LEKCJA XXII

64. Czasowniki słabe: klasyfikacja

Różne klasy czasowników słabych zostały omówione we wcześniejszych lekcjach (por. XII.29). Poniżej wymienione są w celu powtórzenia.

	bz^u*	Pe Gardłowe (I-Gardłowy)
	qu^z*	Ayin Gardłowe (II- Gardłowy)
	um^v*	Lamed Gardłowe (II- Gardłowy)
	db^a*	Pe Alef (I-Alef)
	Ax*m*	Lamed Alef (III-Alef)
	hn`P*	Lamed He (III-Alef)
	/t^n`	Pe Nun (I-Nun)
	<Wq, /yB!	Ayin Vav/Ayin Yod (II-Vav/II-Yod)
	dl^y`	Pe Vav/Pe Yod (I-Vav/I-Yod)
	dd~m*	Podwójny Ayin

65. Cechy spółgłosek gardłowych

Różne cechy spółgłosek gardłowych zostały omówione we wcześniejszej lekcji (por. V.13). Są one powtórzone tutaj w celu pokazania, jak odnoszą się do odmiany czasowników, w których co najmniej jedna ze spółgłosek rdzenia to spółgłoska gardłowa. (Zwróć szczególną uwagę na trzy pierwsze kategorie czasowników słabych na powyższej liście.)

Spółgłoski gardłowe obejmują a h j u i czasami r. Posiadają one trzy różne cechy, które wyróżniają je spośród innych liter alfabetu hebrajskiego.

65.1 Spółgłoski gardłowe nie mogą być podwajane

Nie przyjmowanie dagesz forte powoduje wydłużenie kompensacyjne poprzedzającej samogłoski, która w przeciwnym wypadku pozostałaby jako krótka samogłoska w sylabie otwartej, nieakcentowanej (por. IV.12). Zwykły wzór wydłużenia kompensacyjnego jest następujący:

(1) Patah zostaje wydłużone do qames ( ^do *)

(2) Hireq zostaje wydłużone do sere ( !do @)

(3) Qibbus zostaje wydłużone do holem ( % do ))

65.2 Spółgłoski gardłowe zazwyczaj przyjmują samogłoski klasy „a"

Jeśli spółgłoska gardłowa posiada występującą z nią samogłoskę, samogłoską tą będzie patah. Niektóre silne spółgłoski gardłowe, kiedy występują jako spółgłoski końcowe w słowie, również wymagają samogłoski klasy „a" bezpośrednio przed sobą. Te spółgłoski gardłowe to H (he z mappiq; por. IV.11), j i u . W przypadku, gdy samogłoska przed jedną z tych liter jest niezmiennie długa (y !, y @, o , W) należy pomiędzy tą samogłoską, a końcową spółgłoską umieścić patah furtivum.

65.3 Spółgłoski gardłowe zazwyczaj przyjmują szwa złożone

Szwa proste musi więc zostać zamienione na szwa złożone, kiedy występuje po spółgłosce gardłowej. Zasada ta stosuje się również do szwa niemego, które znajduje się po spółgłosce gardłowej, na końcu pierwszej sylaby, w czasownikach Pe gardłowa z prefiksem.

66. Czasowniki słabe: czasowniki Pe gardłowa

66.1 Definicja

Czasownikiem Pe gardłowa jest czasownik, którego początkowa spółgłoska to h j u albo r. Czasownik, którego początkową spółgłoską jest a, może również należeć do kategorii Pe gardłowa, lub może różnić się tak bardzo od innych czasowników tej kategorii, że musi zostać zaklasyfikowany do czasowników Pe Alef.

