HYDROTERAPIA AKTYWNA I PASYWNA

Dział kinezyterapii

• Ćwiczenia specjalne - realizowane w ramach programu usprawniania pacjenta

• Zajęcia prowadzi się zgodnie z ogólnymi zasadami toku lekcyjnego

• Specjalne zasady bezpieczeństwa - w przypadku zajęć w wodzie należy pamiętać o tym, że szczególnie są respektowane warunki bezpieczeństwa

• Grupa 15/1 opiekuna (grupa dziecięca 10/1)

• Ratownik WOPR - nawet, jeżeli basen jest płytki!

ZAJĘCIA W WODZIE

Indywidualne

→ powinny być prowadzone w basenach przystosowanych do zajęć rehabilitacyjnych

• Indywidualna praca z terapeutą

• Metody:

Halliwick

Bad Ragaz (metoda przede wszystkim ukierunkowana na pacjenta z zaburzeniami funkcji neurologicznych powstałych na wskutek chorób OUN - udar, unieruchomienie kończyn, pacjenci reumatologiczni, po długim okresie rekonwalescencji; jest metoda opierająca się na wzorcach bardzo podobnych i mających niezwykle wspólna metodologie z wzorcami metody PNF - wzorce w wodzie: pacjenta kładzie się na plecach nakładając na kkd i kkg pneumatyczne przedmioty wypornościowe oraz pod szyją i lędźwie - pozycja idealnego odciążenia; następnie wykonuje się określone wzorce z metody PNF)

Watsu (metoda wywodząca się z dalekiego wschodu; dla odmiany jest to metoda relaksacyjna, wyprzedająca naukę pływania; terapeuta pracujący w wodzie otrzymując pacjenta bardzo łatwo może nauczyć go pływać wykorzystując ruch wahadłowy po okręgu wody tak długo, aż rozluźniony pacjenta położy się na wodzie)

Grupowe

→ mogą być prowadzone na pływalniach ogólnodostępnych (zajęcia ukierunkowane najczęściej dla pacjentów z bólami kręgosłupa lędźwiowego, osób otyłych oraz dla osób, które chcą mieć dodatkowe zajęcia ruchowe)

• Zajęcia z zakresu rekreacji ruchowej

• Profilaktyka zdrowotna

• Aktywność ruchowa adaptacyjna (zajęcia, w których uczymy osoby niepełnosprawne - osoby po przerwaniu rdzenia kręgowego: tetraplegicy, paraplegicy oraz osoby z innymi schorzeniami, pływania sposobami pływackimi)

Wskazania

• Choroby wieku dziecięcego

• Zaburzenia rozwoju - woda z jednej strony daje przyjemność, a z drugie nakazuje kontrolować pozycję głowy, jej prawidłowe utrzymanie

• Zespoły genetyczne (dziecko z zespołem Downa jest dzieckiem dosyć łatwo poddającym się procesowi nauki pływania)

• Wady postawy (nie jest prawdą, że pływanie w wodzie dla każdego dziecka jest korekcyjne; woda jest dobra, jako metoda profilaktyczna; jedyna wadą postawy, w której można stosować leczenie ruchem w wodzie jest klatka piersiowa szewska)

• Niepełnosprawność narządu ruchu (np. po urazach - stany po skręceniach, zwichnięciach, złamaniach, stany po zabiegach chirurgicznych)

• Choroby nerwowo-mięśniowe (np. dystrofia Düchenna)

• Mózgowe porażenie dziecięce (w każdej odsłonie; każde dziecko z MPD można zakwalifikować do terapii w wodzie; zmniejsza się sztywność mięśniowa)

• Osoby dorosłe

• Neurologia (udary, amputacje, paraplegia i tetraplegia, stwardnienie rozsiane, choroby układu pozapiramidowego, zespoły bólowe, podwyższone napięcie mięśniowe, uszkodzenie nerwów obwodowych)

• Ortopedia (stany po urazach, po złamaniach, amputacje, zmiany zwyrodnieniowe)

• Choroby układu krążenia (choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, okres rekonwalescencji po zawale mięśnia sercowego)

• Choroby układu oddechowego (astma oskrzelowa)

