PSYCHOLOGIA - ćwiczenia 02.03.2008

Organizacja p. Alicja Gorący

16.03 - pierwszy wykład 10:30

Robi przerwy, nie można jeść na zajęciach

Wykłady - 12h wykładów po 3h każdy (3 * 45min)

Na wykładach nie sprawdza listy obecności, może sprawdzić obecność (trzeba być punktualnie o 8:00)

Podaje zagadnienia do egzaminu

Egzamin - pisemny, opisowy - treść i z wykładów i z ćwiczeń

Przebywa na AWFie, można chcieć zaliczyć wcześniej

Materiał na egzamin - wykłady - podstawa

ćwiczenia - uzupełnienie

16h + 2h praca własna

Zaliczenie ćwiczeń:

• Obecność na zajęciach, może być 1 nieobecność nieusprawiedliwiona

• Praca własna - badania testami (np. badanie osobowości)

Zadanie - opisane badania

Ostatnie zajęcia -> 06.06.2008

Prace oddajemy do 25.05.2008 na ocenę, jak oddamy po tym terminie ->3

PSYCHOLOGIA PODSTAWOWA PSYCHOLOGIA OGÓLNA (nauka humanistyczna)

Procesy poznawcze, podstawowe procesy psychiczne

LITERATURA

• Podręcznik pod red. Strelau Jan „Psychologia - podręcznik akademicki” wyd. I, 2000 rok, Gdańsk, tom II

• Jacek Gracz, Tadeusz Sankowski

1. Psychologia sportu, wyd. AWF Poznań

2. Psychologia w turystyce i rekreacji

3. Psychologia aktywności ruchowej (sportowej) <- jest ok.

Temat: METODY BADAŃ STOSOWANYCH W PSYCHOLOGII

Metoda:

1. obserwacji

2. eksperymentu

ad.1 OBSERWACJA

podstawowy, zasady

- nie wywołujemy zjawisk które chcemy badać, czekamy aż to zjawisko się okaże

- nie ingerujemy w przebieg tego zjawiska, tylko je rejestrujemy

Świadome, celowe spostrzeganie - obserwacja

Badanie naturalne zachowania - obserwacja

- musimy przedstawić sobie cel, co chcemy badać, jakie mamy zamierzenia

CECHY DOBREJ OBSERWACJI

1) co my chcemy badać, cel

2) musimy zaplanować obserwację, cel powoduje że musimy sobie te obserwację zaplanować, plan- systematycznie

3) obiektywizm - rejestrowanie faktów i zdarzeń a nie ich ocenianie

4) Obiektywizm emocjonalny - odcięcie się od emocji jest niemożliwe

5) przygotowanie merytoryczne do obserwacji - warto wcześniej coś sobie poczytać

6) prowadzenie dokumentacji

Notujemy:

• imię i nazwisko

• wszystko co wiemy na temat tej osoby

• dzień, godzinę, czas trwania obserwacji

• rejestracja zachowania, przyjmując jakąś technikę np. fotograficzną, topograficzną

• interpretacja zachowania - nasze przemyślenia na ten temat

OBSERWACJA (zalety)

- bada naturalne zachowania

- dość prosta metoda

- nie wymaga nakładów finansowych

Wady obserwacji:

- trzeba czekać aż dane zjawisko się pojawi - czasochłonność

- sprawdzenie czy to jest powtarzalne

- przedwczesna interpretacja

Ad. 2 Eksperyment (laboratorium) - nie czekamy, wywołujemy rodzaj zachowania, które chcemy badać, ingerujemy w jego przebieg, jest powtarzalny. Jest to przeciwieństwo obserwacji, jest ekonomiczne, daje nam wyniki liczbowe

To co jest zaletą obserwacji - jest wadą eksperymentu

WADY EKSPERYMENTU

- sztuczność zachowania

- zastrzeżenia natury moralnej (eksperymenty z dziedziny emocji)

