5.Jakie informacje zawiera paszport konia.
Paszport konia wydawany jest przez podmioty prowadzące Księgi Stadne. Opis konia zawarty w paszporcie wykonywać mogą jedynie uprawnione do tego osoby: pracownicy okręgowych związków oraz osoby przeszkolone na kursach organizowanych przez PZHK, z którymi poszczególne OZHK / WZHK zawarły umowę. Opis konia złożony jest z dwóch części: opis słowny i opis graficzny- diagram
Paszport powinien zawsze podróżować z koniem niezależnie czy zwierzę przemieszcza się po kraju czy jedzie za granicę. Przy sprzedaży konia paszport powinien być także przekazany nowemu właścicielowi.
Paszport zawiera następujące dane:
•dane o właścicielu
•opis identyfikacyjny,
•adnotacje o przeprowadzanych identyfikacjach,
•adnotacje o szczepieniach przeciw grypie i innych,
•zaświadczenie o badaniu klinicznym przeprowadzonym przez lekarza weterynarii do 48 godzin przed transportem międzynarodowym,
•wyniki testów laboratoryjnych dotyczących chorób zakaźnych,
•adnotacje o leczeniu z rozróżnieniem czy koń kierowany na rzeź ma być przeznaczony dla celów konsumpcyjnych, czy nie.
W opisie identyfikacyjnym zawarte są: numer identyfikacyjny konia, nazwa, płeć, maść, rasa, rodzice, data i miejsce urodzenia, hodowca, certyfikat pochodzenia wydany na podstawie badania markerów genetycznych, a także opis słowny i graficzny (diagram).
B.ważna ostatnia część paszportu, w której posiadacz konia decyduje, czy chce aby jego zwierzę po ubiciu mogło być kiedykolwiek, nawet w dalekiej przyszłości, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, że tego nie chce.
8.Wymień przyczyny, objawy i skutki ochwatu oraz cechy charakteryst.kopyta po przebytym ochwacie
Ochwat jest następstwem poważnych zaburzeń metabolicznych. Istotą tej choroby są zaburzenia w krążeniu w obrębie tworzywa kopytowego. Mogą być one spowodowane np. przez toksyny bakteryjne, które przeniknęły do krwi z jelit. Naczynia krwionośne tworzywa zwiększają swoją przepuszczalność, na skutek czego powst.wysięk. Ponieważ kopyto jest zamkniętą szczelnie strukturą, dla gromadzącego się płynu nie ma miejsca. Rozpycha się więc, powodując oddzielenie tworzywa od rogu kopytowego. Na skutek tego zmienia się umocowanie, a tym samym skatowanie kości kopytowej, opada ona w kierunku podeszwy, mogąc ją nawet przebić, a dodatkowo ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców pociąga ją w tył.
Przyczyny ochwatu: podanie nadmiernej ilości paszy treściwej- przy braku ruchu, pasza zbyt bogata w białko, zbyt intensywny ruch po twardym podłożu, nieprawidłowe okucie, zatrucia różnego pochodzenia, alergie, zatrzymanie łożyska po porodzie, ciężki poród, schorzenia kolkowe, niektóre leki np. sterydowe
Poprzez miejscową reakcję w kopytach, prowadzącą do charakterystycznej kulawizny oraz zmian kształtu puszki kopytowej, manifestuje się choroba systemowa całego organizmu, zaburzająca funkcje innych narządów. Zmiany w ukł.pok., sercowo- naczyniowym, hormonalnym, nerkach, mięśniach powod.niedokrwienie tworzywa kopytowego, zmniejszając przepływ krwi w naczyniach odżywiających tworzywo, co w konsekwencji prowadzi do niedotlenienia i martwicy tkanki.
Ostry ochwat może zakończyć się całkowitym wyleczeniem, ale może też dojść do odpadnięcia puszki kopytowej, śmierci lub przejścia ochwatu w formę przewlekłą, powodującą deformację kopyta i charakterystyczną kulawiznę. Faza przewlekła, prowadząca do trwałych śladów w kopycie, zaczyna się już po 48 h od pojawienia się pierwszych objawów. Przebieg ochwatu może być ostry, podostry lub chroniczny. W ostrym przebiegu ochwatu objawy choroby są silnie wyrażone i łatwe do rozpoznania. Obserwuje się posmutnienie, brak apetytu, poty, drżenie mięśni, przedeptywanie, krótki ostrożny krok, potykanie się i kulawizny. Zwierzę przyjmuje nietypową postawę w zależności od tego, które kończyny objęte są chorobą. Częściej dotknięte są kończyny przednie- koń stara się przerzucić ciężar ciała na kończyny tylne, ustawia je pod tułowiem, a przednie wysuwa do przodu tak, aby bardziej obciążyć piętki. Bolesność kopyt uwidacznia się wyraźniej podczas przeprowadzania konia po twardym podłożu, podczas nagłych zwrotów i cofania. Chód ochwaconego konia jest napięty, kroki krótkie i szybkie, kończyny są sztywne i wyprostowane, a kopyta dotykają podłoża najpierw piętkami. Ciepłota kopyta może być zmienna, najczęściej jednak w ostrym ochwacie kopyta chore są cieplejsze. Ostra postać choroby jest typowa dla ochwatu toksycznego i cechuje się dużymi zmianami ogólnymi, a kulawizna może dotyczyć wszystkich kończyn. W przypadku przekarmienia ziarnem objawy ochwatu pojawiają się po 12-24 h, a czasem 48 h. Ostra postać choroby w niektórych wypadkach może doprowadzić do śmierci, z reguły jednak może zostać wyleczona lub przechodzi w postać podostrą względnie chroniczną
Postać podostra jest łagodną formą ochwatu, w której objawy są słabiej zaznaczone lub niepełne, a apetyt może być zachowany. Najczęściej występuje ona na tle mechanicznym. Obie wymienione postacie mają skłonność do nawrotów, z których w końcu rozwija się postać chroniczna. Postać chroniczną cechuje przemieszczenie kości kopytowej względem puszki kopytowej, kulawizna i w późniejszym okresie zmiana kształtu kopyta, przy czym proces chorobowy dotyczy nie tylko ściany, ale również podeszwy kopyta. Objawy choroby zależą od stopnia przemieszczenia i są tym silniejsze im wcześniej nastąpiło przemieszczenie kości kopytowej, które najwcześniej może wystąpić już po 12 h Najczęściej ma to miejsce po 24-72 h, a czasem znacznie później.
