2319


Psychologia rozwojowa

6 ZNACZĄCE ELEMENYT BIOGRAFI JEDNOSTKI

  1. Osoby znaczące- ci z którymi dana jednostka oddziałuje przez pewien czas; osoby te mają duży wpływ np. na moje życie albo na moje postępowanie

  2. Role społeczne

  3. Sytuacje powtarzające się- sytuacje w których uczestniczymy, dostarczają nam doświadczeń

  4. Sytuacje traumatyczne- wyjątkowe sytuacje w życiu gdzie przeżycia emocjonalne są bardzo ważne

7 CHARAKTERYSTYKA INDYWIDUALNYCH MECHANIZMÓW ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH I PRZYKŁADY ICH STOSOWANIA WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY( WZMACNIANIE, MODELOWANIE, PERSWAZJA, STAWIANIE ZADAŃ I WYMAGAŃ).

  1. Mechanizm wzmacniania zachowań, uczenie się drogą warunkowania. Środki wzmocnień NAGRODY I KARY

  2. Modelowanie odbywa się na drodze uczenia się poprzez obserwację wzoru, modela. Ta obserwacja to proces naśladowania i identyfikacji.

  3. Perswazja- wyrażanie słownie pewnych zasad warunkujących zachowanie, uczenie się typu szkolnego. Środkiem oddziaływania jest przekaz słowny.

  4. Stawanie zadań i wymagań- proces uczenia się poprzez własne wyciąganie wniosków w danej sytuacji.

  1. Grupa modeluje zachowania członków, identyfikacja ich z grupą…………………………………………………………………………………………..

  2. Wzmocnienie- oddziaływanie poprzez nacisk grupy. ……………………………………………………………………………………………………….

  3. Poprzez swoją kulturę- subkultury

9 OMÓWIENIE FUNKCJI RODZINY I MECHANIZMÓW JEJ ODDZIAŁYWANIA NA DZIECI I MŁODZIEŻ.

FUNKCJE RODZINY (wg Tyszki):

I BIOPSYCHICZNE:
1) prokreacyjna - zaspokajanie potrzeb w kwestii posiadania potomstwa;
2) seksualna - zaspokajanie potrzeb seksualnych współ małżonków, nie musi być związana z prokreacją;

II EKONOMICZNA:
1) materialno-ekonomiczna - zaspokajanie potrzeb materialnych;
2) opiekuńczo- zabezpieczająca - troska nad dziećmi i osobami starszymi i chorymi ;

III SPOŁECZNO-WYZNACZAJĄCA:
1) klasowa- utrzymanie dziecka w klasie rodziny;
2) legalizacyjno-kontrolna - rodzice legalizują pewne zachowania(np. przyzwyczajenie do nagości) ;

IV SOCJOPSYCHOLOGICZNA:
1) socjalizacyjna - dostosowanie zachowania do norm obowiązujących w społeczeństwie;
2) kulturalna- zapoznawanie z dziedzictwem kultury, inkulturacja;
3) rekreacyjno-towarzyska - umiejętności zachowania się w towarzystwie, spędzania czasu wolnego, spontaniczne kontakty towarzyskie;
4) emocjonalno-ekspresyjna - poparcie, bezpieczeństwo, miłość, kształtowanie wspólnoty rodzinnej, emocjonalnej i intelektualnej

10 PRZYKŁADY POZYTYWNYCH I NEGATYWNYCH POSTAW RODZICIELSKICH.

Postawy rodzicielskie wg Ziemskiej:

a) złe:
 unikająca,
 odrzucająca,
 nadmiernie chroniąca,
 nadmiernie wymagająca,

b) dobre:
 współdziałanie,
 akceptacja,
 rozumna swoboda,
 uznanie praw.

akceptacja - rodzice akceptują dziecko z jego zaletami i wadami. Nie znaczy to, że nie starają się, aby niektóre z wad usunąć w procesie wychowania. Akceptacja nie jest bowiem jednoznaczna z bezkrytycznym spojrzeniem na dziecko. Akceptujący rodzice lubią swoje dziecko. Chwalą i dostrzegają nawet drobne osiągnięcia, ale ganią gdy postąpi ich zdaniem źle. Nagana lub kara sygnalizuje, iż rodzice nie akceptują określonego zachowania swojego dziecka, mimo iż w dalszym ciągu akceptują dziecko.

Współdziałanie - im młodsze dziecko, tym częściej inicjatywa współdziałania leży w rękach rodziców. Rodzice uczą swoje dziecko, jak współdziałać w zabawie oraz czynnościach dnia codziennego. Im dziecko starsze, tym formy współdziałania stają się bardziej dojrzałe. Coraz częściej inicjatywa współdziałania wychodzi od dziecka.

Rozumna swoboda - rodzice współdziałając i akceptując swoje dziecko muszą w miarę jak ono dorasta pozwalać mu na coraz większą samodzielność. Dziecko wraz z wiekiem poszerza zakres swojego działania, pragnie poznać wszystko, co je otacza, pokonać różne przeszkody, przebywać w gronie rówieśników. Rodzice muszą z jednej strony chronić dziecko przed niebezpieczeństwami, które mogły by mu zagrażać w związku z przedwczesną samodzielnością, z drugiej jednak strony nie mogą przesadnie hamować aktywności dziecka.