Eksperyment sprawdzi się też w warunkach naturalnych np. w szkole

Testy psychologiczne - odmiana metody eksperymentu

Określenie zadania do wykonania zadania, które mają określone CECHY. Często nadużywa się pojęcia test

Test - zadania które mają określone cechy

1. standaryzacja - pewne ujednolicenie, dane testy wyglądają zawsze tak samo np. kwestionariusz samooceny Spielberger'a

klucz do testu jest ujednolicony - sposób obliczania wyników, zawsze taki sam zestaw pytań, twierdzeń lub odpowiedzi

ujednolicone warunki badania, ujednolicony klucz do testu (odpowiedzi mają określoną liczbę punktów)

2. normalizacja - normy - skala oceny wyników. Normy pozwalają określić na jakim poziomie osiągnęliśmy wynik. Normalizacja jest bardzo istotna. Normy powinny być opracowane dla określonych grup (np. dla polskiej populacji)

3. trafność - stwierdzenie czy test bada to do czego jest przeznaczony. Trzeba znaleźć dobre kryterium

4. rzetelność testu - względna stałość wyników

podział testu:

- testy grupowe

- testy indywidualne - do badania inteligencji

1. kryterium co test bada lub mierzy, kryterium merytoryczne podziału testu

I - testy badające zdolności

• testy badające inteligencję

• testy badające zdolności specjalne (wyobraźnia przestrzenna, artystyczne)

II - testy badające osobowość

III - testy badające wiadomości, umiejętności

Zdolności są składowymi osobowości, tutaj są w oddzielnych grupach bo są różne oceny

2. kryterium metodyczne - jak test bada

I - testy werbalne (słowne) - 1

II - testy wykonaniowe (bezsłowne)

III - testy projekcyjne - testy do badania osobowości, proste wykonanie, ale trudne w interpretacji (plamy, kleksy)

PSYCHOLOGIA 16.03.2008

Procesy poznawcze


Procesy, które powodują, że kontaktujemy się z otoczeniem

PROCESY REGULACJI

(procesy psychologiczne)






Procesy poznawcze: procesy emocjonalno-motywacyjne

- percepcyjne - emocje

(wrażenia, spostrzeżenia) - motywy

- wyobrażenia

- uwaga

- uczenie się, pamięć

- myślenie, mowa

PROCESY POZNAWCZE

I poziom procesów poznawczych - spostrzegania

- zmysłowe, bezpośrednie poznawanie rzeczywistości

II poziom - proces myślenia

- czyli pośrednie uogólnione poznawanie rzeczywistości

Jako organizmy żywe jesteśmy zdolni do odbierania zmysłów

Poziom spostrzegania

• wrażliwość zmysłowa - zdolność do odbierania wrażeń

• Wrażenie - odbiór pojedynczej cechy bodźca

• Spostrzeżenie - składa się z różnych wrażeń, odbiór złożonych sytuacji, postaci, przedmiotów

• Analizator składa się z trzech części

1. zmysł

2. droga nerwowa

3. pole mózgowe

zmysł -> droga nerwowa -> pole mózgowe

zmysły (receptory)





eksteroreceptory interoreceptory

(te, które odbierają pobudzenia (te, które odbierają pobudzenia

z zewnątrz [ze świata zewnętrznego] z wewnątrz organizmu)






telereceptory kontaktoreceptory proprioreceptory wisceroreceptory

pobudzenia z słuch, ból, ciepło, zmysł równowagi zakończenia

pewnej oddali zimno zakończenia nerwowe w każdym

wzrok, słuch, węch nerwowe w narzędzie

mięśniach i stawach wewnętrznym

(kinetyczne)

Co wpływa na nasze spostrzeganie?