Przed zrzuceniem puszki kopytowej widoczne jest wyraźne zapadnięcie się kości kopytowej w kopycie. Przy dłużej trwającym ochwacie i rozległym przemieszczeniu występuje charakterystyczna zmiana kopyta. Staje się ono długie, wąskie, wklęsłe z licznymi pierścieniami podeszwa jest gruba, spłaszczona, niekiedy wypukła, a piętki podwyższone. Poruszanie konia jest utrudnione, obserwuje się potykanie kulawiznę i przedeptywanie.
10.Opisz postępowanie w przypadku podejrzenia kolki przed przybyciem lekarza weterynarii
Do czasu przyjazdu lekarza: nie pozwolić koniowi pobierać paszy; kontrolować tętno, oddechy, oddawanie moczu i pobieranie wody; wyprowadzić konia z boksu i oprowadzać stępem, nie kłusować; w zależności od rodzaju kolki może być niezbędny przeprowadzony zabieg operacyjny- przygotować środek transportu.
Morzysko- nie jest konkretną jednostką chorobową, jest to objaw zakłócenia pracy żołądka i jelit, objawiający się silnymi bólami.
Przyczyny: przeładowanie żołądka, zaczopowanie jelita, zapiaszczenie jelita ślepego, zapętlenie jelita, zaczopowanie jelita poprzez inwazję pasożytów przewodu pokarmowego, niedrożność naczyń krezkowych poprzez wędrujące larwy pasożytów przewodu pokarmowego
Objawy- wszystkie zmiany chorobowe w obszarze żołądka i jelit z objawami bólu określane są jako kolki; istnieje również zatrzymanie moczu w pęcherzu określane jako kolka moczowa
Symptomy mogą być bardzo różne: brak apetytu, brak zainteresowania otoczeniem, niepokój, spojrzenie pełne lęku, rozciąganie kłody- odstawianie tylnych kończyn *nieregularne, ale intensywne pocenie się od nasady ogona po łopatki, nerwowe ziewanie, pokładanie i tarzanie, grzebanie przednimi kopytami, wymachiwanie ogonem, oglądanie się na boki, gryzienie słabizn lub uderzenie tylnymi kopytami w brzuch, częste próby oddawania moczu, przyspieszenie tętna i oddechów
Leczenie: już przy pierwszych objawach kolki zawiadomić lek.wet.- kolki są b.często przyczyną padnięcia koni.
Zapobieganie: zapewniać koniowi regularny ruch, po karmieniu pozostawić konia na co najmniej godzinę w stajni, systematycznie kontrolować jakość paszy, indywidualnie ustalać dawki pokarmowe, przeprowadzać regularnie odrobaczanie- co najmniej 4 razy w roku, jeśli konie korzystają z pastwiska- systematyczna pielęgnacja pastwiska
15.Cel i podstawowe zasady organizacji wyścigów płaskich dla xx i oo
Podstawowym miernikiem, klasyfikującym konia do hodowli, powinna być jego wartość użytkowa, sprawdzana poprzez próby dzielności odpowiednie dla danego typu użytkowego i rasy.
Wyścigowa próba dzielności - gonitwy płaskie (bez przeszkód). Do treningu kwalifikowane są 1,5 roczne konie XX i 2,5 lenie konie OO. Startują w wieku 2 i 3 lat XX oraz 3 i 4 W gonitwach płaskich konie XX biegną pod wagą 52 - 62 kg. Konie OO niosą 58 - 62 kg . Liczby te zmieniają się w zależności od weku koni 2 - 4 lata, dystansu gonitwy, (od 1000 do pow. 3000 m) i miesiąca treningu.
17.Omów test 100-dniowy ogierów półkrwi w Polsce
I - ocena na płycie: (stęp, kłus,) - przez komisje: pokrój, ruchy, typ, konstytucja
II - skoki luzem: w tzw. Korytarzu max 120cm wysokości ocenia, ocenia się styl pokonywania przeszkód
III - ocena pod jeźdźcem (stęp, galop, kłus) + pokaz jazdy indywidualnej - ruszanie, zatrzymanie.
IV - skoki pod jeźdźcem - do 110 cm
V - próba wytrzymałości i galop w tempie 350m/min 5min od razu po tym 30s 400m/min później sprawdza się oddech i tętno po 40 minutach.
VI - test obcych jeźdźców - oceny dokonuje komisja, kierownik zakładu tren. Obcy jeźdźcy
Komisja: I, II, IV praca w stępie, w kłusie, w galopie + ocena ogólna (ocena ruchy, przydatności użytkowej)
Kierownik ZT: przydatność do treningu, charakter, zdrowie i wykorzystanie paszy, skoki luzem, skoki pod jeźdźcem, praca w sępie, praca w kłusie, praca w galopie.
Obcy jeźdźcy: przydatność do ujeżdżenia, przydatność do skoków.
Potem na podstawie tych ocen oblicza się IWU (indeks wartości użytkowej) - na odstawie punktów uzyskanych za poszczególne cechy i uwzględnieniem ich zmienności oraz znaczenia hodowlanego.
16.Wymień jeździeckie konkurencje olimpijskie i nieolimpijskie. Opisz olimpijskie
Do konkurencji olimpijskich zalicza się: ujeżdżenie, skoki przez przeszkody, WKKW
Ujeżdżenie- polega na zaprezentowaniu stopnia wytrenowania, posłuszeństwa oraz wyeksponowania możliwości ruchowych konia. Polega na wykonywaniu układu określonych ruchów, figur wg. obowiązującego programu lub własnej koncepcji. W programach wykonywanych do muzyki dodatkowo ocenia się zgranie tempa z melodią. Czas wykonywania konkursu wynosi od 3,30- 7 min. Do najtrudniejszych ruchów zalicza się: pasaż- kłus z wysoką akcją kończyn, piaff- rytmiczny kłus w miejscu, piruet- pełen obrót w galopie, ciąg- ruch boczny jednoczesny do przodu i w bok.