Uznawanie praw dziecka - oznacza to poszanowanie dla indywidualności dziecka, respektowanie jego małych tajemnic, szacunek dla działalności dziecka.

Unikanie - rodzice mało interesują się dzieckiem i jego problemami. Unikanie może wiązać się z zewnętrznym brakiem troski o dziecko, zaniedbaniem jego podstawowych potrzeb biologicznych i ekonomicznych.

Odrzucanie - rodzice odrzucający dziecko są mu niechętni albo nawet wrodzy. Sporadycznie (można to już nazwać patologią zachowania) niechęć w stosunku do dziecka wyzwala okrucieństwo.

Postawa nadmiernie wymagająca - koncentracja na dziecku z tendencjami do stałego korygowania i ulepszania wiąże się niekiedy z odrzucaniem dziecka. Nadmiernie korygowanie może jednak wypływać z chęci posiadania dziecka-ideału, a więc z brakiem akceptacji ich dziecka takiego, jakim ono jest.

Postawa nadmiernie ochraniająca - nadmiernie ochranianie dziecka przez rodziców wynika często z ogólnie lękowego nastawienia jednego z rodziców lub obojga z nich do otaczającego świata; rodzice tacy a każdej sytuacji życiowej dostrzegają zagrożenie dla dziecka i starają się je przed nim uchronić.

11 ANALIZA RÓŻNYCH STYLÓW WYCHOWANIA W RODZINIE I ICH SKUTKÓW DLA ROZWOJU OSOBOWOŚCI DZIECI.

Styl wychowania charakterystyczny dla danej rodziny jest jakby odbiciem sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny.
Wyróżniamy cztery style wychowania, należą do nich:



Styl autokratyczny - przeważał w rodzinach patriarchalnych, ma on więc charakter, konserwatywny i jest oparty na tym rodzaju autorytetu, który został nazwany autorytetem przemocy lub pedantyzmu. Zakłada wyraźny dystans między rodzicami a dzieckiem. Rodzice kontaktują się z nim w sposób formalny, nie wnikając w jego potrzeby psychospołeczne, zainteresowania, motywy i uzdolnienia itp. Starają się kierować \" odgórnie\", nagminnie wydając polecenia i zakazy. Uznają tylko racje własne, nie tolerują sprzeciwu. Manipulują dzieckiem, nie dopuszczając go do współdecydowania w sprawach rodzinnych. W razie nieposłuszeństwa stosują surowe kary. Od dzieci wymaga się bezwzględnej karności i posłuszeństwa, podporządkowania się wszystkim poleceniom i nakazom rodziców, a zwłaszcza ojca.
W przypadku nadmiernej postawy autokratycznej dziecko żyje w ciągłym napięciu; odznacza się przesadną uległością lub przeciwnie, buntowniczą postawą wobec innych. Obowiązujące normy i zakazy przyswaja jako coś narzuconego z zewnątrz, dlatego też kieruje się w swoim postępowaniu własnym, egoistycznie pojmowanym interesem. Dziecko skłonne jest do łamania niewygodnych dla siebie przepisów, zwłaszcza gdy brak jest kontroli rodziców.
Istnieją różne odmiany autokratycznego stylu wychowania: od surowego nadzoru, ostrych środków represji i stawiania wymagań przekraczających nieraz możliwości dziecka, do racjonalnego ograniczania jego swobody, stawiania przed dzieckiem zadań i wymagań dostosowanych do jego cech indywidualnych i rozwojowych.

Styl liberalny - przypomina pod pewnymi względami wychowanie niekonsekwentne czy też ingerowanie w sprawy dziecka i w jego zachowanie wyłącznie od przypadku do przypadku. W rodzinie polega na całkowitym niemal pozostawieniu dziecka samemu sobie, a więc nie wtrącaniu się w jego sprawy, tolerowanie aspołecznych zachowań, brak kontroli i opieki ze strony rodziców. Istotną cechą liberalnego stylu wychowania jest zarówno pobłażliwy stosunek do dziecka, jak i przesadna uległość, wyrażająca się m.in. w spełnianiu wszelkich jego zachcianek i życzeń. Styl liberalny przypomina pod pewnymi względami wychowanie niekonsekwentne czy też ingerowanie w sprawy dziecka i w jego zachowanie wyłącznie od przypadku do przypadku. Często to dziecko kieruje rodzicami, korzysta z nadmiernej swobody i przywilejów, co w konsekwencji sprawia, iż są to \" jednostki wprawdzie o dużym poczuciu własnej wartości( niestety często zbyt dużym), ale niejednokrotnie egoistyczne, niezdyscyplinowane wewnętrznie, niezdolne do trwałego wysiłku, mało zahartowane.

Styl demokratyczny - jest uważany za najkorzystniejszy styl wychowania dla rozwoju osobowości dziecka. Dziecko bierze udział w życiu rodziny, omawia, dyskutuje i planuje sprawy codziennego współżycia rodzinnego. Zna zakres swoich obowiązków, na które sam się zgodził. Rodzice preferujący ten styl wychowania nie stosują na ogół kar, a raczej wyjaśniają dziecku jak i dlaczego powinno postąpić inaczej, posługują się metodami perswazji i argumentacji. W takiej rodzinie rodzice odwołują się w pierwszym rzędzie do uczuć i ambicji dziecka. Stosują zachęty. Dążą do związania dziecka ze sobą uczuciem sympatii. Więź emocjonalna dziecka z rodzicami jest silna, przeważają zdecydowanie uczucia pozytywne, wzajemne zaufanie, sympatia i życzliwość.

