.

PIELĘGNACJA NIEMOWLĘCIA

WYRA S T ANIE

Z PIELUCH

U

zyskanie kontroli nad funkcjami wydalniczymi jest bardzo ważnym krokiem w rozwoju małego dziec­

ka. Nie trzeba go uczyć tej umiejętności, podobnie jak nie była mu potrzebna nauka chodzenia. Jest to jeden z etapów naturalnego rozwoju. Wystarczy, że będziesz wspierać i zachęcać dziecko oraz stwarzać mu okazje do wykazania się samodzielnością. Pod koniec drugiego ro­ku życia, dziecko zaczyna orientować się, że ma wypeł­niony pęcherz lub odbytnicę. Następny etap, to uświada­mianie sobie, że wkrótce nastąpi wypróżnienie. Gdy dziecko raz skojarzy swoje odczucia z ich następstwami, szybko nauczy się siadania w porę na nocniku, jeżeli stoi on w łatwo dostępnym miejscu. Opanowanie tej umiejęt­ności przebiega w nierównym tempie; dziecko może szybciej zacząć sobie radzić z oddawaniem stolca, przez pewien czas jeszcze mocząc się bezwiednie, może też być odwrotnie. Licz się więc z tym, że po rozstaniu się z pieluchami, "wypadki" będą częste. Jeżeli nawet dziec­ko uczy się powoli, wszelka "nauka" przed uzyskaniem pełnej gotowości organizmu jest stratą czasu.

Majteczki "do nauki" Wykonane z materiału

frotte pokrytego plasti­

kową folią wchłaniają znacznie więcej wilgoci niż zwykłe majteczki.

PRAKTYCZNE RADY

Pamiętaj, że zbyt silne naciski z twojej strony mogą zdezorientować dziecko, któremu zrozumienie

i spełnienie twoich życzeń sprawia jeszcze trudność. . Nauka używania nocnika jest najłatwiejsza wtedy,

gdy w życiu dziecka pojawia się stosunkowo nie­

wiele nowych doświadczeń i sytuacji, do któ­

i

rych musiałoby się ono dostosowywać,

... , a także gdy ty jesteś w stanie zachować

_ \f'J"'""

~

. spokój i poczucie humoru.

--: ~ .. . Staraj się tak kierować nauką, by

." "'. dziecko siadało na nocniku wówczas,

.L." gdy ma największą szansę sukcesu. Je­

żeli dziecko uzna, że nic mu się nigdy

nie udaje, przestanie próbować.

. Gdy się mu powiedzie, po­

chwal je, ale nie wpadaj

w nadmierny entuzjazm.

. Zdarzające się "wypadki" przyjmuj ze zrozumieniem ­nigdy z irytacją.

li

.. ł!JIII'II­

f~

\

Nocnik

Dziecko szybko zrozumie, do czego on służy i będzie dumne z tego: że umie się nim posługiwać.

KONTROLOWANIE FUNKCJI Wy­DALNICZYCH W CIĄGU DNB.

1

Zaczekaj na osiągnięcie

przez dziecko gotowości

Dziecko jest gotowe do nauki, gdy: . ma dwa, dwa i pół roku (u chłopcó~ gotowość może pojawić się dopierc w wieku trzech lat)

. zauważa, że zrobiło "coś" do pielucto. na przykład wołając, pokazując lub in­formując w inny sposób

. jest często suche po spaniu w dzień.

2

Wprowadzanie nocnika

Pokaż mu nocnik i wytłumacz, do cze­go służy. Przez kilka dni, zanim za­czniesz jakąkolwiek naukę, pozosta" nocnik w łazience, by dziecko mogle się do niego przyzwyczaić. Pokaż mI... jak usiąść na nim, ale nie zdejmuj mti pieluchy.

3

Wyznacz odpowiednią porę

na naukę

Najlepiej przeznacz na to dwa tygodrue podczas letnich wakacji, gdy wszy~. jesteście w domu, a dziecko dużo prze­bywa na dworze. Jeżeli nie jest to moż­liwe, mimo wszystko warto koncentro­wać się na nauce przez dwa tygodnie w takim okresie, w którym kilka _wpa­dek" nie zdezorganizuje życia rodzin: Nie zaczynaj nauki w okresie, w któ­rym tryb życia rodziny odbiega od ustalonego rytmu; na przykład wakaę'e spędzane poza domem nie są odpo­wiednią porą.

4

Włóz mu majteczki i często prz}'~ minaj o ufyciu nocnika

W ciągu tych dwóch tygodni wkłada! dziecku majteczki - zwykłe albo spe­cjalnie przeznaczone do nauki - wcrn..­niające przynajmniej część moczu. :'\0.::­nik powinien stać zawsze w pobliżu. Przypominaj dziecku o użyciu nocnik:. po każdym posiłku, wypitym napoit.. małej przekąsce lub drzemce i za każ­dym razem, gdy zdradza jakiekolwi~ objawy takiej potrzeby.