• Choroby reumatyczne (ZZSK, RZS) - tutaj zaleca się pływanie stylem klasycznym, ponieważ on lordotyzuje

• Choroby związane z przemianą materii (otyłość) - aktywna praca w wodzie

• Niepełnosprawność sensoryczna: osoby niewidome, niesłyszące

• Niepełnosprawność intelektualna - uczenie bezpiecznego funkcjonowania nad wodą

• Choroby wieku późnego - wczesne stadium choroby Alzheimera, wczesne stadium demencji

• Choroby psychiatryczne - zawsze wtedy, gdy nie ma innych przeciwwskazan

Przeciwwskazania

• Otwarte rany, owrzodzenia troficzne, świeże rany pooperacyjne

• Uczulenia

• Hydrofobia

• Epilepsja - zapewnienie dziecku bezpieczeństwa 1/1 przez osobę, która natychmiast potrafi pomóc

• W przypadku zajęć grupowych:

dodatkowo przeciwwskazaniem może być brak kontroli nad zachowaniem (np.: autyzm, niepełnosprawność intelektualna)

Topienie - przy zawale mięśnia sercowego.

Tonięcie - podczas, gdy nie umie pływać.

Zalety środowiska wodnego

• Temperatura

Do zajęć sportowo-rekreacyjnych → 27-30°C

Do zajęć rehabilitacyjnych → 34°C, pacjenci reumatologiczni 32°C

Do zajęć indywidualnych → 34°C (temperatura komfortu cieplnego)

• Ciśnienie hydrostatyczne

Przede wszystkim wpływa na redukcje obrzęków, poprawia krążenie obwodowe zwłaszcza w okolicy kończyn dolnych

Na poziomie 1m wynosi ono 0,1 atm

• Odciążenie

W przypadku chorób zwyrodnieniowych

Podwyższone napięcie mięśniowe

Dolegliwości bólowe

• Opór

Im większa prędkość poruszania ciała w wodzie, tym większy opór

Opór wzrasta do kwadratu prędkości

Opór zwiększa płaszczyzna natarcia na wodę

• Turbulencja

Zjawisko wirowania wody

Pęd wody uzyskany mechanicznie, ręką terapeuty, przez inne osoby (w czasie zajęć grupowych)

• Atrakcja z uczestnictwa w zajęciach

Zasady prowadzenia zajęć:

• Przed przystąpieniem di właściwej nauki pływania trzeba stosować ćwiczenia oswajające z wodą by zneutralizować lęki i obawy przed „obcym” środowiskiem. Nie da się wyegzekwować…

• Nie można nauczyć prawidłowego pływania bez przyjęcia właściwej pozycji w leżeniu na plechach

• Ciało powinno być uczone równolegle do lustra wody, co ułatwia poruszanie się.

• Należy wyegzekwować prawidłowe ustawienie głowy, opanować strach przed kontaktem wody z twarzą, nauczyć oddechu do wody

• Należy pozwolić osobie leżącej na wodzie poczuć zjawisko unoszenia na wodzie

• Częstym błędem jest „noszenie” nad powierzchnia wody

• Ważne jest, aby terapeuta pozwolił wodzie ma przekazanie osobie podjętej terapią swoje właściwości

Halliwick

• Jedna z metod nauki pływania i terapii w wodzie dla osób w każdym wieku, zarówno dla niepełnosprawnych, jak i dla zdrowych.

• Głównym celem tej metody jest nauczenie bezpiecznego i swobodnego poruszania się i przebywania w wodzie, co osiąga się poprzez nauczenie kontrolowania ruchów głowy, oddychania i utrzymywania równowagi w wodzie.

• Utrzymanie równowagi w wodzie wymaga przystosowania się do zmian mechanicznych zachodzących w tym środowisku

• Adaptacja jest wynikiem procesu nauki umiejętności psychosensorycznych i motorycznych

• Proces ten umożliwia opanowanie zdolności utrzymania równowagi w niestabilnym środowisku. Po uzyskaniu równowagi (stabilności) można rozpocząć kontrolowanych ruch, który zapewnia niezależność osoby niepełnosprawnej w środowisku wodnym.

