VII. PRZEPISY BHP PODCZAS BUDOWY (ODBUDOWY)

MOSTÓW

1. PRZEPISY OGÓLNE

Prace związane z budową mostów — w porównaniu z innymi pracami inżynieryjnymi — stwarzają szereg uwarunkowań, mogących doprowa­dzić do zagrożenia zdrowia lub życia żołnierzy. Należyte i skuteczne zabezpieczenie żołnierzy w czasie budowy (odbudowy) mostu należy do-obowiązków dowódcy pododdziału lub kierownika budowy (odbudowy) mostu.

Organizując system bezpieczeństwa pracy, dowódca pododdziału lub kierownik budowy mostu powinni brać pod uwagę wszystkie specyficzne warunki pracy, wynikające ze stosowania rozmaitych sposobów budowy różnych rodzajów mostów, charakteru przeszkody wodnej itp. Każdą bu­dowę mostu należy traktować indywidualnie, odpowiednio do konkret­nych, rzeczywistych warunków, w jakich ma ona przebiegać.

Na bezpieczeństwo pracy podczas budowy mostów mogą mieć wpływ następujące uwarunkowania:

— stosowanie ciężkiego i skomplikowanego sprzętu (urządzenia mon­tażowe, żurawie samochodowe, kafary itp.), którego transport, ustawianie i praca są trudne i niebezpieczne;

— niewygodny transport i przenoszenie dużych ciężarów: ciężkich pali, długich elementów konstrukcji nośnej, bloków koleinowych itp.:

— wykonywanie prac na ruchomych, pływających pomostach i pro­wizorycznych rusztowaniach, a także na znacznych wysokościach w ogóle bez rusztowań;

— stosowanie w warunkach polowych napędu elektrycznego do licz­nych urządzeń i maszyn oraz używanie narzędzi pneumatycznych;

— budowa mostów w okresie zimowym, w warunkach ograniczonej widoczności, podczas niesprzyjającej pogody itp.;

— zgromadzenie na ograniczonej powierzchni dużej liczby sprzętu technicznego i łatwopalnych materiałów, stwarzających niebezpieczeństwo pożaru;

— istnienie niebezpieczeństwa zagrożenia prowadzonych prac przez niespodziewany wzrost poziomu wody lub przedwczesny spływ kry lo­dowej.

Bezawaryjność i bezpieczeństwo w pracach podczas budowy mostów osiąga się przez przestrzeganie przez cały stan osobowy następujących zasad:

502

— na czas budowy mostu musi być zorganizowana służba ratownicza i punkt pomocy medycznej;

— przyjęta organizacja i technologia musi uwzględniać pełne bezpie­czeństwo żołnierzy zatrudnionych w pracach budowlano-montażowych;

— przed przystąpieniem do każdego rodzaju prac przeprowadza się instruktaż, na którym zapoznaje zespół roboczy z rodzajem prac i obo­wiązującymi środkami bezpieczeństwa;

— do wykonania konkretnego zadania dopuszcza się zespół roboczy dobrze przygotowany i znający zasady pracy;

— wszyscy żołnierze przebywający podczas pracy w granicach lustra wody muszą być w kamizelkach ratunkowych;

— przyjęte sygnały dowodzenia i kierowania robotami podczas bu-

dowy mostu muszą być jednolite i doprowadzone do wiadomości całego zespołu osobowego oraz nie mogą być zmieniane w czasie budowy;

— miejsca prac oddalone od zasadniczego placu budowy muszą mieć odpowiednią łączność z dowódcą (kierownikiem) budowy mostu;

— do prac maszynami i narzędziami mechanicznymi dopuszcza się żołnierzy uprawnionych, mających odpowiednie specjalistyczne przeszko­lenie i praktykę w obsługiwaniu tych maszyn i narzędzi;

— skład osobowy zespołu roboczego powinien wykonywać tylko te prace, do których został wyznaczony, przygotowany i otrzymał odpowied­nie instrukcje.

Ogólny obowiązek czuwania nad przestrzeganiem i stosowaniem środ­ków bezpieczeństwa w czasie budowy mostu spoczywa na dowódcy pod­oddziału kierującego pracami oraz dowódcach zespołów (zastępów). Reali­zują oni następujące przedsięwzięcia, mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracujących żołnierzy:

— stale pouczają żołnierzy w zakresie bezpieczeństwa pracy i udzie­lają im w czasie pracy wskazówek mających na celu zapobieganie wy­padkom;

— przed rozpoczęciem prac i po ich zakończeniu każdorazowo spraw­dzają obecność żołnierzy;

— w czasie prac prowadzonych na przeszkodzie wodnej obserwują pracujących żołnierzy, a w razie potrzeby wyznaczają obserwatora;

— zezwalają na każdorazowe wykorzystanie sprzętu przeprawowego i motorowego;

— w czasie przerw w pracy nakazują pododdziałom (grupom robo­czym) zająć wyznaczone miejsca na brzegu i dopilnowują, aby w czasie przerw nikt z żołnierzy nie wykonywał żadnych czynności na wodzie lub na brzegu;

— w razie jakiegokolwiek wypadku natychmiast przejmują kierowa­nie akcją ratunkową.

W celu zapobieżenia zbyt szybkiemu zmęczeniu żołnierzy pracą należy przestrzegać:

— właściwego rozkładu dnia pracy;

— odpowiedniego stosunku czasu odpoczynku do czasu pracy (liczby częstotliwości i długości przerw w pracy).

503

2. PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS WYKONYWANIA ELEMENTÓW MOSTOWYCH

Na placu zmechanizowanej obróbki elementów mostowych wykonuje się wiele różnorodnych prac związanych z przygotowaniem elementów i konstrukcji mostowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na:

— prace za- i wyładowcze oraz transportowe;

— prace z użyciem żurawia samochodowego;

— prace z wykorzystaniem narzędzi elektrycznych;

— ręczną obróbkę (przygotowanie) elementów;

— wykonanie tarcicy trakiem GKT-60.

Przepisy bezpieczeństwa podczas ręcznych prac za- i wyładowczych oraz transportowych

Podczas ręcznego rozładowywania i ładowania samochodów trzeba zwracać uwagę na to, aby w samochodzie był zaciągnięty hamulec ręczny, a w razie potrzeby — podłożone pod koła specjalne kliny. Burty skrzyni ładunkowej trzeba otwierać ostrożnie, stojąc poza zasięgiem ich obrotu.

Ciężkie kłody drewna, grożące stoczeniem się z samochodu w czasie wyładowywania, należy wyładowywać szczególnie ostrożnie, aby nie przy­gniotły żołnierzy. W tym celu należy je we właściwy sposób podklinować na końcach, przy czym kliny należy wbijać stojąc z boku.