Skoki przez przeszkody- rozgrywane są na parkurze(ogrodzony plac z przenośnymi przeszkodami). Przeszkody są pionowe(stacjonata, mur, bramka) pionowo-szerokie (oxer, duble- bar, tryple- bar), szerokie(rów z wodą). Zawodnik pokonuje przeszkody w określonej kolejności i kierunku(czerwoną chorągiewkę przy przeszkodzie powinien mieć po prawej stronie) Podstawowe błędy to: zrzutka, nieposłuszeństwo konia, włamanie, zmylenie trasy, przekroczenie normy czasu, przekroczenie limitu czasu.
Rodzaj konkursów: podstawowy- doskonałości, szybkości, potęgi skoku. Specjalny- z oceną jeźdźca, z oceną konia, konkurs szczęścia, sześciu barier, sztafeta z palcetem.
WKKW - Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego, jest sprawdzeniem możliwości jeźdźca i konia. Odbywa się w ciągu 3 dni i składa się z 3 prób: ujeżdżenie, próba wytrzymałości, skoki.
I dzień- próba ujeżdżenia rozgrywana na zasadzie konkursów ujeżdżenia wg. programu obwiązującego w danej klasie
II dzień- próba wytrzymałości składa się z 4 części: a)drogi i ścieżki 4 -9 km tempo 220m/min b)stiple 2-3 km tempo 700m/min 6-8 przeszkód c)stiple drogi i ścieżki jak w punkcie a d)kros 4 -8 km tempo ok. 500m/min. Min.20-30 przeszkód z przeszkodami stałymi.
III dzień- konkurs skoków jest sprawdzianem formy konia, na zasadzie konkursu dokładności
Nieolimpijskie dyscypliny to: rajdy długodystansowe, woltyżerka, powożenie.
Rajdy długodystansowe- rozgrywane w ciągu 1-2 dni na dystansie 40-160 km z wyjątkiem klasy L. Wszystkie rozgrywane są na czas. Warunkiem zakończenia przebiegu jest pozytywny wynik kontroli weterynaryjnej.
L- 40km, P- 80 km, N- 120, C- 160 km.
Woltyżerka- jest to wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych na galopującym koniu, mające na celu wyrobienie u ćwiczącego pewności siebie, gibkości, i równowagi. Rozgrywane są konkursy indywidualne, par, zespołowe. W skład zespołu wchodzi 8 zawodników, lonżujący i koń. Program obejmuje ćwiczenia obowiązkowe 6 oraz dowolne. Ocena w skali od 0 do10pkt
Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest utrzymanie pozycji przez 3 foule.
Powożenie- obejmuje powożenie zaprzęgiem paro i czterokonnym. Zawody trwają 3 dni i obejmują 3 próby
1)prezentacja i ujeżdżanie- podczas niej ocenia się wygląd zawodnika i luzaków, konie, uprząż, pojazd, ogólne wrażenie za całość zaprzęgu. Ujeżdżenie obejmuje figury: koła, wolty, zmiany chodów, cofanie i powożenie jedną ręką 2)próba terenowa (maraton)- jest sprawdzianem wytrzymałości i sprawności koni oraz umiejętności powożącego. Składa się z 5 odcinków: A - stęp, kłus 10km, B - stęp 1,2km, C - kłus 5km, D - stęp 1,2km, E - maraton 10km 3)próba zręczności - jest rozgrywana w 3 dniu na przeszkodach w postaci ściętych stożków z plastykową kulką na wierzchu. Strącenie kulki traktowane jest jako błąd i karane 5 pkt. Karnymi. Front przeszkody jest o 20 -60 cm szerszy od rozstawu osi tylnych kół pojazdu. Konie w trakcie zawodów przechodzą kilkakrotną kontrolę wet.
13.Różnice między uprzężą szorową i chomątowa
Zasadnicze różnice miedzy uprzężą chomątową i szorową tkwią w konstrukcji części, na które koń napiera ciałem. Uprząż chomątowa obciąża bardziej partię przodu konia i mająca większą powierzchnię styku z jego ciałem, jest lepsza do prac cięższych. Do prac lżejszych i wykonywanych w szybszym tempie bardziej nadaje się uprząż szorowa, w której koń napiera na elastyczny napierśnik obejmujący pierś i okolice przodu nieco powyżej stawów barkowych a od góry podtrzymywana jest przez nakarcznik. Jest ona lżejsza i mniej krępuje ruchy konia
Uprząż szorowa wykazuje się cechami:
•łatwość dostosowania do różnej wielkości konia, łatwość konserwacji, nadaje się do wykonywania prac lżejszych wykonywanych w szybkim tempie.
Wyróżnia się w niej: pełną uprzęż tzw.szor- ma natylnik, półszor- on nie posiada natylnika, szleja- składa się z napierśnika i nakarcznika połączonych pierścieniem używana jest w zaprzęgach reprezentacyjnych.
Uprząż chomątowa wykazuje się cechami:
•nadaje się lepiej do wykonywania prac ciężkich przez konia, stanowi pewniejsze oparcie dla konia gdyż dotyka większej powierzchni ciała konia, nie uciska stawu barkowego konia, nie utrudnia oddychania.
Wyróżniamy chomąto : krakowskie, śląskie, podlaskie, angielskie.
W uprzęży chomątowej elementem ciągnącym jest chomąto z podkładem i postronki, a w uprzęży szorowej napierśnik z postronkami.
12.Omów pojęcia: bukszyny, podkrój, nakostniaki, gruda, splint, opoje, zatraty, żabka, zajęczak, szpat
BUKSZYNY- zapalenie okostnej nadpęci przednich, spowodowane zbyt intensywną pracą koni 2-3 letnich. Powstają ok. 6 tyg. po rozpoczęciu sezonu wyścigowego (ok. 15 VI). Kończyna przyjmuje kształt butelkowaty. Bukszyny same znikają, gdy wyłączymy konia z użytkowania
FLEGMONTY- opuchnięcie stawu, nadpęcia, spowod.zapaleniem okostnej całej kończyny. Najpierw bolesne i miękkie, potem wysala się solami wapnia i twardnieje.