• Zadaniem koncepcji Halliwick jest umożliwienie uczestnikowi osiągnięcia maksymalnej niezależności zarówno w wodzie, jak i na lądzie. Podstawową czynnością w nauce opanowania pływania jest równowaga. Równowaga zależy od kształtu i gęstości ciała. Pływak, zwłaszcza ze schorzeniami neurologicznymi, może wymagać…

• Nie używa się pomocy wypornościowych, ponieważ sprzyjają uzależnieniu, które może znacznie zahamować dążenie do niezależności w wodzie.

• Założenia Halliwick

• Każdy jest pływakiem!

• Pływanie to środek do osiągnięcia niezależności, nie cel sam w sobie.

• Równowaga zależy głównie od kształtu i gęstości ciała.

• Najważniejsze jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia i asekuracji.

• Większość zajęć wymaga indywidualnej pracy instruktor-pływak.

• Ogranicza się używanie pomocy wypornościowych.

• Pacjent aktywnie uczestniczy we wszystkich zajęciach.

• Założenia tej metody odnoszą się nie tylko do technicznej strony nauki pływania, ale tez do aspektów psychologicznych i społecznych.

Założenia do prowadzenia zajęć w wodze:

• Początkowo uczymy „radości w wodzie”

• Nie używa się pomocy do pływania, ponieważ:

• Pomoce często powodują, że twarz nie ma styczności z wodą, a w związku z tym kontrola oddychania jest niedostatecznie doskonalona.

• Utrzymując głowę w górze prowadza do nauki utrzymywania nieprawidłowej pozycji ciała, ewentualnie do słabej techniki pływania.

• Pomoce uniemożliwiają (hamują) uczenie i doskonalenie pewnych umiejętności, tj. np. zanurzenie, obroty i kontrolę balansu.

• Pomoce nie kompensują asymetrii i bardziej komplikują problemy związane z nauką kontroli niechcianych ruchów rotacyjnych.

• Pomoce mogą prowadzić do fałszywego poczucia bezpieczeństwa i do zbyt dużego zaufania.

• Pomoce mogą być niebezpieczne. Mogą zatrzymać ludzi pod woda. Mogą także wymknąć się, złamać lub przebić

• Pomoce nie pomagają w integracji. Pływacy o mniejszych umiejętnościach…

• Po każdej sesji zwraca się szczególna uwagę na dobre samopoczucie pływaka, musi on…

• Uczy się osiągania tzw. pozycji bezpiecznego oddychania oraz tego, jak je osiągnąć znajdując się w innych pozycjach i jak kontrolować wydech.

• Nauka prawidłowego oddychania.

NORDIC WALKING

• Forma aktywności ruchowej w terenie, polegająca na marszu z wykorzystanie kijów zaadaptowanych z narciarstwa biegowego.

• Nordic Walking powstał w Finlandii, jako treningowa forma zajęć narciarzy biegowych.

• Dynamiczny rozwój Nordic Walkingu nastąpił w 1997 roku w Finlandii. Obecnie około 15% Finów regularnie uprawia NW, a około 50% miała z tym kontakt.

Marsz z kijami spełnia 2 istotne funkcje:

• Wymuszenie zaangażowania górnych części ciała i aktywizuje te parie mięśni, które są raczej pasywne podczas zwykłego chodu

• Powoduje częściowe odciążenie kończyn dolnych, które podczas normalnego chodu mogą być nadmiernie eksploatowane

Pozostałe korzyści:

• Wyższy o 20-40% wydatek energetyczny

• Poprawa ogólnej sprawności w obrębie stawów górnej części ciała poprzez: wzrost siły mięśniowej, oraz poprawę gibkości

• Poprawa ogólnej sprawności w obrębie stawów dolnej części ciała

• Poprawa ogólnego samopoczucia

Elementy nauczania techniki marszu z kijami

• Nauczenie prawidłowego, naprzemianstronnego i ergonomicznego rytmu chodu

• Pochylenie ciała do przodu z uniknięciem zgięcia stawów biodrowych

• Wydłużenie kroku

Zasady doboru kijków

• Długość kija powinna wynosić około 68% wysokości ciała lub powodować ugięcie stawów łokciowych do kąta prostego w czasie trzymania kijków