Ładując ręcznie na samochody ciężkie elementy, należy wykorzysty­wać odpowiednie pochylnie i liny. Po załadowaniu ciężkich elementów na samochód, należy je starannie unieruchomić, zwracając uwagę na równomierne rozłożenie ciężaru na skrzyni ładunkowej. Elementy długie, wystające poza samochód, powinny być oznaczone i zrównoważone.

Podczas przenoszenia ręcznego obciążenie żołnierza nie może przekra­czać 50 kg, przy czym odległość przenoszenia ładunku w rękach lub na plecach podczas pracy stałej nie może przekraczać 25 m przy różnicy poziomów nie większej niż 4 m.

W czasie pracy dorywczej odległość ta może być wyjątkowo zwięk­szona do 75 m, pod warunkiem, że żołnierz zostanie wyposażony w sprzęt pomocniczy, np. dodatkowe pasy, naramienniki itp.

Jeżeli długość przenoszonego przez jednego żołnierza przedmiotu (ele­mentu przekracza 4 m, masa jego nie powinna przekraczać 30 kg.

Zespołowo należy przenosić ciężary w granicach 30 kg na jedną osobę. Grupa zorganizowana do zespołowego przenoszenia ciężarów powinna się składać z żołnierzy dobranych pod względem wzrostu i siły.

Żołnierzy zatrudnionych do przenoszenia ręcznego wyposaża się w mia­rę możliwości i potrzeb w rękawice, naramienniki itp.

Przedmioty dłuższe niż 4 m o masie ponad 30 kg powinno przenosić, co najmniej dwóch żołnierzy.

Przenosząc przedmioty (elementy) ciężkie i długie, np. pale, oczepy, wszyscy żołnierze powinni je sobie układać na tym samym barku i zdej­mować ciężar jednocześnie, na komendę starszego idącego na końcu. Trzeba zwracać uwagę, aby ciężar był rozłożony równomiernie na wszyst­kich żołnierzy. Nie wolno go zrzucać bezpośrednio z barków, zwłaszcza bez komendy.

504

Do przesuwania ciężkich przedmiotów należy wykorzystywać wyłącz­nie drągi stalowe lub drewniane o odpowiedniej wytrzymałości.

Podczas toczenia ciężaru na wałkach należy zachowywać szczególną ostrożność w podkładaniu wałków, aby uniknąć przygniecenia rąk. Trzeba również pamiętać o tym, że wałki wychodzące spod ciężaru mogą stanowić zagrożenie dla żołnierzy.

Do ręcznego przenoszenia dłużyc należy stosować specjalne kleszcze lub drążki.

Przepisy bezpieczeństwa podczas wykonywania prac z wykorzystaniem żurawia samochodowego

W czasie przygotowywania konstrukcji mostowych (montaż bloków dźwigarów, montaż bloków koleinowych, budowa podpór ramowych itp.) oraz wykonywania prac za- i wyładunkowych z wykorzystaniem żurawia samochodowego należy przestrzegać następujących przepisów bezpieczeń­stwa:

— w czasie podnoszenia elementów (konstrukcji) mostu żurawiem, lina nośna żurawia musi być w położeniu pionowym. Zabrania się pod­ciągania elementów (niepionowe położenie liny) żurawiem;

— wszystkie ruchy żurawiem takie, jak: podnoszenie i opuszczanie ciężaru i wysięgnika, obroty i hamowanie wykonuje się płynnie, bez szarpnięć;

— jeżeli ciężar przenoszonych elementów wymaga pracy żurawia na podpórkach, to muszą być one rozstawione i oparte tak, aby nie nastąpiło ich osiadanie lub przemieszczanie się w czasie pracy żurawiem;

— ciężar ładunku nie może przekraczać dopuszczalnego udźwigu na wymaganym zasięgu;

— przenoszone żurawiem elementy należy przytrzymywać za pomocą linek konopnych;

— elementy przenoszone żurawiem poziomo powinny znajdować się co najmniej 0,5 m wyżej niż przedmioty, nad którymi są przenoszone;

— zabrania się przebywania pod zawieszonymi na żurawiu elementami i pod wysięgnikiem, a także przenoszenia elementów nad pracującymi ludźmi;

— wszystkie komendy i sygnały dla operatora żurawia i poszczegól­nych członków zastępu montażowego podaje tylko dowódca zastępu lub wyznaczony przez niego żołnierz. We wszystkich wypadkach cały skład osobowy zastępu i operator żurawia muszą być poinstruowani, czyje ko­mendy i sygnały mają wykonywać;

— w czasie podnoszenia i przenoszenia elementów żurawiem, kieru­jący pracami powinien się znajdować w takim miejscu, z którego dobrze widać przenoszony element, operatora, żołnierzy przytrzymujących lin­kami element oraz całą sytuację w miejscu pracy. On sam musi być natomiast dobrze widziany przez operatora żurawia, żołnierzy przytrzy­mujących za linki i cały zastęp. Jeżeli ten warunek nie może być speł­niony, to wyznacza się dodatkowych sygnalistów, którzy pośrednio prze­kazują sygnały kierującego pracą dla operatora i żołnierzy przytrzymu­jących za linki;

— podczas ładowania i wyładowania elementów i konstrukcji liny powinny być tak zaczepione, aby podnoszony ciężar był zrównoważony (w położeniu poziomym);

505

— wyładowane elementy należy układać na placu w takie] kolejności, w jakiej będą podawane do dalszej obróbki lub montażu.

Elementy konstrukcji należy układać na legarach (stelażach) w celu ułatwienia późniejszego zakładania lin, łańcuchów i zawiesi żurawia.

Zasady bezpieczeństwa pracy z wykorzystaniem narzędzi elektrycznych

Wykorzystanie narzędzi z napędem elektrycznym w znacznym stopniu ułatwia i przyspiesza wykonywanie szeregu prac na placu przygotowania elementów, ale wymaga przestrzegania następujących zasad bezpieczeń­stwa pracy:

— agregat prądotwórczy mogą obsługiwać tylko żołnierze (operatorzy), którzy mają odpowiednie uprawnienia. Agregat wolno uruchamiać po jego uprzednim uziemieniu. Pracującego agregatu nie wolno pozostawiać bez nadzoru;

— do prac narzędziami elektrycznymi dopuszcza się tylko osoby, które mają odpowiednie przeszkolenie i ukończony kurs w zakresie bhp z prądem elektrycznym i znają sposoby (zasady) udzielania pierwszej pomocy porażonych prądem;

— przed pracą wszystkie narzędzia elektryczne należy bardzo dokład­nie obejrzeć i sprawdzić ich stan techniczny;

— narzędzia elektryczne powinny być podłączone do sieci elektrycz­nej tylko za pomocą typowych wtyczek;

— obudowy narzędzi elektrycznych muszą być uziemione. Katego­rycznie zabrania się pracować narzędziami bez uziemienia;

— rączki (uchwyty) i wtyczki narzędzi powinny mieć odpowiednią i sprawną izolację;

— w wypadku zauważenia przebicia prądu na obudowę, należy na­tychmiast przerwać pracę takiego narzędzia;

— zespół osobowy, posługujący się narzędziami elektrycznymi, powi­nien być ubrany w rękawice ochronne i buty gumowe;

— podczas wszelkich przerw w pracy oraz w czasie przerw w do­pływie prądu, narzędzia muszą być wyłączone, a części robocze wyjęte;

— zabrania się przenoszenia narzędzi podłączonych do źródła prądu.