Styl nie konsekwentny- rodzice działają przypadkowo, występuje niejednolitość działań wobec dziecka.

12 CHARAKTERYSTYKA MAŁEJ GRYPY SPOŁECZNEJ I MECHANIZMÓW JEJ WPŁYWU NA DZIECI I ROZWÓJ.

Mała grupa społeczna to co najmniej trzy osoby połączone względnie trwałymi więziami społecznymi powstałymi na podłożu odczuwanych i uświadamianych wspólnych potrzeb, wartości i interesów, których treści wyznaczają specyfikę i odrębność danej grupy od innych. Grupa społeczna to zbiorowość, która wykształciła pewien zakres wspólnego myślenia. W grupie istnieje komunikacja i łączność, tendencja do zachowania konformizmu, kulturowo wspólnych wartości.

13 OMÓWIENIE ZNACZĄCYCH ELEMENTÓW FUNKCJONOWANIA MAŁEJ GRUPY SPOŁECZNEJ(CELE, NORMY I ROLE GRUPOWE)

WYZNACZNIKI ISTNIENIA GRUPY

  1. członkowie mają wspólny cel

  1. obowiązują normy grupowe

  1. istnieje struktura grupy- role społeczne

Role społeczne g. Nieformalnych

  1. nawigator- sprawna organizacja

  2. oceniający- perfekcjonista

  3. poszukujący informacji

  4. koordynator

14 JAKIE SĄ CHARAKTERYSTYCZNE POZYCJE W SOCJOMETRYCZNEJ STRUKTURZE GRUPY, NP. KLASY SZKOLNEJ I JAK JE MOŻNA USTALIĆ? JAKIE SĄ PSYCHOSPOŁECZNE SKUTKI ZAJMOWANIA OKREŚLONEJ POZYCJI??

W grupach społecznych wyróżnić można trzy typy struktur społecznych: strukturę komunikacji, strukturę przywództwa (władzy) oraz strukturę socjometryczną.

Struktura socjometryczna - typowy układ wzajemnych sympatii, antypatii lub obojętności, jakie występują pomiędzy członkami grupy. Powstaje w wyniku oddziaływania ludzi na siebie. Pozwala na opis grupy z punktu widzenia jej dynamiki. W takiej grupie łatwo o tworzenie się klik wewnątrz niej.

W socjometrii struktura ta przedstawiana jest za pomocą socjogramów i tabel socjometrycznych.

Czynniki wpływające na kształtowanie się grupy socjometrycznej:

charakterystyczne pozycje w socjometrycznej strukturze

  1. gwiazda socjometryczna- lider;

  2. osoba dorzucana, najwięcej negatywnych opinii;

  3. osoba izolowana, nic nie uzyskuje.

15 OMÓWIENIE ROLI WCZESNYCH DOŚWIADCZEŃ W ROZWOJU JEDNOSTKI

?

16 PRZYKŁADY ZNACZĄCYCH WYDARZEŃ W ŻYCIU DZIECKA

? zadania rozwojowe

17 CZY ISTNIEJE TZW. OKRESY KRYTYCZNE W ROZWOJU CZŁOWIEKA?


Istnieją okresy krytyczne w rozwoju człowieka,
E. Hurlock podaje trzy kryteria wykrywania:
1/ zainteresowanie dziecka daną czynnością
2/ długość czasu, w jakim to zainteresowanie się przejawia
3/ wyniki, jakie osiąga dziecko przez ćwiczenie

lub
KONCEPCJA WYGOTSKIEGO ( dotycząca okresów krytycznych) - lepsza metoda od w/w. Wprowadził on strefy najwyższego rozwoju
-podkreśla rolę nauczania w rozwoju
-nauczanie powinno być rozwijające
-powinno wyprzedzać rozwój. Nauczanie powinno nastawiać się na takie właściwości dziecka, które jeszcze nie powstały, ale mogą one narodzić się przy pomocy dorosłych.
Nauczanie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wyprzedza rozwój.

18 JAKIE JEST PODŁOŻE TZW. KRYZYSÓW ROZWOJOWYCH?

KRYZYSY ROZWOJOWE - są to wydarzenia zachodzące w toku normalnego rozwoju i ewolucji, które powodują gwałtowną zmianę lub zwrot życiowy, wywołujące nagłą reakcję. Kryzys taki może na przykład być reakcją na urodzenie dziecka, ukończenie studiów, zmianę kierunku kariery zawodowej w średnim wieku lub przejście na emeryturę. Mimo, że kryzys rozwojowy uważa się za zjawisko normalne, każdy z nich jest niepowtarzalny - tak jak człowiek-dlatego trzeba go traktować i przezwyciężać w szczególny dla niego sposób.