• Im sprawność większa, tym kijki mogą być dłuższe i z twardszego materiału

	Kijki o stałej długości	Kijki o regulowanej długości
Zalety	Dłuższa żywotność Większa wytrzymałość Brak ryzyka złożenia się kijków Wykonane z lepszych materiałów niż aluminium	…
Wady	…	…

Zasady nauczania pracy rękami

• Kończyna górna powinna wykonywać ruch jak najbliższy płaszczyźnie strzałkowej, od zgięcia w stawach ramiennym i łokciowym mniej więcej na wysokości talerzy biodrowych z jednoczesnym zaciśnięciem dłoni na rączce kija, do wyprostu w stawie ramiennym i łokciowym z jednoczesnym wypuszczeniem kija.

• Ręka powinna być prowadzona jak najbliżej tułowia

• W fazie odepchnięcia kijek powinien być postawione pomiędzy noga wykroczną po stronie przeciwnej, a zakroczną po tej samej stronie

• Kijek powinien być stawiany pod kątem ostrym w stosunku do podłoża - nigdy pod kątem prostym

• Tułów wykonuje naprzemienną rotacje wokół osi środkowej tułowia

Rodzaje Nordic Walking:

• Nordic Walking Health - składa się z podstawowych technik chodu, odepchnięcie odbywa się tylko do linii bioder, bez pełnego wyprostu w stawie łokciowym i otwarcia ręki w końcowej fazie. Głównym celem jest adaptacja i podjęcie aktywności ruchowej.

• Nordic WalkingFitness - jest realizowany poprzez pełny marsz z prostowaniem stawów łokciowych oraz aktywna prace rąk. NWF wzbogacony może być różnymi ćwiczeniami z wykorzystaniem kijków, w tym ćwiczenia oddechowe, rozciągające, wytrzymałościowe. Celem tego rodzaju ćwiczeń jest poprawa sprawności fizycznej.

• Nordic Walking Sport - poziom dla osób najbardziej zaawansowanych, obejmuje również pokonywanie przeszkód terenowych, podejścia pod górę, zejścia po nierównym podłożu. Ten typ zajęc może być wspomagany ćwiczeniami siłowymi z wykorzystaniem kijków.

Ogólna metodyka ćwiczeń NW

• Sesja treningowa powinna rozpoczynać się rozgrzewka (10-15 min.), ćwiczeniami rozciągającymi oddechowymi

• Część główna około 30-60 min., obejmuje marsz z kijkami

• Część końcowa (5-10 min.) powinna wyciszyć uczestnika.

• Intensywność ćwiczeń w NW powinna być dostosowana do ogólnej sprawności fizycznej ćwiczącego. NWS może być prowadzony do granicy maksymalnego zmęczenia, natomiast w NWH ćwiczenia powinny być dawkowane po konsultacji lekarskiej z obciążeniem do granicy przemian tlenowych lub wg wzoru 220-wiek chorego.

• Częstotliwość ćwiczeń powinna być odwrotnie proporcjonalna do intensywności ćwiczeń.

• Najczęściej zaleca się spacer 3 do 5 razy w tygodniu.

Typy wysiłku marszowego:

• Forma wysiłku ciągłego - …

• Forma interwałowa - w okresie wprowadzenia w aktywność fizyczną, u pacjentów z niższą wydolnością fizyczną. W czasie przerw, powinno się stosować ćwiczenia oddechowe i rozluźniające.

Wskazania do NW

• Choroby układu krążenia ośrodkowego

• Choroby krążenia obwodowego

• Schorzenia neurologiczne, głównie w okresie rekonwalescencji, po udarach bez powikłań ruchowych

• Choroby narządów ruchu: dolegliwości bólowe o podłożu przeciążeniowym, ZZSK, RZS, rany po zabiegach ortopedycznych

• Nadwaga choroby endokrynne

• Choroby przebiegające z zaburzenie koordynacji ruchowej

• Choroby związane z niepewnością lokomocyjną

• Wiek późny

• Choroby wieku dziecięcego (astma, anemii, hipotonia)

• Choroby pulmonologiczne.

