2337


Fazy rozwojowe płodu

Życie wewnątrzmaciczne rozpoczyna się od momentu zapłodnienia komórki jajowej matki przez plemnik ojca. W ciągu 24 godzin od chwili zapłodnienia zygota ludzka staje się dwukomórkowym zarodkiem.

Cytoplazma komórki rozrodczej zawiera jądro, w którym znajdują się 23 pary chromosomów. W nich zlokalizowane są geny będące nośnikami cech dziedzicznych. Po zapłodnieniu zygota schodzi w dół jajowodem, podlega pierwszym podziałom, a w okresie 8-10 dni zarodek wszczepia się w śluzówkę macicy, co wymaga udziału zarodka i śluzówki. Gdy zapłodniona komórka nie wniknie do jamy macicy, to może zagnieździć się w jajowodzie lub jamie otrzewnej prowadząc do tak zwanej ciąży pozamacicznej, która może być niebezpieczna dla życia matki. Okres rozwoju wewnątrzmacicznego człowieka trwa przeciętnie 10 miesięcy księżycowych (40 tygodni, czyli280 dni), licząc od ostatniej menstruacji przed ciążą. Owulacyjna długość ciąży wynosi przeciętnie 38 tygodni (266 dni) z różnicami indywidualnymi kilku tygodni.

Okres wewnątrzmacicznego rozwoju dzieli się na następujące podokresy:


Najpierw ma miejsce różnicowanie się ektodermy, mezodermy i endodermy. Z ektodermy położonej najbardziej zewnętrznie powstaje naskórek, włosy, paznokcie, tkanka nerwowa, szkliwo zębów. Z położonej środkowo warstwy mezodermalnej powstają: skóra, mięśnie, kościec, układ krążenia, gruczoły płciowe. Z wewnętrznej warstwy endodermy powstaje układ oddechowy, przewód pokarmowy. W tej fazie rozwojowej od około 5 tygodnia dokonują się istotne zmiany w wyglądzie zarodka. Traci on częściowo wygięcie grzbietowe kręgosłupa, przez co uzyskuje bardziej wyprostowane położenie. Rozwija się twarz, zarysy oka, nosa i uszu, w kończynach rozwijają się palce, zanika związek ogona, różnicują się narządy płciowe. Zstępowanie serca powoduje uwydatnienie szyi. Podokres zarodkowy kończy się w momencie pojawienia się szpiku w kości ramiennej (8 tydzień). Rozpoczyna się następny podokres rozwoju wewnątrzmacicznego;


Rozwój wewnątrzmaciczny można także podzielić na 4 zasadnicze podokresy - fazy rozwojowe (według Goerttlera):

Wzrost i rozwój w okresie płodowym jest uporządkowany i szybki. W ciągu 270 dni trwania ciąży ciężar zarodka zwiększa się 30 milionów razy, a po urodzeniu około 20 razy. Najszybciej rozwija się głowa, następnie tułów, koniczyny górne a najwolniej koniczyny dolne. Kierunek rozwoju następuje od głowy do stóp i od osi głównej ciała do części dystalnych. Na rozwój organizmu w okresie wewnątrzmacicznym wpływają czynniki wewnętrzne i zewnętrzne (płeć płodu, rasa, wiek matki, środowisko biogeograficzne i społeczne). Największa dynamika rozwoju przypada na 4 pierwsze miesiące rozwoju, a zmniejsza się ona między 36-40 tygodniem. Niektórzy przyjmują, że po 6 miesiącu życia płodowego nie występują już podziały mitotyczne komórek mięśniowych i nerwowych ( poza neuroglejowymi ) i ich liczba jest już stała. Po urodzeniu z wiekiem zmniejsza się intensywność podziałów komórek innych tkanek, na przykład rozwój liczby komórek tłuszczowych przebiega intensywnie od około 34 tygodnia życia płodowego i trwa do około 9 miesiąca po urodzeniu. W fazie płodowej skóra pierwotnie jest ciemnoczerwona. Około 8 - 10 miesiąca barwa skóry staje się różowa, wzrasta jej napięcie. W okresie ostatnich 4 miesięcy pojawia się na jej powierzchni maź płodowa (vernix caseosa). Maź ta stanowi wydzielinę nabłonka owodni i zabezpiecza skórę przed maceracją. Maź warunkuje też prawidłowy rozwój płodu, pobudza hormonalnie ( estrogeny ) czynność łożyska i ułatwia poród. W 38 - 40 tygodniu ciąży dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Jego płuca są już dojrzałe i gotowe do podjęcia swojej funkcji. Dziecko rośnie już niewiele. Pod koniec dziewiątego miesiąca dziecko waży w granicach od 2800 do 4000 g i ma średnio od 48 do 52 cm wzrostu.

Literatura:
Malinowski Andrzej - "Antropologia fizyczna”PWN Warszawa - Poznań 1980
Malinowski, Strzałko - "Antropologia” PWN Warszawa - Poznań 1981
Solomon, Berg, Martin, Villee - Bilogia - wydanie drugie, poprawione (według III wydania amerykańskiego) - MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1998
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Rozwój płodu

Aż trudno uwierzyć, że człowiek zbudowany z miliardów komórek, wielu narządów na początku był połączeniem matczynej komórki jajowej i ojcowskiego plemnika.
A wszystko zaczęło się w jajowodzie gdzie po długiej wędrówce dotarły najsilniejsze plemniki. Tam czeka na nie komórka jajowa. I następuje "cud połączenia" - zaczyna się nowe życie. Wszystko co później możemy naocznie zobaczyć: płeć, kolor włosów i oczu, późniejsze zdolności... wszystko to już od samego początku zapisane jest w genach. Zapłodniona komórka jajowa wędruje w dół jajowodu. Pierwszy jej podział następuje po ok. 20 - 48 godzinach, a potem następny i następny ... i tak po dotarciu do jamy macicy możemy doliczyć się ok. 100 komórek. Zarodek ma wielkość ok. 0,15 mm. Ok. 7 - 8 dnia od zapłodnienia zaczyna się proces zagnieżdżania w macicy. Będzie ona wygodnym "domkiem" dla dziecka przez następne 9 miesięcy. Proces zagnieżdżania kończy się ok. 4 tygodnia trwania ciąży. Po tym czasie matka poprzez swoje naczynia krwionośne łączy się z zewnętrzną warstwą ścianki zarodka i tak powstaje zaczątek łożyska i pępowiny. A same komórki tworzące zarodek zaczynają się różnicować na trzy warstwy: mezo, endo i ektodermy. Z każdej z tych trzech warstw powstają poszczególne narządy. Najpierw w tym małokształtnym człowieczku możemy zauważyć główkę. Przede wszystkim dlatego, że na początku jest ona największa.


W 2 miesiącu ciąży maleństwo rośnie każdego dnia o ok. 1 mm, Jest to bardzo ważny okres w życiu płodu nazywany często organogenezą. Od 4 do 7 tygodnia różnicują się narządy wewnętrzne. Z powodu tak intensywnego rozwoju wszelkie czynniki szkodliwe wpływać mogą bardzo niekorzystnie powodując różnorodne wady u dziecka. W tym czasie mama musi bardzo na siebie uważać. Główka płodu nadal jest ogromna w porównaniu z resztą ciała (mniej więcej pół na pół). Pod delikatną skórką można zauważyć mózg na którym zaczyna się różnicować kora mózgowa. Na twarzyczce widoczne są już zawiązki oczu, widać tęczówkę, tworzą się powieki, jest już soczewka. Widać nosek i maleńkie uszka. W szczęce i żuchwie są już zawiązki przyszłych zębów mlecznych. Bije maleńkie serduszko. Możesz je zobaczyć kiedy po raz pierwszy będziesz miała wykonane badanie USG. Pracuje wątroba, która teraz wytwarza komórki krwi. Powstały już jelita, nerki i płuca. Maleńkie rączki na początku przypominają trochę płetwy, ale szybko różnicują się przypominając coraz bardziej późniejsze dłonie i paluszki. Rozwijają się na nich nawet linie papilarne. Niedługo po tym różnicują się też nóżki. Nie ma jeszcze kości, ale są mięśnie dzięki czemu rączki mogą się poruszać. Najwcześniej z całego szkieletu pojawia się kręgosłup. Dziecko ma długość ok. 15 mm.