19 NA CZYM POLEGA ZJAWISKO AKCELERACJI W ROZWOJU I W CZYM SIĘ PRZEJAWIA?

Akceleracja (łac. acceleratio - przyśpieszenie) - w biologii oznacza międzypokoleniowe przyśpieszenie rozwoju i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub wcześniejsze (w porównaniu z innymi narządami) wykształcenie się jakiegoś narządu w rozwoju zarodka(m.in. wcześniejsze ząbkowanie, intensywniejszy przyrost wysokości i wagi

ciała, wcześniejsze dojrzewanie płciowe). Szybsze dojrzewanie dzieci i młodzieży w kolejnych pokoleniach i osiąganie w tym samym wieku większych wymiarów ciała, spowodowane jest pełniejszym wykorzystaniem potencjału genetycznego, dzięki bardziej racjonalnemu żywieniu. Inną przyczyną może być postępująca cywilizacja i urbanizacja, które powodują napięcie emocjonalne (wzmożone łaknienie), wcześniejsze i silniejsze bodźce seksualne, co wzmaga wydzielanie hormonów, a zwłaszcza hormonu wzrostu. Przyśpieszanie, pobudzanie rozwoju dziecka za pomocą odpowiednich oddziaływać dydaktyczno-wychowawczych. przesłankę takich działań stanowi teza, że rozwój psychiczny nie dokonuje się samo czynnie, pod wpływem dojrzewania, ale jest także rezultatem ćwiczenia określonych umiejętności. Akceleracja jest zjawiskiem ostatnich dziesięcioleci. Badania wykazują, że ostatnio ulega zwolnieniu lub nawet zahamowaniu.

20 PERIODYZACJA ROZWOJU W ONTOGENEZIE

?

psychologię ontogenetyczną - zajmuje się rozwojem psychicznym obejmującym wszystkie zmiany, jakie zachodzą w danym organizmie od chwili poczęcia, przez dzieciństwo, młodość i dorosłość do końcowych etapów życia.

W ontogenezie człowieka wyróżnia się trzy etapy:

- prenatalny (od poczęcia do narodzin),

- postnatalny (od narodzin do śmierci),

- perinatalny (okołoporodowy).

Rozwój ontogenetyczny człowieka obejmuje:

- wzrost (pewnych właściwości)

- zmiany proporcji,

- zmiany stałych właściwości,

- zmiany związane z nabywaniem nowych właściwości (np. myślenie, mowa, kontrola ruchów).

Rozwój - długotrwały i ukierunkowany proces zmian w procesach fizycznych i psychicznych zachodzących w ciągu całego życia, w którym można wyodrębnić kolejne etapy świadczące o różnicowaniu się organizmu pod różnym względem.

Wskaźnikiem rozwoju są zmiany:

- ilościowe (wzrost),

- jakościowe (osiąganie nowego wyższego poziomu albo nowej właściwości).

Rozwój psychiczny - proces o charakterze dynamicznym prowadzący do zmian jakościowych w życiu psychicznym i w poszczególnych funkcjach psychicznych. Proces długotrwały, stopniowy, w którym można wyróżnić etapy następujących po sobie przemian, ukierunkowanych na coraz wyższe formy funkcjonowania psychicznego i interakcji organizmu ze środowiskiem.

Cechy rozwoju psychicznego:

- długotrwałość (bezwzględna - przez cały czas, względna-zmienna w zależności od ilości lat),

- progresywność (wzrastanie jakości),

- ciągłość (etapy następujące po sobie w ściśle określonej kolejności),

-różnicowanie się i przyjmowanie nowych funkcji czynnościowych

Teorie rozwoju psychicznego:

1. Teorie biologistyczne (natywistyczne) -decydującą rolę w rozwoju przypisują czynnikom biologicznym. Natura czy też nasze ewolucyjne dziedzictwo w postaci wrodzonych dyspozycji i zdolności psychicznych to matryca kształtująca rozwój. Główni przedstawiciele tego podejścia to E. Clepard i G. S. Hall;

2. Teorie empirystyczne (socjologiczne, środowiskowe) - ludzki rozwój przypisywany jest doświadczeniu, stymulowany jest przez środowisko zewnętrzne, w trakcie nabywania doświadczeń i wychowania. Przedstawiciele to Watson, Skinner, Morris;

3. Teorie pośrednie - uznają zarówno wpływ środowiska i uczenia się, jak i dziedziczenia na rozwój człowieka. W zależności od poszczególnych badaczy i nurtów badawczych, rola dominująca może być przypisana jednemu z czynników. Przykładem tego podejścia jest teoria konwergencji (W. Stern), która przyznaje równorzędną rolę w kształtowaniu rozwoju człowieka czynnik wewnętrznym (dziedziczność) i czynnikom zewnętrznym (środowisko), które pozostają względem siebie komplementarne.

4. Teorie wieloczynnikowe (dialektyczne, 4-czynnikowe) - podkreślają wpływ kilku czynników na rozwój człowieka:

- wykształcone w toku ewolucji, wrodzone właściwości fizjologiczne organizmu ludzkiego (budowa anatomiczna, działanie receptorów zmysłowych itp.);

- aktywność własna organizmu (np. w różnych interakcjach);

- wpływ otoczenia (szczególnie środowiska społecznego);

- wychowanie (element socjalizacji polegający na kształceniu aprobowanych w danej społeczności zachowań, postaw, nawyków).