WYRASTANIE Z PIELUCH

5

7

KONTROLOWANIE RJNKCJI WY­DALNICZYCH W CIĄGU NOCY

Pomóz dziecku siadać na nocniku Powinnaś zachęcać dziecko, a nie wy­wierać na nie nacisk. Zdejmij mu maj­teczki i pomóż usiąść na nocniku, wsu­wając do środka nocnika prącie chłopca. Jeżeli dziecko samo ci zasygnalizowało, że chce usiąść na nocniku, nie zapomnij mu podziękować.

jeżeli dziecko natychmiast wstaje Spróbuj namówić je, by posiedzało je­szcze chwilę - około pięciu minut, za­chęcając je zabawką lub książeczką. Je­żeli nic nie zrobi, pozwól mu wstać

i bawić się dalej.

Gdy dziecko odniesie sukces

W takiej sytuacji zawsze chwal je i mów mu, jak bardzo jest grzeczne. Zetrzyj po­zostałe kropelki moczu lub wytrzyj mu pupę papierem toaletowym (u dziew­czynek wycieraj zawsze od przodu do tyłu). Gdy wstaje, przytrzymuj nocnik i włóż majteczki. Nie okazuj wstrętu na widok zawartości nocnika, po prostu wyrzuć wszystko do ubikacji, wymyj nocnik i wypłucz go płynem dezynfeku­jącym. Umyj ręce.

6

Nie krzycz na dziecko, gdy przyda­rzy mu się "wypadek"

Na tym etapie nie można jeszcze oczeki­wać, że będzie ono samo pamiętać o po­trzebie użycia nocnika. Prawdę mówiąc, wina leży po twojej stronie - nie przypo­minałaś mu o tym dość często. Okaż wy­rozumiałość, umyj mu pupę i włóż czyste majteczki.

jeśli dziecko nie rozumie, o co chodzi Jeśli po dwóch tygodniach dziecko wciąż nie wykazuje oznak zrozumienia i nie sygnalizuje chęci użycia nocnika przynajmniej od czasu do czasu, nie jest jeszcze gotowe do rezygnacji z pieluch. Nakładaj mu je jeszcze przez kilka tygo­dni, a potem spróbuj ponownie - byćmoże trzeba będzie przejść nawet kilka dwutygodniowych "kursów", nim dziecko nauczy się w porę siadać na nocniku.

Zacznij kłaść je spać w dzień

bez pieluchy

Gdy dziecko używa już nocnika w ciągu dnia w miarę sprawnie, a po drzemce po­południowej budzi się suche przez co naj­mniej tydzień, zacznij kłaść je do łóżka bez pieluchy - może nawet samo cię o to po: prosi. Zaproponuj dziecku, by usiadło na nocniku zaraz po przebudzeniu. Jest to dobre ćwiczenie, pomocne w uzyskaniu kontroli nad funkcjami fizjologicznymi, także w ciągu nocy.

8

Poza domem

Dopóki dziecku zdarza się jeszcze, że popuści w majtki - ilekroć wychodzicie z domu, wkładaj mu pieluchę. Staraj się jednak, by przed wyjściem dziecko usia­dło na nocniku, ale nie zmuszaj go do te­go. Jeśli wybieracie się na przejażdżkęsamochodem, włóż dziecku w majtki pieluchę, chyba że zatrzymanie się po drodze nie sprawi żadnych trudności. Zabierz nocnik, zapasowe ubranka i sta­ry ręcznik na wypadek "nieszczęścia".

9

Zaproponuj dziecku, by zaczęło korzystać z ubikacji

Po kilku tygodniach prawidłowego używa­

nia nocnika w ciągu dnia zaproponuj dziec­ku, by idąc w twoje ślady zaczęło korzystaćz ubikacji. Nałóż na sedes specjalną nakład­kę dla dzieci, dzięki niej nie wpadnie do

środka, natomiast przed sedesem postaw stołeczek, po którym będzie mogło wspiąć się na odpowiednią wyso­kość. Pomagaj mu na początku, dopóki nie opanuje tej umiejętno­

ści. Jeśli chce tylko zrobić siusiu Ci

jest chłopcem), podnieś pokrywę sedesu i pokaż mu, jak ma ustawić prącie. Możesz też po prostu po­

móc dziecku zdjąć majtki i wspiąć

się na sedes; w tym wypadku nie

ma różnicy między chłopcami

i dziewczynkami. Bądź w pobli­

żu, dopóki nie skończy, wytrzyj ~

mu pupę i pomóż zejść z sede- J

su; dziecko nie będzie w stanie

I

zrobić tego samo przed ukoń­

czeniem co najmniej czterech i .

lat. Prawdopodobnie dziecko zechce potem spuścić wodę ­jest to istotna część zabawy ­

i umyć ręce: sobie i tobie.