3 miesiąc - to czas kiedy tworzy się łożysko. W tym miesiącu płód coraz bardziej przypomina postać ludzką. Zanika widoczny do tej pory ogon. Powstałe w poprzednim miesiącu zawiązki powiek rozwijają się i są lekko przymknięte. Zamknięte pozostaną do 7 miesiąca ciąży. Dziecko samo produkuje krwinki czerwone w wątrobie i białe w śledzionie. Serduszko dziecka bije bardzo szybko ok. 170 uderzeń na minutę. Na paluszkach pojawiają się zawiązki paznokci. Mięśnie są już na tyle wykształcone, że dziecko może uprawiać małą gimnastykę. Porusza się, pływa w otaczających je wodach płodowych. Gdyby można było zobaczyć gołym okiem dziecko to dałoby się już stwierdzić czy to chłopiec, czy dziewczynka. Niestety w USG tego jeszcze nie widać. Dziecko ma ok. 90 mm długości pod koniec 3 miesiąca ciąży.


4 miesiąc - Pierwszy trymestr ciąży to przede wszystkim intensywne różnicowanie się i tworzenie organów. Drugi trymestr zaś ma przede wszystkim powiększyć masę ciała malucha. Głowa jest teraz proporcjonalnie mniejsza w stosunku do całego ciała (ok. 1/3 długości). Na buzi dziecka zaczynają się pojawiać rzęsy i brwi. Można zaobserwować mimikę twarzy, dziecko ziewa, miewa czkawkę. W porównani z resztą twarzy gałki oczne są znacznych rozmiarów, przykryte są powiekami, ale odbierają już bodźce świetlne. W tym okresie dziecko jest bardzo aktywne: przewraca się, obraca, reaguje na wibracje. Całe ciało pokryte jest meszkiem. Nadal trwa intensywny rozwój i dojrzewanie mózgu. Zaczyna się mielinizacja włókien nerwowych. Tętno dziecka jest nieco wolniejsze niż poprzednio ale i tak o wiele szybsze niż tętno mamy i wynosi 140/160 uderzeń na minutę. (mama ok. 70 uderzeń na minutę) Dziecko ma długość ok. 160 mm. W tym miesiącu można już poczuć pierwsze ruchy dziecka.


5,6 miesiąc - maleństwo (ok. 20 tygodnia ciąży, dł. 25 cm, waga ok. 350g) otoczone jest ochronną warstwą zwaną mazią płodową. Ma dużo miejsca wewnątrz macicy więc może być bardzo aktywne - rusza się, a ty często to odczuwasz. Jego rączki i nóżki są już prawidłowo rozwinięte. Na główce zauważyć można pierwsze włoski. Pojawiają się brwi i rzęsy. Rozwijają się też zęby. Dłonie malucha są już na tyle sprawne, że potrafią mocno się zacisnąć jakby chciały coś schwytać. Dziecko jednak jest jeszcze dosyć chude, ponieważ pod jego skórą nie ma dostatecznie rozwiniętej tkanki tłuszczowej. Od ok. 24 tyg. W skórze pojawiają się gruczoły potowe. Często maleństwo ma czkawkę. Można ją odczuwać jako rytmiczne, delikatne pukanie. Pewnie zbyt łapczywie piło wody płodowe. Pod koniec 24 tygodnia płód osiąga długość 30-35 cm oraz wagę ok. 550g.


7 miesiąc - dziecko wciąż jeszcze jest małym "chudzielcem", ale już zaczyna się pojawiać podskórna tkanka tłuszczowa. Zaczyna się fałdować kora mózgowa - co wiąże się oczywiście z jej szybkim rozwojem. Rozwijają się zmysły, miedzy innymi bardzo rozwinięty jest zmysł smaku. Dziecko może też odczuwać już ból. Otwierają się oczy, działa już zmysł słuchu. Właściwie większość gwarantujących życie narządów i układów jest już dobrze rozwinięta. Jedynie w płucach brakuje substancji zwanej surfaktantem, która pozwala na rozprężanie się pęcherzyków płucnych podczas oddychania.


8 miesiąc - pod koniec 32 tygodnia dziecko ma ok. 40 cm długości i waży ok. 1600g. Jego podskórna tkanka tłuszczowa już się rozwinęła, ale nadal głównym zadaniem malucha jest teraz przybrać na wadze. Z racji wielkości płód ma coraz mniej miejsca, coraz mniej jest wód płodowych. Ok. 32 tyg. Zazwyczaj dziecko ustawia się już główką w dół i w tej pozycji pozostaje aż do czasu porodu. Na paluszkach dłoni i stóp pojawiają się pierwsze paznokcie. U chłopców jądra zstępują do worka mosznowego, choć nie jest to regułą. Mózg dziecka nadal intensywnie się rozwija. Pod koniec 8 miesiąca waga dziecka może dochodzić do 2500g a jego długość do ok. 45 - 46 cm.


9 miesiąc - no, teraz twoje dziecko jest już pulchniutkie. Nic dziwnego w ciągu 9 miesiąca przybiera na wadze ok. 1000g, podczas gdy jego długość powiększa się o ok. 5 - 6 cm (50 -51 cm). Meszek, który do tej pory widoczny był na jego ciele praktycznie zniknął. Pozostały tylko resztki mazi płodowej ochraniające wcześniej dziecko. Główka jeśli nie zstąpiła wcześniej do miednicy (pierwiastki) robi to teraz (wieloródki). Przez ten fakt można mieć wrażenie, że dziecko mniej się porusza, lub robi to inaczej niż wcześniej. Jest teraz dużo większe i na dodatek unieruchomione. To już ostatnie chwile przed porodem, a może on nastąpić w każdej chwili. Płuca malucha są już dojrzałe i gotowe do podjęcia swojej funkcji.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Badania Prenatalne

Badania prenatalne można podzielić na inwazyjne i nieinwazyjne.

Badania nieinwazyjne wykonuje się z krwi matki oraz poprzez badanie ultrasonograficzne. Pozwalają one na rozpoznanie większości chorób nienarodzonego dziecka, z których wiele można leczyć po urodzeniu, a niektóre nawet w okresie płodowym. Właściwa i wczesna diagnoza ma ogromne znaczenie dla dalszego postępowania leczniczego i dla losów ciąży.


Do badań nieinwazyjnych zaliczymy:
1.Test PAPP-A polega na określeniu w krwi kobiety ciężarnej stężeń PAPP-A i wolnej beta hCG, uzupełnionych o pomiar przezierności karkowej płodu w USG. Wykonuje się go pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży. Obecnie jest to najdokładniejsze nieinwazyjne (bezpieczne) badanie w kierunku zespołu Downa, zesp. Edwardsa i zesp. Patau.
2.Badanie USG genetyczne -około 15 tygodnia ciąży pojawia się wiele objawów widocznych w USG, które są przydatne w diagnostyce aberracji chromosomowych (np. zespołu Downa, zespołu Edwardsa i zesp. Patau) i wielu innych chorób, również uwarunkowanych genetycznie. Badanie takie umożliwia również wykrycie większości poważnych wad wrodzonych.
3.Test podwójny lub potrójny - od 15 tygodnia ciąży można również wykonać tzw. Test podwójny lub potrójny, który jest badaniem ukierunkowanym głównie na diagnostykę zespołu Downa. Ma on czułość ok. 50-65%
4.Test zintegrowany - jest to łączne wykonanie testu PAPP-A w 11-13 tyg. ciąży i testu potrójnego w 15-20 tyg. ciąży.