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPOSTRZEGANIE

Wszystkie czynniki można podzielić „z grubsza”:

I grupa czynników - sytuacja bodźcowa

1. jakość bodźca (na jaki zmysł może działać)

2. siła bodźca (bodziec progowy, próg wrażliwości - bodziec zbyt słaby, nie jest odbierany, miarą tego progu jest najsłabszy bodziec, który wywołuje dostrzegalne, odebrane przez nas wrażenia)

próg czułości, próg różnicy - odbieramy wrażenie (działa na nas bodziec) działamy coraz silniejszym bodźcem aż do momentu kiedy odczujemy różnicę wrażenia

3. liczba bodźców

4. czas trwania bodźca

5. ogólna sytuacja w jakiej bodźce na nas działają

II grupa czynników - człowiek który spostrzega

w człowieku jest ważne:

1. tzw. względnie trwały stan psychofizyczny (psychofizjologiczny) człowieka

- budowa zmysłów

- budowa analizatorów

- poziom inteligencji i wiedzy

2. Stan aktualny psychofizyczny

- stan fizyczny - czy jesteśmy zdrowi

- stan psychiczny - nastawienie, stan emocjonalny

MECHANIZMY SPOSTRZEGANIA

1. najpierw spostrzegamy całość, w tej całości wyróżniamy:

1. figura - figura jest zwarta

2. tło

(najpierw całość, potem części)

2. następują zmiany skokowe - nagle się coś w naszej świadomości zmienia

(to co jest figurą staje się tłem)

Zasada dominacji, prymat całości nad częściami, całość określa cechy części.


























II. poziom procesów poznawczych - myślenie

Myślenie - uwewnętrzniona czynność operowania informacjami, w szczególności ich selekcja i wytwarzanie, dzięki którym dochodzi do pośredniego i uogólnionego poznania rzeczywistości

Czynności myślenia - łańcuch operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje.

Struktura myślenia:

• informacje (materiał myślenia)

• operacje (elementarne transformacje umysłowe)

• reguły (sterujące łańcuchem operacji)

Informacje:

• wrażenia i spostrzeżenia (myślenie sensoryczno-motoryczne -> charakterystyczne dla małych dzieci i zwierząt)

• wyobrażenia (myślenie konkretno-wyobrażeniowe)

• pojęcia (myślenie słowno-logiczne, abstrakcyjne)

materiał myślenia, to na czym myślenie pracuje, to co w nawiasie (I podział myślenie) materiał przetwarzany przez myślenie

STRUKTURA MYŚLENIA

1. informacje to co myślenie przetwarza

• wrażenia i spostrzeżenia (myślenie sensoryczno-motoryczne):

- odbieranie pobudzeń płynących z otoczenia, ile dociera z tego świata do zwierzęcia lub dziecka

• wyobrażenia (myślenie konkretno-wyobrażeniowe (dziecko w wieku przedszkolnym) przetwarza wyobrażenia, obrazy umysłowe - dziecko myśli obrazami, wyobrażenie odtwórcze (znam i mogę obraz wywołać) lub twórcze (pegaz)

• Pojęcia - charakterystyczne dla ludzi dorosłych, myślenie słownologiczne, abstrakcyjne

Pojęcie - reprezentacja umysłowa, która zawiera opis istotnych właściwości pewnej klasy obiektów, symbol odnoszący się do klasy obiektów.

• Pojęcia ogólne - reprezentacje całych klas przedmiotów lub procesów

• Pojęcie jednostkowe - „mają jeden egzemplarz”

• Pojęcie naturalne - reprezentacja umysłowa odzwierciedlająca zespół cech wspólnych, które w różnym stopniu przysługują desygnatom

• Pojecie matrycowe - poznawcza reprezentacja skończonej liczby wspólnych cech, które w jednakowym stopniu przysługują wszystkim desygnatom.