HIPOTERAPIA

• Jest integralnym elementem rehabilitacji ruchowej, której przyrządem jest koń.

• Stanowi jedna z metod rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a swoja specyfikę zawdzięcza koniowi biorącemu udział w terapii. To właśnie obecność konia -„współterapeuty”- sprawia, ze jest to wyjątkowa i niepowtarzalna metoda terapeutyczna dająca zupełnie nowe i nietypowe dla terapii możliwości.

• Jest ściśle powiązana z innymi metodami rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi i w pełni korzysta z ich dorobku.

• Działanie mające na celu przywracanie zdrowia i usprawnianie przy pomocy konia i jazdy konnej, osób:

• - Po przebytych chorobach zostawiających trwałe ślady w sprawności fizycznej i w życiu psychicznym,

• - Upośledzonych umysłowo

• - Z deficytami rozwojowymi

• - Z uszkodzeniami analizatorów (wzrok, słuch), niedostosowanych społecznie.

• Celem terapii z koniem i terapii jazda konną jest p[przywrócenie osobom niepełnosprawnym fizycznej i psychicznej sprawności w możliwym do osiągnięcia zakresie. Hipoterapia stanowi jeden elementów rehabilitacji leczniczej i jako taka, jest prowadzona przez specjalistę, na zlecenie lekarza.

• Wszyscy pacjenci przed rozpoczęciem terapii musza być zbadani przez lekarza specjalistę (neurologa, specjalistę rehabilitacji schorzeń narządu ruchu, psychiatrę, itd.), który zaświadcza o braku przeciwwskazań do tego typu zajęć. Każdy pacjent powinien posiadać dokumentację, a hipnoterapeuci zobowiązani są do prowadzenia obserwacji dotyczących przebiegu i skutków rehabilitacji.

Dzięki hipoterapii następuje:

• Zmniejszenie zaburzeń równowagi i poprawa reakcji obronnych

• Zwiększają się możliwości lokomocyjne i zapewnia się możliwość kontaktu ze zwierzęciem i przyrodą

• Stymulacja rozwoju psychoruchowego dziecka, w tym:

• Poprawa koordynacji wzrokowo-słuchowej, orientacji przestrzennej oraz poprawa somatognozji

• Zwiększenie możliwości koncentracji uwagi i utrzymania zorganizowanej aktywności

• Zwiększenie motywacji do wykonywania ćwiczeń

• Rozwija się samodzielność

• Zwiększenie poczucia własnej wartości

• Relaksacja i osłabienie reakcji nerwicowych.

Doznania ruchowe, które dla nas są najistotniejsze pozwalają na odczuwanie stanów ruchu i bezruchu, odczucia rytmu ruchu, różnicowanie prędkości ruchu (szybko-wolno), doświadczenie różnych aspektów przestrzeni i położenia własnego ciała (pion podczas siedzenia, poziom w leżeniu na grzbiecie, przód i tył.

Doznania zmysłowe stwarzają możliwość dotykowego rozpoznawania różnych jakości, które płyną z ciała konia (ciepły - zimny, gładki - szorstki…)

Rodzaje hipoterapii:

1. Fizjoterapia na koniu przywraca sprawność fizyczna poprzez odpowiednio dobraną gimnastykę leczniczą, wykonywaną na koniu poruszającym się stepem, zalecana i nadzorowana przez lekarza, prowadzona przez fizjoterapeutę, metoda uzupełniająca klasyczną fizjoterapie.

2. Psychopedagogiczna jazda konna - zespół działań podejmowanych w celu usprawniania intelektualnego, poznawczego,emocjonalnego i fizycznego. Podczas jazdy konnej i czynności z nią związanych stosowane są działania edukacyjne, pedagogiczne, elementy psychoterapii, terapii zajęciowej i logopedii. Terapia ta jest prowadzona przez pedagogów i psychologów.

3. Terapia z koniem wykorzystanie konia do celów leczniczych, zbliżenie pacjenta i konia daje efekt terapeutyczny, pacjent dzięki relacjom nawiązywanym ze zwierzęciem poprawia swoją komunikację ze światem zewnętrznym.