Badania inwazyjne wykonuje się wówczas gdy wyniki badań nieinwazyjnych są niepokojące. Wskazaniem do tych badań jest również wiek ciężarnej powyżej 35 roku życia, wcześniejsze występowanie w rodzinie wad genetycznych, przechodzenie przez kobietę w ciąży różyczki, toksoplazmozy lub poważnej infekcji mogącej spowodować uszkodzenie płodu. Ryzyko powikłań wszystkich badań inwazyjnych obejmuje: utratę ciąży, krwawienie, zakażenie, przedwczesne odpływanie wód płodowych, wystąpienie czynności skurczowej i być może inne, rzadsze powikłania.

Do badań inwazyjnych zaliczymy:
1.Amniopunkcję czyli pobranie wód płodowych od ok. 13 do 19-20 tygodnia ciąży i badanie cytogenetyczne komórek płodu (ocenę kariotypu płodu). Amniopunkcja jest obarczona najmniejszym odsetkiem powikłań spośród badań inwazyjnych i ryzyko utraty ciąży wskutek amniopunkcji wynosi ok. 0,5-1% Na wynik badania cytogenetycznego z amniopunkcji czeka się ok. 10-20 dni.
2.Biopsję trofoblastu, która polega na pobraniu fragmentu kosmówki pod kontrolą USG. Możliwe jest pobieranie kosmówki drogą przezbrzuszną (przez nakłucie igłą powłok brzusznych) lub przezpochwową (przez cewnik wprowadzany przez szyjkę do macicy). Wstępny wynik biopsji trofoblastu jest znany po ok. dwóch dobach, a wynik ostateczny po kilku dniach. Biopsję wykonuje się między 11 a 14 tygodniem ciąży.

Źródło: http://www.genetyka.hg.pl , http://www.sigma-bi.pl/prenat.html

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Tydzień 1
W jajowodzie dochodzi do spotkania komórki jajowej z plemnikiem. Po przeniknięciu plemnika do wnętrza komórki jajowej tworzy się zygota. Podróżując poprzez jajowód zygota zaczyna się dzielić. Mniej więcej po 3 dniach zygota jest podzielona już na około 16 komórek. Tworzy się tzw. morula, która po około 4 dniach dociera do macicy i przekształca się w blastocystę. Zanika osłona, która wcześniej chroniła nowe komórki przed urazem lub zakażeniem. Obecnie zarodek ma wielkość 0.1 - 0.2 mm.

Tydzień 2
Następują kolejne podziały. Część komórek tworzy tzw. węzeł zarodkowy, z którego w przyszłości powstanie zarodek, a następnie płód. Na obwodzie układają się spłaszczone komórki zwane trofoblastem dające początek kosmówce, a w przyszłości zmieni się w część płodową łożyska. Część blastocysty zmienia się w worek owodniowy. Worek owodniowy jest wypełniony płynem, który ma za zadanie ochraniać przyszłe dziecko. Wewnątrz powstaje również pęcherzyk żółtkowy dzięki któremu na początku będą dostarczane składniki odżywcze. Zarodek obecnie ma 0.2 - 0.3 mm.

Tydzień 3
Wytwarzają się tzw. listki zarodkowe. Są trzy. Pierwszy z nich to endoderma. Z niego powstanie nabłonek przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego i układu oddechowego. Drugi - mezoderma. Z niego powstaną tkanka łączna, mięśnie, kości, chrząstki, układ krążenia i układ moczowy. Trzeci to ektoderma. Z niego powstaną mózg i pozostałe części układu nerwowego, włosy, paznokcie i naskórek. Obecnie rozpoczyna się również tworzyć układ krążenia. Kształt zarodka zmienia postać z okrągłego na przypominającą gruszkę. Wykształca się początek struny grzbietowej oraz zaczątek układu nerwowego w postaci rury nazywanej cewą nerwową. Obecnie zarodek ma około 3 mm.

Tydzień 4
Powstaje tak zwany fałd głowowy, a trochę później fałd ogonowy. Powstają pierwsze zalążki rączek i nóżek w postaci fałd po bokach. Po bokach głowy zaczynają się formować zgrubienia - zalążki oczu oraz dołki uszne - zalążki ucha środkowego. Następuje połączenie ust z powstającym odcinkiem przewodu pokarmowego. Zaczynają powstawać zalążki, z których zaczną się później kształtować organy wewnętrzne takie jak żołądek, wątroba, pęcherzyk żółciowy, dwunastnica, płuca. Obecnie zalążek ma około 6 mm.

Tydzień 5
Łożysko poprzez wytworzoną pępowinę zaczyna dostarczać do embrionu składniki odżywcze. Wytwarza się rureczka - zalążek przyszłego serca. Na zalążkach rączek i nóżek zaczynają się kształtować zarysy dłoni i stópek. Powstają zalążki płuc, nerek, trzustki i śledziony. W serduszku zaczynają się rozwijać 4 komory.

Tydzień 6
Cewa nerwowa zaczyna się rozwijać dając początek tworzenia się rdzenia kręgowego. W górnej części zarodka zaczynają się skupiać komórki przekształcające się w tkanki dające przyszłe podłoże pod rozwój brody, policzków i szczęk. Powstaje zalążek małżowiny oraz pojawia się barwnik siatkówki. Obecnie zarodek ma długość około 12 mm.

Tydzień 7
Cewa nerwowa zamknęła się i rozpoczyna się rozwój mózgu. Zaczynają wyodrębniać się: przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie. Zaczynają rozwijać się rączki i nóżki. Tworzą się zalążki podstawowych części - ramię, przedramię, dłoń, udo, podudzie i stopa. Rączki i nóżki przekręcają się do odpowiedniego ustawienia. Wytwarza się czubek noska oraz zaczynają się pojawiać zalążki powiek.Obecnie zarodek ma długość 16 - 20 mm.

Tydzień 8
Trwa rozwój rączek i nóżek. Zaczynają się kształtować malutkie zalążki paluszków. Również zaczynają się kształtować organy wewnętrzne, jelita, które już na tym wczesnym etapie zaczynają pracować. Rozwija się system nerwowy. Obecnie zarodek ma około 2 cm.

Tydzień 9
W tym okresie rozpoczyna się dynamiczny rozwój rączek i nóżek. Zaczynają się wykształcać paluszki, ramiona się wydłużają, powstają zalążki łokci. Ponadto zaczynają się kształtować ośrodki w brzuszku, które później przerodzą się w śledzionę, wątrobę i woreczek żółciowy. Obecnie zarodek ma około 2.5 cm

Tydzień 10
Główka cały czas rośnie. Początkowe zalążki uszu zaczynają się przesuwać na swoje miejsce po bokach główki. Również wykształcają się oczka. Znajdują się one jeszcze po bokach głowy ale już zaczynają pojawiać się prawie ukształtowane powieki, które niedługo się zamkną. Obecnie zarodek ma około 3 cm.

Tydzień 11
Nareszcie serduszko staje się słyszalne za pomocą przyrządów medycznych. Teraz małe serduszko bije z prędkością około 140 uderzeń na minutę. Skóra na ciele płodu kończy się formować. Kształtują się zgrubienia, z których w późniejszym terminie wykształcą się paznokcie na paluszkach rączek i nóżek.Obecnie zarodek ma około 5 - 6 cm.

Tydzień 12
Teraz już zaczynają rosnąć paznokcie. Będą one rosły aż do porodu. Zakończył się również rozwój wszystkich struktur organizmu. Tak więc są już rączki i nóżki. Zaczęły się także wykształcać organy płciowe, ale dostrzegalne będą dopiero w późniejszym terminie. Do końca wykształciły się powieki. Obecnie są zamknięte i tak zostanie aż do porodu. Obecnie zarodek ma około 6.5 cm i waży około 15 gram.

Tydzień 13
Zaczyna się praca poszczególnych organów. Nerki zaczynają produkować mocz, wątroba zaczyna wydzielać żółć, a trzustka insulinę. Obecnie zarodek ma około 7 - 8 cm i waży około 30 gram.

Tydzień 14
Zaczynają pracować niektóre mięśnie. Usta zaczynają się poruszać, brwi się marszczą, zaczynają się ruchy przełykania i ssania. Wytworzyły się już przełyk, tchawica, krtań i struny głosowe. Obecnie zarówno uszy jak i oczy są już na swoich miejscach. Teraz zarodek ma około 8 - 10 cm i waży około 50 gram.