1

Zaczekaj do czasu, gdy dziecko samo przestanie moczyć się w nocy Jeżeli przez cały tydzień dziecko budzi­ło się suche, zacznij je kłaść spać bez pieluchy.

2

Kładź je do łóZka rozebrane od dołu Przez pierwszy tydzień kładź dziecko spać bez pieluchy, majtek lub spodni od piżamy. Możesz chronić łóżko przed przemoczeniem, podkładając nieprze­makalne prześcieradło. Dopilnuj, by dziecko przed położeniem się do łóżecz­ka poszło do ubikacji. Najprawdopodob­niej dziecko prześpi całą noc bez żad­nych kłopotów; gdyby jednak stało sięinaczej - dziecko po prostu nie dojrzało jeszcze do spania bez pieluszek.

3

Nawrót nocnego moczenia

Jeżeli dziecko, które przez całe tygodnie lub miesiące pozostawało w nocy suche, znowu zaczyna się moczyć, prawdopo­dobnie przeżywa jakiś poważny wstrząs. Nigdy nie rób mu wymówek ani nie karz go za zmoczenie łóżeczka. Jeżeli zbudzi się w nocy mokre, bądź wyrozumiała, szybko je umyj, wytrzyj, nałóż mu czystą piżamkę i zmień prześcieradło. Jeżeli zdarza się to częściej, zacznij znowu wkładać mu na noc pieluchę, dopóki

dziecko nie odzyska równo­

wagi i dopóki przez sie­

dem kolejnych dni nie

będzie się budziło rano

suche. Może się oka­

zać, że dziecko moczy się w nocy aż do ukończenia pięciu, sześciu lat. Nie jest to

1'..~ nic niezwykłego. Zakaz

picia w łóżku przed snem

nic nie da.

Przypinana nakładka na sedes Zmniejsza ona wycięcie w sedesie, dzięki czemu dziecko czuje się pewniej.

157

j

WYRASTANIE Z PIELUCH

5

7

KONTROLOWANIE FUNKCJI WY­DALNICZYCH W CIĄGU NOCY

Pomó:i dziecku siadać na nocniku Powinnaś zachęcać dziecko, a nie wy­wierać na nie nacisk. Zdejmij mu maj­teczki i pomóż usiąść na nocniku, wsu­wając do środka nocnika prącie chłopca. Jeżeli dziecko samo ci zasygnalizowało, że chce usiąść na nocniku, nie zapomnij mu podziękować.

jeżeli dziecko natychmiast wstaje Spróbuj namówić je, by posiedzało je­szcze chwilę - około pięciu minut, za­chęcając je zabawką lub książeczką. Je­żeli nic nie zrobi, pozwól mu wstać

i bawić się dalej.

Gdy dziecko odniesie sukces

W takiej sytuacji zawsze chwal je i mów mu, jak bardzo jest grzeczne. Zetrzyj po­zostałe kropelki moczu lub wytrzyj mu pupę papierem toaletowym (u dziew­czynek wycieraj zawsze od przodu do tyłu). Gdy wstaje, przytrzymuj nocnik

i włóż majteczki. Nie okazuj wstrętu na widok zawartości nocnika, po prostu wyrzuć wszystko do ubikacji, wymyj nocnik i wypłucz go płynem dezynfeku­jącym. Umyj ręce.

6

Nie krzycz na dziecko, gdy przyda­rzy mu się" wypadek"

Na tym etapie nie można jeszcze oczeki­wać, że będzie ono samo pamiętać o po­trzebie użycia nocnika. Prawdę mówiąc, wina leży po twojej stronie - nie przypo­minałaś mu o tym dość często. Okaż wy­rozumiałość, umyj mu pupę i włóż czyste majteczki.

jeśli dziecko nie rozumie, o co chodzi Jeśli po dwóch tygodniach dziecko wciąż nie wykazuje oznak zrozumienia i nie sygnalizuje chęci użycia nocnika przynajmniej od czasu do czasu, nie jest jeszcze gotowe do rezygnacji z pieluch. Nakładaj mu je jeszcze przez kilka tygo­dni, a potem spróbuj ponownie - byćmoże trzeba będzie przejść nawet kilka dwutygodniowych "kursów", nim dziecko nauczy się w porę siadać na nocniku.

