych(III,VII,IX, X); j. pośrednio-boczne, j.pośrednio-przyśrodk. |
Rozwój :
Przodomózgowie → kresomózgowie(z cz. przedniej) i międzymózgowie(z cz. tylnej)
Śródmózgowie → śródmózgowie
Tyłomózgowie → tyłomózgowie wtórne → most i móżdżek (z płytki móżdżkowej)
→ rdzeniomózgowie → rdzeń przedłużony
Budowa wewnętrzna rdzenia kręgowego:
Istota szara tworzy słupy, na przekr. poprz.- rogi (przednie, tylne, w C8 - L2,3 boczne)|między przednimi i tylnymi - istota szara pośrednia środkowa (złożona z 2 spoideł szarych : przedniego i tylnego obejm. kanał centralny r.k.) i boczna (w C8-L2,3 tworzy rogi boczne - w nich jądro pośrednio-boczne(wsp.), w niej w S2-S4 jądro pośr.-przyśrodk.(przywsp.), do tych jąder doch. pęczek podł. grzbietowy).
Róg przedni - ruchowy
Róg tylny - czuciowy(szczyt,głowę,szyjkę,podstawę)
szczyt/pow. r.k. - strefa krańcowa, droga grzbiet.-boczna
w głowie : warstwa brzeżna|istota galaretow.|jądro własne
u podstawy : jądro piersiowe(C8-L2,3)
Drogi wych. z rogu tylnego : tr. spinothalamicus anterior et lateralis|tr. spinotectalis|tr. spinoreticularis|tractus spinocerebellaris post. et ant.
Istota biała (substantia alba) tw. sznury : przedni, boczny i tylny
Spoidło białe : włókna spoidłowe|tr. corticospinalis anterior|tr. spinocerebellaris anterior|tr. spinothalamocorticalis|tr. spinotectalis
Sznur |
Drogi wstępujące |
Drogi zstępujące |
Drogi własne |
Przedni |
1.dr. rdzeniowo-wzgórzowa przednia 2.dr. rdzeniowo-siatkowa |
1.dr. korowo-rdzeniowa przednia 2.dr. pokrywowo-rdzeniowa 3.dr. siatkowo-rdzeniowa 4.dr. oliwkowo-rdzeniowa |
1.pęczek własny sznura przedniego
|
Boczny |
1.dr. rdzeniowo-wzgórzowa boczna 2.dr. rdzeniowo-pokrywowa 3.dr. rdzeniowo-siatkowa 4.dr. rdzeniowo-szyjna 5.dr. rdzeniowo-móżdżkowa przednia i tylna 6.dr. rdzeniowo-oliwkowa |
1.dr. korowo-rdzeniowa boczna 2.dr. czerwienno-rdzeniowa 3.dr. siatkowo-rdzeniowa boczna 4.dr. oliwkowo-rdzeniowa
|
1.pęczek własny sznura bocznego 2.dr. grzbietowo-boczna |
Tylny |
1.pęczek smukły 2.pęczek klinowaty
|
|
1.pęczek własny sznura tylnego 2.pęczek międzypęczkowy 3.pęczek przegrodowo- brzeżny
|
Unaczynienie tętnicze rdzenia kręgowego:
-z boków,przez otwory międzykręg.: gg. rdzeniowe, od różnych tt. szyi i tułowia
-z góry, przez tt. rdzeniowe, od tt. kręgowych.
Gałęzie rdzeniowe
części szyjnej od: t.kręgowej|t.szyjnej wstęp.|t.szyjnej głębokiej|t.tarczowej dolnej
części piersiowej od : t. międzyżebr. najw. i tt. międzyż. tylnych.
części lędźwiowej od : tt. lędźwiowych i t. biodr.-lędźw.
części krzyżowej od : tt. krzyżowych bocznych
Gałąź rdzeniowa po wejściu do kanału kręgowego oddaje :
a). gałąź przednią kanału kręgowego
b). gałąź tylną kanału kręgowego (obie biegną wzdłuż łuku kręgu)
Następnie gałąź rdzeniowa na powierzchnię zwoju rdzeniowego - na tętnicę korzeniową przednią i tylną.
przednie -do przedniej pow. rdzenia - na gałąź wstępującą i zstępującą, "przedłużają" pień t. rdzen. przedniej
tylne - jak przednie, ale tt. rdzeniowe tylne
Tętnice rdzeniowe :
1-na przednia,dwie tylne.Przednia-od t. kręgowej, łączy się z przeciwległą w jedną,wzdłuż szczeliny pośrodkowej przedniej r.k. W części szyjnej - jednolite naczynie,poniżej - szereg łączących się gałęzi wstępujących i zstępujących od tt. korzeniowych przednich.Czasem rozdwaja się, potem łączy. Na nici końcowej -w t. końcową.Tylna odchodzi niżej, na powierzchnię tylną r.przedł. W kanale kręgowym - obustronnie na sznurze tylnym. Potem - podział na gałęzie : przyśrodkowa - po sznurze tylnym;boczna - dobocznie od korzeni, zbudowana podobnie jak przednia, nie doch. do nici końcowej, łączy się z przednią gałęzią łukowatą zespalającą.
Od tt. rdzeniowych do wnętrza rdzenia - gg. środkowe (przez szczelinę pośr. przednią);gg. obwodowe (do istoty białej).
Gg. środkowe : rogi przednie|> istoty szarej pośredniej|podst. rogów tylnych|ist. białą sznura przedniego i bocznego|spoidło przednie
Gg. obwodowe : niemal cała istota biała, częśc. rogi tylne i boczne.
Vasocorona : zespolenia o przebiegu poprzecznym zwane gałęziami tętniczymi poprzecznymi, dopr. krew do szeregu parzystych tętnic przebiegających w tym samym kierunku co tt. rdzeniowe, ale na krótszych odcinkach.