Tydzień 15
Tworzy się szczątkowe owłosienie główki (meszek). Pod cieniutką warstwą skóry widać naczynia krwionośne, w których przepływa krew. Odruchy ssące są bardziej intensywne (dziecko zaczyna ssać kciuk). Mięśnie twarzy pracują cały czas. Obecnie zarodek ma około 11 cm i waży około 70 gram.

Tydzień 16
Rozpoczyna się ruch dziecka. Wykształciły się już mięśnie, które pozwalają najpierw na podnoszenie główki i wyciąganie szyi, a następnie na poruszanie rączkami i nóżkami. W tym okresie można już się spodziewać, że poczuje się ruchy dziecka. Obecnie zarodek ma około 11.5 cm i waży około 110 gram.

Tydzień 17
Zaczyna pojawiać się tkanka tłuszczowa. Jest ona bardzo ważna dla generowania i utrzymania ciepła ciała. Ruchów ciąg dalszy. Ruchy ssące i przełykające są stale ćwiczone. Zaczynają się kształtować organy płciowe. Obecnie zarodek ma około 17 cm i waży około 150 gram.

Tydzień 18
W tym tygodniu rozwijają się linie papilarne na poduszkach palców rączek i nóżek. Do pracy przystępuje układ pokarmowy. Dziecko zaczyna połykać płyn, który przepływa poprzez brzuszek i jelita. Obecnie zarodek ma około 17.5 cm i waży około 200 gram.

Tydzień 19
W tym tygodniu już prawie w pełni rozwinięte są narządy płciowe. Jeśli będzie to dziewczynka to pochwa, macica i jajowody są już na swoim miejscu. Jeśli chłopiec - jądra są już rozwinięte i zaczynają produkcję testosteronu. Obecnie zarodek ma około 18 cm i waży około 230 gram.

Tydzień 20
Mózg dziecka cały czas rozwija ośrodki nerwowe. Poszczególne zmysły zaczynają budzić się do życia. Dziecko intensywnie zaczyna reagować na zmiany dochodzące z zewnątrz. Dziecko zaczyna się coraz bardziej kręcić i poruszać. Prawdopodobnie ma czkawkę. Jest to związane ze zbyt jeszcze słabo rozwiniętą przeponą. Zaczynają rosnąć prawdziwe włosy. Ucho jest już w pełni ukształtowane. Nosek nabiera coraz bardziej wyrazistych kształtów. Obecnie zarodek ma około 20 cm i waży około 260 gram.

Tydzień 21
Zaczyna rozwijać się system odpornościowy. Poszczególne narządy zaczynają coraz lepiej pracować. Jelita pracują już w takim stopniu, że są gotowe do przyjmowania i wydalania płynu owodniowego. Dziecko coraz bardziej intensywnie się kręci. Ma też już ustalone stałe pory snu i aktywności. Obecnie płód ma około 21 cm i waży około 320 gram.

Tydzień 22
Wątroba doskonali swoją pracę. Wykształciły się już brwi i rzęsy. Proporcje kości w rączkach i nóżkach już się wykształciły i teraz maluszek bardzo intensywnie stara się je zginać i prostować. Paznokcie nadal rosną i tak pozostanie już do końca ciąży. Obecnie płód ma około 22 cm i waży około 380 gram.

Tydzień 23
Zaczyna się u dzieciątka zbierać tłuszczyk. Nadal jest ono aktywne. Kopie i kręci się. Rozwinęły się już dobrze kostki słuchowe. Teraz można zacząć mówić do dziecka, czytać albo śpiewać. Dziecko już wyraźnie słyszy głos matki. Poprzez mówienie przyzwyczaja się maluszka do głosu matki. Obecnie ma 22 - 23 cm i około 400 gram.

Tydzień 24
Wszystkie narządy oczu już się wykształciły. Teraz pomimo zamkniętych powiek dziecko reaguje na zmiany natężenia oświetlenia. Energiczne ruchy ciągle trwają. Reaguje też dobrze na dźwięki dochodzące z zewnątrz. Zbyt głośne hałasy mogą malucha niepokoić. Spokojna muzyka natomiast relaksuje go. Obecnie ma około 26 - 27 cm i waży około 550 gram.

Tydzień 25
Cały czas gromadzony jest przez dziecko tłuszcz. Mięśnie, dzięki ewolucjom jakie maluch wykonuje, zaczynają rosnąć. Tworzą się kolejne warstwy kory mózgowej. Pod skórą zaczynają tworzyć się maleńkie naczynia krwionośne, które z czasem spowodują, że skóra dziecka nabierze różowego koloru. Obecnie ma około 30 cm i około 640 gram wagi.

Tydzień 26
W tym tygodniu dzieciątko zaczyna połykać płyn owodniowy, nie poprzez usta jak do tej pory, ale poprzez nos. Zaczyna się trening nozdrzy. Połykanie płynu poprzez nos powoduje przygotowanie do rozpoczęcia pracy płuc. Obecnie ma około 32 cm długości i waży około 800 gram.

Tydzień 27
Wytworzyła się już siatkówka oka, a powieki zaczynają się otwierać. Obecnie maluch już dobrze reaguje na zmiany światła dochodzące poprzez brzuch mamy. Obecnie ma około 33 cm i waży około 950 gram.

Tydzień 28
W płucach zaczynają się wytwarzać naczynia krwionośne. Dzieciątko potrafi już otwierać powieki w reakcji na zmiany oświetlenia. Zaniknął już meszek płodowy pokrywający do tej pory całe ciałko. Mózg zaczyna zwiększać swoją objętość. Obecna długość wynosi około 35 cm i waga osiąga 1100 gram.

Tydzień 29
Jest już rozwinięty system nerwowy. Zbierający się tłuszcz i rozwój mózgu powoduję, że to właśnie mózg zaczyna już w pewnym stopniu kontrolować i regulować temperaturę. Obecna długość wynosi około 38 cm i dziecko waży około 1250 gram.

Tydzień 30
Mózg rozwija się cały czas. Pojawiają się coraz większe fałdy zwane zwojami. Obecna długość wynosi około 42 cm i waży około 1300 gram.

Tydzień 31
Obecna długość wynosi około 43 cm i około 1500 gram.

Tydzień 32
Dziecko odwraca się główką w dól. Ruchy już nie są takie gwałtowne. Obecna długość wynosi około 43 cm i waga wynosi około 1700 gram.

Tydzień 33
Pojawiają się odruchy zwężania i rozszerzania źrenic. Obecna długość wynosi około 43 cm i waży około 1800 gram.

Tydzień 34
Rozwinęły się gruczoły nadnerczowe. Dziecko zamyka oczy kiedy śpi i otwiera je kiedy jest aktywne. Obecna długość wynosi około 44 cm i 2250 gram.

Tydzień 35
Dziecko więcej czasu śpi. Ruchy są żadsze ale bardziej wyczuwalne. Obecna długość wynosi około 45 cm i około 2500 gram wagi.

Tydzień 36
Dzieciątko powoli zaczyna ustawiać się do porodu. Obecna długość wynosi około 46 cm i waży około 2700 gram.

Tydzień 37
Płuca są już dobrze przygotowane do oddychania. Cały czas rozwija się główka i mózg. Obecna długość wynosi około 47 cm i waży około 2900 gram.

Tydzień 38
Maluszek jest już prawie gotowy do porodu. Nie rośnie już, ale za to jego waga się zwiększa. Obecnie waży około 3200 gram.

Tydzień 39
Już wszystkie układy są wykształcone. Niektóre jeszcze są nieaktywne, ale zaczną pracować zaraz po porodzie. Maluszek oczekuje na poród ćwicząc oddychanie poprzez naprzemienne wchłanianie i wydalanie płynu do płuc. Waga wzrosła już do około 3300 gram.