Matrycowe - dla nauk ścisłych

Naturalne - pojęcie „szczęścia”

Powinny być typowe dla ludzi dorosłych

Funkcje pojęć

• Zapewnienie ekonomii - redukcja różnorodności informacji

• Rozumienie i wyjaśnianie - wykorzystywanie do analizy i interpretacji danych

• Umożliwienie wykonywania operacji na materiale symbolicznym

• Komunikowanie się

2) Operacje umysłowe

Elementarne transformacje psychiczne, za pomocą których przetwarzamy informacje:

• 
  
  Analiza - myślowy podział całości na części ! dwie podstawowe operacje

• Synteza - myślowe łączenie części w całości umysłowe

• Porównywanie - zestawianie przedmiotów i zjawisk w celu wykrycia podobieństw i różnic

• Abstrahowanie - wyróżnienie jednej właściwości obiektu czy pominięciu innych

• Uogólnianie - łączenie cech wspólnych dla klasy obiektów

Rozumowanie

• Dedukcyjne - od ogólnych przesłanek do wniosków szczegółowych

• Indukcyjne - od szczegółowych przypadków do ogólnego wniosku

3) reguły - decydują o uporządkowaniu łańcucha operacji:

• 
  
  Algorytm - niezawodny przepis określający, jaki skończony ciąg operacji należy wykonać, aby rozwiązać wszystkie zadania danej klasy

• 
  
  Heurystyka - zawodna zasada, która nie gwarantuje rozwiązania zadania, ale może w nim pomóc

Rodzaje myślenia

• Reproduktywne - zastosowanie uprzednio zdobytej wiedzy w nowych zadaniach (S)

• 
  
  Produktywne - tworzenie nowych informacji (R)

• Realistyczne - myśli odpowiadają cechom i wymogom sytuacji obiektywnej i ukierunkowanie na działanie

• Autystyczne - bodźcem jest rzeczywistość wewnętrzna


Produktywne






twórcze nietwórcze

jeżeli ktoś wymyśli nowe

rozwiązanie, coś co jest jeżeli my wymyślamy

społecznie nieznane, rozwiązanie, które jest znane,

obiektywnie nowe tworzymy rozwiązanie, ale było

znane wcześniej

Ćwiczenia 16.03.2008

Praca na 25 maja, 30.03 - test badający osobowość

Na lepszą ocenę - trzeba opisać te testy co będziemy robili

TEST:

„KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY” Spielberger'a




2. 4

3. 3

4. 1

5. 1

6. 3

7. 2

8. 1

9. 3

10. 1

11. 3

12. 2

13. 1

14. 1

15. 1

16. 3

17. 3

18. 1

19. 1

20. 4

21. 3

22. 4

23. 2

24. 2

25. 2

26. 2

27. 2

28. 2

29. 3

30. 3

31. 4

32. 2

33. 2

34. 2

35. 2

36. 2

37. 3

38. 2

39. 1

40. 2

41. 1






Pytania od 1-20

1 - zdecydowanie nie

2 - raczej nie

3 - raczej tak

4 - zdecydowanie tak

Pytania od 21-40

1 - prawie nigdy

2 - czasami

3 - często

4 - prawie zawsze




Ujednolicone - jest taki sam - narzędzie, klucz wyników

Obiektywny klucz do obliczania wyników

Normalizacja - skale oceny wyniku

Pytania 1-20


Ls = 30 niskie

Pytania 21-40


Lc = 42 średnie

	1	2	3	4		1	2	3	4
1	4	3	2	1	21	4	3	2	1
2	4	3	2	1	22	1	2	3	4
3	1	2	3	4	23	1	2	3	4
4	1	2	3	4	24	1	2	3	4
5	4	3	2	1	25	1	2	3	4
6	1	2	3	4	26	4	3	2	1
7	1	2	3	4	27	4	3	2	1
8	4	3	2	1	28	1	2	3	4
9	1	2	3	4	29	1	2	3	4
10	4	3	2	1	30	4	3	2	1
11	4	3	2	1	31	1	2	3	4
12	1	2	3	4	32	1	2	3	4
13	1	2	3	4	33	4	3	2	1
14	1	2	3	4	34	1	2	3	4
15	4	3	2	1	35	1	2	3	4
16	4	3	2	1	36	4	3	2	1
17	1	2	3	4	37	1	2	3	4
18	1	2	3	4	38	1	2	3	4
19	4	3	2	1	39	4	3	2	1
20	4	3	2	1	40	1	2	3	4
wynik surowy testu	30				wynik surowy testu	42




