Wykład 1

Rynek surowców i produktów pochodzenia rolniczego. W ramach tego rynku konieczne jest zewnętrzne zaopatrzenie w środki produkcji. Wyróżniamy rynki:

-środków konsumpcji dla ludności wiejskiej

-usługi materialne i niematerialne

-rynek ziemie, w tym rynek gruntów rolnych (rynek gospodarstw rolnych i nieruchomości)

-rynek usług agroturystycznych

Rynek rolny jest złożony mechanizm związków występujących na poszczególnych rynkach i między nimi. Podstawą prawidłowego funkcjonowania rynku rolnego jest przewaga własności prywatnej.

Istotnym a nawet koniecznym warunkiem funkcjonowania rynku rolnego jest rozbudowana infrastruktura rynku:

1. instytucje rynku rolnego (elementy: giełdy towarowe, giełdy rolne, instytucje obsługi marketingowej - badania rynku, promocje, informacje, instytucje finansowe, bankowe, ośrodki doradztwa, agencje o charakterze kontrolno - interwencyjnym. Ważne są również takie instytucje jak Izby Rolnicze /związek zawodowy rolników/, organizacje producentów rolnych, organizacje samorządowe kobiet.)

2. obudowa prawna

3. infrastruktura techniczna (budynki, budowle, elementy łączności)

Relacje między sprawnością funkcjonowania rynku a procesami w rolnictwie:

1. Racjonalne zaopatrywanie się w środki do produkcji rolnej i ich racjonalne stosowanie

2. Przejmowanie przez pośredników czynności ze sfery produkcji do sfery usług, które generuje dodatkowe koszty

3. Obserwacja zmian, badanie rynków szczególnie od strony konsumentów (co, ile, jak, dla kogo produkować). Konsekwencją tych działań jest podejmowanie produkcji na potrzeby rynku. Istotą oddziaływania rynków w tym zakresie jest dostosowywanie do potrzeb konsumenta.

4. Zmiany strukturalne - postępująca polaryzacja gospodarstw.

5. Uprzemysłowienie procesu wytwarzania zarówno surowców jak i produktów końcowych; proces wzrostu skali; denaturalizacja spożycia

6. Proces integracji poziomej i pionowej - powiązania technologiczne gospodarstw rolnych.

7. Rozszerzanie się skali w sensie regionalnym - internacjonalizacja.

Proces przemiany w sferze produkcji rolnej wraz z rozwojem gospodarki rynkowej. Na przemiany wpłynęły dwie grupy czynników - czynniki zewnętrzne wobec rolnictwa oraz czynniki w samym rolnictwie.

Czynniki zewnętrzne wobec rolnictwa:

1. ogólny rozwój gospodarczy kraju

2. udział rolnictwa w wytwarzaniu produktu społecznego

3. poziom zatrudnienia, który określony jest poprzez możliwości zatrudnienia pozarolniczego, problem bezrobocia ukrytego

4. poziom popytu mierzony skalą wydatków na artykuły żywnościowe (Prawo Engla: wraz ze wzrostem dochodów spada procentowy udział wydatków na artykuły żywnościowe, kupuje się tyle samo, ale poszukiwane są artykuły lepszej jakości)

5. poziom rozwoju handlu zagranicznego, otwartość rynku, zdolność percepcji

Czynniki wewnętrzne:

1. Wydajność pracy w rolnictwie, wartość dodana na jednego pracującego zależna również od wyposażenia technicznego

2. poziom zatrudnienia w rolnictwie, w Polsce obecnie wynosi około 20%

3. Struktura agrarna, wielkość gospodarstw, która jest związana z wieloma czynnikami

4. Skala produkcji, specjalizacja - mają skutki po stronie podaży

5. Poziom dochodu rolniczego, tzw parytet dochodów, kwestia szacunków i oceny pracy (najwyższy parytet dochodów miał miejsce 1989 roku i wynosił 151% obecnie wynosi około 40%)

6. Wyposażenie i równowaga wyposażenia w czynniki produkcji

7. Poziom utowarowienia gospodarstw rolnych ( 100% - produkcja towarowa, 0 - produkcja na potrzeby własne), wzrost produkcji towarowej - denaturyzacja spożycia - silniejsze związki gospodarstw z rynkiem.