Tydzień 40
Nadszedł czas porodu.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

TRYMESTR I

Tydzień 1

Pęka pęcherzyk Graafa i uwalnia dojrzałe do zapłodnienia jajeczko. Lejek jajowodu przypominający koronę ukwiału wychwytuje uwolnione jajeczko do jajowodu. Komórka jajowa rozpoczyna drogę ku macicy. Gęsty śluz chroniący przez większość część cyklu wejście do macicy (zapora nie do przebycia dla plemników i drobnoustrojów) rozpada się w luźne pasma, pomiędzy którymi plemniki mogą się prześlizgnąć. Następuje pierwsza selekcja z 250 milionów plemników uwolnionych podczas ejakulacji przedostają się przez zaporę śluzową tylko te o prawidłowym kształcie głów i odpowiednim ruchu ogonka. Wyselekcjonowane plemniki gromadzą się u wejścia do macicy i czekają cztery - sześć dni na sygnał do dalszej podróży. Uczeni odkryli że jajeczko emituje substancje chemiczne rodzaj wabiącego zapachu, która uaktywnia plemniki po okresie oczekiwania. Przez kwaśne środowisko macicy plemniki przedostają się do jajowodu. Do komórki jajowej dociera ich niespełna tysiąc. Komórka jajowa gotowa jest do zapłodnienia jedynie 24 godziny. Najsilniejszy plemnik przedziera się przez jej warstwy ochronne i łączy z jajeczkiem co uruchamia proces szczelnego zamykania się błony komórkowej, tak aby żaden inny plemnik nie mógł już wniknąć do środka.
Natychmiast po połączeniu jąder komórki jajowej i plemnika ( z których każda wynosi połowę materiału genetycznego w swoich 23 chromosomach)powstaje zygota, która zaczyna się dzielić: z jednej komórki powstają dwie, z dwóch cztery, z czterech osiem... Po 3 dniach zarodek składa się z 16 komórek. Organizm człowieka składa się z około 600 miliardów komórek. Pod koniec tego tygodnia kulka złożona z kilkudziesięciu komórek wyglądająca jak malina dociera do macicy. Zarodek w tym stadium rozwoju ( po 4 dniach od zapłodnienia ) nazywany jest morulą. Komórki w kulce stale się dzielą, ale kula na razie nie rośnie, jest nie grubsza niż kartka papieru, cała zmieściłaby się na czubku szpilki. Obecnie zarodek ma wielkość 0.1 - 0.2 mm.

Tydzień 2
Część komórek tworzy tzw. węzeł zarodkowy, z którego w przyszłości powstanie zarodek, a następnie płód. Na obwodzie układają się spłaszczone komórki zwane trofoblastem dające początek kosmówce, a w przyszłości zmieni się w część płodową łożyska. Część blastocysty zmienia się w worek owodniowy. Worek owodniowy jest wypełniony płynem, który ma za zadanie ochraniać przyszłe dziecko. Wewnątrz powstaje również pęcherzyk żółtkowy dzięki któremu na początku będą dostarczane składniki odżywcze. Zarodek jest teraz szarawy i półprzezroczysty, bez krwi i pigmentu. Jest wielkości ziarnka maku. Teraz wreszcie zarodek będzie mógł otrzymywać więcej pokarmu umożliwiającego mu budowę tkanek i wzrost. W obrębie zarodka formują się grupy komórek układające się w trzy warstwy w tzw. listkach zarodkowych, z których wykształcą się różne tkanki i narządy. Zarodek obecnie ma 0.2 - 0.3 mm.
Tydzień 3
 Wytwarzają się tzw. listki zarodkowe. Są trzy. Pierwszy z nich to endoderma. Z niego powstanie nabłonek przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego i układu oddechowego. Drugi - mezoderma. Z niego powstaną tkanka łączna, mięśnie, kości, chrząstki, układ krążenia i układ moczowy. Trzeci to ektoderma. Z niego powstaną mózg i pozostałe części układu nerwowego, włosy, paznokcie i naskórek. Obecnie rozpoczyna się również tworzyć układ krążenia. Kształt zarodka zmienia postać z okrągłego na przypominającą gruszkę. Wykształca się początek struny grzbietowej oraz zaczątek układu nerwowego w postaci rury nazywanej cewą nerwową. Stopniowo cewa zatapia się w ciele zarodka.

2/3 rurki stworzy mózg, 1/3 rdzeń kręgowy. Grudki komórek gromadzą się w miejsce mózgu, serca, kręgosłupa. Obecnie zarodek ma około 3 mm.

Tydzień 4

Powstaje tak zwany fałd głowowy, a trochę później fałd ogonowy. Powstają pierwsze zalążki rączek i nóżek w postaci fałd po bokach. Po bokach głowy zaczynają się formować zgrubienia - zalążki oczu oraz dołki uszne - zalążki ucha środkowego. Następuje połączenie ust z powstającym odcinkiem przewodu pokarmowego. Zaczynają powstawać zalążki, z których zaczną się później kształtować organy wewnętrzne takie jak żołądek, wątroba, pęcherzyk żółciowy, dwunastnica, płuca. Obecnie zalążek ma około 6 mm.

Tydzień 5

Łożysko poprzez wytworzoną pępowinę zaczyna dostarczać do embrionu składniki odżywcze. Wytwarza się rureczka - zalążek przyszłego serca. Na zalążkach rączek i nóżek zaczynają się kształtować zarysy dłoni i stópek. Powstają zalążki płuc, nerek, trzustki i śledziony. W serduszku zaczynają się rozwijać 4 komory.
Widać kulisty zawiązek głowy.

Tydzień 6

Cewa nerwowa zaczyna się rozwijać dając początek tworzenia się rdzenia kręgowego. W górnej części zarodka zaczynają się skupiać komórki przekształcające się w tkanki dające przyszłe podłoże pod rozwój brody, policzków i szczęk. Powstaje zalążek małżowiny oraz pojawia się barwnik siatkówki.
Serce zaczyna pompować krew. Ostatecznie zamyka się kanał nerwowy dla rdzenia kręgowego, a na końcu rdzenia ukształtuje się mózg, który w momencie narodzin będzie miał 100 miliardów komórek.

Powstaje pranercze, które zaniknie zastąpione przez nerki.

Obecnie zarodek ma długość około 12 mm.

Tydzień 7
Wraz ze wzrostem głowy powstają łuki skrzelowe, ale zamiast rybiego pyszczka wykształcą się z nich podniebienie, język, części czaszki i żuchwy, mięśnie twarzy. Teraz można już zobaczyć zarys nosa, oczu i ust. Cewa nerwowa zamknęła się i rozpoczyna się rozwój mózgu - mózg pączkuje, tworząc wpustki zalążki nerwów wzrokowych. Zaczynają wyodrębniać się: przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie. Po bokach guzowatej głowy pojawiają się dwie czarne plamki. Wiele jeszcze czasu upłynie, zanim oczy przesuną się na przód twarzy. Wydłużają się rączki i nóżki, a na ich końcach pojawiają się płetwy, z których wykształcą się dłonie i stopy. Tworzą się zalążki podstawowych części - ramię, przedramię, dłoń, udo, podudzie i stopa. Obecnie zarodek ma długość 16 - 20 mm.
Tydzień 8

Trwa rozwój rączek i nóżek. Zaczynają się kształtować malutkie zalążki paluszków. Również zaczynają się kształtować organy wewnętrzne, jelita, które już na tym wczesnym etapie zaczynają pracować. Nadal rozwija się system nerwowy.