Odpływ krwi żylnej z rdzenia kręgowego :
Żż. rdzeniowe powierzchowne i głębokie. Głębokie(wewnętrzne) z istoty szarej i białej z kapilar → powierzchna rdzenia kręgowego. Wychodzą : przy szczelinie pośrodk. przedniej - są to żż. środkowe (krew z : rogi przednie|istota szarej pośredniej|istota biała otaczająca szczelinę pośrodkową przednią), lub na pow. zewn. sznurów i bruzd rdzenia - żż. obwodowe (krew z : istota biała, sznury tylne). Żż. rdzeniowe zewnętrzne - w podłużne pnie i gg. poprzeczne(tworzą sieć żylną r.k.). Krew odpływa z r.k. przez żż. korzeniowe przednie i tylne → przebijają op. twardą → sploty żż. kręgowe wewnętrzne(w jamie nadtwardówkowej w kanale kręgowym) →s.ż.k. zewnętrzne → żż. krzyżowe, lędźwiowe, międzyżebrowe tylne, kręgowe
PIEŃ MÓZGU :
Skład: rdzeń przedłużony|most|śródmózgowie
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY
*Budowa zewnętrzna :
Trójkąt n.XII,ogranicz.: przyśr.-rowek pośrodkowy kom.IV|bok-rowek graniczny|góra-prążki rdzenne kom.IV
Trójkąt n. X,ogranicz: przyśr.-rowek graniczny|bok-prążek rozdzielający
*Budowa wewnętrzna :
Jądra nerwów czaszkowych : j. ruchowe n.XII, j. grzbietowe n.X, j. dwuznaczne (ruchowe IX,X), j. czaszkowe n.XI(C1-C6 : rdzeniowe n. XI), j. grzbietowe n.IX = j. ślinowe dolne, j. pasma samotnego(czucioweVII, IX i X), rdzeniowe n.V(do C2)
Jądra własne : jądro dolne oliwki|jądro dodatkowe oliwki grzbietowe i przyśrodkowe|jądro smukłe|jądro klinowate|jądra tworu siatkowatego
MOST :
*Budowa zewnętrzna :
Pow.brzuszna : bruzda podstawna|wyniosłości piramidowe|brzeg dolny - bruzda opuszkowo-mostowa|boczne przedłużenie-konary środkowe móżdżku(in. brachia pontis). Pow. grzbietowa : wyniosłość przyśrodkowa|rowek graniczny|wzgórek twarzowy|pole przedsionkowe|guzek słuchowy|miejsce sinawe
*Budowa wewnętrzna :
Cz. podstawna : jądra własne części podstawnej mostu (dochodzą : droga czołowo-mostowa, droga potyliczno-ciemieniowo-skroniowo-mostowa; wychodzą : dr. mostowo-móżdżkowe), są neuronami pośredniczącymi w drogach korowo-mostowo-móżdżkowych.
+ drogi korowo-rdzeniowe, korowo-siatkowe, włókna dróg korowo-jądrowych
Nakrywka : jądra nerwów czaszkowych (j. ruchowe n.VI, j. ruchowe n.VII, j. ślinowe górne, j. ruchowe n.V = j. żwaczowe, j. czuciowe górne n.V, jądro pasma samotnego dla n. VII, IX, X, jądra n.VIII : j. ślimakowe brzuszne i grzbietowe, jj. przedsionkowe przyśrodkowe, górne, boczne, dolne (leży w rdzeniu przedłużonym); jądra własne (jj. tworu siatkowatego, jj. ciała czworobocznego, jj. oliwki górne, jj. wstęgi bocznej)
ŚRÓDMÓZGOWIE :
*Budowa zewnętrzna :
pokrywa + nakrywka + odnogi mózgu ; pokrywa/nakrywka - płaszczyzna wodociągu mózgu; nakrywka/odnogi mózgu - bruzdy : boczna i przyśrodkowa odnogi mózgu, wewnątrz oddz. je istota czarna; odnogi mózgu + nakrywka = konary mózgu
Pow. brzuszna : odnogi mózgu|dół międzykonarowy|istota dziurkowana tylna|bruzda przyśr. i boczna odnogi mózgu
Pow. grzbietowa : blaszka pokrywy|ramiona wzgórków|trójkąt wstęgi|wzgórek górny(ramię do ciała kol. bocznego, w nim - włókna odruchów wzrokowych) i dolny(ramię do ciała kol. przyśr., w nim - wstęga boczna) Trójkąt wstęgi, ogr. : przód: bruzda boczna odn. mózgu| góra : wzgórek dolny + jego ramię|dół : konar górny móżdżku
*Budowa wewnętrzna :
Pokrywa śródmózgowia (tectum mesencephali) : wzgórki górne + wzgórki dolne + okolica przedpokrywowa
Wzgórek górny : warstwy szare (3) i białe (4) wzgórka górnego, jest ośrodkiem odruchów wzrokowych.
Dochodzą(w ramieniu wzgórka górnego) : włókna pasma wzrokowego|dr. korowo-pokrywowa|dr rdzeniowo-pokrywowej|włókna z wzgórka dolnego
Wzgórek dolny : zaw. jądro wzgórka dolnego, jest odruchowym ośrodkiem słuchowym; Dochodzą(w ramieniu wzgórka dolnego) : wstęga boczna|dr. korowo-pokrywowa
Okolica przedpokrywowa :przedłużenie istoty szarej wzgórka górnego w kierunku międzymózgowia, zawiera jj. przedpokrywowe
Nakrywka śródmózgowia (tegmentum mesencephali)
Jądra własne : istota czarna, istota szara środkowa(z j. spoidła tylnego,j. grzbietowym szwu,j. nadbloczkowym), jj.tworu siatkowatego, j. czerwienne, j.międzykonarowe; Jądra nerwów czaszkowych : j. ruchowe n.IV, j. śródmózgowiowe n.V, jądra n.III(główne, środkowe, ogonowe środkowe, dodatkowe)
Skrzyżowanie konarów górnych móżdżku : dr. móżdżkowo-czerwienna i móżdżkowo-wzgórzowa krzyżują się z drugostronnymi
Skrzyżowanie grzbietowe nakrywki (Meynerti) : skrzyżowanie dr. pokrywowo-rdzeniowej z drugostronną
Skrzyżowanie brzuszne nakrywki (Foreli) : skrzyżowanie dr. czerwienno-rdzeniowej z drugostronną
Odnoga mózgu (crus cerebri)
Układ dróg tworzących ją : 3/5 środkowe : dr. piramidowe (korowo-jądrowa przyśrodkowo od korowo-rdzeniowej); 1/5 przyśrodkowa : droga czołowo-mostowa, 1/5 boczna : droga ciemieniowo-potyliczno-skroniowo-mostowa; rozproszone : włókna drogi korowo-siatkowej
PODZIAŁ JĄDER NERWÓW CZASZKOWYCH (wg. prof. A. Miodońskiego) : somatomotoryczne : nn.III,IV,VI,XII | visceromotoryczne specjalne : j. żwaczowe n.V, j. początkowe n.VII, j. dwuznaczne n.IX i X, j. początkowe n.XI | visceromotoryczne ogólne (przywspółczulne) : j. dodatkowe n.III, j. ślinowe górne n.VII, j. ślinowe dolne n.IX, j. grzbietowe n.X | viscerosensoryczne ogólne i specjalne (zmysłu smaku): j. samotne nn.VII, IX, X, j. smakowe nn.VII, IX, X | somatosensoryczne ogólne : j. rdzeniowe n.V, j. główne n.V, j. śródmózgowiowe n.V | somatosensoryczne specjalne : jj. przedsionkowe (górne, dolne, boczne, przyśrodkowe), jj.ślimakowe (grzbietowe i brzuszne)
MÓŻDŻEK
W dole tylnym czaszki, na łusce potylicznej, do tyłu od mostu, rdzenia przedłużonego i komory IV, przykryty przez namiot móżdżku.
*Budowa zewnętrzna
3 części : robak (vermis), 2 półkule móżdżku (hemisphaeria cerebelli); Płaty : przedni, środkowy, tylny i grudkowo-kłaczkowy.