GRUDA- zapalenie skóry i tkanki podskórnej, pęciny i korony powodowane przez bakterie gnilne na tylnej części pęciny i pomiędzy piętkami Przyczyną jest uszkodzenie mechaniczne, zranienie, infekcja. Powoduje ból, a w efekcie kulawiznę, trudna w leczeniu.
NAKOSTNIAK- występuje na przednich nadpęcinach. Niegroźny ale gdy znajduje się w okolicy główki kości rysikowej, powoduje splint; jest to wyniosłość kostna na przednich kończynach występująca po stronie wewnętrznej nadpęcia, odwrotnie na tylnych kończynach. Ich obecność świadczy o słabej kości.
OPOJE- spowodowane wadą przemiany materii, jest to puchlina pochewek stawowych, najczęściej na stawach skokowych, rzadziej na pęcinowych lub w okolicy nadgarstka. Jest to obrzęk pochewki ścięgna blisko wierzchołka pęciny. Zazwyczaj po obu stronach stawu pęcinowego widoczne jest powiększenie objętości
PIPAK- chrzęstna narośl na pięcie, wada pięknościowa, nie powod.bolesności. Spowodowane złym funkcjonowaniem ukł.wydalniczego, zła przemiana materii.
PODKRÓJ- występuje u koni tuż pod wystającą kością nadgarstka dodatkową, poniżej st.nadgarstkowych na przednich kończynach. Zarysowuje się wskutek zbyt mocnego przyciśnięcia ścięgien zginaczy palca do kości nadpęcia i słabym wykształceniem kości rysikowych.
SARNIAK- zgrubienie na nadpęciu od str.wewnętrznej
SPLINT- specyficzny, bardzo groźny rodzaj nakostniaka. Różnego rodzaju narośla na wysokości 1/3 nadpęcia., powod.trwałą kulawiznę i ból. Powstaje wskutek stanu zapalnego więzadła i okostnej pomiędzy nadpęciem, a wewnętrzną kością rysikową. Przyczyny: u młodych źrebiąt w wychowie stajenno- pastwiskowym gdy koń krzywo stąpnie- k.rysikowe są jeszcze niezrośnięte. Zaczyna się najpierw lokalne a potem ogólne zapalenie.
SZPAT- wada zwrotna, powoduje usztywnienie kończyny, objawem jest kulawizna, początkowo koń ją rozchodzi, ale im jest starszy tym gorzej zgina nogę. Czasem prowadzi do tzw. koguciego chodu. Narośl węglanu i fosforanu wapnia, przy głowie kości rysikowej, potem przechodzi ono na całą kończynę.
SZPAT KRWAWY- duży krwiak spowodowany pęknięciem naczyń krwionośnych na skutek przeciążenia pracą. Jest to najpoważniejszy skutek zapalenia okostnej i w rezultacie prowadzi do usztywnienia kończyny. Wada ta dyskwalifikuje konia z hodowli.
ZAJĘCZAK występuje w tylnej, dolnej części stawu skokowego, jest to wada pięknościowa, gdy pojawia się na szeroki i mocnym stawie nie eliminuje konia z użytkowania.
ZATRATY- skaleczenia koronki na skutek schylania lub ścigania się kończyn. Profilaktyka- stosowanie strychulców. Małe ranki w okolicy koronki, najczęściej na tylnej kończynie, gdy koń się ściga- ściana przednia kopyta tylnego uderza podkową w kopyto przednie.
ŻABKI- pojedyncze narośla, rozrosty kostne stawów pęcinowo-koronowych i koronowo-kopytowych, powstają wskutek uderzenia lub nadwerężenia nadmiernym obciążeniem więzadeł. Częściej na nogach przednich, ostre i poszarpane. Przyczyną oprócz stromej postawy są wady przemiany materii i zła konstytucja tkanki kostnej.
14.Omów przygotowanie klaczy do stanówki i sposoby określenia optymalnego terminu krycia
Przed przystąpieniem do stanówki należy sprawdzić stan zewn.narządów płciowych klaczy. W przypadku wycieków ropnych lub podejrzenia o schorzeniu nie wolno kryć. Klacz do stanówki powinna być rozkuta na tylne nogi lub zaopatrzona w grube, wojłokowe pantofle. Dla bezpieczeństwa ogiera należy spętać klacz za jedną lub obie nogi w stawach skokowych bądź na nadpęciach, pęta przeciąga się pod brzuchem i zawiązuje na szyi. Zakłada się też derkę na kark klaczy, po to aby ogier nie pokaleczył klaczy zębami- zabezpieczenie grzywy i kłębu. Nasadę ogona bandażuję się, aby w czasie kopulacji włosie nie dostało się do pochwy i nie pokaleczyło prącia. Następnie myje się jej krocze. Ogiera do klaczy należy doprowadzić z jej lewej strony. Na wspięcie pozwala się dopiero wtedy, gdy nastąpi pełny wzwód prącia. Po wspięciu trzymający klacz powinien unieść jej głowę do góry i opuścić w trakcie kopulacji. Należy dopilnować by ogier nie włożył prącia do odbytu klaczy, bo powod.to rozerwanie jej jelita.
Jedną z met.gwarantujących właściwe ustalenie terminu skutecznego pokrycia jest bad.rektalne stanu jajników. Stanówkę należy przeprowadzić dopiero wtedy, gdy pęcherzyk jajnikowy osiągnie stadium rozwoju F4- czyli tuż przed owulacją. Wyszukiwanie grzejących się klaczy poprzez próbę z ogierem to kolejna met. Używa się mniej wartościowego ogiera probera, którym są próbowane codziennie wszystkie klacze do czasu stwierdzenia źrebności. Ogiera doprowadza się początkowo od str.głowy przesuwając go w kierunku zadu klaczy. W czasie próby ogier obwąchuje klacz i szczypie ją zębami. Klacze nie wykazujące objawów rui, są agresywne i starają się kopnąć ogiera. Klacze będące w rui stoją spokojnie, dają się obwąchiwać ogierowi, rozstawiają tylne nogi, występ.”błyskanie sromem”któremu towarzyszy wydzielanie niewielkich ilości śluzu z moczem. Następną met.jest zastosowanie USG dzięki niemu można precyzyjnie rozpoznać zmiany zachodzące na jajnikach. Możliwe jest całkiem dokładne określenie wielkości pęcherzyków, stwierdzenie owulacji i obecności ciałka żółtego. Określenie terminu owulacji jest oparte na rejestracji wzrostu i wielkości dojrzewającego pęcherzyka. Pęcherzyk o średnicy 3-3,5 cm będzie najprawdopodobniej rósł nadal a mierzący 4 cm może niedługo owulować.