Oto niektóre z najbardziej powszechnych czasowników kategorii Pe gardłowa.

	bh^a*	kochał		db^u*	służył, pracował
	[/ma]	(Nif.) był wierny, (Hif.) wierzył		rb^u*	przekroczył, (także prawo)
	Ep^h*	przewrócić, zmienić		bz^u*	pozostawił
	gr~h*	zabił		rz^u*	pomagał
	sr~h*	zniszczył		dm^u*	stał
	rg^j*	związał		hn`u*	odpowiedział
	qz^j*	był silny		Er~~u*	uporządkował, ustawił
	Jp@j*	zachwycał się, pragnął		ha*r`	widział, (nif.) pojawił się, (Hif.) objawił
	bv^j*	myślał, sądził, uznawał		Ap*r`	uzdrowił

66.2 Czasowniki Pe gardłowa są zapisywane, jak czasowniki mocne w tematach Piel, Pual, Hitpael.

Przykłady:

		Czasownik mocny	Pe Gardłowe
Piel Perfect	3 ms itd.	lV@m!	dM@u!
Pual Perfect	3 ms itd.	lV^m%	dM^u%
Hitpael Perfect	3 ms idt.	lV@m^t=h!	dM@u^t=h!

66.3 Czasowniki Pe gardłowa różnią się do czasowników mocnych w niektórych formach Qal i Nifal i we wszystkich formach Hifil i Hofal.

Różnice te można przedstawić w trzech grupach:

(1) Niektóre różnice wynikają z faktu, że początkowa spółgłoska czasowników Pe gardłowa nie może być podwojona. W formach, w których normalnie nastąpiłoby podwojenie, (które nie może nastąpić z powodu spółgłoski gardłowej), konieczne staje się wydłużenie kompensacyjne poprzedzającej samogłoski (samogłoski prefiksowej). W przeciwnym wypadku krótka samogłoska znalazłaby się w sylabie otwartej, nieakcentowanej.

Zmiany te występują tylko w formach Nifal z prefiksem, które normalnie posiadałyby dagesz forte w początkowej spółgłosce rdzenia. Obejmuje to wszystkie formy imperfectum i imperativus, jak również infinitivus constructus. W tych formach samogłoska prefiksowa przed spółgłoską gardłową jest wydłużona z hireq do sere. Sere z kolei przyjmuje meteg, ponieważ znajduje się w sylabie otwartej, oddalonej o dwie sylaby od sylaby akcentowanej.

Przykłady:

		Czasownik mocny	Pe Gardłowe
Nifal Imperfect	3 ms 3 fs itd.	lv@M*y] lv@M*T!	dm@u*y} dm@u*T@
Nifal Imperative	2 ms 2 fs itd.	lv@M*h! yl!v@M*h!	dm@u*h@ yd!m@u*h@
Nifal Infinitive Construct		lv@M*h!	dm@u*h@

(2) Inne różnice wynikają z faktu, że spółgłoski gardłowe przyjmują szwa złożone.

1. Szwa, występującym z początkową spółgłoską gardłową w czasownikach bez prefiksów, musi być szwa złożone. Zasada ta stosuje się tylko do pięciu form Pe gardłowa. Wszystkie z nich należą do tematu Qal i przyjmują hatef-patah ( &). Należą tu następujące formy:

Przykłady:

		Czasownik mocny	Pe Gardłowe
Qal Perfect	2 mp	<T#l=v^m=	<T#d+m^u&
Qal Perfect	2 fp	/T#l=v^m=	/T#d+m^u&
Qal Imperative	2 ms	lv)m=	dm)u&
Qal Imperative	2 fs	hn`l=v)m=	hn`d+m)u&
Qal Infinitive Construct		lv)m=	dm)u&

(b) Szwa nieme, które zamykałoby sylabę w czasowniku mocnym, zostaje zamienione na szwa złożone w czasowniku Pe gardłowa. Samogłoska prefiksu, występująca bezpośrednio przed szwa złożonym, staje się krótką samogłoską, odpowiadającą samogłosce szwa złożonego. Samogłoska prefiksu zwykle przyjmuje meteg. Prowadzi to do powstania następujących połączeń ( & ^ ), ( $ # ), ( ( * )

(i) Pierwsze z nich ( & ^) występuje w Qal imperfectum (chociaż kilka czasowników z grupy Pe gardłowa przyjmuje $ #) Nifal infinitivus absolutus, Hifil imperfectum, Hifil imperativus, Hifil infinitivus absolutus i constructus, imiesłowy w Hifil.