Robak : 5 płacików na powierzchni górnej(języczek móżdżku - lingula cerebelli, płacik środkowy - lobulus centralis, czub - culmen, spadzistość - declive, liść robaka - folium vermis), 4 na dolnej(guz robaka - tuber vermis, piramida robaka -pyramis vermis, czopek robaka - uvula vermis, grudka -nodulus).
Półkule :5 płacików na powierzchni górnej(przewiązka języczka - vinculum lingulae, skrzydło płacika środkowego - ala lobuli centralis, płacik czworokątny - lobulus quadrangularis, płacik prosty - lobulus simplex, płacik półksiężycowaty górny - lobulus semilunaris superior), 4 na dolnej (płacik półksiężycowaty dolny - lobulus semilunaris inferior, płacik dwubrzuścowy - lobulus biventer, migdałek móżdżku - tonsilla cerebelli), kłaczek - flocculus)
*Budowa wewnętrzna
Istota szara - kora i jądra móżdżku : j. zębate (nucl. dentatus), j. czopowate (nucl. emboliformis),j kulkowate (nucl. globosus) - w półkulach, j. wierzchu (nucl. fastigii) - w robaku.
Istota biała - tw. ciało rdzenne, z niego - blaszki białe , tw. drzewo życia móżdżku (arbor vitae cerebelli); utw. przez drogi do- , odmóżdżkowe i drogi własne(spoidłowe i kojarzeniowe)
*Podział filogenetyczny :
1. Archicerebellum = vestibulocerebellum, móżdżek dawny (równowaga) :
- skład : j.wierzchu + płat grudkowo-kłaczkowy; - drogi dochodzące : dr. przedsionkowo-móżdżkowa, dr. pokrywowo-móżdżkowa
2. Paleocerebellum = spinocerebellum, móżdżek stary (regulacja napięcia mięśni)
- skład : j. kulkowate, j. czopowate + płat przedni i tylny; - drogi dochodzące : dr. rdzeniowo-móżdżkowa przednia i tylna, dr. klinowo-móżdżkowa, dr. jądrowo-móżdżkowa, dr. siatkowo-móżdżkowa, dr. oliwkowo-móżdżkowa dodatkowa
3. Neocerebellum = corticocerebellum, móżdżek nowy (połączenia móżdżku z korą mózgową)
- skład : j. zębate + płat środkowy;- drogi dochodzące : dr. mostowo-móżdżkowa, dr. oliwkowo-móżdżkowa
*Połączenia móżdżku :
1. Konar dolny móżdżku = ciało powrózkowate (cz. grzbietowa rdzenia przedł. → móżdżek); - drogi przechodzące : dr. rdzeniowo-móżdżkowa tylna, dr. klinowo-móżdżkowa, dr. jądrowo-móżdżkowa, dr. przedsionkowo-móżdżkowa, dr. móżdżkowo-przedsionkowa, dr. oliwkowo-móżdżkowa, dr. móżdżkowo-oliwkowa, dr. siatkowo-móżdżkowa, dr. móżdżkowo-siatkowa
2. Konar środkowy móżdżku = ramię mostu (cz. podstawna mostu → móżdżek); - drogi przechodzące : dr. mostowo-móżdżkowa(dr. korowo-mostowo-móżdżkowe pod postacią dr. czołowo-mostowo-móżdżkowej i ciemieniowo-potyliczno-skroniowo-mostowo-móżdżkowej), droga siatkowo-móżdżkowa środkowa
3. Konar górny móżdżku = ramię łączące (nakrywka śródmózgowia → móżdżek); - drogi przechodzące : część dr. rdzeniowo-móżdżkowej przedniej, dr. siatkowo-móżdżkowa górna, dr. móżdżkowo-czerwienna, dr. móżdżkowo-wzgórzowa; Skrzyżowanie konarów górnych móżdżku : dr. móżdżkowo-czerwienna i móżdżkowo-wzgórzowa krzyżują się z drugostronnymi
4. Zasłona rdzeniowa górna (między konarami górnymi móżdżku, nakr. śródmózg. → móżdżek); - drogi przechodz. : część dr. rdzeniowo-móżdżkowej przedniej, dr. pokrywowo-móżdżkowa
*Czynności móżdżku : "bank pamięci" informacji o zdolnościach grup mięśniowych do wykonania określonego ruchu. "Uzupełnia" ruchy dowolne i mimowolne w zakresie płynności i precyzji. "Nadzorca" w kwestii aktywności ruchowych. Poprzez odbiór informacji z receptorów ciała móżdżek uaktualnia informacje pamięciowe. Uczestniczy w : utrzymanie równowagi i pionowej postawy, utrzymanie właściwego napięcia mięśniowego, kontrola precyzji i płynności ruchów dowolnych i zautomatyzowanych, rozłożenie siły skurczu mięśni i koord. ruchów.
MIĘDZYMÓZGOWIE
Układ centralizujący wszystkie bodźce czuciowe, i przekazujący je do kory mózgowej. Łączy w podwzgórzu nadrzędne ośrodki regulujące czynności wegetatywne. Ku przodowi - do blaszki krańcowej, z tyłu sąsiaduje ze śródmózgowiem.
Części (przedzielone rowkiem podwzgórzowym) :
Wzgórzomózgowie (thalamencephalon) : wzgórze prawe i lewe, nadwzgórze(2x prążek rdzenny wzgórza, 2xtrójkąt uzdeczki, spoidło uzdeczek, szyszynka,. spoidło tylne), zawzgórze(ciała kolankowate : boczne i przyśrodkowe, wg. nowego podrcznika należy do wzgórza)
Podwzgórze (hypothalamus) : na powierzchni brzusznej, tworzy dno i dolne odc. ścian komory III. W tył i bok → w niskowzgórze (subthalamus). Bocznie leży również torebka wewnętrzna i pasmo wzrokowe. Góra - ze wzgórzem, przód → w pole przedwzrokowe(należy do kresomózgowia). Części : wzrokowa, guzowa, suteczkowa.
*Budowa zewnętrzna i wewnętrzna międzymózgowia :
Powierzchnia brzuszna międzymózgowia - podwzgórze, od tyłu ku przodowi :
- ciała suteczkowate(z jądrem suteczkowym przyśrodkowym i bocznym), oprócz nich skład grupy tylnej jąder podwzgórza wchodzą : jj. przedsuteczkowe, pole tylne
- guz popielaty, zawiera grupę środkową jąder podwzgórza : j. lejka, j. brzuszno-przyśrodkowe, j. grzbietowo-przyśrodkowe, j. guzowo-suteczkowe, jj. boczne guza
-- lejek wyrasta z cz. przedniej guza popielatego (neuryty komórek jąder : przykomorowego i nadwzrokowego)
-- przysadka (glandula pituitaria s. hypophysis) powst. z dwóch różnych zawiązków : płat tylny z neuroektodermy dna komory III, przedni - z nabłonka sklepienia pierwotnej jamy ustnej.