4. Dane są dwa konie-pierwszy o wymiarach: wysokość w kłębie 160 cm, obwód klatki piersiowej 180 cm, obwód nadpęcia 19 cm; oraz drugi koń o wymiarach:odpowiednio-165cm, 205cm, 22cm. Oblicz dwa podstawowe indeksy i określ typy użytkowe tych koni
Indeks masywności= obwód kl.piers./wysokość w kłębie x 100%
Charakt.tęgość konia u wierzchowych 108-115%, wszechstronnie użytkowe 115-120%, pospieszno-robocze ok.120%, ciężkie pociągowe 125-130%.
Indeks kościstości= obwód nadpęcia/ wysokość w kłębie x 100%
Wierzchowe 12-12,5%, wszechstronnie użytkowe 12,5-13,5%, zaprzęgowe 14-15%; <12% to cieńkokościstość
1) indeks masywności = 180/160 x 100% = 112,5%
indeks kościstości = 19/160 x 100% = 11,875% czyli wierzchowy, cieńkokościsty
2) indeks masywności =205/165 x 100% = 124%
indeks kościstości = 22/165 x 100% = 13,3% czyli źle zbudowany koń, bo inne typy użytkowe.
6.Podaj wartości temperatury, tętna i częstości oddechu mierzone w spoczynku
U zdrowego konia temperatura ciała, mierzona w odbycie, powinna wynosić od 37,5 do 38,5 °C. Tętno, określane na tętnicy podszczękowej, przedramieniowej lub na powierzchni ciała w okolicy serca, u dorosłego konia mieści się w granicach 26-64 uderzeń/minutę. Liczba oddechów, określana na podstawie obserwacji podnoszenia się i opadania powłok w okolicy słabizny, wynosi od 8 do 16 na minutę
11. Jakie czynniki należy uwzględnić przy określaniu zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe
*masa ciała i rodzaj wykonywanej pracy *rodzaj treningu, podłoże na którym koń pracuje, temp. środowiska, zmęczenie *indywidualne wykorzystanie paszy *stan zdrowia, kondycja *budowa ukł.pok. *typ użytkowy i rasa *płeć *wiek *stan fizjologiczny. Przy określaniu zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe należy brać pod uwagę: typ użytkowy oraz kierunek przyszłego użytkowania, rasę i związaną z nią końcową masę ciała, płeć i stan fizjologiczny, wiek, porę roku, odłączenia źrebiąt od matek, intensywność wychowu, określoną ilością ruchu, warunkującego wychowanie konia o dużych walorach użytkowych, w przypadku koni roboczych i sportowych intensywność użytkowania
2. Wymień polskie rasy (w tym zachowawcze) i opisz jedną z nich -uwzględniając miejsce występowania, pochodzenie, typ użytkowy, oraz ośrodki hodowlane.
Polskie rasy koni: wielkopolska, huculska, śląska, małopolska i konik polski.
Koń wielkopolski - zaliczany do typu wszechstronnie użytkowego. Jest koniem szlachetnym półkrwi. Rasa ta powstał na bazie koni miejscowych krzyżowanych z końmi ras zagranicznych - trakeńskiej, wschodniopruskiej, berbeckiej, pełnej krwi angielskiej oraz czystej krwi arabskiej. W latach 20. i 30. XX wieku doskonalono konie wielkopolskie poprzez krzyżowanie ich z końmi rasy pełnej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej, czego skutkiem było otrzymanie koni szlachetnych i zarazem wytrzymałych w pracy. Nic dziwnego, że były one bardzo chętnie kupowane przez wojsko w celu wyposażenia pułków kawalerii. Po II wojnie światowej zmieniono koncepcję hodowlaną z konia wierzchowego na konia wszechstronnie użytkowego.
Wśród koni tej rasy dominuje umaszczenie kasztanowate (40%) oraz gniade (35%), spotyka się także siwe (12%) oraz kare (10%).
Wymiary koni rasy wielkopolskiej: wysokość w kłębie: 158 cm klacze, 160 cm ogiery; obwód kl.piers.: 189 cm klacze, 190 cm ogiery; obwód nadpęcia: 20 cm klacze, 21 cm ogiery; masa ciała: 540 kg klacze, 570 kg ogiery
Główne ośrodki hodowlane w Polsce: Książ, Gniezno, Starogard Gdański, Partynice, Strzelce Opolskie
Rasa huculska
Budowa: kształt głowy - podłużny. Szyja krótka i mocna, uwieńczona bujną grzywą. Łopatki silne, strome oraz krótkie, idealne do zaprzęgów. Tułów jest krótki i zwarty. Koń huculski ma bardzo mocny grzbiet oraz dość szerokie lędźwie. Zad jest zwykle ścięty. Kończyny ma silne i krótkie, czasem nogi tylnie - szablaste. Wzrost, od ok. 124 cm do 135 cm w kłębie. Niestety, często występują wady stawów skokowych. Występuje najczęściej w maści gniadej, myszatej lub karej. Rzadziej kasztanowatej czy srokatej. Często pojawia się pręga grzbietowa i zebra (pręgowanie) na kończynach.
Historia/ pochodzenie- pochodzi z wschodniej części Karpat, zamieszkałej przez ruskich górali. Trudnili się oni głównie hodowlą, pasterstwem i pracami leśnymi. Do końca XIX w. głównie tam koncentrowała się jego hodowla. Niestety podczas I wojny światowej poważnie zachwiała się czystość tej rasy. Sprowadzanych było wiele koni różnych ras. Krzyżowano je wówczas w najróżniejszy sposób. Po jej zakończeniu, rasę tą objęto szczególną opieką. W 1924 r. M. Holländer zainicjował rejestrację klaczy rodnych oraz powstanie Związku Hodowców Koni Rasy Huculskiej.