Zacznij kłaść je spać w dzień

bez pieluchy

Gdy dziecko używa już nocnika w ciągu dnia w miarę sprawnie, a po drzemce po­południowej budzi się suche przez co naj­mniej tydzień, zacznij kłaść je do łóżka bez pieluchy - może nawet samo cię o to po"­prosi. Zaproponuj dziecku, by usiadło na nocniku zaraz po przebudzeniu. Jest to dobre ćwiczenie, pomocne w uzyskaniu kontroli nad funkcjami fizjologicznymi, także w ciągu nocy.

8

Poza domem

Dopóki dziecku zdarza się jeszcze, że popuści w majtki - ilekroć wychodzicie z domu, wkładaj mu pieluchę. Staraj się jednak, by przed wyjściem dziecko usia­dło na nocniku, ale nie zmuszaj go do te­go. Jeśli wybieracie się na przejażdżkęsamochodem, włóż dziecku w majtki pieluchę, chyba że zatrzymanie się po drodze nie sprawi żadnych trudności. Zabierz nocnik, zapasowe ubranka i sta­ry ręcznik na wypadek "nieszczęścia".

9

Zaproponuj dziecku, by zaczęło korzystać z ubikacji

Po kilku tygodniach prawidłowego używa­nia nocnika w ciągu dnia zaproponuj dziec­ku, by idąc w twoje ślady zaczęło korzystaćz ubikacji. Nałóż na sedes specjalną nakład­kę dla dzieci, dzięki niej nie wpadnie do środka, natomiast przed sedesem postaw stołeczek, po którym będzie mogło wspiąć się na odpowiednią wyso­

kość. Pomagaj mu na początku,

dopóki nie opanuje tej umiejętno­

ści. Jeśli chce tylko zrobić siusiu Ci

jest chłopcem), podnieś pokrywę

sedesu i pokaż mu, jak ma ustawić

prącie. Możesz też po prostu po­

móc dziecku zdjąć majtki i wspiąć

się na sedes; w tym wypadku nie

ma różnicy między chłopcami

i dziewczynkami. Bądź w pobli­

żu, dopóki nie skończy, wytrzyj

mu pupę i pomóż zejść z sede­

su; dziecko nie będzie w stanie

zrobić tego samo przed ukoń­

czeniem co najmniej czterech

lat. Prawdopodobnie dziecko

zechce potem spuścić wodę ­

jest to istotna część zabawy ­

i umyć ręce: sobie i tobie.

1

Zaczekaj do czasu, gdy dziecko samo przestanie moczyć się w nocy Jeżeli przez cały tydzień dziecko budzi­ło się suche, zacznij je kłaść spać bez pieluchy.

2

Kładi je do łóZka rozebrane od dołu Przez pierwszy tydzień kładź dziecko spać bez pieluchy, majtek lub spodni od piżamy. Możesz chronić łóżko przed przemoczeniem, podkładając nieprze­makalne prześcieradło. Dopilnuj, by dziecko przed położeniem się do łóżecz­ka poszło do ubikacji. Najprawdopodob­niej dziecko prześpi całą noc bez żad­nych kłopotów; gdyby jednak stało sięinaczej - dziecko po prostu nie dojrzało jeszcze do spania bez pieluszek.

3

Nawrót nocnego moczenia

Jeżeli dziecko, które przez całe tygodnie lub miesiące pozostawało w nocy suche, znowu zaczyna się moczyć, prawdopo­dobnie przeżywa jakiś poważny wstrząs. Nigdy nie rób mu wymówek ani nie karz go za zmoczenie łóżeczka. Jeżeli zbudzi się w nocy mokre, bądź wyrozumiała, szybko je umyj, wytrzyj, nałóż mu czystą piżamkę i zmień prześcieradło. Jeżeli zdarza się to częściej, zacznij znowu wkładać mu na noc pieluchę, dopóki

dziecko nie odzyska równo­

wagi i dopóki przez sie­

dem kolejnych dni nie

będzie się budziło rano

suche. Może się oka­

zać, że dziecko moczy się w nocy aż do ukończenia pięciu,

sześciu lat. Nie jest to

nic niezwykłego. Zakaz

picia w łóżku przed snem nic nie da.

Przypinana nakładka na sedes Zmniejsza ona wycięcie w sedesie, dzięki czemu dziecko czuje się pewniej.