- skrzyżowanie i pasma wzrokowe, w okolicy wzrokowej podwzgórza - grupa przednia jąder podwzgórza : j. nadwzrokowe(ADH), j. przykomorowe(oksytocyna), j. skrzyżowania oraz jądra okolicy przedwzrokowej : pole przedwzrokowe przyśrodkowe i boczne, pole boczne, j. płciowodwupostaciowe
Czynności podwzgórza : neurosekrecja i kontrola czynności przysadki, integracja czynności wegetatywnych, termoregulacja, regulacja pobierania pokarmu i wody, regulacja czynności płciowych, emocje, sen, czuwanie oraz rytmy dobowe
Pasmo wzrokowe - skrzyżowanie wzrokowe → miedzy guzem popielatym a istotą dziurkowaną przednią → pod płatem skroniowym→ na korzeń boczny (w ciało kolankowate boczne) i przyśrodkowy (do ciała kolankowatego przyśrodkowego)
Powierzchnia grzbietowa międzymózgowia - wzgórze (biegun : przedni z guzkiem przednim i tylny : tworzy poduszkę), prążek rdzenny wzgórza (jego ostry brzeg to taśma wzgórza) → do trójkąta uzdeczki
wzgórze/jądro ogoniaste - prążek krańcowy(od jądra migdałowatego do podwzgórza i okolicy przedwzrokowej), blaszka przytwierdzona (jej brzeg przyśrodkowy to taśma naczyniówkowa)
ZAWZGÓRZE :
Ciało kolankowate boczne : podkorowy ośrodek wzroku; leży poniżej poduszki; przyśr. z ramieniem wzgórka górnego; z boku - korzeń boczny pasma wzrokowego; wewnątrz - jądro c.k.b.(6 warstw szarych).
Ciało kolankowate przyśrodkowe : podkorowy ośrodek słuchu; bocznie od dołu - odnoga mózgu; bocznie i od góry - poduszka; przyśr. - między ramionami obu wzgórków blaszki pokrywy; dółu i przyśr. - ramię wzgórka dolnego; z boku - korzeń przyśrodkowy pasma wzrokowego; wewnątrz - jądro c.k.p.
NADWZGÓRZE :
Na pow. grzbietowej międzymózgowia, przyśr. od wzgórza, wyróżniamy : prążek rdzenny wzgórza, trójkąt uzdeczki, spoidło uzdeczek, szyszynka (w dole środkowym czaszki, w części środkowej, w międzymózgowiu i nadwzgórzu, do tyłu od komory III, spoidła uzdeczek i spoidła tylnego, między wzgórkami górnymi blaszki pokrywy na trójkącie podszyszynkowym), spoidło tylne
NISKOWZGÓRZE :
Istota biała:pola Forela (H,H1,H2)Istota szara : j. niskowzgórzowe,w-wa niepewna, j. pola Forela, sięgają tu : j. czerwienne, istota czarna
WZGÓRZE, BUDOWA WEWNĘTRZNA :
Powierzchnie : górna (powleczona przez w-wę obwodową), boczna (pokryta blaszką rdzenną zewnętrzną), dolna (zrasta się z pod- i niskowzgórzem), przyśrodkowa (ściana boczna komory III). Wewnątrz : pęczek suteczkowo-wzgórzowy, blaszka rdzenna wewnętrzna (odgran. jj. boczne i brzuszne od przyśrodkowego, z przodu rozgał. się i otacza jądra przednie wzgórza, w środku rozdwaja się, otacza j. środkowo-pośrodkowe, ku tyłowi - oddz. j. przyśrodkowe od jj. poduszki)
Jądra wzgórza : jądra przednie wzgórza (j. przednio-brzuszne, j. przednio-grzbietowe, j. przednio-przyśrodkowe), jądro przyśrodkowe, jądra boczne i brzuszne (jądra brzuszne wzgórza : przednie, pośrednie, tylno-przyśrodkowe, tylno-boczne | jądra boczne wzgórza : grzbietowe, tylne | jądra poduszki : dolne, przyśrodkowe, boczne, przednie | jądra ciał kolankowatych przyśrodkowego i bocznego), jądra pośrodkowe (jj. przykomorowe wzgórza, j. przytaśmowe, j. łączące), jądra śródblaszkowe(m.in. j. środkowo-pośrodkowe), j. siatkowate
Połączenia wzgórza z korą mózgu : promienistość wzgórza, którą tworzą konary : przedni wzgórza (→ płat czołowy, zakręt obręczy), górny wzgórza (→ płat czołowy i ciemieniowy), tylny wzgórza (→ płatem skroniowy, potyliczny, ciemieniowego), dolny wzgórza (część tzw. pętli konarowe)
KRESOMÓZGOWIE
2 półkule mózgowe i kresomózgowie środkowe (nieparzyste)
*Kresomózgowie nieparzyste : pole przedwzrokowe, blaszka krańcowa (do przodu od spoidła przedniego), spoidła kresomózgowia (przednie - jego część przednia, węchowa łączy ze sobą obie istoty dziurkowane przednie, część tylna - płaty skroniowe półkul mózgowych, wielkie = ciało modzelowate* + jego promienistości, sklepienia - 2 odnogi sklepienia zrastają się przechodząc w trzon sklepienia)
Ciało modzelowate (blaszka dziobowa, dziób, kolano, pień, płat), pokryte nawleczką szarą (pod nią prążki podłużne przyśr. i boczny), na pow. zewn. - tt. przednie mózgu, do pow. wewn. - blaszki przegrody przezrocz. ,z tyłu - do sklepienia i jego spoidła. Kleszcze mniejsze (czołowe) - włókna spoidła wielkiego łączące najdalej do przodu wysunięte punkty obu biegunów czołowych. Kleszcze większe (potyliczne) - włókna spoidła wielkiego łączące ze sobą najdalej ku tyłowi wysunięte punkty biegunów potylicznych.
*Półkula : pow. : górno-boczna, przyśrodkową, podstawną | oddzielone szczeliną podłużną mózgu | brzegi : górny, dolny, przyśrodkowy | bieguny : czołowy, potyliczny, skroniowy | płaty : czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny, 5 płat - wyspa, węchomózgowie (limbiczny); Powierzchnia górno-boczna : czołowy/ciemieniowy - bruzda środkowa (z ż. zespalającą górną); czołowy+ciemieniowy/skroniowy - bruzda boczna(z ż. środkową powierzchowną mózgu), w niej trzy gałęzie : tylna, wstępująca, pozioma(tylna - granica górno-przednia płata skroniowego, przednia i wstępująca dzielą zakręt czołowy dolny na części : wieczkową -za gał. wstępującą, przed bruzdą przedśrodkową, trójkątną - między gałęziami, oczodołową - przed i poniżej gałęzi poziomej); ciemieniowy/potyliczny : przyśrodkowo bruzda ciemieniowo-potyliczna, na pow. górno-bocznej - linia wcięcie przedpotyliczne → górny odcinek bruzdy ciemieniowo-potylicznej.