Ważniejsze ośrodki hodowli: Rumunia: Luczina, Polska: Gładyszów, Odrzechowa, Siary, Pszczółki, Słowacja: Topolcianky, Węgry: Aggtelek
Użytkowanie- idealnie nadaje się do zaprzęgów. Może też służyć rekreacji, turystyce górskiej lub rajdom terenowym.
Koń śląski -powstał na bazie konia hodowanego na terenie dolnego i górnego śląska. Początki tej rasy które zostały zapisane w rejestrach hodowlanych sięgają XV wieku. Za krainę pochodzenia tej rasy uważa się Oldenburg. Po wojnie do dnia dzisiejszego rasa ta poddana została kilku programom hodowlanym. Hodowla powojenna opierała się na hodowli w sektorze państwowym wspomaganym przez rozdrobnioną hodowlę prywatną. Po przemianach politycznych lat '80 XX w. sytuacja uległa znacznym zmianom i większa część koni znajduje się w posiadaniu prywatnym.
Obecnie zauważa się dwa trendy w hodowli tej rasy: 1)utrzymanie odpowiedniej ilości materiału genetycznego konia śląskiego w starym typie 2)hodowla konia śląskiego w nowoczesnym typie konia zaprzęgowego
Obecnie do ksiąg hodowlanych tej rasy mogą być wpisywane tylko konie wywodzące się od przodków wpisanych do ksiąg koni ras śląskiej i oldenburskiej (hodowanych w czystości rasy - w dawnym typie). Za konie tej rasy uważa się również konie pochodzące od przodków wpisanych do ksiąg rasy pełnej krwi angielskiej pod warunkiem, że w ich rodowodach w trzecim pokoleniu występuje co najmniej 4 przodków rasy śląskiej. Te ostatnie odgrywają bardzo ważną rolę w promocji tej rasy na arenie międzynarodowej poprzez udział w zawodach powożenia na całym świecie. Rasa ta jest bardzo ceniona przez wielu wybitnych powożących. Jednym z najlepszych koni w zaprzęgu jednego z najznakomitszych powożących wszechczasów Michaela Freunda był koń tej rasy Janosz po Lix. Obecnym centrum hodowlanym tej rasy jest odszar dolnego śląska (dawny obszar województwa jeleniogórskiego). Do najbardziej cenionych hodowców należą: Ryszard Szorc,Jan Krzecki, Dariusz Smichura , Władysław Salwa, Antoni Barski, Adam Dymitroca, Marcin Szelest, Jan Karmelita, Andrzej Pasternak.
Koń małopolski - konie półkrwi angloarabskiej i arabskiej hodowane w Małopolsce, nieco mniejsze i lżejsze od koni wielkopolskich, wzrostu ponad 150 cm, urodziwe, o suchej budowie, doskonałym ruchu, dobrze wykorzystujące paszę, wytrwałe i dzielne w pracy.
Konik polski - zwany także koniem biłgorajskim. Są to konie późnodojrzewające (3-5 lat), długowieczne, odporne na choroby i trudne warunki utrzymania. Mają twardy róg kopytowy pozwalający pracować niepodkutym na bitych drogach.
Dzikimi przodkami koników polskich są tarpany odkryte przez rosyjskiego badacza Mikołaja Przewalskiego w 1876 roku. Zamieszkiwały one do końca XVII wieku lesiste obszary wschodniej Polski, Litwy i Prus. W okolicach Puszczy Białowieskiej przetrwały do 1780 roku, kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich koło Biłgoraja. W 1808 roku z powodu panującej biedy zostały one rozdane okolicznym chłopom, tam w wyniku krzyżowania z lokalnymi końmi wykształciła się rasa nazwana przez prof. Vetulaniego konikiem polskim. Ów naukowiec rozpoczął w 1936 roku pracę nad odtworzeniem dzikich tarpanów leśnych w Puszczy Białowieskiej na bazie koni biłgorajskich. Niestety w czasie II wojny światowej hodowla ta została zniszczona, część koników wywieziono do Niemiec. W 1949 ocalałe koniki trafiły do Popielna, tam w Instytucie Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN prowadzi się nad nimi badania naukowe i hodowlę zachowawczą. Przebywają one na otwartej przestrzeni, opieka ogranicza się do podawania siana w zimie. W podobnych warunkach są też utrzymywane w Stacji Doświadczalnej Akademii Rolniczej w Poznaniu.
Cechy pokroju: wysokość w kłębie: 134 cm, obwód klatki piersiowej: 168 cm, obwód nadpęcia: 18 cm
Mały wzrost, silna i krępa budowa; lekka głowa o prostym profilu, szyja krótka i nisko osadzona, prosta; mało wyraźny kłąb, głęboka klatka piersiowa, zad ścięty, grzywa i ogon o obfitych i grubych włosach, ciemna sierść o szarym mysim odcieniu. Może występować pręga grzbietowa a dolne partie kończyn mogą być czarne. Grzywa i ogon stanowią mieszaninę włosów szarych i czarnych. Klacze są mniejsze od ogierów.
Pogłowie w Polsce:hodowcy indywidualni: 310 klaczy, 90 ogierów ;stadniny państwowe 120 klaczy, 50 ogierów
Główne ośrodki hodowlane: w warunkach rezerwatowych: Popielno, Roztoczański Park Narodowy, Stacja Doświadczalna w Stobnicy Akademii Rolniczej w Poznaniu. W warunkach stajennych: Popielno, Racot, Sieraków.
Rasa śląska - [kł: 165; okp: 205; onp: 23/24] utworzona na początku XIX wieku na bazie ras oldenburskiej i fryzyjskiej, następnie krzyżowano je z xx. Typ półkrew angielska, podstawowym wykorzystaniem jest praca w zaprzęgu w stępie, także jako pospieszno-robocze. W ciężkich pracach na roli, w transporcie. Wskutek krzyżowania z różnymi rasami ich typ nie jest wyrównany. Hodowane w SK Sierakowie, indywidual.2060/300; państwowe 130/200.