Przykłady:

Qal Imperfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe	Pe Gardłowe
3 ms	lv)m=y]	dm)u&y~~	qz^j$y\
3 fs	lv)m=T!	dm)u&T^	qz^j$T#
2 ms	lv)m=T!	dm)u&T^	qz^j$T#
2 fs	yl!v=m=T!	yd!m=u^T^	yq!z=j#T#
1 ws	lv)m=a#	dm)u$a#	qz^j$a#
3 mp	Wlv=m=y]	Wdm=u^y~~	Wqz=j#y\
3 fp	hn`l=v)m=T!	hn`d+m)u&T^	hn`q=z^j$T#
2 mp	Wlv=m=T!	Wdm=u^T^	Wqz=j#T#
2 fp	hn`l=v)m=T!	hn`d+m)u&T^	hn`q=z^j$T#
1 wp	lv)m=n]	dm)u&n~~	qz^j$y\

Hifil Imperfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
3 ms	lyv!m=y~~	dym!u&y~~
3 fs	lyv!m=T^	dym!u&T^
2 ms	lyv!m=T^	dym!u&T^
2 fs	yl!yv!m=T^	yd]ym!u&T^
1 ws	lyv!m=a^	dym!u&a^
3 mp	Wlyv!m=y~~	Wdym!u&y~~
3 fp	hn`l=v@m=T^	hn`d+m@u&T^
2 mp	Wlyv!m=T^	Wdym!u&T^
2 fp	hn`l=v@m=T^	hn`d+m@u&T^
1 wp	lyv!m=n~~	dym!u&n~

Hifil Imperative
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
2 ms	lv@m=h^	dm@u&h^
2 fs	yl!yv!m=h^	yd]ym!u&h^
Itd.

Hifil Infinitive
		Czasownik mocny	Pe Gardłowe
Construct		lyv!m=h^	dym!u&h^
Absolute		lv@m=h^	dm@u&h^
Hifil Participle
	Czasownik mocny		Pe Gardłowe
ms	lyv!m=m^		dym!u&h^

(ii) Drugie połączenie samogłosek ( $ #) występuje w Qal imperfectum niektórych czasowników (patrz wyżej), ale pojawia się regularnie w Nifal perfectum, imiesłowach Nifal i Hifil perfectum czasowników Pe gardłowa.

Przykłady:

Nifal Perfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
3 ms	lv^m=n]	dm^u$n\
3 fs	hl*v=m=n]	hd`m=u#n\
2 ms	T*l=v^m=n]	T*d+m^u$n\
2 fs	T=l=v^m=n]	T=d+m^u$n\
1 ws	yT!l=v^m=n]	yT!d+m^u$n\
3 cp	Wlv=m=n]	Wdm=u#n\
2 mp	<T#l=v^m=n]	<T#d+m^u$n\
2 fp	/T#l=v^m=n]	/T#d+m^u$n\
1 wp	Wnl=v^m=n]	Wnd+m^u$n\

Nifal Participle
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
ms	lv*m=n]	dm*u$n\

Hifil Perfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
3 ms	lyv!m=h!	dym!u$h#
3 fs	hl*yv!m=h!	hd`ym!u$h#
2 ms	T*l=v^m=h!	T*d+m^u$h#
2 fs	T=l=v^m=h!	T=d+m^u$h#
1 ws	yT!l=v^m=h!	yT!d+m^u$h#
3 cp	Wlyv!m=h!	Wdym!u$h#
2 mp	<T#l=v^m=h!	<T#d+m^u$h#
2 fp	/T#l=v^m=h!	/T#d+m^u$h#
1 wp	Wnl=v^m=h!	Wnd+m^u$h#

(iii) Trzecie połączenie samogłosek ( ( *) występuje we wszystkich formach tematu Hofal czasowników Pe gardłowa.