*Płat wyspowy (wyspa,insula) :
na dnie bruzdy bocznej, przykryta wieczkami (opercula). Wyróżniamy wieczka :
czołowe (cz. oczodołowa i trójkątna zakrętu czołowego dolnego), czołowo-ciemieniowe (cz. wieczkowa zakrętu czołowego dolnego, dolne odcinki zakrętów : przed- i zaśrodkowego, dolny odcinek płacika ciemieniowego dolnego),
skroniowe (zakręt skroniowy górny, zakręty skroniowe poprzeczne). Kształt trójkąta(podstawa - przyśrodkowo, wierzchołek - bocznie i do przodu. Otocz. bruzdą okólną, (w przednio-dolnym odcinku biegun wyspy → w prążek węchowy boczny, tworzy próg wyspy). Powierzchnia - 3-4 zakręty krótkie oddz. bruzdą środkową od części tylnej z zakrętem długim (gyrus longus).
*Płat czołowy :
ograniczenia(tył:br. środkowa, dół:br. boczn., przyśr. szczelina podłużna mózgu). Pow. górno-boczna : br. przedśrodkowa; zakręt przedśrodkowy; zakręty czołowe : górny (na pow. przyśr = przyśrodkowy, środkowy, dolny; bruzdy czołowe : górna, dolna; Pow. dolna : br. węchowa( w trójkąt węchowy), br. oczodołowe, zakręt prosty, zakręty oczodołowe; Pow. przyśrodkowa : część przednia płacika okołośrodkowego,zakr. czołowy przyśrodkowy.
*Płat ciemieniowy :
Pow. górno-boczna : bruzda zaśrodkowa, zakręt zaśrodkowy, bruzda śródciemieniowa, płaciki ciemieniowe: górny, dolny(w nim : bruzdy pośrednie 1-sza - dzieli ten płacik na zakręt nadbrzeżny i kątowy i 2-ga); Pow. przyśrodkowa : część tylna płacika okołośrodkowego, część brzeżna bruzdy obręczy, przedklinek; Płacik okołośrodkowy : tył - cz. brzeżna bruzdy obręczy, dół - bruzda obręczy, przód - bruzda okołośrodkowa, góra - brzeg górny półkuli; Przedklinek : przód - część brzeżna bruzdy obręczy, tył - bruzda ciemieniowo-potyliczna, dół - bruzda podciemieniową, góra - brzeg górny półkuli
*Płat skroniowy :
Poniżej bruzdy bocznej. Pow. górno-boczna : bruzdy skroniowe górna, dolna; zakręty skroniowe : górny (przód - w biegun skroniowy, tył - w zakręty płacika ciemieniowego dolnego, na jego pow. górnej - zakręty skroniowe poprzeczne), środkowy(przód - w biegu skroniowy, tył - w zakręty płacika ciemieniowego dolnego i płata potylicznego), dolny(wzdłuż brzegu dolnego na pow. dolną, zmienia nazwę na zakręt skroniowo-potyliczny boczny); Pow. dolna : zakręt potyliczno-skroniowy boczny, zakręt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy (wrzecionowaty), bruzda potyliczno-skroniową, bruzda poboczna (przód - w br. węchową), zakręt językowaty, zakrętu przyhipokampowego (tworzy hak, który wcina się zakręt zębaty, tw. rąbek haka); Zakręt językowaty(między br. poboczną i ostrogową, leży na pow. dolnej i przyśr. półkuli; tył - biegun potyliczny, przód - w zakręt przyhipokampowy);Zakręt przyhipokampowy (między bruzda poboczną a bruzdą hipokampa, oddz. go od zakrętów zębatego i tasiemeczkowego, Jest przedłużeniem cieśni zakrętu obręczy i zakrętu językowatego)
*Płat potyliczny :
Pow. górno-boczna : bruzdy potyliczne górna, dolna; zakręty potyliczne górny, środkowy, dolny; Pow. przyśrodkowa : klinek (ogranicz. : przód - br. ciemieniowo-potyliczna, dół - br. ostrogowa , tył - brzeg górny półkuli); Granica przyśrodk./ podstawna - zakręt językowaty(od zakrętu wrzecionowatego oddzielony jest br. poboczną)
UKŁAD LIMBICZNY
*Składa się z : węchomózgowie(opuszka węchowa, pasmo węchowe, trójkąt węchowy, istota dziurkowana przednia z częścią przednią : zakrętem dziurkowanym i tylną : zakrętem przekątnym, prążki węchowe przyśrodkowy i boczny, zakręt półksiężycowaty, zakręt okalający); przegroda kresomózgowia (część nadspoidłowa - tworzy przegrodę przezroczystą , część przedspoidłową - zakręt przykrańcowy); płat limbiczny (pas zewnętrzny - zakręt obręczy, pole podspoidłowe, przyhippokampowy; pas wewnętrzny - nawleczka szara, zakręt tasiemeczkowy, zakręt zębaty, zakręty Retziusa, hipokamp); sklepienie, ciała suteczkowate; prążek rdzenny wzgórza; prążek krańcowy; ciało migdałowate (między biegunem skroniowym, a rogiem dolnym kom. bocznej); pole przedwzrokowe; jj. przednie wzgórza; j. przyśrodkowe wzgórza; jądro niskowzgórzowe; jądra podwzgórza; jądro międzykonarowe; zakręty oczodołowe płata czołowego; biegun skroniowy
*Podział : struktury korowe (opuszki węchowe, pasma węchowe, trójkąty węchowe, istoty dziurkowane przednie, prążki węchowe przyśrodkowe i boczne, zakręt przykrańcowy, zakręt półksiężycowaty, zakręt okalający, przegroda kresomózgowia); struktury korowe młodsze (biegun skroniowy, tylna część zakrętów oczodołowych, pas zewnętrzny płata limbicznego); struktury podkorowe (ciało migdałowate, jądra przednie i jądro przyśrodkowe wzgórza, pole przedwzrokowe, sklepienie, jądro niskowzgórzowe, jądra podwzgórza i śródmózgowia)
*Przegroda przezroczysta : 2 blaszki oddzielone jamą p.p.; brzeg górny - do pnia ciała modzelowatego; na poziomie kolana - w przednio-dolny - wzdłuż dzioba i blaszki dziobowej do spoidła przedniego; brzeg tylno-dolny - do przedniej ściany zachyłku trójkątnego komory trzeciej, do słupów i trzonu sklepienia;zakręt przykrańcowy - na pow. przyśrodk. półkuli mózgu, poniżej dzioba ciała modzelowatego, przed blaszką krańcową.