Dojrzewanie - proces wzrostu charakterystyczny dla wszystkich przedstawicieli gatunku. Polega na systematycznych zmianach fizycznych i psychicznych pojawiających się zbiegiem czasu pod wpływem czynników genetycznych, chemicznych oddziałujących w środowisku prenatalnym i postnatalnym oraz dyspozycji typowych dla danego gatunku.

Okres krytyczny (sensytywny) - to okres szczególnej wrażliwości w trakcie rozwoju, gdy organizm jest najlepiej przygotowany do nabycia określonych nawyków, zachowań czy właściwości, np. języka, jeśli pojawią się w środowisku odpowiednie bodźce i doświadczenia.

Periodyzacja - w podejściu opowiadającym się za nieciągłością rozwoju, wyodrębnianie stadiów rozwojowych czyli jakościowo różnych poziomów rozwoju:

1). Stadia rozwojowe we wczesnej fazie cyklu życiowego:

- niemowlęctwo 0 - 18 miesięcy

- wczesne dzieciństwo (okres przedszkolny) ok. 18 miesięcy - 6 lat

- późne dzieciństwo ok. 6 - 13 lat

- adolescencja 13 - 24 lat

2). Podział na stadia rozwojowe w ujęciu psychoanalitycznym Freuda:

- stadium oralne - 1 rok życia

- stadium analne - 2 lata

- stadium falliczne - 3 - 5 lat

- stadium genitalne - pokwitanie - okres pełnoletniości.

3). Stadia rozwoju poznawczego według J. Piageta:

- stadium sensoryczno- motoryczne (od urodzenia do ok. 2 lat)

- stadium przedoperacyjne (ok. 2- 7 lat)

- stadium operacji konkretnych (ok. 7- 11 lat)

- stadium operacji formalnych (od ok. 11 lat)

4). Stadia rozwojowe według M. Żebrowskiej:

- niemowlęctwo (od urodzenia do ok. 1 roku życia)

- okres po niemowlęcy (1- 3 lat)

- okres przedszkolny (3- 7 lat)

- młodszy wiek szkolny (7- 11 lat )

- okres dorastania (11- 18 lat)

- wiek młodzieńczy (18- 24 lat)

Podział na stadia rozwojowe zakłada rozwój w określonym kierunku. Przyjmuje się, że kolejne stadia następują po sobie w ustalonym porządku, każdy etap jest niezbędny dla pojawienia się następnego. Dzieci mogą przechodzić przez stadia w różnym tempie, ale w tej samej kolejności.

Zjawisko trendu sekularnego (sekularyzacji) - polega na przyśpieszonym tempie rozwoju fizycznego i psychicznego danego pokolenia w porównaniu z pokoleniem wcześniejszym (np. wcześniejszy rozwój płciowy, wyższy wzrost, itp.).

21 CO TO SĄ TZW. ZADANIA ROZWOJOWE I JAKIE SĄ TE „ZADANIA” W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH ŻYCIA DZIECI I MŁODZIEŻY

Według Havighursta rozwojowe zadania życiowe to te zadania, których każdy sam indywidualnie musi się nauczyć. Ich realizacja pozwala na zdrowy i satysfakcjonujący wzrost w danym społeczeństwie. Innymi słowy zadanie rozwojowe to zadanie pojawiające się na pewnym etapie życia jednostki, którego osiągnięcie daje poczucie sukcesu i zadowolenia, niespełnienie zaś prowadzi do poczucia osobistej, indywidualnej przegranej, dezaprobaty ze strony społeczeństwa oraz trudności w następnych zadaniach.

Niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo ( 0 - 5/6 lat)
• Uczenie się chodzenia.
• Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu.
• Uczenie się mówienia.
• Uczenie się kontroli nad własnym ciałem.
• Uczenie się różnic płci i skromności seksualnej.
• Kształtowanie się pojęć i uczenie się mowy do opisu rzeczywistości społecznej i fizycznej.
• Nabywanie gotowości do czytania, a także pisania.
• Uczenie się rozróżniania dobra i zła, początki rozwoju sumienia.

Średnie dzieciństwo ( 5/6 - 12/13 lat)
• Nabywanie sprawności fizycznych potrzebnych w codziennym życiu, zwłaszcza w zabawach z rówieśnikami.
• Wytwarzanie zdrowych postaw wobec samego siebie i wzrastającego/rozwijającego się organizmu.
• Uczenie się przebywania z rówieśnikami, także bez obecności dorosłych.
• Uczenie się właściwych ról męskich lub kobiecych.
• Rozwijanie podstawowych umiejętności czytania, pisania i liczenia.
• Rozwijanie pojęć potocznych przydatnych w życiu codziennym.
• Rozwijanie świadomości, moralności i skali wartości.
• Osiąganie niezależności osobistej.
• Rozwijanie postaw wobec grup społecznych oraz instytucji.

Adolescencja ( 12/13 - 18 lat)
• Nawiązywanie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci.
• Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej.
• Akceptacja zmian zachodzących we własnym organizmie i efektywne posługiwanie się własnym ciałem.
• Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych.
• Przygotowanie do zawarcia małżeństwa i życia w rodzinie.
• Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej)
• Rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemu etycznego kierującego zachowaniem).
• Dążenie i osiągnięcie postępowania odpowiedzialnego społecznie.