Przykłady:

Hofal Perfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
3 ms	lv^m=h*	dm^u(h*

Hofal Imperfect
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
3 ms	lv^m=y`	dm^u(y`

Hofal Infinitive
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
Construct	lv^m=h*	dm^u(h*
Absolute	lv@m=h*	dm@u(h*

Hofal Participle
	Czasownik mocny	Pe Gardłowe
ms	lv*m=m*	dm*u(m*

(3) Inna zmiana, mająca miejsce w odmianie czasowników Pe gardłowa, obejmuje formy, posiadające sufiksy samogłoskowe, i gdzie ma miejsce zestawienie dwóch szwa złożonych. Skoro dwa szwa złożone nie mogą znajdować się obok siebie w jednym słowie (por. XVIII.48), pierwsze z nich musi uzyskać formę pełnej samogłoski. Pełna samogłoska wchodząca na miejsce szwa złożonego musi być krótką samogłoską odpowiadającą samogłosce szwa złożonego. W ten sposób:

- hatef-patah staje się patah ( &do ^).

- hatef-sego staje się segol ( $do #).

- hatef-qames staje się qames-hatuf ( (do *).

Zmianie tej podlegają następujące formy:

1. Qal Imperfect

2 fs	yd]m=u&T^	staje się	yd]m=u^T^
3 mp	Wdm=u&y~~	staje się	Wdm=u^y~~
2 mp	Wdm=u&T^	staje się	Wdm=u^T^

2. Nifal Perfect

2 fs	hd`m=u$n\	staje się	hd`m=u#n\
3 cp	Wdm=u$n\	staje się	Wdm=u#n\

3. Hofal Perfect

2 fs	hd`m=u(h*	staje się	hd`m=u*h*
3 cp	Wdm=u(h*	staje się	Wdm=u*h*

4. Hofal Imperfect

2 fs	yd]m=u(T*	staje się	yd]m=u*T*
3 mp	Wdm=u(y`	staje się	Wdm=u*y`
2 mp	Wdm=u(T*	staje się	Wdm=u*T*

ĆWICZENIA

1. Napisz zestawienie form dla czasownika db^u* „służył" w tematach Qal, Nifal, Piel, Hifil i Hofal.

	Qal	Nifal	Piel	Hifil	Hofal
Perf. 3 ms
Impf. 3 ms
Impv. 2ms					XXX
Inf. const.
Inf. Abs.
Part. Act. ms		XXX			XXX
Part.Pass. ms			XXX	XXX

2. Napisz pełną odmianę perfectum dla db^u* „służył" w tematach Qal, Nifal, Piel, Hifil.

	Qal	Nifal	Piel	Hifil
3 ms
3 fs
2 ms
2 fs
1 ws
3 wp
2 mp
2 fp
1 wp

3. Każde z poniższych zdań zawiera formę perfectum czasownika Pe gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, rodzaj i liczbę; (c) rdzeń.

Przykład:

<yr]z*l= hk*p=h#n\ Wnt@l*j&n~

Nasze dziedzictwo zostało przekazane obcym. (Lam 5,2)

(a)

Nifal

(b)

3 fs

(c)

Ep^h*

1

robt*B= <T#g=r~h& rv#a& <yv!n`a&h* hp)ya@

Gdzie są ludzie, których zabiłeś na Taborze? (Sdz 8,18)

(a)

(b)

(c)

2

<k#b=b^l=-lk*B= hw`hy+-ta# <T#d+b^u&w~

I będziesz służył Panu z całego serca. (1Sm 12,20)

(a)

(b)

(c)

3

va@B* wyn`B*-ta# ryb!u$h# aWhw+

I przeprowadził swych synów przez ogień. (2Krn 33,6)

(a)

(b)

(c)

4

yn]T*b=z^u& hm*l* yl!a@ yl!a@

Boże, mój Boże, dlaczego mnie opuściłeś? (Ps 22,2)

(a)

(b)

(c)

5

yn]Wbz*u& Ey]n~B*

Twoi synowie opuścili mnie. (Jer 5,7)

(a)

(b)

(c)

6

;yT!r+z^u& hu*Wvy+ <oyB=

W dniu zbawienia pomogłem ci. (Iz 49,8)