W okolicach szyi po obu stronach pojawia się maleńki krążek. Ucho wewnętrzne (odpowiedzialne za słyszenie i zmysł równowagi) jest już rozwinięte. Ponieważ błędnik kształtuje się tak wcześnie, dziecko niemal od początku reaguje na ruch. Z zagęszczającej się tkanki mięśniowej tworzy się szkielet, na razie chrzęstny. Pod koniec tego tygodnia zaczyna się proces kostnienia, który będzie trwał jeszcze długo po narodzinach. Wzrost kości wyznacza moment przejścia z okresu zarodkowego do płodowego. Kręgosłup ma początkowo grubość szpilki, a żebra grubość włosa. Oczy są już w pełni zawiązane, zabarwione pigmentem, ale ich kolor poznajemy dopiero w drugim-trzecim miesiącu po narodzinach. Zaczynają rosnąć powieki. Dziecko ponownie otworzy oczy dopiero ok. 27 tygodnia. Obecnie zarodek ma około 2 cm.
Tydzień 9
Dziewczynki i chłopcy w pierwszych ośmiu tygodniach ciąży mają takie same komórki i gruczoły płciowe. W dziewiątym tygodniu u chłopców wykształcają się jądra i pęcherzyki nasienne, a u dziewczynek - jajeczka , ale narządy płciowe na razie wyglądają jednakowo. Chłopcy zaczynają wytwarzać plemniki dopiero w okresie dojrzewania a dziewczynki już w łonie matki mają wszystkie komórki jajowe. Rozpoznawalne stają się rysy twarzy: rozwija się górna warga, pojawiają się dziurki w nosie, uwydatnia się dolna szczęka, uszy przesuwają się na boki głowy, a oczy ku przodowi czaszki. Wydłuża się szyja, ale ogromna głowa wciąż przylega do klatki piersiowej. W tym okresie rozpoczyna się dynamiczny rozwój rączek i nóżek. Zaczynają się wykształcać paluszki, ramiona się wydłużają, powstają zalążki łokci. Ponadto zaczynają się kształtować ośrodki w brzuszku, które później przerodzą się w śledzionę, wątrobę i woreczek żółciowy. Mózg rozwija się w tempie ekspresowym: z pęcherzyków mózgowych, które wykształciły się tworzą się półkule mózgowe, w międzymózgowiu przysadka produkującą ważne hormony oraz tyłomózgowie, gdzie mieści się m.in. ośrodek odpowiedzialny za oddychanie. Samorzutnie kurczą się mięśnie, dzięki czemu dziecko porusza się w worku owodniowym. Obecnie zarodek ma około 2.5 cm
Tydzień 10
Począwszy od dziesiątego tygodnia ciąży mamy już do czynienia z płodem. Wcześniej dziecko jest narażone na powstanie wad rozwojowych, teraz nie zaszkodzą mu już tak bardzo infekcje, gorączka czy lekarstwa, jest bardziej odporny na czynniki zewnętrzne. Większość układów i narządów już się rozwinęła płód przypomina miniaturowego człowieka. Powieki urosły i skleiły się, dziecko wygląda jakby spało. Znikły błony między palcami rąk: widać już palce z opuszkami, dłoń ma właściwe proporcje. Palce stóp także są wolne od błon ale jeszcze zbyt długie w stosunku do śródstopia. Wyraźnie rozwinęły się ramiona, zaznacza się zagięcie łokcia, maluch zbliża rączki ku sobie. Zwinięte w kłębek dziecko jest wielkości śliwki węgierki - ma 3 cm dł, ale waży tylko tyle co ząbek czosnku około 5g.
Tydzień 11
Szybko rośnie wątroba, która teraz wypełnia prawie cała jamę brzuszną. W życiu płodowym to ona wytwarza krew, potem przestawi się na produkcję żółci, przetwarzanie cukrów, magazynowanie rezerw, oczyszczanie organizmu z toksyn. Rozpychająca się wątroba zmusza organizm do sprytnego wybiegu jelita które nie mieszczą się w jamie brzusznej, rozwijają się w pępowinie, a gdy będzie dość miejsca, przesuną się z powrotem do brzucha. Nerki zajmują swoje miejsce przy nadnerczach. Chłopcy dostają zastrzyk męskich hormonów z jąder, ich prącie wydłuża się i wygładza, a otwór przesuwa się na czubek penisa. Narządy płciowe dziewczynek na razie pozostają bez zmian. Za kilka tygodni guzek płciowy stanie się łechtaczką, a ze zmarszczek ukształtują się wargi sromowe. Dziecko już dawno przestało wyglądać jak biaława krewetka z czerwoną plamką w miejscu serca, teraz skóra nabrała barwnika, choć nadal jest tak cienka że prześwitują przez nią naczynia krwionośne. Nareszcie serduszko staje się słyszalne za pomocą przyrządów medycznych. Teraz małe serduszko bije z prędkością około 140 uderzeń na minutę. Głowa przedtem przywiedziona do mostka teraz odchyla się do tyłu, szyja staje się cieńsza i smuklejsza. Dziecko ma 5-6 cm długości (jak kurze jajko), ale waży zaledwie 8g, tyle co płaska łyżeczka cukru.

Tydzień 12
Zaczynają rosnąć paznokcie u rąk. Na skórze pojawiają się zawiązki cebulek włosowych. Jelita kurczą się i wykonują ruchy robaczkowe, przez ich ścianę wchłaniana jest glukoza. Przysadka wytwarza hormony. Dziecko zaczyna reagować na bodźce pochodzące z zewnątrz, np. na mocny dotyk reaguje gwałtownym ruchem ciała. Zwiększa się ilość płynu owodniowego, wiec płód może swobodnie pływać. Ważące zaledwie 50g łożysko produkuje na potrzeby małego człowieka 1,5g białek dziennie. Żaden organ dorosłego człowieka nie pracuje tak intensywnie. Dziecko ma ponad 6,5 cm długości i waży 10-14 g tyle, ile cukierek.


TRYMESTR II

Tydzień 13
Nerki podejmują pracę: dziecko opróżnia pęcherz. Składniki moczu są wydalane poprzez łożysko do krwi matki a potem filtrowane przez jej nerki. Maleńki człowiek otwiera usta i połyka wody płodowe, dzięki temu ćwiczy nerki i cały układ trawienny. Gdy przypadkiem muśnie palcami warg, zaczyna odruchowo ssać. Rozwija się zmysł smaku. Pojawią się zawiązki zębów stałych (zawiązki zębów mlecznych są gotowe już od czterech tygodni). Dziecko robi miny: nadyma policzki, marszczy czoło, zwija wargi w ryjek, ćwiczy mięśnie twarzy. Przydadzą mu się, kiedy będzie ssać, a także potem kiedy będzie się uśmiechać. Ukształtowały się już kości, stawy i mięśnie. Torebki stawowe wypełnia maź stawowa, co umożliwia płynne poruszanie się i dziecko z tego korzysta: macha rękami i nogami, przytula się do ścian pęcherza płodowego, kręci głową, fika koziołki, podkurcza palce stóp, ssie kciuk, umie się nawet podrapać. Ale wody płodowe tłumią ruchy malca na tyle że nic matka nie czuje. Dziecko ma teraz rozmiar brzoskwini ( 7-8 cm) i wagę dorodnej rzodkiewki (13-20g).
Tydzień 14
W mózgu co minuta powstaje 250 tysięcy nowych komórek nerwowych. Już wcześniej, w siódmym tygodniu życia, uformowało się 12 par nerwów czaszkowych, które łączą mózg z innymi partiami głowy i ramion. Kolejne nerwy rosną parami po lewej i prawej stronie ciała. Teraz całe ciało dziecka staje się wrażliwe na dotyk, z wyjątkiem czubka i boków głowy, bo te części są najbardziej narażone na ucisk podczas porodu. W brzuchu matki pływa pomarańcza o wadze dziecko ma 8-9 cm długości i waży ok. 25g.

Tydzień 15
W Trzecim i czwartym miesiącu ciąży dziecko szybko rośnie, ale mało przybiera na wadze, bo nie zaczęło jeszcze gromadzić zwykłej (tzw. białej) tkanki tłuszczowej na razie gromadzi brunatną tkankę tłuszczową, z której tłuszcz bezpośrednio przekształca się w energię, nie wymaga przetransportowania do komórek. Nogi stają się wreszcie dłuższe od rąk. Gruczoły dokrewne pracują bardzo intensywnie: trzustka wytwarza insulinę, tarczyca - tyroksynę, a wątroba - barwniki żółciowe. To właśnie z powodu obecności żółci w smółce w pierwszych odchodach noworodka ma ona ciemnozielony kolor. Dziecko osiąga długość 10 - 11 cm i waży około 50 g tyle, ile kromka chleba.