*Sklepienie (fornix) - parzyste pasmo włókien nerwowych; od hipokampa do ciała suteczkowatego; część środkowa - oba łączą się ze sobą (tu pow. górna zrasta się z pniem ciała modzelowatego i przegrodą przezroczystą - trzon sklepienia (corpus fornicis)); cz. przednia - trzon → słup sklepienia (cz. wolna i zakryta) → do podwzgórza → ciało suteczkowate; tył → dwie odnogi sklepienia (połączone spoidłem sklepienia) → strzępek hipokampa(wychodzi w warstwy istoty białej tworzącej koryto hipokampa)
JĄDRA PODSTAWNE
Są to : ciało prążkowane (corpus striatum) - j. soczewkowate + j. ogoniaste; przedmurze; ciało migdałowate
Jądro ogoniaste - na całej długości w ścianie komory bocznej; powierzchnie : komorowa i torebkowa; składa się z głowy (w płacie czoł., rogu przednim kom. bocznej, w odc. tylno-górnym - zrasta się z torebką wewn., przednio-dolnym łączy się z j. soczewkowatym skorupą - putamen), trzonu (w płacie ciemien., cz. środkowa kom. bocznej, między wzgórzem a promienistością ciała modzelowatego; dół - cz. nadsoczewkowa torebki wewn.) i ogona (w płacie skroniowym, zaczyna się bocznie od ciała kolankowatego bocznego, ogranicza róg dolny kom. bocznej, przód - do ciała migdałowatego)
Jądro soczewkowate : cz. przyśrodkowa (gałka blada) i boczna (skorupa); powierzchnie : przyśrodkowa (zrasta się z torebką wewnętrzną), boczna (równoległa do kory wyspy, od której oddz. ją torebka zewnętrzna, przedmurze, torebka ostatnia) i dolna (krzyżuje ją pęczek włókien spoidła przedniego); przód - zrasta się z głową j. ogoniastego i istotą dziurkowaną przednią; dół - łączy się z pętlą konarową, ciałem migdałowatym, istotą bezimienną; gałka blada - oddz. od skorupy blaszką rdzenną boczną, natomiast przyśrodkowa dzieli gałkę bladą na część przyśrodkową i boczną; gałka blada jest centralnym ośrodkiem układu pozapiramidowego
Prążkowie(striatum) = skorupa + j. ogoniaste; Ciało migdałowate
TOREBKA WEWNĘTRZNA (istota biała półkul)
Torebka wewnętrzna oddz. j. soczewkowate od wzgórza, niskowzgórza i jądra ogoniastego; dół - w odnogę mózgu; odnoga przednia - między j. ogoniastym (przyśrodkowo i z przodu), a j. soczewkowatym (z boku i tyłu); odnoga tylna - leży między wzgórzem a j. soczewkowatym; kolano torebki wewnętrznej - połączeni odnogi przedniej z tylną, między biegunem przednim wzgórza a głową j. ogoniastego; część zasoczewkowa - tylna krawędź j. soczewkowatego/ ogon j. ogoniastego; część podsoczewkowa - pod tylnym biegunem jądra soczewkowatego; część nadsoczewkowa - w jej włokna przechodzi u góry odnoga tylna; część przedsoczewkowa - jej wycinkiem jest odnoga przednia
Odnoga przednia zawiera : dr. czołowo-mostową, konar przedni wzgórza
Kolano zawiera : dr. korowo-jądrową, część radiatio thalamica
Odnoga tylna zawiera : dr. korowo-rdzeniową(2/3 przednie odnogi), część radiatio thalamica, dr. korowo-czerwienną,
dr. potyliczno-mostową, dr. skroniowo-mostową
Część zasoczewkowa zawiera : promienistość wzrokową, część promienistości wzgórzowej, dr. korowo-pokrywową
Część podsoczewkowa zawiera : promienistość wzrokową, promienistość słuchową, dr. korowo-pokrywową, dr. skroniowo-mostową,
dr. ciemieniowo-mostową, dr. potyliczno-mostową, część radiatio thalamica
Część nadsoczewkowa zawiera : część radiatio thalamica,
WŁÓKNA KOJARZENIOWE PÓŁKULI
1). korowe - łączą ośrodki tego samego zakrętu między sobą.
2). podkorowe
a) krótkie - łączą dwa sąsiednie zakręty.
b). długie - łączą płaty jednej półkuli między sobą. Wyróżniamy pęczki : obręczy(w gyrus cinguli, łączy płat czołowy i ciemieniowy z zakr. przyhipokampowymi i obydwoma zakrętami potyliczno-skroniowymi); haczykowaty(zakręty oczodołowe → płat skroniowy); podłużny górny (zakręt czołowy górny i środkowy → płat ciemieniowy i potylicznym oraz poprzez tzw. pęczek łukowaty → płat skroniowy); podłużny dolny (płat skroniowy → potyliczny); podspoidłowy (płat czołowy → potyliczny); potyliczny pionowy (tylną cz. płata ciemieniowego →płatem skroniowy i potyliczny)
POLA BRODMANA
Pole 3,1,2 - korowy ośrodek czucia (zakręt zaśrodkowy i część tylna płacika okołośrodkowego) - dochodzą drogi : rdzeniowo- wzgórzowo-opuszkowo-korowa, rdzeniowo-wzgórzowo-korowa i jądrowo-wzgórzowo-korowa.
Pole 4 - pierwotna kora ruchowa (zakręt przedśrodkowy i część przednia płacika okołośrodkowego) - wychodzą : drogi korowo-
rdzeniowe i korowo-jądrowe
Pole 17 - korowy ośrodek wzroku (górna i dolna ściana bruzdy ostrogowej, część powierzchni zakrętu językowatego i klinka).
Pole 34 - korowy ośrodek węchu (hak zakrętu hipokampa)
Pole 21,22 - wtórne pole słuchowe (zakręt skroniowy górny); Pole 42 - czuciowy ośrodek mowy (zakręt skroniowy górny, tylna część)
Pole 41 - korowy ośrodek słuchu (zakręty skroniowe poprzeczne,)
Pole 43 - korowy ośrodek smaku (wieczko czołowo-ciemieniowe, jego powierzchnia ukryta w bruździe bocznej)
Pole 44, 45 - ruchowy ośrodek mowy (tylna i wieczkowa część zakrętu czołowego dolnego)
UKŁAD KOMÓR MÓZGU :
Komora IV :
Przód : dół równoległoboczny (fossa rhomboidea).