157

PIELĘGNACJA NIEMOWLĘCIA

PZIECKO JEST TAKZE CZŁOWIEKIEM

{.~J

(,

B

ardzo szybko rozszyfrujesz tempera­ment swojego dziecka. Może ono być

spokojne i zgodne, może być płaczliwe i trud­ne do utulenia, może też mieć podejrzliwy sto­sunek do wszystkich nowych zjawisk. Te ce­chy charakteru na ogół nie zmieniają się wraz z upływem czasu. Jednak osobowość dziec­

ka kształtuje się także pod wpływem jego własnych do­świadczeń, zwłaszcza stosunku innych ludzi do niego, a przede wszystkim - rodziców. Jeżeli chcesz mu pomóc wyrosnąć na osobę, która czuje się pewnie, wierzy w swo­je siły i jest przyjaźnie nastawiona do świata, od samego

początku okazuj mu, ile dla ciebie ~ Traktowanie dziecka jak pełnoprawne by, która ma własne życzenia i opirue dziecku wiarę we własne siły. W okre;. e niemowlęcym zdarza się nieraz, że enr~__ dziecka znacznie przerasta jego ogran.i,-~ możliwości. Matka musi wtedy PfZ]'WC_­

pomoc cały swój takt, chcąc pomóc dziecku odnie& ' ces w taki sposób, aby nie czuło się ono wyręczane _~e:::. li zdołasz się wczuć w sytuację dziecka i zrozumi~ ~ wiele frustracji niesie ze sobą jego życie, okres przedsz. ny powinien być dla was obojga czasem radości i wiei~

WZAJEMNE STOSUNKI

DOBRE, PRZYJAZNE STOSUNKI między małymi dziećmi i ich rodzicami to efekt nauki i wzajemnych ustępstw. Dziecko mu­

si poznać normy określające właściwe zachowanie, natomiast wy będziecie musieli powściągać swoje naturalne reakcje, które nie zawsze okażą się tolerancyjne, konsekwentne i spra­

wiedliwe. Dziecku nie wystarczy powiedzieć, co oznacZ2. .... powiednie zachowanie - trzeba mu to pokazać. Dobroć. ueo ­

karność, uprzejmość, troskliwość - nie można się ich nau,-Z"

inaczej, niż przez naśladowanie waszego postępowania" " sunku do dziecka.

Jak postępować z dzieckiem

Dziecko, któremu rodzice potrafią okazać miłość i stanowczość, niemal zawsze jest grzeczne i posłuszne. W życiu jednak nie zawsze udaje się znaleźć złoty środek.

_ Twoje postępowanie musi być zgodne z tym, co mówisz dziecku. jeśli dajesz mu klapsy, gdy jest niegrzeczne, ono także bę­dzie bić inne dzieci, na które się gniewa, choćbyś mu tego surowo zabroniła.

_ Reguły "na tak" są skuteczniejsze niż te "na nie". Polecenie: "Powieś swój płaszcz, żeby nikt go nie podeptał" ma większe szanse spotkania się z pozytywną reakcją niż "Nie rzucaj płaszcza na podłogę". _Mów "proszę" i "dziękuję", ilekroć pro­sisz dziecko o wykonanie jakiegoś polece­nia.

_ Ustalcie wraz z partnerem granice, któ­rych dziecko nie może przekroczyć, a po­tem wzajemnie podtrzymujcie swój autory­tet.

_ W każdej sytuacji starajcie się raczej przekonać dziecko, zamiast je zmuszać. Gdy dziecko jest zajęte jakąś pasjonującą zabawą, mów: "Dokończymy to, a potem trzeba iść spać", a nie: "Składaj zabawki­pora iść spać".

_ Nie bądź nadmiernie surowa. Rozmawia­jąc z dzieckiem, spróbuj czasem wsłuchaćsię we własne słowa. Może się przypad­kiem okazać, że przez cały czas wydajesz polecenia: "Przestań, rób, co ci mówię, nie ruszaj. "

_jeśli nie miałaś racji, przyznaj to i prze­proś.

_jeżeli tylko sytuacja tego nie wymaga, nie staraj się postawić na swoim za wszel­ką cenę - unikaj niepotrzebnych starć.

_ Zawsze wyjaśniaj, dlaczego dziecku cze­goś nie wolno oraz dokładnie, czego ma nie robić, nawet jeżeli jest jeszcze za małe, by wszystko zrozumieć.

Zapewnienie dziecku bezpieczeństwa Dopóki dziecko nie ukończy co najmniej dwu i pół roku, nie można oczekiwać, że zrozumie obowiązujące je zakazy ani że je zapamięta. Do ciebie należy troska o to, by ciekawość dziecka nie wiodła go do nie­bezpiecznych sytuacji, a także czuwanie nad przestrzeganiem najważniejszych za­sad bezpieczeństwa.

Na przykład: "Nie wolno ci wychodzić sa­memu z ogrodu", to abstrakcyjny zakaz, którego maluch nie umie nawet zrozumieć, a co dopiero zapamiętać, zwłaszcza gdy jest pochłonięty zabawą. Nie możesz liczyć na jego współudział - pozo,staje ci jedynie oso­bisty dozór i solidna zasuwa przy furtce.