Do 25 - I sten

26-29 - II sten

30-31 - III sten

32-33 - IV sten

34-39 - V sten

40-45 - VI sten

46-52 - VII sten

53-57 - VII sten

58-64 - IX sten

65 i więcej - X sten

Do 28 - I sten

29-32 - II sten

33-36 - III sten

37-39 - IV sten

40-42 - V sten

43-45 - VI sten

46-50 - VII sten

51-53 - VIII sten

54-58 - IX sten

59 i więcej - X sten




Steny - im wyższy sten, tym większe nasycenie jakąś cechą

1-2 - bardzo niskie

3-4 - niskie

5-6 - średnie

7-8 - wysokie

9-10 - bardzo wysokie

Co test bada? - poziom lęku, niepokoju

Ls - lęk jako stan w tym momencie

Lc - lęk jako cecha osobowości, względnie trwała predyspozycja

Najważniejsze jest Lc bo jest w miarę stałe, Ls natomiast zmienia się w zależności od sytuacji

Takie testy są ekonomiczne

Niekorzyści:

- człowiek może manipulować wynikami

Ćwiczenia 25.05.2008

STRES

Czynniki stresu

• psychologiczne

• fizyczne (klimat, hałas, wibracje, oświetlenie, promieniowanie)

• chronobiologiczne (zaburzenia rytmów biologicznych)

• socjologiczne (związanych ze strukturą grupy i organizacji)

źródła stresu (Lazarus i Cohen)

• kataklizmy - nieprzewidywalne wypadki zdarzające się jednocześnie całym

społecznościom, lub grupom osób, wywierające silny wpływ

negatywny na jednostkę

• stresory - zdarzenia dotyczące jednostki, niekiedy nieprzewidywalne, silnie

wpływające na jej funkcjonowanie, angażujące wiele wysiłku w

procesy radzenia sobie

• stresory drugoplanowe - codzienne kłopoty życiowe, stosunkowo drobne

zdarzenia życia codziennego. (mogą dotyczyć zdrowia,

brak czasu, życie psychiczne, praca)

Style radzenia sobie ze stresem

To charakterystyczny dla jednostki repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi

• zadaniowy - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (nastawiony na realizację. Przygląda się zadaniu. Analizowanie zadania. Zastanawia się czy to zadanie jest najważniejsze, można poprosić o pomoc)

• emocjonalny - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (koncentracja nad własnymi emocjami. Trudne sytuacje wywołują negatywne uczucia. Często powstaje uczucie, że jest się nieudacznikiem. Może spowodować nasilenie negatywnych emocji. Charakterystyczny jest dla ludzi bardzo wrażliwych i nastawionych do życia marzycielsko. Jest to styl obronny.

• unikowy - ukierunkowany na odwrócenie uwagi od stresora (styl unikania charakterystyczny dla ludzi, którzy nie chcą przeżywać stresu

- czynności zastępcze - wybór tego, co się lubi (zakupy, TV, seks, szukanie towarzystwa)

Co wpływa na strategię?


analiza

aktualnej

sytuacji




aktualny stan psychofizyczny cechy osobowości

organizmu (jest bardzo istotny)




style

analiza z czego możemy

się wycofać

PRZYKŁADY CZYNNIKÓW ISTOTNYCH DLA ZDROWIA W MODELU PATOGENETYCZNYM I SALUTOGENETYCZNYM

RODZAJ CZYNNIKA	MODEL
		PATOGENETYCZNY (czynniki szkodliwe dla zdrowia)	SALUTOGENETYCZNY (czynniki sprzyjające zdrowiu)
EMOCJE	Negatywne, zalegające	Pozytywne, związane z postawą optymizmu i nadziei
MOTYW ZDROWOTNY	Brak zainteresowania lub nadmierna koncentracja na własnym zdrowiu	Umiarkowane zainteresowanie własnym zdrowiem
ZACHOWANIE	Ryzykowne dla zdrowia np. palenie tytoniu	Zdrowy styl życia
OSOBOWOŚĆ	Wzór zachowania	Osobowość odporna, poczucie koherencji
CZYNNIKI SYTUACYJNE	Pole życiowe ryzykowne dla zdrowia	Zdrowe pole życiowe

