Konferencja Naukowa

Jan Kowalski Grupa 1

Pedagogika

Rok I

Międzynarodowa konferencja naukowa „Przeobrażenia w języku, kulturze i edukacji na przełomie XX i XXI wieku”, którą organizowała Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie odbyła się w dniach 31 maja - 1 czerwca 2010 r.

Otwarcie konferencji odbyło się 31 maja 2010 roku o godz. 9:00 przy ul. Pocztowej 54, budynek `'C”, aula 113. Powitanie gości i słowo wstępnego udzielił: Rektor PWSZ w Chełmie prof. dr hab. Józef Zając.

Obrady Plenarne trwały w godzinach od 9:30-14:00. Prowadzili je: prof. dr hab. Halina Wiśniewska (UMCS) i prof. dr hab. László Kálmán Nagy (UJ).

Pierwsza protokolantka - prof. dr hab. Ewa Siatkowska (UW) przedstawiła referat Pt. „Nowe trendy w rozwoju literackich języków słowiańskich”

Pani prof. dr hab. Ewa Siatkowska zaczęła od próby zakreślenia granic rozmieszczenia świata słowiańskiego. Do nie dawna wyodrębniało się pięć podstawowych języków zachodniosłowiańskich:

1. Łużycki

2. Dolnołużkycki

3. Polski

4. Słowacki

5. Czeski

Trzy języki wschodniosłowiańskie:

1. Rosyjski

2. Ukraiński

3. Białoruski

Oraz pięć języków południowosłowiańskich:

1. Bułgarski

2. Macedoński

3. Serbski

4. Chorwacki

5. Słoweński

Poszczególne języki wchodziły w różne wzajemne relacje. Od 1918 do 1990 roku lansowany był język czechosłowacki. Upodobania językowe tłumaczyć trzeba względami politycznymi. Ostatnio pojawił się nowy język słowiański wyniesiony na fali wydarzeń politycznych-14 grudnia 1995 roku w Paryżu uznano oficjalnie autonomiczność języka Bośniackiego. Język Bośniacki jest już zaliczany do języków słowiańskich.

Liczba języków słowiańskich niedługo prawdopodobnie się zwiększy. Pani prof. Ewa Siatkowska tłumaczy to przytaczając przykłady języków nie wpisanych jeszcze na listę języków słowiańskich np. Kaszubski, Rusiński. Argumentuje to również przesłankami prawnymi i politycznymi, a także ukazując język Łemków (dialekt Ukraiński) jako dyskryminowany do 1989 za dążenia do partykularyzmu.

Po rozpadzie ZSRR rozproszeni po całym świecie Łemkowie dążą do integracji. Od 1992 roku pracują nad ujednoliceniem różnych wariantów swojego języka-proces się ten jeszcze nie zakończył. Język Kaszubski podobnie jak język Łemkowski dąży do osiągnięcia statusu języka autonomicznego.

Dotychczasowa klasyfikacja świata słowiańskiego została zagrożona. Generalnie przeważa trend do zwiększania liczby języków słowiańskich. Istnieje jeszcze wiele języków i dialektów, które prawdopodobnie będą miały ambicje do by stać się w przyszłości samodzielnymi językami słowiańskimi.

Protokolantka prof. dr hab. Ewa Siatkowska zaznaczyła również, iż od XVII wieku żaden język słowiański nie zanikł. Nie oznacza to jednak, że żaden z nich nie jest zagrożony wymarciem. W sytuacji zagrożenia pozostają Dolnołużycki i Białoruski. Na łużycach dolnych liczba ludności posługujących się tym językiem z roku na rok spada. Związane to jest z pełnym wyniszczeniem języka całego narodu. Środkiem powszechnej komunikacji staje się coraz częściej niemiecki. W podobnej sytuacji są Białorusini. Pod koniec lat 80-tych XX wieku rozpoczęło się odrodzenie narodowe. Po uzyskaniu w 1991 roku suwerenności zaczęto budować Białoruskie szkoły, wprowadzać język ojczysty do różnych sfer życia, ale stopniowo fala entuzjazmu opadała. Na Białorusi rodzi się niebezpieczne zjawisko, tak samo jak na dolnych łóżycach, gdzie konkurują dwa języki o odmiennych systemach. Mianowicie krzyżują się systemy Białoruski i Rosyjski, co doprowadza do zaniku świadomości językowej. Mimo tych symptomów tak Białoruski jak i Dolnołużycki jeszcze istnieją, a świat językowy słowian wciąż się rozszerza.

Po zasygnalizowaniu bardzo widoczny zmian zachodzących w językach słowiańskich prof. dr hab. Ewa Siatkowska przystąpiła do omówienia zjawiska amerykanizmów w wybranych językach słowiańskich tj. wszystkich zachodniosłowiańskich (Łużycki, Dolnołużycki, Polski, Słowacki, Czeski) i języka Rosyjskiego-z uwzględnieniem aspektów historycznych dla każdego języka. Pani prof. dr hab. Ewa Siatkowska przedstawiła badanie sondażowe, na którego podstawie można sformułować bardzo ogólną opinię dotyczącą całej słowiańszczyzny.

Język polski był otwarty na zapożyczenia. Wynikały one spontanicznie w wyniku kontaktu z innymi językami i kulturami lub były wprowadzane świadomie, nieraz ze snobizmu. Generalnie zapożyczenia Polsce nie zagrażały.

W Czechach na Słowacji i na Łużycach począwszy od najdawniejszych okresów realne było zagrożenie przez niemiecki, dlatego na tych terenach powstał kurs obronny.

W Rosji sytuacja była inna - język literacki wykształcił się stosunkowo późno, a zapożyczenia w Rosji były częste. Dopiero w Rosji carskiej kroczono ku ich zaprzestaniu, nie z poczucia zagrożenia, a na podłożu nacjonalizmu. Uważano, iż język rosyjski jest zdolny do wyrażenia każdej treści.

Po omówieniu stosunku do wszystkich wyrazów obcych w wybranych językach prof. dr hab. Ewa Siatkowska przeszła do zapożyczeń z angielskiego. Anglizmy wywodzące się zazwyczaj z języka angielskiego zaczęły w językach słowiańskich ujawniać się w XIX wieku. Nasiliły się dwudziestoleciu międzywojennym i obejmowały takie dziedziny jak sport, handel zagraniczny, gospodarka morska, turystyka i rozrywka. Nie miały również charakteru masowego. Po 1945 roku zaczęły ustępować miejsca amerykanizmom, których napływ blokowany był przez oficjalną politykę językową. W Polsce przenikały do słabiej kontrolowanych dziedzin mowy. Preferowane były jako wyraz dystansu do rzeczywistości PRL przez takie środowiska jak subkultury młodzieżowe.

Gwałtowny wzrost ilościowy amerykanizmów i rozszerzenie zakresu ich występowania nastąpił w Polsce po roku 1989. Zaczęły wtedy dominować pożyczki złożone, dotychczas występujące rzadko na gruncie języków słowiańskich. Pozostałe języki zachodniosłowiańskie do okresu transformacji pozostawały pod tym względem w tyle.

3

---