(a)

(b)

(c)

7

hw`hy+ yn}p=l! hV*a!h*-ta# /h@K)h^ dym!u$h#w+

A kapłan postawi kobietę przed Panem. (Lb 5,18)

(a)

(b)

(c)

8

WnT**b=h^a& hM*B^

W czym nas umiłowałeś? (Mal 1,2)

(a)

(b)

(c)

9

Why`l=d~G= <h#l* /ym!a$h# aOw+

Ale Gedaliasz nie wierzył im. (Jer 40,14)

(a)

(b)

(c)

10

vya!h*-ta# /T#b=z^u& hZ# hm*l*

Dlaczego zostawiłyście tego mężczyznę? (Wj 2,20)

(a)

(b)

(c)

4. Każde z poniższych zdań zawiera formę imperfectum czasownika Pe gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, liczbę, rodzaj; (c) rdzeń.

Przykład:

<olj& [s@oy <Oj&Y~w~

I Józefowi przyśnił się sen. (Rdz 37)

(a)

Qal

(b)

3 ms

(c)

<l^j*

1

orou yv!WK Ep)h&y~h&

Czy Etiopczyk może zmienić swoją skórę? (Jer 13,23)

(a)

(b)

(c)

2

Ev#j)l= Ep@h*y} vm#V#h^

Słońce będzie zmienione w ciemność. (Jl 3,4)

(a)

(b)

(c)

3

<y]r~x=m! Jr\a#B= rokB=-lK* hw`hy+ gr)h&Y~w~

I Pan zabił wszystkich pierworodnych w ziemi Egipskiej. (Wj 13,15)

(a)

(b)

(c)

4

/WmOh&y~~ tomOj& <k#yn}q=z!

Wasi starcy będą śnili. (Jl 3,1)

(a)

(b)

(c)

5

hw`hy+-ta# db)u&n~ Wnj=n~~a&-<G^ Wnyh@Oa$ aWh-yK!

My również będziemy służyć Panu, ponieważ jest naszym Bogiem. (Joz 24,18)

(a)

(b)

(c)

6

u~v%ohy+ ym@y+ lK) hw`hy+-ta# la@r`c=y] db)u&Y~w~

I Izrael służył Bogu przez wszystkie dni Jozuego. (Joz 24,31)

(a)

(b)

(c)

7

lb#B* El#m#-ta# Wdb=u^t^ aO

Nie będziecie służyli królowi Babilonu. (Jer 27,9)

(a)

(b)

(c)

8

yn]a*-;T=a! <y]M^B^ rb)u&t^-yK!

Kiedy będziesz przechodził przez wody, będę z tobą. (Iz 43,2)

(a)

(b)

(c)

9

;yn\P*-lu^ yb!Wf-lK* ryb!u&a^ yn]a&

Sprawię, że cała moja dobroć przejdzie przed tobą. (Wj 33,19)

(a)

(b)

(c)

10

yr`r+x) dg#n\ /j*l=v% yn~p*l= Er)u&T^

Przygotowujesz przede mną stół w obecności moich wrogów. (Ps 23,5)

(a)

(b)

(c)

11

<y]r`x=m! Jr\a#B= bu*r`h* qz^j$Y\w~

Ponieważ był wielki głód w Egipcie. (Rdz 41,56)

(a)

(b)

(c)

12

ha*L@m! lj@r`-ta#-<G^ bh^a$Y\w~

I kochał Rachelę bardziej niż Leę. (Rdz 29,30)

(a)

(b)

(c)

5. Każde z poniższych zdań zawiera formę imperativus czasownika Pe gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, liczbę, rodzaj; (c) rdzeń.