Przepisy bezpieczeństwa podczas ręcznej obróbki (przygotowania) elementów mostowych

Elementy drewniane obrabiane ręcznie należy układać na legarach (stelażach) i mocować je klamrami, aby podczas obrabiania nie mogły się obracać i przesuwać.

Podczas okorowywania i ociosywania drewna toporem należy stać po jednej stronie obrabianego elementu (nie okraczać obrabianego ele­mentu). Kąt natarcia topora powinien wynosić 20—30°.

Narzędzia ręczne powinny być mocno i pewnie osadzone na gładkich trzonkach. Narzędzia te muszą być całkowicie sprawne, wykluczające możliwość spowodowania wypadku.

Wcinając się piłą ręczną w drewno, nie wolno używać ręki jako pro­wadnicy, grozi to bowiem okaleczeniem; trzeba w tym celu używać ka­wałka równo przyciętego drewna.

506

Stanowiska robocze powinny znajdować się w odpowiedniej odleg­łości od siebie i być uporządkowane. Narzędzia, o ile są w danej chwili używane, należy układać w ściśle określonych miejscach.

Jeżeli na elementy mostu jest wykorzystywany materiał pochodzący z rozbiórki, powinien być uprzednio oczyszczony z gwoździ, klamer itp.

Do wykonania okuć do mostu należy stosować typowe, sprawne na­rzędzia kowalskie oraz indywidualne środki ochronne (okulary ochronne, rękawice i fartuch kowalski).

Prace spawalnicze (spawanie, cięcie metali) powinni wykonywać żoł­nierze mający odpowiednie uprawnienia i umiejętności praktyczne. Po­winni oni pracować w okularach ochronnych, w rękawicach i fartuchach spawacza. Wszyscy żołnierze powinni chronić wzrok przed naświetleniem.

Przepisy bezpieczeństwa podczas wykonywania tarcicy

Na placu zmechanizowanej obróbki elementów mostowych tarcicę wykonuje się trakiem GKT-60.

Trak GKT-60 może być obsługiwany tylko przez żołnierzy mających odpowiednie uprawnienia. Wszelkie naprawy i usuwanie zauważonych niesprawności należy wykonywać po całkowitym unieruchomieniu urządzenia.

Stanowisko pracy traka powinno być należycie przygotowane, syste­matycznie uprzątane z trocin, a nocą oświetlone.

W czasie pracy traka nie wolno usuwać rękami z walców posuwo­wych trocin, kory itp. Zabrania się kładzenia jakichkolwiek elementów (przedmiotów) na przecieranym klocu oraz siadania na nim.

Nie należy stać w bezpośredniej bliskości (na wprost) pracujących pił ze względu na możliwość ich uszkodzenia (wykruszenia) przez znaj­dujące się w drewnie odłamki lub gwoździe.

Do umieszczania kloców na wózkach podających należy stosować od­powiednio wykonane pochylnie. Przemieszczanie kloców do przecierania oraz odbieranie elementów przetartych należy wykonywać na komendę starszego zastępu (dowódcy drużyny).

3. PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS PRAC MOSTOWYCH NA PRZESZKODZIE WODNEJ

Środki bezpieczeństwa podczas montażu i demontażu promów kafarowych

(promów pod KBP)

Wyładunek pontonów z samochodów na wodę wykonywać w miej­scach, gdzie głębokość wynosi co najmniej 0,7 m. Dno przeszkody w tym miejscu powinno być czyste (bez dużych kamieni, pali, pni i innych wystających przedmiotów).

Jeżeli brzegi są strome, urwiste i śliskie, samochód wyładowujący ponton na wodę należy przytrzymywać (ubezpieczać) drugim samocho­dem za pomocą liny. W wypadku rozładunku bez ubezpieczenia, rozła­dowywany samochód (oś tylnego koła) nie może stać bliżej od krawędzi

507

urwistego brzegu niż 2 m, a wysokość urwiska nie może być większa niż 1,5 m od lustra wody

W czasie montażu promów nie wolno uderzać pontonów ostrymi kra­wędziami belek stalowych.

W czasie łączenia belek pontonowych podczas montażu promu zabra­nia się wkładania palców w otwory stykowe.

Kategorycznie zabrania się chodzenia po belkach i innych elementach, które nie są umocowane.

W czasie rozładunku (załadunku) pontonów zabrania się przebywania na pontonie (na platformie samochodu) oraz obok samochodu w odle­głości mniejsze] niż 3 m

W czasie prac za- i wyładunkowych wykonywanych żurawiem samo­chodowym zabrania się przebywania pod przenoszonym ciężarem i pod wysięgnikiem

Środki bezpieczeństwa w czasie montażu i demontażu urządzenia do bateryjnego wbijania pali (kafarów)

Montaż i demontaż kafarów wykonuje się zgodnie z zatwierdzoną instrukcją technologu montażu i demontażu pod bezpośrednim nadzorem, dowódcy zastępu kafarowego

Kafar rozmieszcza się na promie i mocuje do niego tak, aby zapewnić pełną stateczność podczas robot kafarowych

Zabrania się przyciągania młota do kafara za pomocą liny i bloka umieszczonego na wierzchołku świecy (prowadnicy)

Operatorów (żołnierzy obsługi) wykonujących czynności montażowe wysoko nad promem ubezpiecza się specjalnymi pasami zabezpiecza­jącymi

Zabrania się podnoszenia młota w czasie wykonywania innych prac przy kafarze, jeśli me było zamiaru podwieszenia pala

Prom, na którym montuje się urządzenie do bateryjnego wbijania pali, powinien być wykonany z etatowego parku i odpowiednio przy­mocowywany do brzegu przeszkody wodnej za pomocą dwóch lin kotwicz­nych (z dołu i z góry rzeki).

Pokład promu musi być szczelny, bez uszkodzeń, wykluczający ewen­tualne potknięcia

Prom należy wyposażyć w następujący sprzęt cztery koła ratunkowe z linkami wyrzutowymi, cztery kotwice z linami, cztery bosaki, jedną linę cumowniczą, cztery wiosła oraz jedną pompę ręczną i cztery czer­paki do wylewania wody z pontonu.