Zabezpiecz cały dom tak, aby zminimali­zować grożące dziecku niebezpieczeństwa i uniknąć konieczności ciągłego napomi­nania - w przeciwnym razie ciekawośćdziecka będzie :źródłem nieustannych kon­fliktów (patrz str. 226-228). Ustaw gramo­fon poza zasięgiem jego rąk, uważaj, by przewody od lampy lub elektrycznego

168

czajnika nie zwisały prowokująco ani r..c leżały na podłodze w dostępnym mie;5\..~ Załóż specjalne zabezpieczenia na szutL.­dy, szafy i lodówkę oraz zaślepki na k. I{}­takty elektryczne. Czasami jedynym roz­

wiązaniem jest zamknięcie przed nim niektórych pomieszczeń: zamontowanie furtki w kuchennych drzwiach, to najlep­szy sposób zapewnienia dziecku bezpie­czeństwa, gdy jesteś zajęta gotowaniem posiłków.

Miłość i rozpieszczanie

Możesz niepokoić się, czy okazywanie dziecku uczucia nie rozpuści go. Nie 000.­wiaj się. Dziecko potrzebuje twojej miło&­i ciągłego zainteresowania. Można je jed­nak rozpuścić, wykazując nadmierną tole­rancję dla złego zachowania. Pozwalanie

by dziecko osiągało swoje cele przez łzy i napady złości, stanowi bardzo złe przy­gotowanie do kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi.

jeżeli oboje pracujecie poza domem, mo­że się okazać, że staracie się "wynagro­dzić" dziecku swoją nieobecność przy nim, obdarowując je nadmiarem zabawek Nie mogą was one jednak zastąpić. Skutek>. jest taki, że wytwarzacie w dziecku nierea­listyczne wyobrażenia o waszych możli­wościach finansowych. Zamiast tego sta­rajcie się okazywać dziecku wiele uwagi,uczucia i zainteresowania, wtedy gdy możecie być razem z nim.

PIELĘGNACJA NIEMOWLĘCIA

DOBRE I ZŁE SPRAWOWANIE

GDY DZIECI SĄ ZDROWE I ZADOWOLONE, zwykle zachowują się bez zarzutu. Jednak wszystkim dzieciom zdarzają się gorsze dni, a poza tym każde z nich chce sprawdzić granice jego i waszej wytrzymałości. Złe

sprawowanie to także skuteczny sposób zwracania 1"_ siebie uwagi. Najtrudniejszy okres przychodzi zwykle w trzecim roku życia: łzy i napady złości nieodłączrue towarzyszą dwulatkowi.

Reakcja na złe sprawowanie

Podstawowa zasada brzmi: reaguj na­tychmiast. Musisz interweniować bez­zwłocznie, usuwając żródło konfliktu:

zabrać jedzenie rozrzucane przez dziec­ko lub zabawkę, o którą toczy się bój­ka, czy wreszcie podnieść dziecko, przerywając jakąś niedozwoloną czyn­ność stanowczym "NIE". W tym samym czasie staraj się odwrócić uwagę dziec­ka nową zabawą lub innym przedmio­tem. Nie musisz być przy tym rozgnie­wana ani smutna - wystarczy, że okażesz konsekwencję. Dzięki temu do dziecka dotrze wreszcie informacja, że w ten sposób nigdy nie wolno się za­chowywać.

Niektóre rodzaje złego sprawowania, na przykład płaczliwe demonstracje nieza­dowolenia, najlepiej po prostu ignoro­wać. Gdy dziecku nie udaje się wywołać

wl.tTl :;puś"bri"l'a~"'rea"'r..~<>a'ib~ postawić tą metodą na swoim, w końcu da za wygraną.

Napady złości również należy ignoro­wać. Może ci się uda odwrócić uwagędziecka, jeżeli rozpoznałaś na czas nad­chodzący "atak", ale gdy dziecko rzuca się na podłogę i wściekle kopie nóżka­

mi, zachowaj zimną krew i postępuj tak, jakby się nic nie stało. W razie potrzeby wynieś dziecko do innego pokoju i zo­staw je tam, aż się uspokoi.

Nagrody za dobre sprawowanie

Dla małego dziecka najcenniejszą nagro­dą jest twój czas, zainteresowanie i mi­łość. Pochwała, pieszczota, słuchanie bajki na kolanach mamy, słowa uznania poprawiają samopoczucie dziecka.

Tymczasem przeważnie okazujemy dziecku najwięcej uwagi, gdy zachowuje się żle, a najmniej, gdy jest grzeczne, gdyż wówczas rodzice próbują się nieco odprężyć. Nie ma natomiast sposobu, by nie reagować na widok dziecka zrzuca­jącego puszki ze sklepowych półek.