Tendencje rozwojowe w rolnictwie światowym:

• Zmienia się rola i miejsce rolnictwa w gospodarkach poszczególnych krajów.

• Wzrasta produkcja surowców rolniczych, ma to związek z wzrostem wydajności oraz intensywności produkcji i powoduje wzrost podaży.

• Zmienia się rola, miejsce oraz główna funkcja wsi w zależności od etapu rozwoju kraju. W krajach rozwiniętych środowisko wiejskie staje się środowiskiem siedliskowym.

• Następuje powiązanie przekształceń strukturalnych ze zmianami przemysłowymi, coraz więcej konsumentów korzysta z usług różnego rodzaju.

• Wykorzystuje się wzrost dochodów, wzmacnia rolę środowiska naturalnego w zakresie wykorzystania zasobów, bardziej docenia się posiadane zasoby.

Wykład 2

Czynniki kształtujące funkcjonowanie rynku rolnego

1. popyt,

2. podaż,

3. cena w odniesieniu do rynków rolnych.

Istota popytu - czynniki kształtujące popyt w skali makro:

1. Sytuacja demograficzna: liczba ludności, struktura, przyrost naturalny - określa skalę i strukturę popytu oraz kierunki zmian

2. Warunki substytucji - preferencje indywidualne są realizowane kiedy następuje wybór i mamy do czynienia z możliwością substytucji dóbr, konsument może dokonywać wyboru i oceniać jego skutki.

3. Dochody konsumentów - w obrębie artykułów żywnościowych zachowania konsumentów mają charakter zgodny z prawami Engla. W społeczeństwach relatywnie bogatszych zmiany cen na artykuły żywnościowe nie powodują zmian wydatków i problemów po stronie popytu. W społeczeństwach o niskim poziomie dochodów zmiany cen powodują znaczące zmiany budżetów domowych.

4. Ceny - zależność popytu od cen detalicznych. Zarówno zmiany cen artykułów podstawowych jak i substytucyjnych powodują zmiany popytu, wynika z tego, że ważny jest nie tylko sam poziom cen ale i relacje pomiędzy poszczególnymi cenami. Konsumenci o niskich dochodach silniej reagują na zmiany cen niż konsumenci zamożniejsi.

5. Przetwórstwo surowców rolniczych - wielkość popytu na surowce rolne jest pochodną wielkości popytu na gotowe produkty żywnościowe oraz technologii przetwórstwa.

Podaż surowców/produktów rolnych:

1. relacja cena - podaż

2. elastyczność surowców rolniczych - zależy od stopnia powiązania gospodarstw z rynkiem, nie cała produkcja rolna jest przeznaczona na rynek - część jest przeznaczona na samozaopatrzenie. Od stopnia towarowości zależy elastyczność - im wyższy stopień towarowości tym silniejsza reakcja na sygnały z rynku.

3. Warunki glebowe i geograficzno klimatyczne. Ziemia jest bardzo zróżnicowana, nie każdy wzrost nakładów spowoduje wzrost efektów, w zależności od wielu czynników efekty mogą być mniej lub bardziej proporcjonalne do nakładów.

4. Elastyczność podaży wyższa od elastyczności produkcji rolniczej. Reakcja na sygnały z rynku jest wolna i następuje z opóźnieniem. Producenci silniej reagują na pogorszenie się warunków niż na ich poprawę - jest to element wysoko idącej ostrożności.

5. Skłonność do reagowania na utrwalony poziom. Obserwacje rynku mają charakter długofalowy. Wszelkie wahania odbijają się na wielkości podaży. Przy podejmowaniu decyzji odnośnie produkcji wyższą wagę przywiązuje się do cen z ubiegłego roku niż do przewidywanego poziomu cen - ostrożność w podejmowaniu decyzji.