Do wnoszenia części konstrukcji urządzenia na prom stosować pochy­lenie z dyli

Podczas podnoszenia prowadnicy wieży kafarowej zapadka wciągarki powinna się znajdować w położeniu „zabezpieczone"

Podczas podnoszenia prowadnicy nikt nie powinien się znajdować w jej zasięgu, a żołnierze mocujący powinni być po zewnętrznej stronie zastrzałów prowadnicy.

Podczas podnoszenia młotów bezkafarowych nikt nie może przebywać pod młotem, ani w zasięgu spadu młota.

Sprawdzić przed użyciem sprawność zaczepów młotów na prowad­nicach.

508

Wszelkie naprawy młotów (np. wymiana wtryskiwacza) wykonywać po uprzednim opuszczeniu baby i wsparciu jej na podpórce.

Środki bezpieczeństwa w czasie budowy podpór

Żołnierze wyznaczeni do budowy podpór pośrednich na przeszkodzie wodnej powinni być wyposażeni w kamizelki lub pasy ratunkowe.

Wszystkie urządzenia i narzędzia mechaniczne, jak kafary, młoty, urzą­dzenia do bateryjnego wbijania pali oraz piły spalinowe i elektryczne powinny być technicznie sprawne i gwarantować całkowite bezpieczeń­stwo pracy.

Stosując bateryjne urządzenie do wbijania pali, należy zwrócić uwagą na to, aby obsługa była dobrze przeszkolona. Wciągarki mechaniczne należy trwale przymocować do podłoża, aby pod wpływem naprężonej liny nośnej nie mogło nastąpić ich przesunięcie lub przewrócenie. Ręczne wciągarki powinny mieć hamulce, dostępne w sposób bezpieczny dla obsługi, a ponadto muszą być zaopatrzone w tzw. wolne korby (nieru­chome w czasie opuszczania ciężaru) oraz w urządzenia zapadkowe, za­bezpieczające przed powrotnym ruchem korby.

Koła zębate i przekładnie wciągarek muszą być zasłonięte i zabezpie­czone. Żołnierz obsługujący wciągarkę powinien stać przodem do kie­runku obrotu korby.

Za prom i za bezpieczeństwo pracy na nim odpowiedzialny jest ko­mendant promu. Musi on stale czuwać nad stanem sprzętu, nad dobrym zakotwiczeniem promu w czasie pracy i w czasie manewrowania promem do kolejnej podpory.

Po ukończeniu prac należy opuścić młoty na dół lub w wypadku urządzeń bezkafarowych ostrożnie zdjąć młoty z pali i położyć je na pomoście promu.

Pale w oś podpór dostarcza się za pomocą kutra lub łodzi w ten sposób, że wiąże je po cztery liną i holuje do promu.

W czasie pracy młotów zabrania się komukolwiek, oprócz kafarzysty przebywać w pobliżu prowadnicy młota.

Zabrania się wchodzenia na prowadnicę (świecę) młota w czasie jego pracy.

Obudowa podpór (obcinanie pali, zakładanie oczepów itd.) może być wykonywana z pomocniczego pontonu, za pomocą urządzenia do zabu­dowy podpór z łodzi desantowych lub specjalnie przystosowanego promu.

Pale obcina zastęp żołnierzy z łodzi sprzężonych, przymocowanych do skrajnych pali podpory za pomocą odpowiednio przygotowanego sprzętu (piły poprzeczne, spalinowe i elektryczne).

W celu swobodnego poruszania się na łodzi należy ułożyć pokład z desek oraz wyposażyć łódź w dwa koła ratunkowe z linkami wyrzu­towymi, czerpak do wody, dwa wiosła i bosak. Jeżeli obcinana końcówka pala jest dłuższa niż 0,5 m, należy wyznaczyć żołnierza do jej przytrzy­mywania.

Stosując do obcinania pali piły motorowe (spalinowe), należy prze­strzegać następujących zasad:

— do obsługiwania pił motorowych powinni być dopuszczani tylko dobrze przeszkoleni i mający praktykę żołnierze, którzy dobrze znają instrukcję obsługiwania tych pił, a także przepisy bezpieczeństwa pracy;

509

— żołnierz obsługujący piłę powinien być ubrany w wygodny i nie krępujący ruchów kombinezon;

— przed uruchomieniem piły należy sprawdzić działanie wszystkich mechanizmów oraz stan osłon i zabezpieczeń, a także ilość paliwa w zbior­niku. Wszelkie zauważone usterki należy usunąć przed rozpoczęciem pracy piłą;

— zbiornik paliwa można napełniać tylko po zatrzymaniu pracy silnika;

— przewody paliwowe silnika powinny być szczelne, należy je chro­nić przed uszkodzeniem;

— naprawianie uszkodzonych części piły, napinanie łańcucha, zdej­mowanie osłon itp. można przeprowadzać wyłącznie po całkowitym unie­ruchomieniu piły.

Podczas obcinania pali piłami elektrycznymi należy pamiętać o ko­nieczności ich uziemienia. Przewody zasilające piłę elektryczną powinny być ułożone w łodzi w zwoju i zabezpieczone przed uszkodzeniem.

Podczas obcinania pali z pokładu promu z urządzeniem do bateryj­nego wbijania pali należy stosować pomost roboczy o szerokości nie mniejszej niż 0,5 m. Należy zwracać uwagę, aby na pomoście nie pra­cowało jednocześnie więcej niż czterech żołnierzy. Zespół wykonujący obudowę podpór powinien być ubezpieczony przez ratownika z kołem ratunkowym i linką wyrzutową o długości 20 m.

Oczepy podpory palowej powinno zakładać się ze sprzężonych łodzi (UZP) lub z pomostu urządzenia do wbijania pali (KBP). Łódź sprzężona powinna być przymocowana do skrajnych pali podpory. W celu ułatwie­nia wbijania pali, w oczepach należy uprzednio (na placu zmechanizowa­nej obróbki elementów mostowych) wywiercić otwory o odpowiedniej średnicy.

Podczas zakładania stężeń poprzecznych i podłużnych zabrania się mocowania ich pod wodą wychylając się z łodzi. Do tego celu należy zaangażować płetwonurka z odpowiednim sprzętem i wyposażeniem.

Podpory ramowe ustawia się za pomocą żerdzi przymocowanych do skrajnych słupów podpory (sposób ręczny) lub za pomocą żurawia samo­chodowego. Podczas ręcznego ustawiania podpory ramowej, w celu unik­nięcia przesuwania się jej po dnie w czasie podnoszenia, należy z prze­ciwnej strony przy podkładkach wbić w dno dwa pale średnicy 8—12 cm na głębokość do 0,5 m.

Środki bezpieczeństwa w czasie zabudowy konstrukcji przęsłowej

Konstrukcje i elementy do zabudowy przęseł mogą być dostarczane wodą lub po uprzednio zabudowanej części mostu. Transport wodny może się odbywać za pomocą specjalnie przystosowanych promów bloków parku pontonowego PP-64 oraz samobieżnych środków przeprawowych.