1	wya*yb!n+b! Wnym!a&h^				Wierzcie jego prorokom. (2Krn 20,20)
(a)			(b)			(c)
2	hZ#h^ /D}r+Y~h^-ta# rb)u&				Przekrocz Jordan. (Joz 1,2)
(a)			(b)			(c)
3	;yl#g=r~-lu^ dm)u& <d`a*-/B#				Synu człowieczy stań na nogi. (Ez 2,1)
(a)			(b)			(c)
4	hG*s=P!h^ var) hl@u&				Wejdź na szczyt Pizga. (Pwt 3,27)
(a)			(b)			(c)

6. Każde z poniższych zdań zawiera formę infinitivus constructus czasownika Pe gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, liczbę, rodzaj; (c) rdzeń. (Czasownik lk^Wy , użyty w 3,4 i 5 jest formą lk)y` , czasownika Pe Vav/Pe Yod).

1	hw`hy+ ya@yb!n= ta@ lb#z#ya! gr)h&B^				Kiedy Jezebel zabiła proroków Pana. (1Krl 18,13)
(a)			(b)
2	hm*d`a&h*-ta# db)u&l^ /y]a^ <d`a*w=				I nie było człowieka, aby uprawiał ziemię. (Rdz 2,5)
(a)			(b)
3	wyb!a*-ta# bz)u&l^ ru^N~h^ lk^Wy-aO				Chłopiec nie jest w stanie opuścić swojego ojca. (Rdz 44,22)
(a)			(b)
4	rB*d+M!B^ /j*l=v% Er)u&l^ la@ lk^Wyh& Wrm=a*					Powiedzieli: Czy Bóg może zastawić stół na pustyni? (Ps 78,19)
(a)			(b)
5	hw`hy+ yn}p=l! dm)u&l^ lk^Wy ym!				Kto może stanąć przed Panem? (1Sm 6,20)
(a)			(b)
6	<]l*v*Wry+-ta# dym!u&h^l=W				I ustanowić Jerozolimę. (1Krl 15,4)
(a)			(b)

7. Każde z poniższych zdań zawiera formę imiesłowową czasownika Pe gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) rdzeń; (c) osobę; (d) liczbę.

Przykład:

<B*l! j~Wl-lu^ hv*Wrj& hd`Why+ taF^j^

Grzech Judy jest wypisany na tablicy ich serca. (Jer 17,1)

(a)

(b)

(c)

(d)

1

bz*u$n\ qyD]x^ yt!ya!r`-aOw+

I nie widziałem człowieka sprawiedliwego opuszczonego. (Ps 37,25)

(a)

(b)

(c)

(d)

2

hy\h=t! hb*Wzu& hZ*u^ yK!

Ponieważ Gaza będzie opuszczona. (Sof 2,4)

(a)

(b)

(c)

(d)

3

dm@ou hT*a^ rv#a& <oqM*h^ yK! aWh vd\q)-tm^d+a^ wyl*u*

Ponieważ miejsce, na którym stoisz, jest święte. (Wj 3,5)

(a)

(b)

(c)

(d)

4

ryb!u&m^ ;b= ax@M*y]-aO va@B* oTb!W-onB=

Nie będzie między wami przeprowadzającego swego syna lub córkę przez ogień. (Pwt 18,10)

(a)

(b)

(c)

(d)

5

aWh /m*a$n\ yt!yB@-lk*B=

W całym moim domu on jest wierny. (Lb 12,7)

(a)

(b)

(c)

(d)

8. Ćwicz głośne czytanie poniższych zdań. Zakryj polskie tłumaczenie i ćwicz bieżące tłumaczenie z hebrajskiego.