6. Rynkowe zaopatrzenie w czynniki produkcji i powiązania z otoczeniem w zakresie zbytu. Gospodarstwa silniej powiązanie - silniej reagują po stronie podaży na zmiany na rynku.

7. Struktura podaży - produkcja o charakterze marginalnym, mającym mniejsze znaczenie dla dochodów gospodarstwa jest bardziej elastyczna.

8. Relatywna opłacalność - reakcje producentów nie dotyczą ściśle zmian w cenach tylko zmian opłacalności. Nożyce cen - różnica między ceną artykułu a czynnikami produkcji.

9. Ogólna ocena opłacalności produkcji rolnej - relacje między zmianami cen czynników produkcji a decyzjami producentów nie są jednoznaczne, nie można stwierdzić że decyzje opierają się jedynie na opłacalności.

Sposób zachowania producentów, reagowanie na zmiany na rynku, podejmowanie decyzji nie tylko odnośnie produkcji ale i wobec rynku kształtujące pozycje ekonomiczną zależą od:

1. Warunków przyrodniczych i położenia geograficznego - Kręgi Turnena (?nie jestem pewna co do nazwy?) - gospodarstwa położone w różnych kręgach obrazujących różną odległość wobec rynków zbytu - mają różne warunki zbytu. Współczesne badania wskazują, że rozwój infrastruktury spowodował spadek znaczenia czynnika odległości.

2. Uwarunkowania ekonomiczne - charakter systemu gospodarczego w którym funkcjonują gospodarstwa, poziom i tempo rozwoju gospodarki kształtuje podaż i ilość powiązań gospodarstw z rynkiem.

3. Względy kulturowe i społeczne.

Ocena kierunków rozwoju w rolnictwie (2 drogi postępowania):

1. Profesjonalizacja produkcji rolnej - podporządkowanie filozofii ciągłego rozwoju, specjalizacja (od chłopa do rolnika )

2. Doskonalenie gospodarstw - w miejsce tylko wzrostu - tworzenie warunków bytowych, wielofunkcyjność rolnictwa, poszukiwanie źródeł zewnętrznego przychodu. Dochody spoza rolnictwa wykorzystywane do rozwoju rolnictwa.

Zmiany pozycji rynkowej rolników to ciągły proces związany z pokonywaniem wielu barier, które wynikają ze specyfiki rolniczego wytwarzania i cech produktów rolniczych. Intensywność produkcji i wysoka wydajność pracy i ziemi nie gwarantują ani trwałości gospodarstwa ani …..................................................................................

Brak zapewnienia trwałości podmiotowości gospodarstw rolnych. Utrzymanie się na rynku i utrwalanie swojej pozycji wymaga wzrostu skali produkcji, tak aby zmniejszać koszty a zwiększać jakość.

Instytucjonalne formy umacniania pozycji rolników. Poziom samoorganizacji gospodarstw rolnych.

• Proces integracji pionowej - powiązania w układzie technologicznym. Ścisłość powiązań przyczynia się do poprawy sytuacji ekonomicznej, ale z drugiej strony jest zagrożeniem, bo zerwanie relacji grozi załamaniem pozycji gospodarstwa.

• Proces integracji poziomej

• poprzez spółdzielczość - spółdzielnie farmerskie - zajmują się badaniem rynku, zbytem produktów i wspólnym ponoszeniem ryzyka. Rozłożenie ryzyka na więcej podmiotów

• kreowanie gospodarstw zajmujących się wstępną obróbką, przetwórstwem, organizujących zbyt bez powiązań o charakterze podmiotowym (przejmowanie przez gospodarstw pewnych funkcji, których do tej pory nie pełniły)

• organizowanie towarzystw handlowych - skupiających gospodarstwa i chroniące przed ryzykiem związanym z wahaniami rynku. Gwarancja zysku proporcjonalnie do poniesionych kosztów (USA)