23 CHARAKTERYSTYKA ROZWOJOWA OKRESU MŁODSZEGO SZKOLNEGO I OKRESU DORASTANIA

  Młodszy wiek szkolny trwa tylko cztery lata, dzieli się na dwa podokresy. Faza pierwsza obejmuje 7-8 rok życia, a faza druga obejmuje 9-10 rok życia. W tym czasie trwa intensywny rozwój dziecka. Trwa proces wzrostu, mięśnie są jeszcze słabe, kościec miękki, plastyczny. Trwa proces wyrastania zębów stałych. Występuje ogromna aktywność dziecka przejawiająca się w upodobaniu do zabaw, gier ruchowych, zajęć o charakterze sportowym. Aktywność ruchowa umożliwia właściwy rozwój fizyczny dziecka, przyczynia się do zwiększenia wytrzymałości i siły mięśni, do rozwoju mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych.

Rozwój fizyczny

Wśród dzieci w młodszym wieku szkolnym występuje duże zróżnicowanie pod względem rozwoju i sprawności fizycznej. Tak więc dzieci w tym samym wieku różnią się wzrostem, ciężarem ciała, sprawnością fizyczną i dojrzałością biologiczną. Rozwój i wzrost miewa u różnych jednostek różne tempo, rytm i rozmach.
W początkowej fazie / 7-8 lat / bardziej rozwijają się mięśnie duże niż małe, oraz utrzymuje się znaczna jeszcze pobudliwość nerwowa, co sprawia, że dzieci wykonują szereg ruchów zbytecznych i szybkich. Ruchy te są raczej silne i zamaszyste, mało precyzyjne i mało dokładne.

Między dziewiątym a jedenastym rokiem życia twardnieją kości przegubów rąk, przez co wyraźnie zwiększa się zdolność dziecka do różnych prac wymagających dokładności (np. pisanie, manipulowanie małymi przedmiotami).

Między szóstym a ósmym rokiem życia występuje zjawisko skoku wzrostu (tzw. skok szkolny). Po ósmym roku życia zmniejsza się tempo wzrostu ciała, zwiększa się natomiast wewnętrzne rozrastanie się organizmu. Przyrost wysokości i ciężaru powinien być w tym okresie powolny i równomierny.

Dość dobrze ukształtowane są narządy zmysłów. Wyraźnie wzrasta ostrość wzroku, doskonali się ostrość i precyzja odbioru bodźców słuchowych. Poziom funkcjonowania tych zmysłów jest niezwykle ważny dla nauki pisania i czytania. Również istotna jest z punktu widzenia nauki szkolnej koordynacja wzrokowo- ruchowa polegająca na wykonywaniu ruchów ciała, szczególnie rąk, pod kontrolą wzroku, która intensywnie rozwija się w młodszym wieku szkolnym, choć nie osiąga jeszcze doskonałości.
W tym okresie zaczyna występować zjawisko niepowodzeń szkolnych, ujawnia się poprzez:

  1. Dzieci od początku sumienne i zdyscyplinowane, mają wysoką motywację i są bardzo zaangażowane

  2. Dzieci zainteresowane są określonymi zadaniami szkolnymi, mają słabsze osiągnięcia

  3. Dzieci mają nietrwały stosunek do zadań szkolnych, słaby nawyk pracy w grupie

  4. Dzieci mają lekceważący stosunek do formalnych zadań szkolnych
    Spostrzeganie podobnie jak wszystkie procesy poznawcze jest ściśle związane z procesem uważania.

OKRES DORASTANIA

1.Rozwój fizyczny
U nastolatków zachodzą wyraźne zmiany w obrębie ciała. Pokwitaniu, okresowi osiągania dojrzałości seksualnej, towarzyszy skok w rozwoju. Przyrosty długości i ciężaru ciała są w tym czasie szczególnie duże. Podobne zmiany zachodzą w całym układzie kostnym. Dokonuje się dalszy rozwój narządów wewnętrznych. Widoczne jest też dojrzewanie pierwszo- i drugorzędnych cech płciowych, stymulowane przez gruczoł przysadki i sterowane przez hormony układu dokrewnego. Zmiany fizyczne związane z pokwitaniem mogą wywoływać dyskomfort psychiczny. Omówiliśmy też zagadnienie wczesnego i późniejszego dojrzewania. Stale doskonalą się umiejętności motoryczne i koordynacja ruchów oraz siła i szybkość czasu reakcji. I choć chłopcy stale górują nad dziewczętami pod względem ocenianych w badaniach sprawności motorycznych, można też słusznie argumentować, że jest to skutkiem czasu poświęcanego na rozwijanie tych sprawności i treningu.

2.Rozwój umysłowy
Po osiągnięciu piagetowskiego stadium operacji formalnych jednostki są w stanie radzić sobie zarówno z problemami konkretnymi, jak też hipotetycznymi i abstrakcyjnymi. Nie wszyscy jednak uzyskują to stadium rozwoju. Operacje formalne to ostatnie stadium piagetowskiej koncepcji rozwoju intelektualnego, reprezentujące okres, w którym integrują się wszystkie dotychczasowe doświadczenia uzyskane dzięki uczeniu się, składając się na procesy myślenia wyższego rzędu. Najważniejszą cechą myślenia abstrakcyjnego jest zdolność rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego. Innymi kluczowymi osiągnięciami w rozwoju poznawczym są zdolność rozwiązywania problemów i wgląd w materiał literacki. Ograniczenia zdolności rozumowania w tym okresie są spowodowane egocentryzmem dorastających, najbardziej widocznym w tworzeniu wyimaginowanego audytorium i egocentrycznym fantazjowaniem na własny temat. Propozycje tłumaczenia egocentryzmu młodzieńczego podali Elkind, Selman i Lapsley.

