Dochody budżetowe - to wszelkie wpłaty dokonywane na rzecz budżetu państwa, pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, sektora prywatnego, od ludności i niekiedy z zagranicy.

Dochody rzeczywiste - pochodzą spoza systemu budżetowego, czyli głównie od przedsiębiorstw i ludności, i to one najbardziej wpływają na wielkość całego budżetu państwa.

Dochody rozliczeniowe - polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych między budżetem państwa a budżetami lokalnymi, np. subwencja przyznana na rzecz budżetu gminy przez budżet państwa.

Klasyfikacja dochodów budżetowych:

• kryterium ekonomiczne

• kryterium prawne

• kryterium organizacyjne

Kryterium ekonomiczne

• oznacza grupowanie dochodów według źródeł ich pochodzenia.

Kryterium prawne dzieli dochody na:

Dochody zwrotne

• to środki, które po pewnym okresie czasu podlegają zwrotowi na rzecz podmiotu, od którego je pobrano

• pożyczki wewnętrzne, w których kredytobiorcą jest budżet państwa. W Polsce najczęściej pożyczka wewnętrzna polega na zaciągnięciu przez państwo długu u ludności, zazwyczaj poprzez emisję papierów wartościowych.

• krótkoterminowych jak weksle skarbowe

• średnioterminowych jak bony skarbowe

• długoterminowych jak obligacje ( z tego wynika już podział pożyczek na krótko, średnio i długoterminowe)

• pożyczki wewnętrzne mogą również polegać na zaciągnięciu kredytu w bankach komercyjnych (z tym mieliśmy do czynienia w zeszłym roku)

• lokaty budżetowe

• pożyczki zagraniczne - są to pożyczki międzypaństwowe, udzielane przez rządy innych państw; lub pożyczki międzynarodowe, udzielane przez zagraniczne instytucje finansowe

Dochody bezzwrotne

• to środki, które nie podlegają zwrotowi na rzecz podmiotu, od którego je pobrano, niezależnie od tego, czy zostały wydatkowane czy nie

• przykład: podatki od ludności

Dochody odpłatne

• gdy między podmiotem a państwem występuje wymiana świadczeń wzajemnych, czyli gdy wpłata na rzecz budżetu pociąga za sobą konieczność dokonania przez państwo jakiejś czynności z tego tytułu.

• jako przykład podana była opłata skarbowa

Dochody nieodpłatne

• to dochody, w których podmioty dokonują świadczeń na rzecz państwa i nie otrzymują w zamian żadnego świadczenia wzajemnego

Dochody przymusowe

• mają charakter publiczno-prawny, to znaczy ich ustanowienie wiąże się z istnieniem władztwa państwowego. Państwo nakłada na poszczególne podmioty obowiązek dokonywania wpłat na rzecz budżetu według ustalonych przez siebie zasad i odpowiednich przepisów prawnych

• najlepszym przykładem są podatki

Dochody dobrowolne

• pożyczki od ludności (np. poprzez obligacje)

• pożyczki uzyskane z zagranicy

• czasem lokaty instytucji finansowych

• zdarza się, że mają charakter wyjatkowy i realizują się w formie darowizn lub zapisów

• dochody dobrowolne są najczęściej dochodami zwrotnymi

Dochody zasadnicze

• wynikają z funkcji fiskalnej państwa

Dochody uboczne

• dochody uzyskiwane przy realizacji innych funkcji niż fiskalna, np. dochody uzyskiwane z ceł, grzywien

Dochody publicznoprawne

• to dochody budżetowe uzyskiwane przez państwo poprzez zastosowanie władztwa państwowego

Dochody prywatnogospodarcze

• dochody określane bez wykorzystania władzy, pochodzące np. z działalności gospodarczej