• tworzenie towarzystw gospodarstw na poziomie gminy - zrzeszanie poprzez wnoszenie udziałów różnych organizacji - samodzielne jednostki gospodarcze dysponujące środkami budżetowymi przeznaczonymi na realizację polityki rolnej /interwencjonizm/(Szwecja)

• zrzeszanie producentów tych samych grup produktów - wspólnie występują na rynku

• doradztwo rolnicze ODR - zajmują się oceną funkcjonowania rynków poszczególnych produktów, służą pomocy w przygotowaniu różnych dokumentów

• organizowanie samodzielnej sprzedaży produktów rolnych (giełdy rolnicze)

• organizacja usług agroturystycznych

• Plus: procesy powiązań integracyjnych powodują poprawę sytuacji gospodarstw rolnych ale

• Minus: kształtowanie stałych powiązań może prowadzić do degradacji rynku w skutek załamanie się jakiegoś ogniwa

Cena - system cen (istota interwencjonizmu w rolnictwie)

1. Ceny są głównym regulatorem dochodów rolniczych

2. Wyróżniamy ceny instytucjonalne i gwarantowane

3. Kategorie cen produktów rolnych:

1. ceny interwencyjne

2. ceny docelowe (orientacyjne)

3. ceny podstawowe (referencyjne, bazowe)

4. ceny wejścia (w imporcie produktów rolniczych, instrument ochrony rynku rolnego)

Wykład 3

Głównym regulatorem rynku rolnego są ceny, taki stan rzeczy wynika z założeń ekonomicznych. W praktyce występują jednak sytuację które wymagają określonego oddziaływania i wykorzystania szczególnych instrumentów.

Istota pojęcia interwencjonizmu w polityce rolnej.

Pojęcie interwencjonizm i protekcjonizm są równoznaczne przy czym to drugie ma zdecydowanie ujemne zabarwienie.

Istotą interwencjonizmu jest ochrona zagrożonych działów gospodarki lub stworzenie uprzywilejowanych warunków i wspieranie jednej ze stron. Celem zachowań interwencyjnych nie jest zastępowanie mechanizmu rynkowego, mają one oddziaływać na poszczególne elementy rynku tak by wspierać jego funkcjonowanie. Działania interwencyjne przynoszą skutki dopiero po określonym czasie.

Działania interwencyjne możemy podzielić na:

*działania zewnętrzne - ochrona lub uprzywilejowanie produkcji krajowej, np. wspieranie eksportu, cła, dopłaty wyrównawcze

*działania wewnętrzne - różne środki, sposoby i metody oddziaływające na poszczególne części rynku, np. skup interwencyjny, kredyty preferencyjne

Problem - ile rynku ile państwa?

Prof. Woś uważał, że występuje coś w rodzaju wahadła od polityki liberalnej do polityki interwencjonizmu. Państwo powinno ingerować tylko tam gdzie ma wyraźną przewagę względną lub gdy mechanizm rynkowy zagraża interesom społecznym.

Prof. Tomczak zaś uważał, że gospodarka Polska od 1989 znalazła się w systemie rynkowo - protekcjonistycznym. Ma miejsce walka między opcją liberalną a protekcjonistyczną. Również zauważał istnienie polityki wahadła, gdy rynkowi zagrażał zbyt wysoki udział polityki protekcjonistycznej. W ostatnich latach obserwuje się tendencje do przewagi właśnie elementów protekcjonizmu.

Literatura wskazuje dość szeroki zakres oddziaływania państwa na funkcjonowanie rynków rolnych:

1. spożycie żywności

2. zaopatrzenie w środki do produkcji rolnej

3. kształtowanie poziomu produkcji rolnej (podaż)

4. struktura rolnictwa - struktura agrarna, długookresowa mająca znaczenie strategiczne

5. promowanie postępu rolniczego

6. rozwój wielofunkcyjności wsi (rozwój obszarów wiejskich wynikający ze zrównoważonego rozwoju oraz modelu: mieszkać na wsi pracować w mieście)

Interwencyjne oddziaływania mają charakter długofalowy - kształtują struktury. Opcje liberalne mają zaś za zadanie rozwiązywanie bieżących problemów.