Transport po zabudowanej części mostu może odbywać się ręcznie lub za pomocą samochodów.

Nie wolno przenosić ładunków żurawiem samochodowym o udźwigu 6,5 t zabieranych w położeniu wysięgnika nad kabiną i z wykonaniem obrotu o 180°.

Środki bezpieczeństwa w czasie transportu wodnego. Stosując promy i samobieżne środki przeprawowe do dostarczania składanych konstrukcji

510

I elementów na zabudowę przęseł, należy przestrzegać następujących środków bezpieczeństwa pracy:

— dobór środków pływających musi zapewnić całkowite bezpieczeń­stwo transportu;

— nośność promów i samobieżnych środków przeprawowych powinna być co najmniej o 50% większa od projektowanego obciążenia;

— środki przeprawowe powinny być zaopatrzone w umocowane na burtach tablice określające ich nośność i liczbę osób obsługi;

— trasa przewozu powinna być uprzednio zbadana i ustalona po stwierdzeniu braku przeszkód mogących spowodować wypadek;

— dostarczanie składanych konstrukcji i elementów do zabudowy przęseł powinno się odbywać z dołu rzeki;

— na środkach pływających napędzanych paliwem płynnym nie wolno palić tytoniu.

Obsługa motorowych środków przeprawowych powinna codziennie przed uruchomieniem sprawdzić sprawność jednostki oraz stan sprzętu ratowniczego.

Po zakończeniu pracy obsługa powinna odprowadzić środek przepra­wowy do przystani i rozładować go, a sprzęt pomocniczy i ratunkowy złożyć w magazynie.

Środki bezpieczeństwa w czasie transportu elementów po zabudowanej części mostu. W czasie ręcznego dostarczania dźwigarów z zabudowanej części mostu na następną podporę specjalnym wózkiem rolkowym na oczepie sąsiedniej podpory może przebywać tylko jeden żołnierz w ka­mizelce lub w pasie ratunkowym. Żołnierz ten powinien się znajdować po przeciwnej stronie układanego dźwigara i zbliżać do niego dopiero wówczas, gdy zostanie ułożony na obu oczepach. Dźwigary do oczepów należy przybijać trzpieniami wyłącznie za pomocą młotów.

Wszystkie prace związane z ręcznym dostarczeniem elementów kon­strukcyjnych po zabudowanej części mostu powinny być ubezpieczane przez grupę ratunkową, która powinna się znajdować na środku przepra­wowym obok wykonywanych prac z dołu rzeki.

W czasie dostarczania elementów konstrukcji przęsłowej za pomocą samochodów wprowadzanych na zabudowana część mostu tyłem obo­wiązują następujące środki bezpieczeństwa:

— samochód powinien być prowadzony przez doświadczonego kie­rowcę pod nadzorem dowódcy zespołu zabudowy mostu;

— wprowadzany pojazd musi mieć otwarte drzwi kabiny kierowcy lub opuszczone szyby boczne w drzwiach;

— żołnierz wprowadzający samochód na most musi mieć dobre pole obserwacji jezdni mostu przed samochodem oraz sam musi być dobrze widziany przez kierowcę;

— przed rozpoczęciem jazdy samochodem tyłem z jezdni mostu po­winni zejść wszyscy żołnierze;

— szybkość jazdy samochodu tyłem nie może przekraczać 5 km/h;

— przed rozpoczęciem wyładunku samochód powinien być unierucho­miony przez włączenie hamulców oraz, w razie potrzeby, przez podłoże­nie pod koła klinów.

Środki bezpieczeństwa w czasie montażu konstrukcji przęsłowej. Mon­taż konstrukcji przęsłowej za pomocą specjalnie przystosowanych pro­mów wymaga stosowania następujących środków bezpieczeństwa:

511

— konstrukcję przęsłowa należy układać na oczepach podpór po przy­cumowaniu i unieruchomieniu promów na sygnał (komendę) dowódcy odcinka budowy mostu;

— podczas załadunku konstrukcji i elementów na promy oraz w cza­sie ich montażu należy zachować warunki bezpieczeństwa obowiązujące podczas transportu ciężkich elementów;

— w czasie opuszczania konstrukcji na podporę należy zabezpieczyć przed przewróceniem ręczne podnośniki. Za pomocą zapadki należy za­bezpieczyć przed samoczynnym opadaniem ciężaru oraz przed odkręce­niem się korby.

Montaż konstrukcji przęsłowej za pomocą żurawi samochodowych powinien się odbywać z zastosowaniem następujących środków bezpie­czeństwa:

— na podawanych elementach należy zaznaczyć miejsca zakładania zawiesi, aby zapewnić wymagane położenie montażowe;

— lina robocza w czasie pracy zawsze powinna być w położeniu pio­nowym. Przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić stan techniczny lin oraz ich ułożenie na bębnach;

— obsługiwanie żurawi samochodowych należy powierzyć doświad­czonym, wykwalifikowanym kierowcom-operatorom, którzy niezależnie od kontroli okresowych powinni codziennie sprawdzać stan lin, bloków, haków, a także silników i podnośników;

— w czasie podnoszenia elementów konstrukcji żuraw powinien być zabezpieczony, aby nie mógł się przesuwać;

— w czasie pracy w nocy miejsce pracy żurawia powinno być odpo­wiednio oświetlone;

— przez cały czas pracy operator powinien śledzić wskazania przy­rządów pomiarowych oraz sprawność lin. W wypadku przerwania 10% drutów liny na długości l m, linę należy wymienić. Zerwanej liny nie wolno wiązać lub łączyć.

Podczas zabudowy konstrukcji przęsłowej przęsłami mostów BLG należy przestrzegać następujących przepisów:

— zabrania się układania przęseł mostowych BLG na terenie płaskim i na podporach pływających;

— zabrania się przebywania w strefie ochronnej w czasie manipulo­wania przęsłem mostowym. Strefa ta wynosi: 23 m od przedniej kra­wędzi pojazdu bazowego do przodu, 10 m od bloków pojazdu bazowego i 3 m od tylnej krawędzi pojazdu bazowego do tyłu;

— podczas budowy przeprawy wieloprzęsłowej na wodzie bieżącej należy zorganizować ciągłą obserwację położenia przęseł względem siebie;

— zabrania się łączenia ze sobą przęseł mostów BLG-67, BLG-67P, BLG-67M z przęsłami mostów BLG-67M2;

— zabrania się manipulowania przęsłami mostowymi z niesprawdzo­nymi wyłącznikami krańcowymi.