PSYCHOLOGIA ĆW. 11.05.08

Zagadnienia do egzaminu:

1. metody badań stosowane w psychologii

• charakterystyka obserwacji eksperymentu, testu (cechy zadania zwanego testem, 2 podziały testu)

• co to jest obserwacja, na czym polega

• jakie są cechy dobrej obserwacji

• jakie są jej wady i zalety

• procesy poznawcze procesu spostrzegania - charakterystyka

• co to jest spostrzeganie

• wrażenie, spostrzeganie, analizator, progi (próg wrażliwości, próg różnicy)

• czynniki wpływające na spostrzeganie (sytuacja bodźcowa, jaki bodziec, ile, jak silne) człowiek - który spostrzega

• organizacja procesu spostrzegania (psychologia postaci)

• procesy poznawcze - charakterystyka procesu myślenia

• określenie myślenia

• struktura czynności myślenia (informacje, operacje, reguły)

• rodzaje podział myślenia (2 podziały: - ze względu na materiał myślenia

- na myślenie produktywne i

reproduktywne

4. rozwiązywanie problemów

• co to jest problem - określenie problemu

• cechy problemu

• rodzaje problemu (ze względu na strukturę)

• etapy rozwiązywania problemów (z osobliwościami dotyczącymi poszczególnych etapów)

• przeszkody w rozwiązywaniu problemów

5. uczenie się

• określenie co to jest

• rodzaje uczenia się (elementarne formy uczenia się, na czym polega 1 i 2, warunkowane)

• krzywe uczenia się (klasyczna krzywa uczenia się)

• czynniki wpływające na proces uczenia się

6. pamięć

• określenie (co to jest pamięć)

• fazy pamięci

• miary pamięci

• cechy pamięci

• rodzaje pamięci

• krzywa zapominania

• teorie zapominania (hamowanie retro- i proaktywne)

7. emocje

• co to jest emocja

• komponenty procesu emocjonalnego (cechy)

• czynniki wywołujące emocje

8. proces motywacyjny

• określenie (opisowe, równanie)

• właściwości motywacji (kierunek, natężenie)

• prawa Yerkesa-Dodsona

• konflikty motywacyjne

9. 
   temperament

• typologia układu nerwowego wg Pawłowa

• Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelau'a (RTT-Strelau)

10. stres

• określenie

• stan stresu

• źródła stresu

• model patogenetyczny i salutogenetyczny stresu

• style radzenia sobie ze stresem

Style radzenia sobie ze stresem

To charakterystyczny dla jednostki repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi

• zadaniowy - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (nastawiony na realizację. Przygląda się zadaniu. Analizowanie zadania. Zastanawia się czy to zadanie jest najważniejsze, można poprosić o pomoc)

• emocjonalny - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (koncentracja nad własnymi emocjami. Trudne sytuacje wywołują negatywne uczucia. Często powstaje uczucie, że jest się nieudacznikiem. Może spowodować nasilenie negatywnych emocji. Charakterystyczny jest dla ludzi bardzo wrażliwych i nastawionych do życia marzycielsko. Jest to styl obronny.

• unikowy - ukierunkowany na odwrócenie uwagi od stresora (styl unikania charakterystyczny dla ludzi, którzy nie chcą przeżywać stresu

- czynności zastępcze - wybór tego, co się lubi (zakupy, TV, seks, szukanie towarzystwa)

11. osobowość

• struktura osobowości w psychoanalizie

• 5- czynnikowy model osobowości (PMO)

NA EGZAMINIE

po

9

STRATEGIA

Nie występuje w psychologii, występuje naukach ścisłych np. w matematyce

Poszukiwanie, tworzymy pomysł rozwiązania wygląda jak badanie naukowe, jak rozwiązywanie problemów

---