Podstawowe instrumenty wykorzystywane w polityce interwencjonizmu:

1. zakupy interwencyjne i system tworzenia zapasów

2. przepisy podatkowe

3. subwencjonowane kredyty preferencyjne

4. instrumenty pośredniego oddziaływania na cenę

Ogólny charakter wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej

WPR jest to zorganizowana polityka interwencjonizmu państwowego.

Jednym z podstawowych zadań było uporządkowanie funkcjonowania rynków rolnych wynikająca z głębokiego deficytu artykułów żywnościowych, który miał miejsce po II Wojnie Światowej. Miało wtedy miejsce tworzenie jednolitej polityki i osiągnięto następujące cele:

• wzrost podaży produktów rolnych

• zwiększono wydajność rolnictwa poprzez wzrost technicznego uzbrojenia pracy, wykorzystanie zewnętrznych czynników produkcji oraz spadek siły roboczej wykorzystywanej w rolnictwie

• nastąpił wzrost indywidualnych dochodów osób zatrudnionych w rolnictwie

• samowystarczalność żywnościowa krajów Europy

• Stabilizacja rynku żywności

• stworzenie zasad na których opiera się Unia Europejska

• wspólny rynek produktów rolnych

• preferencje europejskie, zapobieganie napływowi żywności spoza unii

• solidarność finansowa

Przyjęte i zrealizowane cele polityki rolnej spowodowały osiągnięcie w dość krótkim czasie następujących efektów:

• wzrost skali produkcji i wzrost podaży produktów rolnych

• ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie

• poprawa struktury gospodarstw.

Istotnym narzędziem był Plan Mansholta, który przewidywał, że w wyniku zmian w zakresie zatrudnienia ( przechodzenie na renty w zamian za przekazanie ziemi państwu) obszary który uzyska państwo zostaną przeznaczone na zalesienie lub zwiększenie obszaru już istniejących gospodarstw. Przyjęto również założenie, że gospodarstwa o odpowiedniej skali produkcji generują określone dochody.

Pod koniec lat 70tych pojawiły się problemy nadprodukcji (zamiast dotychczasowego deficytu) ponad potrzeby państw Europy - nastąpiła konieczność wspierania eksportu. Obciążenie budżetu wydatkami na rzecz rolnictwa sięgnęły nawet 50 %, przy czym 80% dopłat trafiało do 20% gospodarstw.

Początek lat 80 tych - podjęto działania w celu modyfikacji planu Mansholta, korektą miał być plan MacSharrego, który w swoich założeniach miał:

• organicznie interwencji na rzecz swobodnego rynku

• zachęcenie do ekstensyfikacji produkcji i ograniczenia intensywności wzrostu

• zmniejszenie środków na subwencjonowanie rolnictwa, przeciwdziałanie dalszym wzrostom

• ograniczenie interwencji

• przeciwdziałanie degradacji środowiska związanej z koncentracją produkcji

• stagnacja dochodów rolniczych, dążenie do stabilizacji

Kolejnymi etapami w polityce była Agenda 2000 w której były założenia polityki rolnej na lata 2013-2020. Ustalenia Rundy Urugwajskiej oraz problemy związane z rozszerzaniem UE.

Runda Urugwajska i GATT:

• zastępowanie wszystkich pozataryfowych barier cłami

• redukcja cen średnio o 30% w latach 1993-1999

• minimalny import na wewnętrzne rynki wyniesie 5% spożycia

• wewnętrzne subwencjonowanie spadnie o 20%

• obniżenie ilości eksportowanych artykułów objętych subwencjonowaniem o 20%

W ramach realizacji WPR wyodrębnia się 19 rynków rolnych dotyczących ściśle określonych grup produktów rolnych. Występuje tendencja do wypracowania odrębnych przepisów prawnych dla poszczególnych rynków.

