ZWĘŻKA VENTURIEGO (lub "dysza Venturiego") jest przyrządem służącym do pomiaru prędkości przepływu cieczy lub gazu, stworzonym przez Giovanni Battista Venturiego. Zasada jej działania jest idealną ilustracją prawa Bernoulliego:

W pewnym miejscu kanału, w którym z prędkością v przemieszcza się płyn (gaz lub ciecz), znajduje się przewężenie o znacznie mniejszym przekroju. Z prawa Bernoulliego, oraz warunku ciągłości przepływu, wynika, że kwadrat prędkości płynu przed zwężką jest wprost proporcjonalny do różnicy ciśnień przed zwężką i na niej. W klasycznej zwężce Venturiego w celu pomiaru wykorzystuje się barometr różnicowy. Obecnie w celach pomiarowych wykorzystuje się działające na tej samej zasadzie kryzy. Zwężka znalazła szerokie zastosowania w miejscach gdzie, wymagane jest wytworzenie podciśnienia mając do dyspozycji tylko ciśnienie.

ROTAMETR, właśc. przepływomierz o zmiennym przekroju - przyrząd do pomiaru natężenia przepływu płynów. Po raz pierwszy urządzenia tego typu zostały opatentowane przez niemieckiego producenta Rota, obecnie Rota-Yokogawa, stąd nazwa Rotametr (ang. rotameter)

Ma postać pionowej szklanej rury, rozszerzającej się ku górze. W rurze umieszczony jest pływak. Płyn wprowadza się od dołu rury. Ruch płynu powoduje unoszenie pływaka do położenia, w którym zrównoważą się działające nań siły:

1. siła ciężkości pływaka (działająca pionowo do dołu),

2. siła tarcia przepływającego płynu o powierzchnię boczną pływaka (działająca do góry),

3. siła wyporu, wywołana różnicą ciśnień pod i nad pływakiem (działająca do góry).

Ciężar pływaka musi być taki, aby w nieruchomym płynie pływak tonął.

Na ścianie rury naniesiona jest skala, opisana w jednostkach natężenia przepływu.

Druga i trzecia z wymienionych sił zależą od szybkości przepływającego płynu, dodatkowo druga zależy od rodzaju (lepkości) płynu. Szybkość z kolei zależy od przekroju szczeliny (o kształcie pierścieniowym) między wewnętrzną ścianą rury a pływakiem. Przekrój tej szczeliny w miarę rozszerzania się rury ku górze wzrasta i pływak przy coraz większych przepływach zajmuje coraz wyższe położenie. Wartość mierzonego natężenia przepływu wskazuje górna krawędź pływaka.

Istnieje możliwość przekształcenia natężenia na sygnał elektryczny przy pomocy np. przetwornika indukcyjnościowego transformatorowego w układzie różnicowym, a więc pływak musi być wykonany z materiału ferromagnetycznego. Wówczas taki rotametr, który daje możliwość przesyłania sygnału elektrycznego na odległość, nosi nazwę telerotametru.

DYSZA WODNA

Dysza - przewód o zmieniającym się w sposób ciągły przekroju poprzecznym, służący do zwiększania, możliwie z małymi stratami, prędkości przepływającego gazu lub cieczy, kosztem spadku jego ciśnienia.

Dysze używane są m.in. w starszych typach gaźników silników spalinowych, w palnikach, fontannach itp.

dysza wylotowa [edytuj]

Dysza silnika rakietowego

Końcowa część silnika rakietowego będąca zakończeniem komory spalania. Zwykle jest to dysza de Lavala - najpierw zwężająca się, a potem rozszerzająca, gdzie gazy wylotowe uzyskują prędkości naddźwiękowe.

Zobacz też [edytuj] dysza de Lavala dysza Korta

PRZEPŁYWOMIERZ

Przepływomierz to przyrząd pomiarowy służący do pomiaru objętości lub masy materii poruszającej się przez daną powierzchnię prostopadłą do kierunku przepływu.

Zdecydowana większość przepływomierzy służy do pomiaru przepływu cieczy, znacznie mniej konstrukcji służy do pomiaru przepływu gazów. Ponieważ ustrój pomiarowy przepływomierzy wskazuje zwykle wartość chwilową przepływu, konieczne jest zintegrowanie ich z licznikiem. Zatem całkowita objętość materii, która przepłynęła uzyskiwana jest na drodze całkowania w czasie wartości natężenia przepływu w kolejnych chwilach.

W konstrukcjach przyrządów pomiarowych do pomiaru przepływu można wyróżnić trzy główne grupy przepływomierzy oparte o:

• oddziaływania mechaniczne

• zjawiska falowe: przepływomierze ultradźwiękowe oraz optyczne - wykorzystujące efekt Dopplera

• istnienie pola elektromagnetycznego - oparte o prawo indukcji elektromagnetycznej Faradaya

Historycznie najstarsze są przepływomierze wykorzystujące mechanikę płynów. Jednocześnie są to często przepływomierze najprostsze w konstrukcji. Dlatego przepływomierze mechaniczne są często używane:

• manometryczne (ciśnieniowe)

• zwężkowe - wykorzystują efekt spadku ciśnienia na elemencie pomiarowym (kryza, dysza, zwężka Venturiego)

• inne przepływomierze generujące różnice ciśnień (przepływomierze z krzywizną, przepływomierze piętrzące, przepływomierze kapilarne, przepływomierze dynamometryczne)

• przepływomierze o zmiennym przekroju - składają się z pływaka umieszczonego w stożkowej rurze. Popularnie nazywane "Rotametrami", od nazwy pierwszego producenta "Rota" (Niemcy)

• przepływomierze tachometryczne

• przepływomierze turbinowe

• przepływomierze komorowe

• przepływomierze oscylacyjne

• przepływomierze wirowe

• przepływomierze z wirem precesyjnym

• przepływomierze wykorzystujące efekt Coandy

• mechaniczne przepływomierze oscylacyjne

• przepływomierze Coriolisa

Oraz inne:

• przepływomierze elektromagnetyczne

• przepływomierze ultradźwiękowe

• przepływomierze termiczne

2

---