Jednak nagradzanie dobrego zachowa­nia pochwałą i miłością jest dużo bar­dziej skuteczne. Mów więc do dziecka, "%.~~'4."fk.. ~~~<!§.~"~~~~Q.;.

ka czeka tu na mnie tak cierpliwie". Za­chęcasz ją w ten sposób do właściwego postępowania, a przy okazji uczysz dziecko bardzo użytecznej lekcji - że grzeczność wobec ludzi, w przeciwień­stwie do niegrzecznego zachowania, wyraźnie popłaca.

Kary

Jeżeli kara ma odnieść jakikolwiek skure. musi być wymierzona natychmiast. Dl.. -_ łych dzieci zupełnie bezużyteczne są gr' _' by dotyczące przyszłości. Dziecko w 0g­nie zrozumie, dlaczego jest karane.

Jeżeli jednak stoisz w obliczu sytuaa której nie można dłużej ignorować. Si.._ teczną i natychmiastową karą, którą dziecko zrozumie, jest pozostawienie ~ na pewien czas w samotności. Kwadr_-. spędzony w jakimś bezpiecznym, lea mało interesującym miejscu - do tej f' doskonale nadaje się przedpokój, jez.e oczywiście schody mają zamontowanC' furtki - wystarcza, aby dziecko zapo­mniało, o co mu chodziło. Ty także z.;.:...,­żysz ochłonąć.

Czy dawać dziecku ldapsy

Klaps oznacza naczęściej, że doszłaś d ~~\.l ~zY!Młości. Nie ~st to naQeQ:'

szy sposób radzenia sobie ze złym spra­wowaniem. Nie powstrzyma dziecka przed ponownym "przestępstwem", a {'. następnym razem uderzysz mocniej. ~ więcej, uczysz je, że siła fizyczna jest "','­starczającym powodem, aby inni podpo­rządkowali się twoim życzeniom.

pYf ANIA I ~POWIEDZI

"Dlaczego m6j dwuletni syn nagle stał się trudnym dzieckiem?" Trzeci rok życia to bardzo ważny etap w rozwoju dziecka. Staje się ono nieza­leżne, chciałoby już samo decydowaćo sobie, lecz czuje się skrępowane

i sfrustrowane swoimi ograniczonymi możliwościami i trudnościami z poro­zumieniem się z otoczeniem. Często

nie umie ono jeszcze powiedzieć, o co mu chodzi. Twoje dziecko przechodzi przez ten trudny etap, daj mu więc jak najwięcej swobody, a przy tym reaguj

stanowczo na niegrzeczne zachowanie. Dziecko wyrośnie z tego.

"Moje dziecko jest bardzo nieśmiale i bojaźliwe. jak mogę temu zaradzić?" Nie próbuj przełamywać lęków dziecka na siłę. Niektóre obawy mogą nawet po­móc w zapewnieniu mu bezpieczeństwa - na przykład strach przed obcymi lub przed psami - i są zupełnie normalne. Je­śli jednak dziecko wydaje się bardzo za­lęknione, pomów z nim o jego obawach i potraktuj je poważnie. Może się okazać, że proste środki - choćby nocna lampka rozpraszająca ciemności - są w stanie uśmierzyć jego lęki. Strach jest zarażliwy, więc jeśli sama cierpisz na fobie, staraj się nie okazywać lęku w obecności dziecka.

"Czy powinnam zabronić mojemu dwuletniemu synkowi bawienia się swoim prąciem podczas przewija­nia?"

Mali chłopcy i dziewczynki interesują się swoimi genitaliami, podobnie jak każdą inną częścią ciała; szybko też od­krywają, że dotykanie tych miejsc wiąże się z uczuciem przyjemności. Jest to zu­pełnie normalne. W razie potrzeby po­wiedz dziecku, że nie należy tego robićw obecności innych. Za niepokojącąmożna uznać dopiero taką sytuację,

w której przez większą część dnia dziec­ko woli się onanizować, niż bawić.

170

DZIECKO JEST TAKŻE CZŁOWIEKIEM

Jak nie tracić panowania nad sobą Nawet te matki, które na ogół świetnie sobie radzą z małymi dziećmi, czasem dochodzą do kresu wytrzymałości ner­wowej.

Rozwiązanie jest całkiem proste ­wyjdź z dzieckiem z domu - niezależ­nie od pogody. Wyprawa do parku, po zakupy lub do wyrozumiałej przyjaciół­ki zatrą w waszej pamięci świeże wspo­mnienia "wojny domowej" i pomogą ci odzyskać właściwy dystans i poczucie humoru.