Instrumenty prawne:

1. jednolite ceny rolne

2. ujednolicony system interwencyjnego skupu produktów rolnych

3. system kontroli nadprodukcji rolnej (kwoty)

4. wyłączanie gruntów powiązane z systemem rent

5. ekstensyfikacja produkcji

6. system premii i dopłat w rolnictwie (np. za zalesienie)

7. ochrona wewnętrznego rynku wspólnoty w handlu z krajami trzecimi, dopłaty, cła, dopłaty eksportowe, system licencjonowania eksportu i importu, dopłaty wyrównawcze

Efekty:

• osiągniecie ujednoliconych cen

• przyjęcie jednolitych zasad

• przyjęcie wspólnych cen dla wielu rynków podstawowych (wyjątek mięso baranie, kozie, ziemniaki i wino)

Specyficzne rozwiązania:

Poszczególne obszary rynku rolnego są regulowane poprzez takie instrumenty jak np.:

-wspólna organizacja rynku z interwencjonizmem i protekcjonizmem ma miejsce na rynku np. zbóż

**minimalna cena gwarantowana

**skup interwencyjny

**cła, w tym zaporowe

**subsydiowanie eksportu

-protekcjonizm zewnętrzny bez interwencji na rynku wewnętrznym dotyczy: jaj, wina wyższych gatunków, kwiatów i niektórych warzyw i owoców

-stosowanie subwencji dla przemysłu przetwórczego ok 5% - nasiona rzepaku, słonecznika, tytoń, soja, równoważenie różnic cen towarów ze wspólnoty i importowanych

-system zryczałtowanych dopłat do powierzchni gruntów oraz ilości produkcji, np. dla producentów lnu, konopi, chmielu

Wykorzystanie pakietów ulega modyfikacji, może być rozszerzany w zależności od potrzeb. Ma charakter płynny, stale ewoluuje.

Wykład 4

Niecenowe instrumenty regulowania rynków rolnych:

1. cła

2. instrumenty paralelne

3. opłaty wyrównawcze

4. kontyngenty kwotowe

5. VAT

6. akcyza

7. preferencyjne oprocentowanie kredytów

8. polityka kursu walutowego

Cło:

• opłata nakładana przez państwo na produkt przekraczający granice

• podatek ten pobierany jest na granicy

• danina o szczególnych cechach

• ma charakter przymusowy, bezzwrotny, obowiązujący

• instrument polityki fiskalnej (pozyskiwanie dochodów), ochronnej i integracji

Rodzaje ceł:

1. Importowe

2. Eksportowe

3. Tranzytowe

4. Retorsyjne - odwet na zachowaniach innych państw; charakter ekonomiczny i polityczny

5. Dyskryminacyjne - odwet na zachowaniach innych państw; charakter ekonomiczny i polityczny

6. Wyrównawcze - wspiera eksport

7. Preferencyjne - wspiera eksport

8. Wychowawcze - cło ochronne, przedmiotem ochrony są poszczególne branże, gałęzie rynku krajowego; dopóki te gałęzie i branże się nie ukształtują trzeba je chronić

9. Antydumpingowe

10. Prohibicyjne - ograniczenie lub wyeliminowanie przywozu danego towaru

Instrumenty paracelne:

• Ograniczenie ilościowe (koncesje, kwoty przywozowe, wywozowe - regulacja stanu ilościowego określonego rynku)

• Wymaganie techniczne, techniczno-administracyjne (przepisy, normy, zakazy, nakazy)

Opłaty wyrównawcze:

• Zamiast lub obok ceł

• Ich zadaniem jest podniesienie ceny produktu krajowego zagranicą lub podwyższenie dochodów podmiotów eksportujących

• Ich znaczenie zanika

• Stosowane jako instrument protekcyjny

Kontyngenty kwotowe:

• Wykorzystywane w ramach WPR

• Chronią przed powstawaniem nadwyżek na poszczególnych rynkach

• Regulują podaż tak aby zapobiec degradacji podmiotów krajowych

• Szczególnie dotyczą krajów spoza UE

VAT:

• Instrument finansowy o charakterze polityczno-ekonomicznym

• Zwiększa wpływy do budżetu

• Został ujednolicony z prawem UE

• Dzięki niemu występuje wyższa samokontrola podatników

• Upraszcza opodatkowanie wartości dodanej (szczególnie jeżeli chodzi o handel zagraniczny)

• 3 stawki

• 22% - głównie produkcja rolna

• 7% - np. artykuły rolne

• 0% - np. eksport

W systemie fiskalnych występuje wiele podatków dotyczących rolnictwa:

• P. od użytków rolnych (Dania, Niemcy, Holandia

• P. od dochodów z całych gospodarstw rolnych i leśnych

• P. od dochodów rolnych i gospodarstw rolnych i leśnych (największa grupa państw)

Podstawę opodatkowania zmniejszają ulgi np.: z tytułu inwestycji

Podatek od dochodów rolniczych w UE jest obliczanych wg zasady progresywno klasowej. Mogą występować także stawki mieszane (do pewnego momentu stawki są podstawowe a następnie progresywne)

• P. od nieruchomości rolnych (ziemia, budynki) - podatek katastralny czyli od wartości majątku

• Podatek dochodowy - niektóre gospodarstwa nie będą nim objęte, bo nie realizują żadnych dochodów, nie produkują nic na rynek

• P. VAT

Preferencyjne oprocentowanie kredytów:

• Część % przejmuje państwo

• Ten instrument jest w fazie zaniku, bo w jego miejsce wchodzą inne np. dopłaty bezpośrednie (powstaje jednak problem czy te dopłaty są wykorzystywane do rozwoju gospodarstwa czy na cele konsumpcyjne)

Podsumowanie:

- występuje dość istotne zróżnicowanie jeżeli chodzi o poziom cen produktów rolnych

- ceny artykułów rolnych, żywnościowych na przykładzie mleka są w Polsce relatywnie niższe w stosunku do cen europejskich (w porównaniu do UE15 ok. 175%) - co oznacza, że występują istotne rezerwy jeżeli chodzi o instrument ceny

- środki budżetu UE są wykorzystywane w znacznych stopniu do wspierania WPR (nawet 60% wydatków)

- występują niepożądane skutki polityki WPR, dotyczą one alokacji i redystrybucji (np. degradacja środowiska)

- dostępność do środków UE ma charakter sprzyjający poprawie koniunktury na rynkach rolnych

- relacje dochodów rolniczych do innych są na poziomie niewystarczającym

- ujawniły się zaniedbania w całym otoczeniu rolnictwa

- kiepska infrastruktura

- niewystarczające warunki rozwoju

- pewne wahania w kształtowaniu dochodów rolniczych muszą być rekompensowane wspieraniem rozwoju w innych obszarach (przejęcie ciężaru wydatków rolniczych poza ścisłą produkcją rolną)

Kierunki rozwoju WPR:

1. tendencja do ograniczania wykorzystania cen interwencyjnych w zamian za wyższe płatności bezpośrednie

2. ograniczanie dopłat bezpośrednich do gospodarstw największych

3. mechanizm podnoszący dyscyplinę finansową - ścisłe stosowanie się do przyjętych limitów

4. szczególne zainteresowanie określonymi kierunkami produkcji - dopłaty są przyznawane przy spełnieniu konkretnych standardów warunków i jeżeli będą ściśle wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem

5. zwiększenie zakresu wspierania rozwoju obszarów wiejskich (infrastruktura, otoczenie ekonomiczne, przetwórstwo rolno - spożywcze)

Finansowe instrumenty regulowania rynków rolnych.

2009/2010

7/7

---