Rasa wielkopolska - [kł: 157/159, okp: 189/190; onp: 20/21; m.c. 540/570] Ma geny koni wielu ras: trakeńskiej, wschodniopruskiej, berbeckiej, xx, oo, koni miejscowych. Typ półkrew angielska, jest młodą rasą, niegdyś chętnie kupowane przez wojsko. Są końmi szlachetnymi półkrwi, powstał z trzech grup: typu poznańskiego (kiepskie gleby, najbardziej wydelikacony, najmniejszy), typu mazurskiego, typu gryf pomorski. Użytkowany sportowo, skoki przez przeszkody. Hodowane: Książ, Gniezno, Starogard Gdański, Partynice, Strzelce Opolskie. indywidual: 4540/310, państwowe: 1200/560+110
Rasa małopolska - [kł: do 165; okp. 190; onp. 20-21; m.c. 500] - nazywane dawniej sądeckimi, typ lekki pociągowy, nadają się także do sportów jeździeckich, rekreacji. Typ półkrwi angloarabskiej (xo), można uszlachetniać je oo ale zmniejsza się wkł. Odporne na ciężkie warunki klimatyczne. Wyróżnia się grupy: lubelską, kielecką, sądecko, dąbrowsko-tarnowską. Stadniny: Kalinków, Klikowa, Pruchna, Walewice, Prudnik, Mleczownica. Indywidual: 3370/340, państwowa: 410/240
Czysta krew arabska „oo” - [kł: 148/151; okp. 180/181; onp. 18,4/19,4; m.c. 380-450] pochodzi z półwyspu arabskiego, ich zalety ukształtowały się pod wpł. czynników klimatycznych (upał, słońce, twarde podłoże). Sucha konstytucja, ładny pokrój, łabędzia szyja, dobra jakość rogu kopytowego, krótka głowa, szerokie czoło, sylwetkę można wpisać w kwadrat (kł=dt) odporne na upały i niskie temp. Użytkowane do pokazów, rajdów długodystansowych i wyścigów. Stadniny: Służewiec, Janków Podlaski, Białka, Michałów, Łobez. Indywidual: 30/20; państw. 290/30
Pełna krew angielska „xx” - [kł: 159/161; okp: 179/183; onp: 19,5-20,5; m.c. 510/560] wyhodowane na terenie WB na przełomie XVII i XVIII wieku w wyniku krzyżowania ogierów orientalnych z rasami miejscowymi. Szlachetna budowa, długa szyja, prosta głowa, długie kończyny. Stadniny: Rzeczka, Słubiec, Kozienice, Iwno, Jaroszów, Strzegom, Partynice.
Koniki polskie - [kł: 133/134; okp: 163/168; onp: 17/18] rasa wywodzi się z okolic Biłgoraja, zalicza się do kuców. Są długowieczne, odporne na choroby i trudne warunki utrzymania, niewybredne w żywieniu, bardzo twardy róg kopytowy, umaszczenie myszate, łagodne, chód drobny. Objęte hodowlą zachowawczą przez Instytut Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN w Popielnie. Indywidual: 260/30, państw. 120/60.
1.Podaj różnice w konstytucji między końmi gorąco i zimnokrwistymi, oraz przykłady ras hodowanych w Polsce
Konstytucja sucha cechuje konie gorącokrwiste, jej przeciwieństwem jest konstytucja limfatyczna cechująca konie zimnokrwiste.
SUCHA- szybka przemiana materii możliwa dzięki dużej sprawności płuc, ukł.krążenia i ukł.wydalniczego. Słabo rozwinięta tk.podskórna, cienka, delikatna skóra, mięśnie nie są poprzerastane tłuszczem. Drobnokomórkowa struktura mięśni i kości. Delikatne owłosienie: sierść, grzywa, grzywka, ogon rzadsze włosy. Bardzo wyraźnie zarysowane mięśnie, ścięgna i stawy. Bardzo dobre wykorzystanie paszy, odporność na choroby, wytrzymałość w pracy. Zrównoważony charakter, reaguje na bodźce. Charakterystyczna dla koni gorącokrwistych: wielkopolski, małopolski i śląski, pełna krew angielska i czysta krew arabska.
LIMFATYCZNA- wolniejsza przemiana materii na skutek mniejszej sprawności ukł.krążenia i wydalniczego, b.dobrze rozwinięta tk.łączna podskórna i tk.tłuszczowa. Mięśnie i kości o strukturze wielokomórkowej, mniej wytrzymałe. Skóra grubsza, owłosienie obfite. Nie widać pod skórą mięśni i kości. Łagodny temperament, zrównoważone, flegmatyczne. Mają dość dużą siłę uciągu- pociągową np.polski koń zimnokrwisty. Charakteryst.dla koni zimnokrwistych i pogrubionych.
9.Podaj przyczyny, skutki i przykłady złych nawyków u koni.
Łykawość- koń chwyta zębami krawędź stabilnego przedmiotu (np. żłób, drzwi boksu), a następnie wyginając w specyficzny sposób kręgosłup i napinając mięśnie szyi wciąga powietrze do przełyku. Wciąganiu powietrza towarzyszy charakterystyczny odgłos. O koniu, który łyka w ten sposób, mówi się, że łyka z oparciem. O koniu, który potrafi łykać, nie opierając zębów o jakikolwiek przedmiot, cierpi na łykawość wolną lub bez oparcia. Charakterystyczny dla łykawości odgłos „beknięcia" powstaje podczas przechodzenia powietrza przez górny zwieracz przełyku. Obecne w przełyku powietrze nie inicjuje jednak fali perystaltycznej, jak czyniłby to kęs pokarmowy, ale wraca powoli do gardła. Czasami niewielka ilość powietrza zalega w przełyku i jeżeli w tym samym czasie koń połyka pokarm lub wodę, wówczas to zalegające powietrze przechodzi do żołądka wraz z pokarmem. Karmienie konia paszą treściwą przy jednoczesnym nie zapewnieniu mu stałego dostępu do paszy objętościowej powoduje nie fizjologiczny wzrost kwasowości żołądka. Zbyt kwaśne pH żołądka(któremu prawdopodobnie towarzyszy ból) motywuje konia do zwiększenia wydzielania śliny w celu zbuforowania treści żołądkowej. Konie w przeciwieństwie do psów nie ślinią się w odpowiedzi na widok lub zapach pokarmu (odruch warunkowy). Wydzielanie śliny następuje u nich wyłącznie jako odruch bezwarunkowy w trakcie żucia. Dlatego, aby ulżyć żołądkowi, konie zaczynają żuć cokolwiek jest im dostępne. Najpierw oczywiście siano lub zielonkę, potem słomę spod siebie, następnie zaczynają obgryzać drewniane elementy wyposażenia stajni, a potem niektóre konie zaczynają łykać. Stosunkowo często udaje się spotkać łykawego konia w stajni wyścigowej lub wyczynowej, gdzie podstawą żywienia są pasze skoncentrowane, a jako ściółki używa się trocin lub papieru. Rzadziej przypadłość ta występuje u koni utrzymywanych na słomie i obficie karmionych sianem, a zdecydowanie najrzadziej u koni mających nieograniczony dostęp do pastwiska. Do tradycyjnych metod zwalczania łykawości należą: utrzymywanie koni w boksach o gładkich ścianach, bez żłobu i poidła; kaganiec; podłączanie powierzchni, na których koń opiera zęby do prądu lub smarowanie ich substancją o nieprzyjemnym smaku i zapachu; łykawki,
Aby poprawić dobrostan łykawego konia, należy: 1)zapewnić koniowi stały dostęp do paszy objętościowej 2)ograniczyć ilości paszy treściwej do niezbędnego minimum 3)dodawać do paszy treściwej środki zobojętniające kwasy 4)diagnozować i leczyć stan zapalny i owrzodzenia błony śluzowej żołądka 5)oferować miękkie (np. obite skóra) miejsca do opierania zębów w celu ograniczenia zużycia siekaczy.