Organizacja służby ratunkowej w czasie budowy mostu

W celu zapobieżenia wypadkom utonięcia żołnierzy w czasie budowy mostu i ewakuacji uszkodzonego sprzętu z przeszkody wodnej wyznacza się grupę (grupy) ratunkowo-ewakuacyjną. Podlega ona dowódcy budowy mostu. Skład grupy ratunkowej zależy od prędkości prądu wody w miej-

512

scu budowy mostu. Liczba środków ratunkowych w grupie zależy od szerokości przeszkody wodnej i od organizacji budowy mostu.

Budując most z jednego brzegu, organizuje się grupę ratunkową na jednym środku pływającym, a z dwóch brzegów jednocześnie — na dwóch środkach pływających (na obu brzegach).

Skład grupy ratunkowej przy prędkości prądu wody do l m/s sta­nowią: dowódca, dwóch wioślarzy i ratownik. Przy prędkości prądu wody powyżej l m/s liczbę wioślarzy zwiększa się do czterech.

Grupę ratunkową wyposaża się w łódź (2 łodzie) wiosłową ze sprzę­tem wioślarskim, dwa koła ratunkowe z linkami wyrzutowymi długości 20 m, kamizelki lub pasy ratunkowe dla dowódcy grupy i wioślarzy oraz w parę płetw, maskę na oczy i cienką linkę dla ratownika.

Grupie ewakuacyjnej przydziela się kuter lub transporter pływający.

W czasie budowy mostu grupa ratunkowa powinna się znajdować w łodzi przy brzegu w takiej odległości od miejsca budowy (osi), która pozwoliłaby w najkrótszym czasie udzielić pomocy żołnierzowi znajdu­jącemu się w wodzie oraz obserwować odcinek budowanego mostu i urzą­dzenie do budowy podpór oraz środki pływające przeznaczone do dostar­czania pali i elementów przęsła.

Miejsce budowy mostu obserwuje dowódca grupy ratunkowej i ra­townik. Obserwację sygnałów dowódcy budowy mostu prowadzi wyzna­czony wioślarz. Łączność wewnątrz grupy utrzymuje się za pomocą głosu, a z dowódcą budowy mostu za pomocą chorągiewek lub latarki elektrycz­nej zgodnie z ustalonymi sygnałami (tabela 66). W nocy przygotowuje się środki do oświetlenia lustra wody, rozmieszczone na brzegu w taki sposób, aby nie oślepić grupy ratunkowej.

Grupa ratunkowa przystępuje do działania na sygnał podany przez dowódcę budowy lub samodzielnie w wypadku, gdy obserwator zauważy upadek żołnierza do wody. Środek pływający grupy ratunkowej podpływa do tonącego skośnie pod prąd w ten sposób, aby nie najechać na niego i nie zalać go falą. Ustawienie łodzi po dopłynięciu na odległość 3—5 m od tonącego powinno być takie, aby prąd wody znosił go na burtę środka

33 - Mosty... 513

ratunkowego. Jeżeli istnieje możliwość, to w pierwszej kolejności wyrzuca się w stronę tonącego koło ratunkowe przymocowane do linki wyrzuto­wej, za pomocą której ściąga ratowanego wraz z kołem do burty.

W wypadku, gdy tego rodzaju czynności nie przyniosą skutku lub są niecelowe, ratownik przystępuje do udzielania pomocy tonącemu bez­pośrednio w wodzie. W czasie prowadzenia akcji ratunkowej w wodzie ratownik musi być ubiezpieczany z łodzi za pomocą linki asekuracyjnej. Po odholowaniu tonącego do burty środka pływającego należy go wciąg­nąć do łodzi i w miarę potrzeby przystąpić do akcji reanimacyjnej (usu­nięcie wody z dróg oddechowych), transportując jednocześnie poszkodo­wanego w kierunku punktu medycznego.

Oprócz grup ratunkowych w łodziach, dodatkowo wydziela się do dyspozycji dowódcy budowy mostu jeden kuter holowniczy, który patro­luje z dołu rzeki w odległości 50—100 m od budowanego mostu. Na kutrze oprócz załogi powinien się znajdować płetwonurek.

Kategorycznie zabrania się używania łodzi ratunkowych do jakich­kolwiek innych celów.

W czasie wykonywania prac mostowych na przeszkodzie wodnej należy wyposażyć wszystkich żołnierzy w indywidualne środki ratunkowe — kamizelki lub pasy ratunkowe. Ponadto w rejonie wykonywania prac nad wodą powinny znajdować się koła ratunkowe i inne pomocnicze środki indywidualne, np. linki, żerdzie, itp. Koła ratunkowe powinny być umiesz­czone w miejscach zapewniających swobodny dostęp i możliwość rzucenia w dowolnym kierunku. W zależności od stopnia zagrożenia jedno koło ratunkowe powinno przypadać na 5—10 osób pracujących nad wodą.

Sposób zawieszenia kół ratunkowych powinien umożliwiać natychmia­stowe ich użycie.

W miejscach, w których użycie kół ratunkowych może być utrudnione lub niemożliwe, należy zapewnić użycie pomocniczych indywidualnych środków ratunkowych, takich jak: żerdzie, liny itp.

Skład, wyposażenie i zasady działania punktu medycznego

Na każdej budowie mostu należy zorganizować punkt medyczny. Za­daniem punktu medycznego jest udzielanie natychmiastowej pomocy me­dycznej żołnierzom, którzy ulegli nieszczęśliwym wypadkom oraz żołnie­rzom wyratowanym z wody.

Sposób zabezpieczenia medycznego budowy mostu zależy od stopnia zagrożenia wypadkami (pora doby, warunki atmosferyczne, hydrologiczne, terenowe itp.) oraz od liczby żołnierzy biorących udział w budowie.

Jeżeli w pracach na wodzie bierze udział niewielka liczba żołnierzy (l—2 plutony) i zagrożenie wypadkami jest niewielkie, skład punktu medycznego jest następujący:

— kierowca-sanitariusz;

— zespół noszowy (2 żołnierzy);

— obserwator.

Wyposażenie punktu medycznego jest następujące:

— samochód sanitarny;

— aparat do sztucznego oddychania z urządzeniem do odsysania wy­dzieliny z dróg oddechowych;

— inhalator tlenowy;

— nosze z pasem noszowym.

514

Jeżeli nie jest możliwe wyposażenie punktu medycznego w samochód sanitarny, można punkt medyczny wyposażyć w samochód alarmowy z noszami, torbą sanitariusza i aparatem do sztucznego oddychania z urzą­dzeniem do odsysania wydzieliny z dróg oddechowych. Skład tak wypo­sażonego punktu medycznego jest następujący: sanitariusz, dwóch no­szowych, obserwator i kierowca samochodu alarmowego. Jeżeli w budo­wie mostu bierze udział co najmniej kompania, budowa jest prowadzona w nocy lub istnieje duże zagrożenie wypadkami, w składzie punktu me­dycznego musi być lekarz (oprócz osób wymienionych poprzednio).