1	<d`l= ra)y+B^ rv#a& <y]M^h^-lK* Wkp=h*Y}w~	I wszystkie wody, które były w Nilu zostały zamienione w krew. (Wj 7,20)
2	<yh!Oa$ hu*r` yl^u* <T#b=v^j& <T#a^w+ hb*f)l= Hb*v*j&	Wy zamyślaliście zło przeciwko mnie, a Bóg odwrócił to na dobro. (Rdz 50,20)
3	lj@r`B= <yn]v* ub^v# ;d+b*u$a# rm#aY{w~ hN`f^Q=h^ ;T=B!	I powiedział: Będę ci służył siedem lat za Rachelę, twoją młodszą córkę. (Rdz 28,18)
4	hw`hy+-ta# db)u&l^ <k#yn}yu@B= ur~ <a!w+ /Wdb)u&t^ ym!-ta# <oYh^ <k#l* Wrj&B^ hw`hy+-ta# db)u&n~ yt!yb@W yk!n{a*w+	Jeśli wydaje się złe w waszych oczach służyć Bogu, wybierzcie dzisiaj komu będziecie służyć, ale ja i mój dom będziemy służyć Panu. (Joz 24,15)
5	Wbz+u^Y~w~ <yl!u*B=h^-ta# Wdb=u^Y~w~ WhWdb=u& aOw+ hw`hy+-ta#	I służyli Baalom, a zostawili Pana i nie służyli mu. (Sdz 10,6)
6	<yh!Oa$ Wdb=u^T^w~ yt!oa <T#b=z^u& <T#a^w+ <yr]j@a&	Ale zostawiliście mnie i służyliście innym bogom. (Sdz 10,13)
7	<r}yb!u&Y~w~ <y` uq^B*	Rozdzielił morze i przeprowadził ich. (Ps 78,13)
8	<T*b=z^u& aO <yB!r~h* ;ym#j&r~B= hT*a^w+ rB*d+M!B^	Ale ty w swoim wielkim miłosierdziu nie zostawiłeś ich na pustyni. (Neh 9,19)
9	yn`d)aw~ hw`hy+ yn]b^z*u& /oYx! rm#aT)w~ yn]j*k@v=	A Syjon powiedział: Pan mnie zostawił i mój Pan mnie zapomniał. (Iz 49,14)
10	<k#t=a# bz)u&y~ Whb%z=u^T^ <A!w+	Jeśli wy go zostawicie, on zostawi was. (2Krn 15,2)
11	aOw+ hu)r+P^ bl@-ta# hw`hy+ qZ@j^y+w~~ <h#l@a& um^v*	I Pan zatwardział serce faraona i nie słuchał ich. (Wj 12,9)
12	<u*h*-ta# Er}b*l= Wdm=u^y~ hL#a@ <yz!r]G= rh^-lu^	Ci staną, aby błogosławić lud na górze Garizim. (Pwt 27,12)
13	hr`B=d^a&w~ yd]M*u! dm)u& hP) hT*a^w+ ;yl#a@	A ty stań tutaj ze mną, abym mógł z tobą mówić. (Pwt 5,31)
14	yb@v=y{w+ hd`Why+ yn]Wum*v= rm#a{Yw~ <k#yh@Oa$ hw`hyB^ Wnym!a&h^ <]l^v*Wry+ Wnm@a*t@w+	I powiedział: słuchajcie mnie Judo i mieszkańcy Jerozolimy! Wierzcie w Pana waszego Boga, a ostaniecie się. (2Krn 20,20)
15	Wnm@a*t@ aO yK! Wnym!a&t^ aO <A!	Jeśli nie uwierzycie, nie ostaniecie się. (Iz 7,9)

Słownictwo

1.	zj^a*	zabrał, zawładnął, (Nif.) został złapany	10.	Ea^	na pewno, tylko
2.	bn~G*	ukradł	11.	hn`Wma$	wierność
3.	Ep^h*	przewrócił, zmienił, (Nif.) został zmieniony, obalony	12.	ra@B=	dobrze
4.	sr~h*	zniszczył	13.	rw{kB=	pierworodny, najstarszy
5.	rg^j*	związał, opasał	14.	vb^D+	miód
6.	[vdj]	(Piel) odnowił, naprawił	15.	qj)	przepis
7.	Jp@h*	zachwycał się, pragnął	16.	/w{vl*	język
8.	Er~u*	ustanowił, ułożył	17.	tw\m*	śmierć
9.	za*	wtedy	18.	j~B@z+m!	ołtarz, miejsce składania ofiar

Odwołaj się do Tabeli czasowników 2, s. 402, aby zapoznać się z odmianą czasowników Pe gardłowa

P. Kelley, Język hebrajski biblijny Lekcja XXII

1

12

---