3.Osobowość i rozwój społeczny
Włączenie się w życie społeczne osiąga nowy wymiar w okresie dorastania. Jednym z bardziej ważkich zadań rozwojowych związanych z socjalizacją jest ustalenie harmonijnych relacji rodzinnych. Ustaliliśmy w tym rozdziale, że istnieją trzy style kontroli rodzicielskiej: autorytarny, autorytatywny i permisywny. Z tych trzech stylów dorastający skłonni są preferować styl autorytatywny lub demokratyczny. Omówiliśmy też rozdźwięki istniejące w rodzinach i problem ucieczek nastolatków z domu. Każdego roku ponad milion dorastających decyduje się na opuszczenie domu. Interakcje w środowisku szkolnym wpływają na wiele dziedzin rozwoju.
Grupa rówieśnicza nadal jest ważnym czynnikiem socjalizującym. W tym okresie rozwojowym młodzi mogą włączać się w wiele różnych grup społecznych - od grup przyjaciół do paczek i liczniejszych grup koleżeńskich. Istnieją różnice w przyjaźniach młodzieńczych związanych z płcią. Główna polega na tym, że dziewczęta mają bardziej intymne emocjonalne więzi ze swymi partnerami. W okresie dorastania zwykle zaczyna się chodzenie na randki. Opisaliśmy tez charakter interakcji seksualnych nastolatków. Głównymi obszarami rosnącego zainteresowania związanego z aktywnością seksualną dorastających są: ciąża, aborcja i choroby przenoszone droga płciową. Ryzyko, jakie niosą te problemy, podkreśla potrzebę efektywnych programów edukacji seksualnej. Dorastający muszą też stworzyć sobie dojrzały i odpowiedzialny system

Wiek dorastania wartości związanych z seksem, kierujący ich zachowaniem.
Freud i Erikson ustalili stadia funkcjonowania osobowości dorastających. Dla Freuda jest to stadium genitalne, a dla Eriksona jest to stadium psychospołeczne, określane jako stadium identyczności lub rozproszenia ról. Przeanalizowaliśmy też inne teorie dotyczące doświadczeń okresu dorastania. Omówiliśmy zwłaszcza prace Kurta Lewina, G. Stanleya Halla, Anny Freud i Margaret Mead.

Zaburzenia związane z okresem dorastania
Ta część rozdziału traktuje o czterech problemach nastolatków: samobójstw nieletnich, zaburzeń łaknienia, zażywania środków psychoaktywnych i przestępczości nieletnich. Główną przyczynę zgonów młodych ludzi po wypadkach stanowią samobójstwa. Istnieje wiele przyczyn popełniania samobójstw, ale stale powtarzające się jest depresja. Anoreksja jest rodzajem narzuconego sobie głodzenia się, prowadzącego zwykle do fizjologicznych zaburzeń i powikłań psychicznych. Bulimia polega na spożywaniu nadmiernej ilości pokarmów, a następnie wywoływaniu wymiotów i/lub zażywaniu dużych dawek środków przeczyszczających.
W rozdziale tym przeanalizowany tez został problem nadużywania środków psychoaktywnych przez nastolatków. Najbardziej popularnymi środkami psychoaktywnymi u młodzieży są alkohol i marihuana. Omówiliśmy też używanie innych środków halucynogennych, amfetaminy, barbituranów i heroiny. Na końcu zajęliśmy się przestępczością nieletnich, określoną jako zachowanie młodzieży 18-letniej i młodszej nie akceptowane przez społeczeństwo. Wiele czynników składa się na przestępczość nieletnich, w tym rozbite rodziny, brak miłości rodzicielskiej, drastyczna dyscyplina, niestabilne zachowania rodzicielskie i ubóstwo ekonomiczne. Wielu przestępców jest niepewnych, zuchwałych, buntowniczych i impulsywnych.

25 JAKIE CHARAKTERYSTYCZNE ZMIANY ROZWOJOWE DOKONUJĄ SIĘ W ZAKRESIE CZYNNOŚCI MYŚLENIA?

Trzy fazy rozwoju umysłowego:

26 OMÓWIENIE FAZ ROZWOJU UMYSŁOWEGO W UJĘCIU KONCEPCJI PIAGETA

   Rozwój umysłowy jest procesem towarzyszącym dziecku od początku jego istnienia. Czekając na pełen rozkwit swych zdolności umysłowych, nie może pominąć żadnego etapu. Zachowanie intelektualne w każdym wieku wynika bezpośrednio z wcześniejszego poziomu zachowania. W rozwoju dzieci Piaget wyszczególnił charakterystyczne okresy.

W tym okresie dziecko myśli głównie przez działania. Faza ta obejmuje czas od urodzenia do dwóch lat.   Została podzielona na sześć etapów rozwoju:

1.Odruchy (0-1 miesiąc) - aktywność odruchowa.