W wyposażeniu punktu medycznego powinna się znajdować:

— torba sanitariusza (jeżeli prace są wykonywane na dwóch odcin­kach, powinny być dwie torby sanitariusza — jedna w samochodzie, a druga u sanitariusza);

— torba lekarza z normą należności na jednego lekarza (zestaw leków i środków opatrunkowych służących udzielaniu pomocy w stanach zagro­żenia);

— aparat do sztucznego oddychania z urządzeniem do odsysania wy­dzieliny z dróg oddechowych;

— inhalator tlenowy.

Miejsce punktu medycznego powinno być oznakowane białą chorą­giewką o wymiarach 40X60 cm z czerwonym krzyżem.

Punkt medyczny powinien ściśle współpracować z grupą ratunkową (grupami ratunkowymi).

Na sygnał o wypadku obserwator lub najbliżej znajdująca się osoba powiadamia lekarza (sanitariusza) o potrzebie udzielania pomocy.

Jeżeli wypadek zdarzył się na wodzie, a poszkodowany nie został jeszcze dostarczony na brzeg, lekarz (sanitariusz) przygotowuje się na brzegu i z chwilą dopłynięcia grupy ratunkowej przystępuje natychmiast do udzielania pierwszej pomocy.

Jeżeli istnieje konieczność, zespół noszowy transportuje poszkodowa­nego w miejsce wskazane przez lekarza. Jeżeli zachodzi potrzeba udzie­lenia specjalistycznej pomocy, poszkodowanego transportuje się do szpi­tala lub, gdy to jest niemożliwe, wzywa pomocy technicznymi środkami łączności.

Po zakończeniu akcji ratunkowej i udzieleniu pomocy poszkodowa­nemu, dowódca budowy powinien:

— złożyć meldunek o zdarzeniu;

— zabezpieczyć ślady powstałego wypadku;

— przeprowadzić postępowanie wyjaśniające;

— ustalić sprawców i świadków wypadku;

— omówić wypadek z całym stanem osobowym żołnierzy biorących udział w budowie oraz przedstawić wnioski i wytyczne mające wyeli­minować tego rodzaju zdarzenia w dalszej pracy.

4. PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH

Do szczególnych warunków wykonywania prac mostowych można za­liczyć te warunki, które stwarzają zwiększone zagrożenie bezpieczeństwa uczestników realizowanych prac. Zalicza się do nich wykonywanie prac:

515

w warunkach ograniczonej widoczności, w okresie zimowym, prac pod­wodnych oraz w warunkach skażenia wody i powietrza.

Środki bezpieczeństwa w czasie wykonywania prac w warunkach ograniczonej widoczności

Budowa mostów w warunkach ograniczonej widoczności (w nocy), zwiększa prawdopodobieństwo powstania wypadku. Szczególnego znacze­nia nabierają wtedy następujące przedsięwzięcia:

— wzorowa organizacja pracy i dyscyplina wykonawcza;

— rygorystyczne przestrzeganie wszystkich przepisów bezpieczeństwa pracy;

— właściwe oświetlenie miejsc pracy, szczególnie tych, gdzie czyn­ności są wykonywane z użyciem sprzętu technicznego (plac zmechanizo­wanej obróbki elementów mostowych, miejsce pracy żurawia samochodo­wego, KBP itp.);

— stosowanie jednolitych i jednorazowych sygnałów dźwiękowych i świetlnych;

— odpowiednia organizacja służby ratunkowej.

W warunkach ograniczonej widoczności szczególnego znaczenia nabiera organizacja i technika działania służby ratunkowej. Środki ratunkowe powinny być oznakowane widocznym sygnałem świetlnym, a sektory ochrony dla poszczególnych grup ratunkowych odpowiednio zmniejszone.

W rejonach wykonywania zadań powinny być zorganizowane „grupy awaryjnego oświetlenia". Do tego celu można wykorzystać np. reflektory samochodów. Pojazdy przeznaczone do awaryjnego oświetlania ewentual­nego miejsca prowadzenia akcji ratunkowej powinny być zgrupowane (min 5—6 pojazdów) w miejscu zapewniającym ciągłą gotowość do uży­cia świateł.

W warunkach ograniczonej widoczności szczególnego znaczenia na­biera problem łączności dowódcy budowy z grupa ratunkową oraz pro­wadzenia obserwacji rejonu wykonywania zadań przez obserwatorów. Grupę ratunkową należy wyposażyć w techniczne środki łączności oraz ustalić sygnały alarmowania grupy ratunkowej i grupy oświetleniowej.

Celowe jest zwiększenie liczby obserwatorów, prowadzących obser­wację rejonu wykonywania zadań.

Dowódcy poszczególnych zastępów roboczych musza prowadzić ciągłą obserwację podległych im żołnierzy i znać sygnały alarmowania o zagro­żeniu.

Środki bezpieczeństwa w czasie wykonywania prac w okresie zimowym

Warunki zimowe stwarzają zwiększone zagrożenie bezpieczeństwa uczestników prac na wodzie (na lodzie) oraz utrudniają działalność służby ratunkowej.

Jeżeli zachodzi konieczność wykonywania prac na lodzie, należy naj­pierw sprawdzić jego grubość, strukturę, a następnie praktycznie noś­ność. W tym celu stopniowo zwiększa się ciężar kolejnych, próbnych obciążeń i ustala dopuszczalny ciężar urządzeń mogących znajdować się

516

na lodzie. W zasadzie skład chemiczny wody w rzekach powoduje znaczne obniżenie wytrzymałości lodu.

W uzasadnionej potrzebie poruszania się żołnierzy po lodzie nie zba­danym lub słabym, należy ich ubezpieczać linkami długości 20—30 m. Jeden koniec linki przywiązuje się do pasa żołnierza ubezpieczanego, a drugi — ubezpieczającego. Innym sposobem zabezpieczenia żołnierzy chodzących po lodzie jest wyposażenie ich w tyczki, deski lub bosaki. W czasie chodzenia po lodzie bosak (deskę) nosi się poziomo pod pachą.

Zespoły grupy ratunkowej rozmieszcza się na przeszkodzie wodnej i na jej brzegach. Wyposaża się je w liny, linki wyrzutowe, deski, bosaki i koła ratunkowe. Żołnierze grup ratunkowych wykonują swoje zadania w pasach ratunkowych.

Zespół ratunkowy powinien się składać co najmniej z dwóch żołnie­rzy, z których jeden udziela bezpośrednio pomocy, a drugi ubezpiecza go liną.

W czasie spływu kry lodowej nie wolno używać łodzi gumowych, stylonowych i wykonanych ze sklejki.

W celu zabezpieczenia środków pływających przed uszkodzeniem przez spływającą krę, osłania się ich burty i dzioby dodatkowymi ściankami z desek, bali, blachy, żerdzi i innych materiałów podręcznych.