Aby zapobiec łykawości, należy: a)unikać podawania paszy treściwej źrebiętom będącym przy matkach b)zapewnić źrebiętom w okresie okołoodsadzeniowym stałego (24/7!) dostępu do paszy objętościowej 3)wprowadzać paszę treściwą do żywienia młodych koni stopniowo i w możliwie jak najpóźniejszym okresie 4)wcześnie wykrywać i leczyć zapalenia błony śluzowej żołądka
Tkanie
O koniu, który wystawiwszy głowę ponad drzwiami boksu, kiwa się rytmicznie na boki, mówimy że „tka” Wśród koniarzy istnieje przekonanie że konie tkają ponieważ się nudzą. Naukowcy dowiedli, że to nie nuda, ale niemożność zaspokojenia popędu społecznego jest przyczyna tkania. Niemożność zaspokojenia różnego rodzaju potrzeb fizjologicznych lub behawioralnych jest przyczyną frustracji, z której wynika tkanie. Koń, który widzi kompanów wyprowadzanych ze stajni, tka, ponieważ nie może zaspokoić popędu społecznego. Jest zamknięty w boksie, więc nie ma żadnego wpływu na to, kiedy on sam dołączy do grupy. Ogier czołowy, który widzi klacz przeprowadzaną na menaż, tka, ponieważ nie może zaspokoić popędu płciowego. To nie on decyduje o tym czy przygotowywana klacz jest dla niego, czy dla jego sąsiada. Wiele koni tka szczególnie intensywnie w porze zadawania paszy. Stojąc na uwiązach, nie mają one żadnej kontroli nad masztalerzem, który być może się spóźni albo rozmawia z kimś zamiast sypać owies do żłobów. W każdej sytuacji w której zwierze(człowiek) nie może w dowolny sposób zaspokajać swoich potrzeb towarzyszy stan frustracji. A ten z kolei powoduje przebieranie nogami z niecierpliwości. Tkanie występuje u koni utrzymywanych przez całe życie w samotności, niemających fizycznej możliwości naśladowania zachowań innych osobników. Jeżeli w jakiejś stajni tka jednocześnie kilka koni, to nigdy nie zdarza się, aby tkały wszystkie. Poradniki hipologiczne podają szereg sposobów na „radzenie sobie" z tkaniem np.: przestawienie konia do większego boksu, zwiększenie ilości ruchu, wpuszczenie do boksu kozy lub królika włączenie radia. Wszystkie te metody opierają się na błędnym założeniu, iż przyczyną tkania jest nuda. Dlatego niewiele z nich przynosi oczekiwane efekt. W wielu stajniach tkające konie to te stojące na końcu stajni. Te, które codziennie muszą najdłużej patrzeć na ten powoli zbliżający się do nich wózek z owsem. Jeżeli tkający koń będzie stał samotnie na wybiegu, z którego będzie musiał patrzeć się na pasące 100 m dalej stado, to z pewnością nie przestanie tkać, mimo iż będzie miał hektary wyśmienitej trawy na prywatny użytek.
7.Na czym polega mechanika ruchu kopyta konia
Kopyto w czasie ruchu powinno się opierać o podłoże brzegiem podstawowym i strzałką. Ściany tylne- przekątne wskutek nacisku od góry masy konia, a od wewnątrz ramion strzałki lekko rozchodzą się na boki, co jeszcze bardziej łagodzi wstrząsy.
Pod wpływem obciążenia tylnej partii kopyta rozszerza się ono, przy czym ściany przekątne oddalają się od siebie(wytarcie końców ramion podków na górnej powierzchni) a podeszwa obniża się. Po odciążeniu kopyto wraca do pierwotnego kształtu. Te nieznaczne zmiany kształtu mają podst.znaczenie przy amortyzacji kopyta, a pośrednio i całego ciała konia oraz w krążeniu krwi i odżywianiu samego kopyta.
3.Wyjaśnij skróty- oo, xx, kn, xxoo, IWP, wlkp, sp, hc, CDI, MP, CSI, WKKW
oo- szlachetna krew arabska
xx- pełna krew angielska
xxoo- angloaraby
kn- koniki polskie
wlkp- konie wielkopolskie
sp- szlachetna półkrew
hc- konie huculskie
WKKW- Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego, jest sprawdzeniem możliwości jeźdźca i konia
IWP- indywidualny współczynnik powodzenia; suma wygrana przez danego konia w sezonie przez średnią rocznika; określa w pewien sposób dzielność konia; dotyczy tylko koni które odbywają wyścigową próbę dzielności
CDI- Międzynarodowe Zawody w Ujeżdżaniu
MP- Mistrzostwa Polski
CSI- Międzynarodowe Zawody Konne w skokach przez przeszkody