2.Pierwsze rozróżnienia (1-4 miesiąc) - koordynacja ruchów.

3.Odtwarzanie (4-8 mies.) - koordynacja ruchów ręki i oczu; odtwarzanie interesujących zdarzeń.

4.Koordynacja schematów (8 - 12 mies.) - stosowanie znanych rozwiązań do nowych problemów, przewidywanie.

5.Eksperymentowanie (12-18 mies.) - odkrywanie nowych sposobów działania.

6.Reprezentacja (18-24 mies.) - wymyślanie nowych sposobów działania poprzez wewnętrzne kombinacje.

Dziecko w wieku 2-7 lat zaczyna funkcjonować w coraz większym stopniu w trybie pojęciowym i przedstawieniowym. Staje się coraz bardziej zdolne do umysłowego reprezentowania zdarzeń. Głównym osiągnięciem rozwojowym stadium przedoperacyjnego jest zdolność reprezentowania (przedstawiania) przedmiotów i zdarzeń. Jest kilka rodzajów reprezentacji (przedstawień) ważnych dla rozwoju poznawczego. Są to, w kolejności ich występowania: naśladownictwo odroczone (naśladowanie nieobecnych przedmiotów i zdarzeń), zabawa symboliczna (np. klocek zastępuje samochód), rysunek, obrazy umysłowe (wewnętrzne reprezentacje przedmiotów i przeszłych doświadczeń), mowa (mowa egocentryczna oraz mowa uspołeczniona).

Cechami rozwoju przedoperacyjnego są:

1.     Egocentryzm-dziecko jest przekonane , że wszyscy myślą tak samo jak ono. Są przekonane, że ich myśli są zgodne z prawdą.

2.     Niezdolność do rozumienia przekształceń.

3.     Centracja - dziecko wykazuje tendencje do skupiania uwagi na jednym tylko aspekcie prezentowanego mu bodźca wzrokowego.

4.     Odwracalność-możliwość cofnięcia swego myślenia do punktu, w którym się rozpoczęło.

Opisane wyżej cechy są niezbędne do rozwoju myślenia logicznego i występują w sposób naturalny. Najbardziej widziane są w tym, co bywa nazywane problemem zachowania stałości. Zachowanie stałości (niezmiennik) oznacza, że ilość substancji (liczebność zbioru) pozostaje taka sama bez względu na zmiany dokonywane na wymiarach nie związanych z nią. Poziom rozumienia niezmienników stanowi miarę rozwoju struktur logiczno-matematycznych dziecka. (B.J. Wadsworth, WSiP1998, s. 46-95)

 OKRES OPERACJI KONKRETNYCH

Okres ten przypada na wiek 7-11 lat. W tym wieku procesy rozumowania stają się logiczne. W tym stadium dziecko rozwija procesy myślenia logicznego, mogące mieć zastosowanie przy rozwiązywaniu problemów, które są konkretne. Zadania dotyczące zachowania stałości nie sprawiają już problemu. Gdy natrafia na sprzeczność między myśleniem a percepcją, jak np. w problemach dotyczących niezmienników, opiera swoje rozstrzygnięcia na rozumowaniu a nie na percepcji. W tym czasie dziecko przestaje być uzależnione od percepcji i staje się zdolne do rozwiązywania większości problemów poznawczych (np. do zachowania stałości), z którymi nie mogły sobie poradzić wcześniej. Dziecko potrafi decentrować swoje spostrzeżenia i zwraca uwagę na przekształcenia, a co najważniejsze- posiada zdolność odwracania operacji umysłowych. Dziecko w fazie operacji konkretnych staje się ponadto bardziej uspołecznione i mniej egocentryczne w posługiwaniu się mową niż wcześniej.

Myślenie na poziomie operacji konkretnych przewyższa myślenie przedoperacyjne pod względem jakości. Pojawiają się schematy operacji logicznych takich jak seriacja (porządkowanie) i klasyfikacja. Rozwijają się pojęcia przyczynowości, przestrzeni, czasu, prędkości.

          W tej fazie dziecko dochodzi do funkcjonalnych zastosowań rozumowania logicznego, to nie osiąga jeszcze najwyższego poziomu zastosowań operacji logicznych. Dzieci w widoczny sposób rozwijają operacje logiczne, to jednak operacje te (odwracalność, klasyfikacja i inne) są pomocne jedynie w rozwiązywaniu problemów dotyczących konkretnych ( rzeczywistych, obserwowalnych) przedmiotów i zdarzeń, z którymi dziecko się styka. Na tym poziomie rozwoju dzieci przeważnie nie potrafią jeszcze zastosować logiki do rozwiązywania hipotetycznych, czysto słownych lub abstrakcyjnych problemów. ( B.J.Wadsworth,WsiP1998,s.109-110)

 

OKRES OPERACJI FORMALNYCH 11-do końca
Dziecko nabywa zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów i wydarzeń. Dzieci potrafią rozwiązywać problemy w umyśle za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez i równoczesnego badania ich wzajemnych zależności. Staje się w coraz większym stopniu podobne do myślenia człowieka.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2319
2319
2319
2319
2319
2319
2319
004 Czym różni się wysokość względna od bezwzględnejid 2319 pptx

więcej podobnych podstron