Sklepienie : w części przedniej przez : zasłonę rdzeniową górną, parzyste konary górne móżdżku
w części tylnej tworzą go : grudka móżdżku, parzysta zasłona rdzeniowa dolna, taśma naczyniówkowa komory IV, zasuwka
Komunikacja : wodociąg mózgu → komora III; kanał centralny rdzenia przedłużonego →kanał centralny r.k.; otwór pośrodkowy i
dwa boczne→przestrzeń podpajęczynówkowa mózgowia
Zachyłki : boczny, wierzchu, przedni (komora Arancjusza), tylny(pozazasuwkowy)
Komora III :
W międzymózgowiu, pomiędzy dwoma wzgórzami. Ograniczenia :
Dół : istota szara środkowa podwzgórza; ciała suteczkowate; guz popielaty wraz z lejkiem i przysadką; skrzyżowanie wzrokowe wraz pasmami wzrokowymi
Bok : przyśrodkowa powierzchnia wzgórza i podwzgórza oddzielone bruzdą podwzgórzową (tu - zrost międzywzgórzowy)
Tył : spoidło mózgu tylne; szyszynka; spoidło uzdeczek
Przód : słupy sklepienia, spoidło mózgu przednie, blaszka krańcowa
Góra : pień ciała modzelowatego; trzon sklepienia; tkanka naczyniówkowa komory III
Komunikacja : wodociąg mózgu → z kom. IV,otwory międzykomorowe → komory boczne; Otwór międzykomorowy, ograniczenia : przód - pow. tylna części wolnej słupa sklepienia; tył : guzek przedni wzgórza
Zachyłki : wzrokowy (tworzy zachyłek lejka), szyszynkowy,nadszyszynkowy
Komora boczna :
Leży w kresomózgowiu. Składa się z czterech części : róg przedni (cornu anterius) leży w płacie czołowym, część środkowa (cella media) w płacie ciemieniowym, róg tylny (cornu posterius) w płacie potylicznym i róg dolny (cornu inferius) w płacie skroniowym. Ograniczenia :
róg przedni (płat czołowy): góra i przód : promienistość ciała modzelowatego
bok : głowa jądra ogoniastego
przyśrodkowo : blaszka przegrody przezroczystej
część środkowa (płat ciemieniowy): góra : promienistość ciała modzelowatego
bok : trzon jądra ogoniastego
przyśrodkowo : trzon sklepienia
dół : górna pow. wzgórza, prążek krańcowy, blaszka przytwierdzona, tkanka naczyniówkowa komory bocznej, żyła wzgórzowo-prążkowiowa górna
róg tylny (płat potyliczny): bok : obicie - włókna promienistości ciała modzelowatego
przyśrodkowo : ostroga ptasia, opuszka rogu tylnego
róg dolny (płat skroniowy): góra i bok : obicie, ogon jądra ogoniastego, prążek krańcowy, guzek migdałowaty
dół i przyśr. : wyniosłość poboczna, hipokamp pokryty korytem, strzępek hipokampa,
tkanka naczyniówkowa komory bocznej
Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego :
Produkcja - sploty naczyniówkowe komór mózgu(550 ml. dziennie, w mózgowiu i r.k. znajd się 135 ml.)
*sploty naczyniówkowe komór bocznych → otwory międzykomorowe →komora III → wodociąg mózgu →komora IV →2 otwory boczne Luschki i jeden otwór pośrodkowy Magendie → przestrzeń podpajęczynówkowa mózgowia =
Zbiorniki podpajęczynówkowe : zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy, zbiornik podstawny (dzieli się na : #1.zbiornik mostu, od niego odgałęziają się :
- zbiornik okalający → w zbiornik żyły wielkiej mózgu oraz zbiornik ciała modzelowatego (cisterna corporis callosi).
- zbiornik dołu bocznego mózgu (cisterna fossae lateralis cerebri).
#2.zbiornik międzykonarowy, #3 zbiornik skrzyżowania, #4 zbiornik blaszki krańcowej → łączy się ze zbiornikiem ciała modzelowatego.
→ do przestrzeni podpajęczynówkowej rdzenia kręgowego i pozostałych zbiorników w jamie czaszki.
Komora IV - canalis centralis r.k.
Drogi odpływu :
częśc. resorpcja do splotów naczyniówkowych komór; 70 % - resorpcja z prz. podpajęczynówk. do naczyń żylnych op. miękkiej; 10 % - poprzez ziarnistości opony pajęczej → zatoki żż. opony twardej; 20 % - przez wypustki opony pajęczej, które otaczają nn. czaszkowe i rdzeniowe, do szczelin tkankowych osłonek nerwowych
UNACZYNIENIE MÓZGOWIA
Parzyste tt. kręgowe od tt. podobojczykowych i parzyste tt. szyjne wewnętrzne od tt. szyjnych wspólnych.
T. kręgowa → przez otwór wielki → łączą się w t. podstawną → bruzda podstawna mostu → dół międzykonarowy → 2 tt. mózgu tylne.
Gałęzie t. kręgowej : t. rdzeniowa tylna, t. rdzeniowa przednia, t. dolna tylna móżdżku
Gałęzie t. podstawnej : t. dolna przednia móżdżku, t. błędnika, gg. do mostu, t. górna móżdżku , t. tylna mózgu (cz. przed-, zazespolen. i korowa)
Gałęzie t. szyjnej wewnętrznej : t. łącząca tylna , t. naczyniówkowa przednia, t. środkowa mózgu, t. przednia mózgu
Zakres zaopatrzenia tętnicy :
mózgu przedniej mózgu środkowej mózgu tylnej
1. głowa jądra ogoniastego 1. jądro soczewkowate 1. konary mózgu
2. odnoga przednia torebki wewnętrznej 2. torebka wewnętrzna 2. niskowzgórze
3. płat czołowy 3. jądro ogoniaste 3. tylna część podwzgórza
4. płat ciemieniowy - gł. pow. przyśr. 4. płat skroniowy 4. szyszynka
5. płat czołowy 5. sploty naczyn. kom. III i bocznych
6. płat ciemieniowy 6. blaszka pokrywy
7. płat wyspowy 7. częściowo ogon jądra ogoniastego
8. wzgórze i ciała kolankowate
9. cz. dolna torebki wewnętrznej
10. płat skroniowy
11. płat potyliczny
12. cz. płata ciemieniowego
Koło tętnicze mózgu (Willisa) : 2 tt. mózgu tylne, 2 tt. łączące tylne (od szyjnych wewnętrznych), 2tt. szyjne
wewnętrzne, 2 tt. mózgu przednie, 1 t. łącząca przednia, +/- t. podstawna(przednia
krawędź podziału)
Zestawienie unaczynienia poszczególnych części mózgowia
most i rdzeń przedłużony : aa.paramedianae od tt. rdzeniowych przednich, końcowych odcinków tt. kręgowych i
początkowego odcinka t. podstawnej | rami ad pontem od a. basilaris | aa. laterales od tt. móżdżku dolnych lub od tt. kręgowych i t. podstawnej | aa. posteriores od tt. dolnych tylnych móżdżku i tt. rdzeniowych tylnych
móżdżek : aa. cerebelli inferiores posteriores od aa. vertebrales | aa. cerebelli inferiores anteriores od a. basilaris | aa.
cerebelli superiores od a. basilaris | aa. tonsillares (tt. migdałka móżdżku) od tt. kręgowych
śródmózgowie : a. paramedianae od t. podstawnej i początkowych odcinków tt. tylnych mózgu i tt. łączących tylnych
| aa. laterales - od tt. tylnych mózgu, tt. górnych móżdżku, tt. naczyniówk. przednich | aa. posteriores - od tt. tylnych mózgu i tt. górnych móżdżku
międzymózgowie : wzgórze : gg. od t. tylnej mózgu, t. łączącej tylnej i t. naczyniówkowej przedniej |
nadwzgórze i splot naczyniówkowy komory III : gg. naczyniówkowe t. tylnej mózgu.
podwzgórze + pasmo wzrokowe + skrzyżowanie wzrokowe : gg. od t. łączącej przedniej, t.
przedniej mózgu, t.szyjnej wewnętrznej, t. łączącej tylnej
kresomózgowie : gg. od t. przedniej mózgu, t. środkowej mózgu, t. naczyniówkowej przedniej i t. tylnej mózgu.