Tydzień 16
Całe ciałko malucha jest pokryte puszkiem. U zwierząt futerkowych ten meszek pozostaje, po narodzinach nadal rośnie i przekształca się w mocną sierść. U ludzi meszek na ciele w późniejszym okresie ciąży zanika, zostaje tylko na brwiach i głowie, ale po porodzie się wytrze, by ustąpić miejsca stałym włosom. Do puszystej warstewki łatwo przyklei się maź płodowa zabezpieczając skórę dziecka przed zmacerowaniem. W tym tygodniu matka może wreszcie poczuć ruchy dziecka. Ostatecznie ukształtował się nos jest lekko zadarty i dość płaski, doskonale przystosowany do oddychania przy piersi mamy. Dziecko ma 10-12 cm długości, waży tyle, co pół kubeczka jogurtu (około 80g).

Tydzień 17
Linie życia, serca i głowy pojawiają się na wewnętrznej stronie dłoni. Na palcach powstają poduszeczki dotykowe, a na nich linie papilarne niezbity dowód własnej tożsamości. Serce przepompowuje dziennie około 30 litrów krwi. Bije dwukrotnie szybciej niż serce matki i można je już usłyszeć przez słuchawkę. Szpik kostny rozpoczyna produkcję krwinek. U dziewczynek pod wpływem hormonów tworzą się jajowody, macica, pochwa i wargi sromowe. Dziecko waży już 100g, ma długość 17 cm, czyli niemal tyle, ile twoja dłoń.

Tydzień 18
Dziecko pod koniec czwartego miesiąca rozwoju prenatalnego jest cztery razy cięższe i prawie dwa razy dłuższe niż pod koniec trzeciego. Nigdy przedtem i nigdy potem nie rośnie tak intensywnie. Nadal gwałtownie rozwija się mózg: w przedniej części kory mózgowej powstaje mapa ruchowa i czuciowa ciała. Pomiędzy tą okolicą a jego najodleglejszymi częściami tworzą się połączenia nerwowe: 70 tysięcy komórek nerwowych na kawałeczku tkanki mózgowej wielkości łebka od szpilki tworzy około 124 mln. połączeń. Za kształtowanie się tych połączeń odpowiadają nie tylko geny ale także hormony i doświadczenia, myśli i emocje przyszłej mamy. W osiemnastym tygodniu można wykryć w badaniu ewentualne wady serca. Dziecko zwinięte w kłębek mierzy 12-14 cm, a wyprostowane - 25 cm. Waży 150 - 200 gram osiąga wagę kolby kukurydzy.

Tydzień 19
Teraz płuca są już niemal wykształcone, ale nie umieją jeszcze oddychać. Od tej chwili aż do dnia porodu dziecko będzie się wprawiać w tej umiejętności, będzie wdychać i wydychać wody płodowe, by wzmocnić mięśnie klatki piersiowej. Doskonałym ćwiczeniem dla przepony, czyli mięśnia oddzielającego jamę piersiową od brzusznej, jest czkawka (którą ty odczuwasz jako serię maleńkich wstrząsów). Jeszcze w momencie porodu płuca dziecka wypełnione będą wodami płodowymi, część wypłynie przez nos i usta wyciśnięta skurczami mięśnia macicy, część zostanie wchłonięte przez naczynia krwionośne. Dziecko mierzy 13-15 cm i waży 230g. Do chwili porodu powiększy masę ciała co najmniej piętnastokrotnie!

Tydzień 20
Połowa ciąży! Dziecko mierzy 14-16 cm i waży około 260g, tyle, ile dojrzałe awokado. Zaczynają pracować gruczoły łojowe. Wydzielany przez nie łój i martwe komórki naskórka zbierają się w maź płodową, która przypomina swym składem maści lecznicze. W ostatnich tygodniach ciąży maź płodowa razem z meszkiem stopniowo oddziela się od skóry, dlatego dzieci urodzone po terminie mogą mieć tzw. skórę praczki, pofałdowaną wskutek zbyt długiego moczenia. W tej chwili noworodków po porodzie się nie kąpie, bo resztki mazi płodowej działają na ich skórę odżywczo i ochronnie. Zaczynają się formować paznokcie na palcach stóp.
Poszczególne zmysły zaczynają budzić się do życia. Dziecko intensywnie zaczyna reagować na zmiany dochodzące z zewnątrz. Zaczyna się coraz bardziej kręcić i poruszać.

Tydzień 21
Teraz pod koniec piątego miesiąca ciąży, płód ma regularny rozkład doby: porę snu i porę kopania. Dziecko tańczy w worku owodniowym obraca się wokół własnej osi, kołysze biodrami, zgina nogi i ręce, porusza palcami, gładzi się po buzi. Zaczyna się rozwijać system odpornościowy. Pod koniec 21. tygodnia jelita są na tyle rozwinięte, że dziecko może przetwarzać połykany płyn owodniowy. Pod koniec ciąży pochłania codziennie trzy szklanki płynu (750ml). Dziecko ma długość dużego banana i wagę dwóch nektarynek mierzy około 18 cm i waży 300g.

Tydzień 22
Skóra jest coraz mniej przezroczysta. Rosną rzęsy. Powstają białe ciałka krwi, które odgrywają najważniejszą rolę w zwalczaniu infekcji. Wątroba rozkłada bilirubinę (czerwonopomarańczowy barwnik) powstającą w czasie rozpadu czerwonych ciałek krwi. Czerwone ciałka we krwi płodu żyją znacznie krócej, dlatego w jego organizmie jest bardzo dużo bilirubiny. Dziecko nie jest w stanie jej przetworzyć, dlatego część oddaje matce przez łożysko, żeby bilirubina została rozłożona przez jej wątrobę. Dziecko ma wysokie czoło, spiczastą brodę, miedzy nosem a wargą górną zaczyna się uwidaczniać pionowa bruzda. Ostateczny kształt mają już małżowiny uszne. Wzmacniają się mięśnie karku, więc dziecko prosto trzyma głowę. Dziecko ma 19 cm długości i waży 350g - tyle co trzy gruszki.

Tydzień 23
Wyglądem i zachowaniem dziecko przypomina już noworodka. Zwinięty w kłębek mierzy 20 cm, po wyprostowaniu nóżek 30 cm. Ale waga, którą osiąga w tym tygodniu (450g) to zaledwie 1/8 przeciętnej wagi noworodka. Mimo, że zwiększyła się ilość podściółki tłuszczowej, dziecko nadal jest szczuplutkie, pomarszczone, pokryte ciemnymi włoskami i białawą mazią płodową.

Rozwinęły się już dobrze kostki słuchowe. Teraz można zacząć mówić do dziecka, czytać albo śpiewać. Dziecko już wyraźnie słyszy głos matki. Poprzez mówienie przyzwyczaja się do głosu matki.

Tydzień 24
Dziecko wypełnia już całą jamę macicy, ledwo może się odwrócić choć waży tylko 550g i mierzy 21cm. Ćwiczy mięśnie: rozpycha się, boksuje, kopie, tupie, czasami fika koziołki. Na hałas reaguje niepokojem, głośne dźwięki mogą przebudzić je ze snu, ale reakcja na bodziec nie jest jeszcze natychmiastowa. Możesz zacząć notować okresy aktywności i czuwania maleńkiego człowieczka po porodzie może być podobnie.

Tydzień 25

Cały czas gromadzony jest przez dziecko tłuszcz. Mięśnie, dzięki ewolucjom jakie maluch wykonuje, zaczynają rosnąć. Tworzą się kolejne warstwy kory mózgowej. Pod skórą zaczynają tworzyć się maleńkie naczynia krwionośne, które z czasem spowodują, że skóra dziecka nabierze różowego koloru. Obecnie ma około 30 cm i około 640 - 700 gram wagi.
Wcześniaki urodzone w szóstym miesiącu ciąży wspomagane najnowocześniejszą aparaturą są już w stanie przeżyć. Dzięki rozwojowi medycyny udaje się ratować coraz młodsze maluchy.