Dochody zwyczajne i nadzwyczajne

• dochody, które służą finansowaniu systematycznych wydatków państwa

• dochody, które służą finansowaniu nadzwyczajnych wydatków państwa

Kryterium organizacyjne

• dzieli dochody na dochody poszczególnych rodzajów budżetu

• np. na dochody budżetu państwa i dochody budżetu gminy

Inne źródła dochodów budżetu państwa:

Opłaty:

• to jednostronnie określone bezzwrotne i odpłatne świadczenie pieniężne o charakterze ogólnym, pobierane od osób fizycznych i prawnych przez państwo lub instytucję świadczącą usługi na podstawie obowiązujących aktów prawnych

• w zamian za wniesienie opłaty otrzymuje się jakąś usługę, jest to więc dochód odpłatny

• najczęściej jest tak, że opłaty nie tylko pokrywają w pełni koszt udzielonej usługi, lecz również przynoszą budżetowi sporą nadwyżkę

• podzielić je można na:

• opłaty publiczne za czynności urzędowe organów administracji państwowej

• to opłaty o charakterze fiskalnym, których wysokość nie jest uzależniona od ponoszonych kosztów urzędowych

• opłata skarbowa, miejscowa, paszportowa, opłaty sądowe lub notarialne

• opłaty za usługi zakładów użyteczności publicznej (te są ustalane na podstawie ponoszonych kosztów):

• opłaty gospodarcze, np. opłata elektryfikacyjna, leśna

• opłaty za usługi służby zdrowia, np. opłaty za szczepienia

• opłaty za usługi socjalne, np. opłata za przedszkola

• opłaty za usługi kulturalne, np. opłaty za wstęp do muzeum

Cła:

• to przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pieniężne, pobierane przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar celny danego kraju. Przedmiotem obciążenia świadczeniem jest towar

• cła możemy podzielić na:

• ze względu na kierunek ruchu towarów

• cła przywozowe (importowe)

• cła wywozowe (eksportowe)

• cła przewozowe (tranzytowe)

• ze względu na cel, jakiemu mają służyć

• cła fiskalne (mają zasilać budżet państwa odpowiednimi dochodami)

• cła ekonomiczne (będące instrumentem polityki handlowej, np. cła ochronne)

• ze względu na sposób naliczania należności skarbowych

• cła od wartości towarów

• cła specyficzne, liczone od wagi lub ilości towaru

• cła mieszane (opłata specyficzna korygowana o wielkość ustalonej dopłaty)

• cła alternatywne

• cła ustala się na podstawie taryfy celnej

• taryfa określa stawki celne oraz sposób i warunki ich stosowania

• Rada ministrów ma prawo do zawieszania w całości lub części poboru ceł oraz określania corocznie ilości towarów, na które będzie obowiązywać obniżona stawka celna

W systemie budżetowym występuje najczęściej scentralizowany tryb realizacji dochodów. Polega na tym, że dochody wpierw są gromadzone, a następnie dzielone przez centralne ośrodki dyspozycyjne, obejmujące swą działalnością całe państwo lub określony teren.

Podczas redystrybucji dochodów ośrodki te najczęściej posługują się tzw. metodą bezzwrotną (budżetową), czyli przejmują środki finansowe w sposób bezzwrotny i przekazują je innym jednostkom również bezzwrotnie.

Struktura dochodów budżetu państwa to układ i wzajemne proporcje występujące pomiędzy poszczególnymi grupami dochodów. Podział na grupy wyznacza obowiązująca klasyfikacja budżetowa.

Obecna klasyfikacja budżetowa opiera się na kryterium podmiotowym, to znaczy grupuje dochody według form własności:

• dochody z sektora uspołecznionego

• dochody sektora nieuspołecznionego

• dochody od ludności

Współcześnie pojawiają się nowe formy dochodów:

• dochody ze sprzedaży składników majątkowych skarbu państwa, czyli z prywatyzacji

• dochody z emisji papierów wartościowych

• odsetki z tytułu lokowania wolnych środków pieniężnych na rachunkach bankowych

---