Dzieci agresywne

Wszystkie małe dzieci czasem biją się ze sobą, zwłaszcza gdy są znudzone lub zmęczone. Chłopcy są zwykle bardziej agresywni niż dziewczynki. Kiedy kłót­nia przekroczy dopuszczalne granice,

musisz szybko zareagować:

. rozdziel bijące się dzieci

. odwróć ich uwagę, dając im inne za­bawki lub wysyłając do innego pokoju . nie stawaj po niczyjej stronie - w ta­kich sytuacjach z reguły nie sposób odróżnić winnych od niewinnych Jeśli twoje dziecko gryzie inne dzieci: . okaż całe zainteresowanie i troskę "ofierze"

. natychmiast wyprowadź z pokoju "przestępcę" i pozostaw go na kwadrans samego (w bezpiecznym miejscu).

Początkowo podczas zabawy z innymi dziećmi maluch będzie wyrywał im to, co należy do niego lub co mu się szcze­gólnie podoba. Jednak przy twojej po­mocy szybko zrozumie, jak dzielić sięz innymi i grzecznie do nich odnosić. Niektóre dzieci są stale agresywne, co

ściąga na nie wreszcie powszechne po­tępienie i niechęć innych dzieci. Dla do­bra własnego dziecka pomóż mu właści­wie odnosić się do innych:

. dawaj mu sama dobry przykład, stara­jąc się zawsze okazywać delikatność, cierpliwość i dobroć

. gdy musisz je upomnieć, zawsze dawaj do zrozumienia, że twoja dezaprobata dotyczy jego złego sprawowania, a nie jego osoby

. zawsze natychmiast interweniuj, gdy twoje dziecko chce bić inne dzieci; okaż stanowczość, lecz nie krzycz ani sama nie bądź agresywna

. nigdy nie pozwalaj dziecku, postawić na swoim, kiedy zachowuje się agresyw­nie lub niegrzecznie; gdy odkryje, że ta­kie postępowanie jest skuteczne, z pew­nością od niego nie odstąpi

POCZUCIE WŁASNE] TOŻSAMOŚCI

W WIEKU OKOŁO półtora roku dziecko zaczyna uświa­damiać sobie, że jest odrębną osobą. Od tej pory mówi o sobie, używając własnego imienia i z przyjemnością ogląda się na fotografiach w albumie. Od tej chwili dziec­

ko coraz usilniej stara się samo decydować o swoim ży­ciu, spełniać swoje życzenia, mówić własnym głosem. Powinnaś wspierać wysiłki dziecka na drodze do uzyska­nia poczucia odrębności i samodzielności.

Zachęta do samodziebtości

. Nie utrudniaj dziecku stawania się nie­zależnym. Gdy skończy dwa lata, staraj siętak organizować jego życie, by mogło jak najwięcej zrobić samo. Kupuj ubranka, które łatwo jest włożyć i zdjąć, aby zmini­malizować pomoc przy ubieraniu. Postaw stołeczek przy umywalce, by bez twojej pomocy mogło umyć ręce i zamontuj

w przedpokoju niski wieszak, na którym może samo zawieszać swój płaszcz. .Jak najczęściej proś je o pomoc. "Po­moc" jest na razie zabawą, a nie pracą. Proste czynności, takie jak rozpakowa­nie zakupów, nakrywanie do stołu czy zamiatanie podłogi w kuchni, sprawiają dziecku satysfakcję i uczą je, że pomaga­nie jest ważnym elementem życia ro­dzinnego.

. Pozwól dziecku decydować samemu. Możliwość podejmowania prostych de­cyzji daje mu poczucie samodzielnego kierowania swoim życiem. Pozwól więc zadecydować, jaką chce włożyć koszul­kę, jak ma być urządzony jego pokój lub gdzie ma iść na spacer.

Starajcie się uzmysłowić dziecku, jak wiele dla was znaczy

Dziecku potrzebne jest poczucie własnej wartości ­chce czuć się kochane i chce wiedzieć, że zasługuje na miłość. Ta właśnie wiedza da mu siłę ducha

i zdolność radzenia sobie z dala od domu. Istnieje wiele sposobów okazywania dziecku miłości:

. Pamiętaj, mów mu, że je kochasz. Znajdź za­wsze czas, by przytulić je lub pocałowć, kie­

dy o to prosi.

. Szanuj jego uczucia i staraj się zaspo­

koić jego potrzeby. Gdy dziecko jest nieszczęśliwe - płacze i szuka po­

cieszenia. Mówiąc: "Nie bądź małą

beksą", odmawiasz mu prawa do

smutku.

. Chwal je i okazuj wielki entuzjazm

po każdym nowym osiągnięciu.

. Słuchaj i okazuj zainteresowanie,

gdy dziecko mówi do ciebie.

Ciesz się, że twoje dziecko staje się fascynującym, aktywnym, niezależnym człowiekiem.

171

---