TRYMESTR III

Tydzień 26
Barierą stanowiącą o możliwości przeżycia wcześniaków jest rozwój płuc. Choć ukształtowały się już w 19. tygodniu ciąży, dopiero teraz zaczynają wytwarzać surfaktant - substancję, która wyścieła pęcherzyki płucne od środka i zapobiega ich sklejaniu się (dzięki niej pęcherzyki nawet nie wypełnione powietrzem nie zapadając się jak sflaczałe baloniki). Dziecko zaczyna gromadzić pod skórą zasoby tłuszczu, ale nadal jest chudziutkie i drobniutkie: mierzy 32 cm i waży około 900g.

Tydzień 27
Zaczyna się ostatni trymestr ciąży. Dziecko osiągnęło wagę pełnego kilograma. Skulone mierzy około 24 cm, a od czubka głowy do dużego palca stopy ma 34 cm i waży około 950 gram.
W tym tygodniu ostatecznie wykształci się siatkówka (część oka odpowiedzialna za odbieranie bodźców świetlnych i przekazywanie ich do mózgu). Otwierają się sklejone powieki. Obecnie maluch już dobrze reaguje na zmiany światła dochodzące poprzez brzuch mamy.
Tydzień 28
Fale mózgowe przypominają fale mózgowe noworodka, można zaobserwować pierwsze oznaki czuwania. Na powierzchni mózgu zaczynają się formować charakterystyczne bruzdy i zwoje. Na szczuplutkiej buzi obciągniętej czerwoną pobrużdżoną skórą widać wyraźnie brwi i rzęsy, na głowie - strzechę ciemnych włosów. Dziecko urosło o kolejny centymetr i utyło o kolejne 100g, ale nadal nie ma dość podskórnej tkanki tłuszczowej, która sprawia, że niemowlęta są tak pulchne i słodkie.
Tydzień 29
Tłuszcz odkładany pod skórą chroni dziecko przed utratą ciepła i pozwala regulować temperaturę. Warstwa białego tłuszczu pod skórą sprawia, że nieco się ono wygładza i wybiela. Za cztery tygodnie dziecko zgromadzi tyle tłuszczu, ze będzie on stanowił 4 proc. wagi jego ciała, ale przed nim jeszcze wiele magazynowania - w momencie porodu tłuszcz będzie stanowił 15 proc. wagi ciała. System nerwowy jest już rozwinięty: reakcja na bodziec następuje w ułamku sekundy. Dziecko bardzo dużo śni: 70-80 proc. czasu snu to okres szybkiego ruchu gałek ocznych ( tzw. faza REM) taka faza snu u dorosłych to czas marzeń sennych. Prawdopodobnie w fazie REM mózg dziecka intensywnie ćwiczy przetwarzanie danych. Dziecko waży 1250g i mierzy 26cm (z wyprostowanymi nóżkami 38 cm).

Tydzień 30
Ruchy dziecka nie są już takie silne i gwałtowne, bo w macicy ma coraz mniej miejsca. Żeby było wygodniej, przyjmuje charakterystyczną pozycję embrionalną: jest skulone, ma skrzyżowane rączki i nóżki. Większość dzieci ustawia się głową w dół i pozostaje w tej pozycji aż do dnia porodu. U chłopców do moszny kanałem pachwinowym zstępują jądra (wędrówka zakończy się za dwa tygodnie). Dziecko waży 1300g i zwinięte w kulkę mierzy 27cm ( z wyprostowanymi nóżkami 42 cm)

Tydzień 31
W siódmym miesiącu ciąży pępowina ma średnicę 1cm. W momencie narodzin będzie miała 35-60cm długości i średnicę 2cm. W pępowinie mieszczą się trzy naczynia krwionośne łączące dziecko z łożyskiem: jednym odprowadzana jest krew z produktami przemiany materii, dwa dostarczają natlenioną krew z substancjami odżywczymi. Naczynia krwionośne otoczone są unikalną tkanką śluzową występującą wyłącznie w pępowinie. Duży skok wagi do 1600g i kolejny centymetr na odcinku głowa-pupa.
Tydzień 32
Płuca potrafią się rozprężać i maja wystarczającą powierzchnię, by umożliwić przechodzenie tlenu do krwi po narodzinach. Nie ma jeszcze krążenia płucnego (choć wszystkie naczynia krwionośne czekają w gotowości), włączy się dopiero po porodzie. Dziecku jest ciasno, nie ma już prawie miejsca na podskoki i tańce. Teraz jego ruchy mogą być dla matki bolesne. Znów duży przyrost wagi do 1800g. W ostatnich tygodniach ciąży waga dziecka rośnie tylko dzięki coraz grubszej tkance tłuszczowej. Dziecko mierzy 29 cm (41cm z wyprostowanymi nogami) i ma 1700 gram. Matce jest coraz ciężej pojawiają się obrzęki, bóle pleców, mrowienia nóg.

Tydzień 33
Wykształcił się odruch zwężania źrenic pod wpływem światła. Ten bezwarunkowy odruch jest też bardzo ważnym elementem mowy ciała jeśli jesteśmy do kogoś życzliwie nastawieni, źrenice rozszerzają się, lęk i agresja powodują ich zwężanie. Dziecko jest już różowiutkim, gładkim bobasem, tłuszcz stanowi 8 proc. wagi ciała. Waży pełne 2 kg, urosło kolejne 3 cm ( ma około 43 cm ).
Tydzień 34
Rozwój w ostatnich tygodniach ciąży ulega spowolnieniu. Teraz dziecko już tylko rośnie i ćwiczy potrzebne mu po drugiej stronie brzucha umiejętności, np. 80 proc. czasu spędza, wdychając i wydychając wody płodowe. Waży około 2300g i ma 44 cm długości.

Tydzień 35
Dziecko nadal obrasta w tłuszczyk codziennie przybywa go 14g. Czas spędza we śnie. U dorosłych marzenia senne zajmują tylko 25 proc. czasu snu, u dziecka w ostatnim miesiącu ciąży aż 60 proc. Prawdopodobnie nie śnią mu się obrazy, ale dźwięki, dotyk i ruch. Waży teraz ponad 2,5kg, mierzy 33cm (po rozprostowaniu nóżek aż 45cm). Całkowicie wypełnia brzuch matki.

Tydzień 36
Waga około 2800g, od ciemienia do siedzenia 34 cm. Wokół życiowych narządów nagromadziła się brązowa tkanka tłuszczowa (dostarczająca ciepła), a pod skórą jest już gruba warstwa białej tkanki tłuszczowej (utrzymującej ciepło). Zanika meszek i maż płodowa (jeszcze tylko trochę jej zostaje w fałdach skóry i na plecach). Dziecko połyka zrzucony meszek i martwe komórki. To właśnie one osadzą się w jelitach i zostaną wydalone w postaci smółki. Maluch przygotowuje się do narodzin główka może się już kierować w stronę kanału rodnego, co sprawia że dno macicy się obniża.

Tydzień 37
Dziecko ma około 47cm wzrostu (35cm zwinięte w kłębek). Waży prawie 3 kg. Nadnercza zaczynają wytwarzać kortyzon - hormon, który ma wpływ na pracę płuc. Teraz są one już w pełni przygotowane do oddychania. Poród w kolejnym, trzydziestym ósmym tygodniu to już poród o czasie.

Tydzień 38
Dziecko utyło o kolejne 100g ( waży około 3300 gram). Zgrabna główka wstawiła się w miednicę (zaledwie w 3 proc. wszystkich ciąż przodują nóżki lub pośladki).

Tydzień 39
Jeszcze centymetr wzrostu i 150g wagi.

Tydzień 40
Typowy kandydat na noworodka (którego wagę notowaliśmy w kolejnych miesiącach ciąży) ma teraz z wyprostowanymi nóżkami około 50cm wzrostu i waży około 3,5 kg. Teraz przeważa estrogen: zmiękcza szyjkę macicy i ułatwia jej rozwieranie. Gdy dziecko gotowe jest do narodzin, daje matce sygnał uruchamiający procesy hormonalne.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2337
2337
2337
2337
2337

więcej podobnych podstron