Odpływ krwi żylnej z mózgowia :
Żż. mózgu (układ głęboki i powierzchowny → żyła podstawna) - krew z półkul, międzymózgowia, częśc. ze śródmózgowia, żż. móżdżku - w dole tylnym
Żyły głębokie mózgu :
-krew z jąder podkorowych, otaczającej je istoty białej, międzymózgowia, ścian, splotów kom. III i bocznej → do żż. wewnętrznych mózgu ( prawa i lewa, powst. z : ż. przedniej przegrody przezroczystej, ż. wzgórzowo-prążkowiowej górnej, ż. naczyniówkowej górnej prawej i lewej → w żyłę wielką mózgu → zatoka prosta
DROGI PROJEKCYJNE
Nazwa |
I neuron |
II neuron |
III neuron |
IV neuron |
Skrzyżowanie |
Korowo - rdzeniowa |
kom. piramidowe Betza (4 Brodm.) |
α - motoneurony rogu przedniego r.k. |
------------- |
------------- |
90% skrzyż. piram;10% - spoidło białe |
Korowo - jądrowa |
1/3 dolna zakr. przedśrodk. (jw.) |
jądra nn. czaszkowych |
------------ |
------------ |
przy odejściu do jąder |
Rdzen.-opuszk.-wzgórz.-korowa |
zwój międzykręgowy |
j. smukłe, klinow., klinow. dodatkowe |
j. brzuszne tylno - boczne wzgórza |
kora czuciowa (3,1,2 Brodmana) |
decussatio lemniscorum |
Rdzeniowo-wzgórzowo-korowa |
zwój międzykręgowy |
j. własne rogu tylnego |
j. brzuszne tylno - boczne wzgórza |
kora czuciowa (pole 3,1,2 Brodmana) |
ist. szara pośr.| dr.boczna-comm. alba |
Jądrowo-wzgórzowo-korowa |
zwoje nn. czaszk. V, VII, IX, X |
jj. n. V, j.samotn(VII,IX,X) |
j. brzuszn tyl.-boczne i tyl.-przyśr. wzgórza |
kora czuciowa (pole 3,1,2 Brodmana) |
|
Rdzeniowo-móżdżkowa przednia |
zwój międzykręgowy |
j. rogu tylnego |
paleocerebellum |
----------- |
commissura alba |
Rdzen.-móżdżk. boczna |
zwój międzykręgowy |
j. Stillinga - Clarke'a (C8-L1) |
paleocerebellum |
----------- |
brak |
Wzrokowa |
komórki dwu-biegun. siatkówki |
komórki zwojowe siatkówki |
w-wy 1-4 j.głow. ciała kolan. boczn. |
pole prążkowane (17 Brodmana) |
chiasma opticum |
Słuchowa |
zwój spiralny |
jj. ślimakowe grzbiet. i boczne |
jj. ciała 4-boczn., gór.oliwk,wst. bo |
|
|
Równowagi |
zwój przedsionkowy |
jj. przedsionkowe |
archicerebellum |
----------- |
----------- |
Smakowa |
zwoje czuciowe nn. VII, IX, X |
j. samotne |
j. łukowate dodatkowe |
korowy ośrodek smaku (43 Brodmana) |
----------- |
Węchowa |
kom. nerw.-zmysł. w bł. śluz. okolicy węch. |
bulbus olfactorius (k. mitralne i pędzelk.) |
hak zakr. przy-hipokamp. (34 Br.) |
pole śródwęchowe (28 Brodmana) |
----------- |
Korowo-rdzeniowa : - 2/5 przednie tylnej odnogi capsula interna
- boczna część 3/5 środkowych odnogi mózgu
- kor.-rdzen. przednia - włókna, które nie skrzyżow. się w skrzyż. piramid. (boczna-skrzyżow. się)
Korowo-jądrowa : - kolano capsula interna
- przyśr. część 3/5 środkowych odnogi mózgu (medialis - przyśr., lateralis - bocznie)
Rdzeniowo-opuszk.-wzgórzowo-korowa : -czucie głębokie, uświadomione (+dotyk, ucisk)
-w sznurze tylnym → pęczek smukły i klinowaty
-lemniscus medialis - neuryty z j. smukłego i klinowatego
-decussatio lemniscorum - skrzyżowanie wstęg przyśrodkowych
-odnoga tylna capsula interna, konar górny wzgórza
Rdzeniowo-wzgórzowo-korowa : -rdzeniowo wzgórzowa boczna (temp., ból), przednia(dotyk, ucisk)
-w pniu tworzy lemniscus spinalis
- odnoga tylna capsula interna, konar górny wzgórza
Jądrowo-wzgórzowo-korowa : -czucie powierzchowne i głębokie
-zwoje nerwów : VII=kolanka, IX górny i dolny, X szyjny i węzłowy
-jj. n.V : V1 - j. rdzeniowe n.V; V2 - j.czuciowe główne n.V; V3 - j.śródmózgowiowe n.V
-z jj. n.V → lemniscus trigeminalis → j. brzuszne tylno-przyśrodkowe wzgórza
-nn. VII, IX, X - j.samotne → neuryty do j. brzusznego tylno-przyśrodkowego wzgórza
(łukowatego dodatk.)
Wzrokowa : -w chiasma opticum krzyżują się : całkowicie włókna z części nosowych, częściowo wł. z plamki i odruchowe, NIE krzyżują się włókna z części skroniowych
Ciało czworoboczne (corpus trapezoideum) - w miejscu skrzyżowania neurytów jąder ślimakowych (głównie brzusznego), jąder ciała czworobocznego przedniego i tylnego, jądra górnego oliwki ze wstęgą przyśrodkową.
Wstęga boczna - włókna drogi słuchowej wychodzące z ciała czworobocznego układające się z boku od wstęgi przyśrodkowej
Wyjścia nerwów czaszkowych z mózgowia :
III : dół międzykonarowy
IV : obok wędzidełka zasłony rdzeniowej górnej
V : brzeg boczny mostu
VI : między piramidą a mostem
VII, VIII : kąt mostowo - móżdżkowy
IX, X : bruzda boczna tylna rdzenia przedłużonego
XI : między oliwką a konarem dolnym móżdżku
XII : między piramidą a oliwką rdzenia przedłużonego
- 12 -