Obsługę środków pływających wyposaża się w pasy lub kamizelki ratunkowe i bosaki do odpychania kry.

Budowę mostu pontonowego lub niskowodnego można prowadzić na lodzie o grubości powyżej 10—20 cm (zależy to od jego wytrzymałości). Jeżeli lód jest zbyt słaby, należy go pokruszyć lub wykonać kanał i bu­dowę mostu prowadzić w kanale. Jeżeli pokrywa lodowa nie zapewnia całkowitego bezpieczeństwa, należy żołnierzy wyposażyć w kamizelki ratunkowe oraz umożliwić im chodzenie po prowizorycznych kładkach z desek, okrakiem wzdłuż lin konopnych dużej średnicy, tzw. kotwicz­nych lub stalowych, rozwiniętych na lodzie i zamocowanych na brzegach lub do lodu.

W czasie pracy na lodzie mogą być rozwijane „chodniki" z siatki ogrodzeniowej (stalowej lub tworzywa sztucznego).

Końce „chodników" kotwiczy się do lodu. Wzdłuż kanału w lodzie rozmieszcza się koła ratunkowe z linkami wyrzutowymi. Należy pamiętać, że lód przy brzegu może „wisieć" nad wodą, co stanowi duże zagrożenie dla budowniczych, dlatego też „wiszący" lód należy złamać tak, aby opadł na wodę.

Wykonywanie prac podwodnych

Podczas wykonywania każdej pracy podwodnej należy podjąć wszelkie niezbędne środki zapewniające całkowite bezpieczeństwo płetwonurka pracującego pod wodą.

Dowódca, wyznaczający kierownika prac podwodnych, powinien go uprzedzić o odpowiedzialności za bezpieczeństwo pracy płetwonurków schodzących pod wodę w celu wykonania zadania.

Skład grupy płetwonurków zależy od rodzaju wykonywanych prac pod wodą. Z reguły skład grupy jest następujący:

— dowódca instruktor;

— dwóch płetwonurków (jeden pracuje, a drugi jest w gotowości do zejścia pod wodę w celu niesienia mu pomocy).

517

Jeżeli płetwonurek (płetwonurkowie) ma pracować pod wodą narzę­dziami mechanicznymi, skład grupy powiększa się o obsługę odpowiednich agregatów, butli ze sprężonymi gazami itp.

Wszelki sprzęt, narzędzia i materiały przeznaczone do wykonywania prac podwodnych, a nie należące do osobistego wyposażenia płetwonurka, należy za pomocą liny opuszczać do wody w pobliżu miejsca pracy przed jego zejściem do wody.

Płetwonurkowi podczas jednego zejścia należy powierzać tylko jedną pracę (lub kilka podobnych).

Płetwonurek nie powinien schodzić pod wodę tak długo, jak długo nie ma się pewności, ze rozumie każdy szczegół powierzonego mu zadania.

Gdy wykonywanie pracy pod wodą wymaga dwóch płetwonurków, wówczas należy ustalić, co każdy z nich będzie robił i w jakiej kolejności oraz ustalić kolejność zejścia i sposób asekuracji.

Podczas opuszczania do wody podpory ramowej płetwonurek schodzi do wody po jej pionowym ustawieniu na dnie. Do tego czasu znajduje się w środku pływającym w bezpiecznej odległości od podpory. Po otrzy­maniu odpowiedniego sygnału, podchodzi do podpory i wykonuje przy niej przewidziane prace. Takie same środki ostrożności obowiązują płetwo­nurka podczas ustawiania na dnie pali przygotowanych do wbijania.

Podczas budowy mostów podwodnych należy przestrzegać następują­cych przepisów bezpieczeństwa:

— żołnierze wyznaczeni do obcinania pali i zakładania oczepów, ukła­dania i mocowania konstrukcji przęsłowej pod wodą powinni być ubrani w spodnie wodoszczelne przeznaczone do pracy w wodzie;

— płetwonurkowie, sprawdzający jakość wykonywania podpór, po­winni być podczas schodzenia pod wodę ubezpieczani za pomocą linek;

— podczas obcinania pali płetwonurek nie może znajdować się pod wodą;

— belki stalowe bloków dźwigarów należy przesuwać za pomocą łomów;

— windo rama (prom z wciągarkami) przeznaczona do transportu i układania przęseł powinna być wyposażona przynajmniej w dwa koła ratunkowe z linkami wyrzutowymi oraz cztery bosaki. W celu bezpiecz­nego poruszania się żołnierzy po promie należy wykonać kładki z dyli lub desek;

— przęsła na podpory należy opuszczać powoli i równomiernie.

Wciągarki, używane do podnoszenia i opuszczania przęseł, powinny być zawsze zabezpieczone. Aby dokładnie ułożyć przęsło na podporach, należy posługiwać się łomami lub specjalnymi prętami stalowymi.

Zabrania się sprawdzania dokładności ułożenia przęseł za pomocą rąk lub nóg, zwłaszcza w momencie ich opuszczania na podpory.

Most przed oddaniem do eksploatacji, należy próbnie obciążyć, a na­stępnie sprawdzić całość konstrukcji mostowej (wykorzystując do tego celu płetwonurków).

5. UWAGI KOŃCOWE

Zawarte z rozdziale przepisy bezpieczeństwa nie obejmują wszystkich możliwych sytuacji związanych z budową mostów wojskowych. Duża liczba i różnorodność sprzętu stosowanego do budowy mostów oraz wpro-

518

wadzenie nowych rodzajów sprzętu i wyposażenia zobowiązuje dowódców odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa pracy do zapoznawania stanów osobowych pododdziałów (oddziałów) ze szczegółowymi przepisami obsługiwania i użytkowania danego sprzętu.

Obowiązkiem wszystkich dowódców organizujących prace mostowe jest, oprócz zapewnienia bezpieczeństwa pracującym żołnierzom, dbałość o ochronę środowiska naturalnego w rejonach wykonywania zadań.

Ochrona środowiska naturalnego powinna polegać na:

— ochronie wód i gleby przed zanieczyszczeniem materiałami pęd­nymi, smarami i płynami eksploatacyjnymi;

— racjonalnej gospodarce zasobami materiałów miejscowych (np. pod­czas pozyskiwania materiału drzewnego);

— organizowaniu obozowisk, placów budowy i składowania elementów tak, aby po zakończeniu budowy mostu pozostawić te miejsca (rejony) w stanic jak najbardziej zbliżonym do stanu przed rozpoczęciem prac (ochrona fauny i flory);

— ograniczeniu do niezbędnego minimum pracy wszelkich urządzeń spalinowych i zmniejszeniu przez to skażenia powietrza spalinami;

— ograniczeniu czasu pracy maszyn i urządzeń o szczególnie dużym natężeniu hałasu;

— ograniczeniu do minimum okresów pracy jałowej silników spali­nowych.

519

---