4. Jazda konna dla osób niepełnosprawnych - bardziej forma adaptacji ruchowej w terenie. Umożliwia aktywność sportowa osobom niepełnosprawnym.

Koń do hipoterapii:

• Parametry optymalne, nie wykluczajże innych rozwiązań:

• Wałach

• Wiek powyżej 5 lat

• Przygotowany do pracy w hipoterapii

• Wysokość umożliwiająca skuteczną asekurację, zharmonizowane z wielkością pacjenta

• Chód rytmiczny, elastyczny, sprężysty i wydajny

Cechy konia do terapii - uroda, ramy prostokątne, głowa proporcjonalna, umiarkowanej wielkości, szyja prosta, umięśniona, kłąb dobrze wykształcony, szeroki, niezbyt wysoki, dobrze umięśniony, wyrostki kolczyste kręgosłupa niewyczuwalne, zrównoważony charakter, inteligencja, spokojny temperament, brak narowów i nałogów. Nie powinien być narowisty (stępiony na bodźce).

Wskazania:

• Wszystkie obszary funkcjonowania człowieka: fizycznym, motywacyjnym, emocjonalnym

Dzieci:

• Zespoły neurologiczne:

• MPD (konieczna samodzielna kontrola głowy i czynna pozycja siedząca pacjenta)

• Stany po urazach czaszkowo-mózgowych

• Minimalne uszkodzenie mózgu

• Choroby mięśni (przy sile mięśnia ocenianej w skali Lovetta na min.3)

• Choroby afektywne u dzieci

• Dzieci niewidome i niesłyszące

Zespoły ortopedyczne:

• Wady postawy

• Skoliozy do 20st wg Cobba

• Stany po amputacji i wady rozwojowe kończyn

Inne:

• Zespoły genetyczne, np. zespół Downa (obowiązkowym jest zdjęcie RTG - bocznym i czynnościowym - odc. Szyjnego kręgosłupa)

• Przepukliny oponowo-rdzeniowe, w zależności od wysokości uszkodzenia, obrazu klinicznego, współwystępowanie wodogłowia

• Zespoły psychologiczne: zaburzenia emocjonalne, upośledzenia umysłowe, niedostosowanie społeczne

• Opóźnienia psychoruchowe o nieustalonej etiologii

• Dorośli

• SM

• Stany po udarze

• Stany po urazach czaszkowo-mózgowych

• Inne choroby układu narządu ruchu na tle neurologicznym i ortopedycznym

• Choroby i zaburzenia psychiczne

Przeciwwskazania

• Uczulenie na sierść, pot lub zapach konia

• Nie wygojenie rany

• Nietolerancje tej formy terapii przez pacjenta, np. niepohamowany lęk

• Odklejenie siatkówki, wzmożone ciśnienie śródgałkowe

• Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym i czynnej pozycji siedzącej

• Wodogłowie bez wszczepionej zastawki

• Niestabilność kręgów szyjnych występująca np. w zespole Downa

• Zwichnięcia i podwichnięcia stawów biodrowych

• Skoliozy powyżej 20 st. EWG Cobba oraz progresujące skoliozy idiomatyczne

• Choroby mięsni przy sile mięśnia ocenianej wg skali Lovetta poniżej 3

• Pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych, ADHD, choroba mięśni

• Ostre stany i zaburzenia psychiczne

• Podwyższona temperatura

• Ostre choroby infekcyjne.

Przeciwwskazani względne

• Padaczka

• Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim

• Zaburzenia mineralizacji kości

• Utrwalone deformacje i zniekształcenia, przykurcze, ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego

• Dyskopatia

• Hemofilia oraz inne skazy krwotoczne

• Schorzenia okulistyczne, wymagana konsultacja

• Przepuklina oponowo-rdzeniowa zlokalizowana w odc. lędźwiowym

Zespoły hipoterapeutyczne: lekarz prowadzący lub konsultujący zespół → kwalifikowany hipnoterapeuta → współpracownicy: fizjoterapeuta, psycholog, pedagog, pedagog specjalny, neurolog, ortopeda lub inny specjalista w zależności… → osoba odpowiedzialna za konia.

---